КӀВАЧ

(-и, -е, -ер) 1. ayaq; qıç, qılça; чапла кӀвач sol ayaq; 2. ayaq, çaxmaq (tüfəngdə); тфенг кӀвачиз акъудун tüfəngi ayağa çəkmək; 3. ayaq, qıç, ayaqcıq (mebeldə və s.); столдин кӀвач stolun ayağı; * кӀвач аватун a) ayağı düşmək, xoşqədəm olmaq, ayağı uğurlu olmaq; b) təsadüfən bir yerə gəlmək; кӀвач алтадун a) tərəddüd etmək, qəti qərara gələ bilməmək; b) bir şey ummaq, bir şey güdmək; кӀвач атӀун a) tib. ayağı amputasiya etmək, kəsmək; b) ayağını kəsmək, əlaqəni kəsmək, gediş-gəlişi kəsmək; c) gedib-gəlməsinə icazə verməmək, əlaqəni kəsməyə məcbur etmək; кӀвач ахъа хьун ayağı açılmaq, bir yerə tez-tez gedib-gəlməyə başlamaq; кӀвач ахъаюн a) ayaq açmaq, bir yerə tez-tez gəlmək (getmək); b) ayaqaçdı, ayaqaçma (adəti); кӀвач галкӀун ayağı ilişmək, ayağı dolaşmaq, büdrəmək; кӀвач галкӀурун badalaq vurmaq, badalaqlamaq; кӀвач гьалчун a) ayaq döymək, ayağını yerə vurmaq (tappıldatmaq); b) qorxutmaq, hədə-qorxu gəlmək; кӀвач залан dan. ayağı ağır, ağırayaq, qaradaban, bədşüküm, uğursuz, qədəmsiz, bədqədəm; «кӀвач кая, кьулухъ» лугьун тавун güldən ağır söz deməmək; öz ixtiyarına qoymaq, özbaşına buraxmaq, mane olmamaq; кӀвач кьезил dan. ayağı yüngül, ayağı xeyirli, uğurlu, xoşqədəm, qədəmli; кӀвач (кӀвачикай) кьун qılçasından tutmaq, ayağından tutmaq, qılçalamaq; кӀвач цӀуьдгъуьнун məc. ayağı sürüşmək, səhv etmək; кӀвач чӀуру векьел алукьун uğursuzluğa düçar olmaq, işi nəhs gətirmək; кӀвач эцигун a) ayaq qoymaq, ayaq basmaq, girmək; b) qədəm qoymaq, qədəm basmaq; кӀвач ялун ayağını çəkmək, axsamaq; кӀваче амукьун ayağında qalmaq, borcu qalmaq; кӀвачел акьалдарун a) ayağa qaldırmaq, hərəkətə gətirmək, həyəcana gətirmək; b) bəsləyib-böyütmək, tərbiyə etmək, adam eləmək; c) ayağa qaldırmaq, sağaltmaq; ç) məc. dirçəltmək, canlandırmaq; кӀвачел акьалтун a) ayaq tutmaq, təzə-təzə yeriməyə başlamaq (körpə haqqında); b) ayağa qalxmaq, özünə gəlmək, sağalmaq, durmaq; c) işləri düzəlmək, müstəqil yaşamağa başlamaq; ç) hərəkətə gəlmək, qalxışmaq, qiyam etmək; d) məc. dirçəlmək, canlanmaq; inkişaf etmək; кӀвачел залан hamilə, ikicanlı, boylu; кӀвачел фин ayağına getmək, minnət götürmək, xahiş etmək; кӀвачел эверун ayağına çağırmaq, yanına gəlməsini əmr etmək; кӀвачелай авун ayaqlamaq, gəzmək, dolaşmaq; кӀвачер кӀватӀна ацукьун (кӀвачер кучудна ацукьун) bardaş qurub oturmaq, ayaqlarını büküb oturmaq; кӀвачер (чиле) акӀурун ayağını yerə dirəmək, ayaq dirəmək, inad etmək, israr etmək; кӀвачера аруш хьун ayağa dolaşmaq, işə mane olmaq, əl-ayağa dolaşmaq; кӀвачерай акъатун a) ayaqdan düşmək, taqətdən düşmək, yeriməkdən yorulmaq; b) ayaq döymək, ayaq vurmaq, bir yerə çox gedib-gəlmək; кӀвачерай акъудун a) ayaqdan salmaq, əldən salmaq, yormaq; b) bir yeri çox gəzmək; кӀвачерик ракь вегь! ayağının altına dəmir at(ın)!; кӀвачерик ярх хьун bax ярх хьун; кӀвачи чил кьун a) ayağı yer almaq, yeri möhkəmlənmək; b) ayağı yer tutmaq, gəzə bilmək, yeriməyə iqtidarı olmaq; кӀвачиз акъатун məc. dan. keflənmək, sərxoşlanmaq; кӀвачик кутун a) ayaqları altına salmaq, ayaqlamaq, tapdalamaq; b) ayaqları altına salıb döymək, əzişdirmək; c) ayaq altına almaq, məğlub etmək, tabe etmək; əsarət altına almaq; ç) məc. yerə salmaq, rədd etmək (sözünü, xahişini və s.); кӀвачикай ялун ayağından çəkmək, birini yıxmağa çalışmaq; кӀвачихъ ягъун (гилигун) a) ayağına yazmaq; b) isnad etmək, üzərinə atmaq, əlaqədar etmək, bağlamaq; кӀвачяй акъудун a) ayağından silmək, hesabdan silmək, pozmaq; b) tüfəngin və s. çaxmağını ehmalca boşaltmaq; кьве кӀвач са чапатӀда тун iki ayağını bir başmağa dirəmək; са кӀвач сура хьун bax сур¹; са кӀвачелди къекъуьн (фин) qıy-qıy, bir ayağı üstündə yerimə.