ARTS

Electronic Arts (EA) — oyun distribütoru, istehsalı və nəşri ilə məşğul olan ABŞ şirkəti. Şirkət 1982-ci ilin 28 may tarixində, Trip Hokins tərəfindən yaradılıb və oyun industriyasında ilk şirkətlərdən biri olub. "EA" şirkəti oyunlar üzərində işləyən insanları — dizayner və proqramçıları məşhurlaşdıraraq digərlərindən fərqlənib. Şirkətin ilk kapitalı Trip Hokins tərəfindən verilən 200 min ABŞ dolları olub. Həmin vaxtlar şirkət "Amazin' Software" adlanıb.

École des Beaux-Arts, tam adı ilə, École Nationale Supérieure Des Beaux-arts, Jean-Baptiste Colbert (XIV Louis dövrünün naziri) tərəfindən Académie Royale d'Armitecture adı altında 1671-ci ildə Parisdə yaradılmış bir təsviri sənət məktəbidir. 1793-cü ildə Académie Royale de Peinture et de Sculpture (1648-ci ildə yaradılıb) məktəbi ilə birləşdirildi. Məktəb rəsmxət, rəsm, heykəltaraşlıq və memarlıq (1968-ci ilə qədər) kimi təsviri sənətlərdən dərs deyir.

Electronic Arts — kompüter oyunları hazırlayan və yayımlayan ABŞ mərkəzli şirkət. 1982-ci ildə əsası qoyulmuşdur. Məhsulları arasında EA Sports ilə birgə hazırlanan idman simulyatorları, həmçinin The Sims və digər oyunlar yer alır. Electronic Arts, intellektual mülkiyyətini genişləndirmək üçün daim yeni şirkətlər almağa çalışır. İndiyə qədər alınan şirkətlərdən ən böyüklərindən biri də JAMDAT Mobile olmuşdur. EA sədri və baş icraçı direktoru Larri Probst bu böyük alışdan sonra: "Mobil oyunlarda liderlik etməyi qərara aldıq." — deyə çıxış etmişdir. JAMDAT Mobile şirkətinin alınmasından sonra Electronic Arts-ın bir qolu olan EA Mobile yaranmış və hazırlanan məzmunlar telefon və planşet istifadəçilərinə də təqdim edilmişdir. Origin Systems şirkətinin alınmasından sonra bəzi şirkət işçiləri Electronic Arts-ın onlara daha çox imkanlar yaratdığını, lakin bir çox məsələdə onlara güvənmədiyini, səhv etdikləri təqdirdə uzun müddət təlimlərdən keçirildiklərini bildirmişdir. DICE Canada, Origin Systems, EA Chicago və Pandemic Studios da daxil olmaqla, Electronic Arts tərəfindən alınan bütün şirkətlər qısa müddət ərzində fəaliyyətini dayandırmışdır. Oyun bloqqeri Brayan Kreskent, Electronic Arts, aldığı şirkətlərin keyfiyyəti ilə maraqlanmadığını və sadəcə onlara maraqlı olan məhsulu əldə etdikdən sonra, həmin şirkətlərlə əlaqələrini tamamilə kəsdiyini bildirmişdir.

Andrey (Andreas) Yeremeyeviç Artsruni (rus. Андрей (Андреас) Еремеевич Арцруни; 15 (27) noyabr 1847[…], Tiflis – 22 sentyabr 1898[…], Bad-Honnef[d], Prussiya[…]) — Rusiya və Almaniya mineraloqu, İmperator Sankt-Peterburq Elmlər Akademiyasının xarici müxbir üzvü (1895). O, Qriqor Artsruninin qardaşı olmuşdur. == Həyatı == Andrey Artsruni 15 noyabr 1847-ci ildə Rusiya imperiyasının Moskva şəhərində anadan olmuşdur. O, Ermənistanda və Bizansda böyük siyasi rol oynamış Artsruni zadəgan erməni ailəsindən gəlirdi. Atası Qafqaz ordusunun general-mayoru Yeremiya Georgiyeviç Artsruni idi. Artsruni uşaqlıqda Almaniyada böyümüşdür. O, 1863-cü ildə Tiflis gimnaziyasında kurs bitirmişdir. Artsruni Sankt-Peterburq və Derpt universitetlərində mühazirələrdə iştirak etmiş, kurs bitirmiş, daha sonra Heydelberq və Berlin universitetlərində təhsilini başa vurmuşdur. == İrsi == Onun adını daşıyır: Artsrunit mineralı.

Arsak — Cənubi Qafqazda yerləşmiş tarixi vilayət. Artsak (mahnı) — 1999-cu ilin erməni mahnısı.

Artsak (erm. Արցախ) — Ermənistan bəstəkarı Ara Gevorkyanın 1999-cu ildə "Ani" albomunda yayımlanmış instrumanetal xalq musiqisi. Yayımlanmasından qısa müddət sonra, mahnı Ermənistanda məşhurlaşmışdır. Musiqi kompozisiyasında Fikrət Əmirovun Hüseyn Cavidin "Şeyx Sənan" dram əsərinin tamaşası əsaında çəkilmiş "Kor Ərəbin mahnısı" filmi üçün bəstələdiyi 4 dəqiqə 16-saniyyəlik mahnının ilk və son parçalarından istifadə olunur (melodiyanın 4-dəfə sürətləndirilmiş şəkli oranjman edilib, 25-50-ci saniyyələrində və 03:05-03:55-ci saniyyələrində). Musiqi bir çox mədəni, idman və siyasi mərasimlərdə istifadə edilmişdir. Dünyanın müxtəlif ölkələrindən fiqurlu konkisürənlər, gimnastlar və digər idmançılar da dəfələrlə bu musiqiyə müraciət etmişlər. == İdmanda istifadəsi == == Digər == Ermənistan Pan-Armenian Oyunları Rusiya Pervıy kanalda yayımlanan "Buz dövrü" adlı televiziya şousunda müğənni Aleksandra Savaleva və Rusiyada doğulmuş İsrail fiqurlu konkisürəni Sergey Saxnovski bu musiqinin sədaları altında çıxış etmişlər. ABŞ 2017-ci ildə National Geographic Channel tərəfindən çəkilmiş “Hidden Cities Revealed: Baku” sənədli filmində (43-44-cü dəq.) istifadə edilib. == Qalmaqal == 2007-ci ildə Azərbaycanın Rusiyadakı səfiri Polad Bülbüloğlu "Artsak" mahnısında Azərbaycan musiqisindən istifadə edilməsini bildirmişdir. Ara Gevorkyan bu iddiaya cavab verərək, mübahisənin Rusiyanın Pervıy kanalında yayımlanan "Lednikoviy period" teleşousunun epizodlarından birində baş vermiş qarışıqlıqla əlaqəli olduğunu bildirmişdir.

Arzago d'Adda (it. Arzago d'Adda ) İtaliyada, Bergamo vilayətində, Lombardiya bölgəsində yerləşən bir kommunadır. Əhalisi 2779 nəfərdir (2008), əhalinin sıxlığı 300 nəfər / km²-dir. Sahəsi 9 km² ərazini əhatə edir. Poçt kodu — 24040. Telefon kodu — 0363. Kommunanın qoryucusu San Lavrento hesab edilir. Kommuna bayramı, 10 avqustda qeyd olunur.

Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası (erm. Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն, translit. Lernayin Ğarabaği Hanrapetut’yun) və ya rejimin özünü adlandırdığı kimi Artsax Respublikası (erm. Արցախի Հանրապետություն) — Beynəlxalq hüquqa əsasən Azərbaycan Respublikasına aid, Cənubi Qafqazda dənizə çıxışı olmayan və Ermənistan Respublikası, Rusiya Federasiyası və Erməni Diasporunun hərbi, siyasi və maliyyə dəstəyi ilə qurulmuş, BMT-yə üzv olan heç bir dövlət tərəfindən müstəqilliyi tanınmayan keçmiş dövlət. 1991–2024-cü illər arasında tanınmamış respublika keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin bəzi hissələrinə, o cümlədən mərkəz Xankəndinə nəzarət edirdi. Onun Ermənistana yeganə quru yolu eni 5 km olan Laçın dəhlizindən keçirdi. Rəsmi olaraq 10 noyabr 2020-ci ildə üçtərəfli atəşkəs bəyannaməsinə əsasən böyük hissəsində Azərbaycan Respublikası suveren nəzarəti bərpa etmişdir, bir hissəsinə isə Rusiya sülhməramlı qüvvələri nəzarət edir. 28 sentyabr 2023-cü ildə qondarma respublikanın "prezidenti" Samvel Şahramanyanın imzaladığı fərmana əsasən, 1 yanvar 2024-cü ildən etibarən idarə fəaliyyətində olan bütün dövlət qurumları və təşkilatları ləğv edilir və qondarma rejim fəaliyyətini dayandırır. == Qondarma rejimin elanı == 10 dekabr 1991-ci ildə azərbaycanlıların boykot etdiyi və yalnız ermənilərin qatıldığı referendum nəticəsinə görə "müstəqillik qərarı" alınmış və 6 yanvar 1992-ci ildə də "müstəqillik" rəsmən elan edilmişdir. Lakin Ermənistan Respublikası daxil, heç bir ölkə və ya beynəlxalq qurum qondarma rejimin müstəqilliyini tanımamışdır.

Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası (erm. Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն, translit. Lernayin Ğarabaği Hanrapetut’yun) və ya rejimin özünü adlandırdığı kimi Artsax Respublikası (erm. Արցախի Հանրապետություն) — Beynəlxalq hüquqa əsasən Azərbaycan Respublikasına aid, Cənubi Qafqazda dənizə çıxışı olmayan və Ermənistan Respublikası, Rusiya Federasiyası və Erməni Diasporunun hərbi, siyasi və maliyyə dəstəyi ilə qurulmuş, BMT-yə üzv olan heç bir dövlət tərəfindən müstəqilliyi tanınmayan keçmiş dövlət. 1991–2024-cü illər arasında tanınmamış respublika keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin bəzi hissələrinə, o cümlədən mərkəz Xankəndinə nəzarət edirdi. Onun Ermənistana yeganə quru yolu eni 5 km olan Laçın dəhlizindən keçirdi. Rəsmi olaraq 10 noyabr 2020-ci ildə üçtərəfli atəşkəs bəyannaməsinə əsasən böyük hissəsində Azərbaycan Respublikası suveren nəzarəti bərpa etmişdir, bir hissəsinə isə Rusiya sülhməramlı qüvvələri nəzarət edir. 28 sentyabr 2023-cü ildə qondarma respublikanın "prezidenti" Samvel Şahramanyanın imzaladığı fərmana əsasən, 1 yanvar 2024-cü ildən etibarən idarə fəaliyyətində olan bütün dövlət qurumları və təşkilatları ləğv edilir və qondarma rejim fəaliyyətini dayandırır. == Qondarma rejimin elanı == 10 dekabr 1991-ci ildə azərbaycanlıların boykot etdiyi və yalnız ermənilərin qatıldığı referendum nəticəsinə görə "müstəqillik qərarı" alınmış və 6 yanvar 1992-ci ildə də "müstəqillik" rəsmən elan edilmişdir. Lakin Ermənistan Respublikası daxil, heç bir ölkə və ya beynəlxalq qurum qondarma rejimin müstəqilliyini tanımamışdır.

Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası (erm. Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն, translit. Lernayin Ğarabaği Hanrapetut’yun) və ya rejimin özünü adlandırdığı kimi Artsax Respublikası (erm. Արցախի Հանրապետություն) — Beynəlxalq hüquqa əsasən Azərbaycan Respublikasına aid, Cənubi Qafqazda dənizə çıxışı olmayan və Ermənistan Respublikası, Rusiya Federasiyası və Erməni Diasporunun hərbi, siyasi və maliyyə dəstəyi ilə qurulmuş, BMT-yə üzv olan heç bir dövlət tərəfindən müstəqilliyi tanınmayan keçmiş dövlət. 1991–2024-cü illər arasında tanınmamış respublika keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin bəzi hissələrinə, o cümlədən mərkəz Xankəndinə nəzarət edirdi. Onun Ermənistana yeganə quru yolu eni 5 km olan Laçın dəhlizindən keçirdi. Rəsmi olaraq 10 noyabr 2020-ci ildə üçtərəfli atəşkəs bəyannaməsinə əsasən böyük hissəsində Azərbaycan Respublikası suveren nəzarəti bərpa etmişdir, bir hissəsinə isə Rusiya sülhməramlı qüvvələri nəzarət edir. 28 sentyabr 2023-cü ildə qondarma respublikanın "prezidenti" Samvel Şahramanyanın imzaladığı fərmana əsasən, 1 yanvar 2024-cü ildən etibarən idarə fəaliyyətində olan bütün dövlət qurumları və təşkilatları ləğv edilir və qondarma rejim fəaliyyətini dayandırır. == Qondarma rejimin elanı == 10 dekabr 1991-ci ildə azərbaycanlıların boykot etdiyi və yalnız ermənilərin qatıldığı referendum nəticəsinə görə "müstəqillik qərarı" alınmış və 6 yanvar 1992-ci ildə də "müstəqillik" rəsmən elan edilmişdir. Lakin Ermənistan Respublikası daxil, heç bir ölkə və ya beynəlxalq qurum qondarma rejimin müstəqilliyini tanımamışdır.

Artsax çarlığı (erm. Արցախի թագավորություն) — erməni mənbələrinə əsasən orta əsrlərdə Sünik və Arsak quberniyalarının, Utik quberniyasının Girdman kantonu, eləcə də Ayrarat quberniyasının Məzaz və Varajnunik kantonu ərazisində mövcud olmuş qeyri-müstəqil erməni çarlığı. Müasir erməni mənbələrində bura Xaçın adlandırılır. Bununla belə, albanəsilli şahzadə, sonuncu Xaçın knyazı Həsən Cəlalın dövründə Xaçının ərazisi sonralar mövcud olmuş Dağlıq Qarabağın bütün ərazisini, eləcə də onun qərbində, cənubunda və şimalındakı bir çox bitişik torpaqları əhatə etdiyinə görə bu knyazlıq Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının separatçı rejiminin adına uyğunlaşdırılaraq Artsax çarlığı kimi tanıdılmışdır. Erməniəsilli Amerika tarixçisi Robert Hyusenin iddialarına əsasən Artsax çarlığı 13-cü əsrin əvvəllərində gürcü, sonra isə monqol hökmranlığını qəbul etsə də, öz suverenliyini qoruyub saxlamışdır. Onun iddiasına əsasən buranın hökmdarları Elxani hökmdarı Arqun xan tərəfindən Həsən-Cəlalın (1214–1261) öldürülməsindən sonra çar titullarını itirsə də, XVI əsrdən etibarən Xəmsə məliklikləri və Sünik Kaşatağ məlikliyindən ibarət olmuş Süniki 19-cu əsrin əvvəllərinə qədər idarə etmişlər. == Həmçinin bax == Artsax Sünik knyazlığı Qafqaz Albaniyası Azərbaycan tarixi Dağlıq Qarabağ tarixi == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Robert H. Hewsen . Orta əsr erməni mədəniyyətində "Arc'ax çarlığı" (Pensilvaniya Erməni Mətnləri və Tədqiqatları Universiteti) . Thomas J. Samuelian və Michael E. Stone (red. ) Çiko, Kaliforniya: Scholars Press, 1984.ISBN 0-89130-642-0ISBN 0-89130-642-0 .

Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası (erm. Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն, translit. Lernayin Ğarabaği Hanrapetut’yun) və ya rejimin özünü adlandırdığı kimi Artsax Respublikası (erm. Արցախի Հանրապետություն) — Beynəlxalq hüquqa əsasən Azərbaycan Respublikasına aid, Cənubi Qafqazda dənizə çıxışı olmayan və Ermənistan Respublikası, Rusiya Federasiyası və Erməni Diasporunun hərbi, siyasi və maliyyə dəstəyi ilə qurulmuş, BMT-yə üzv olan heç bir dövlət tərəfindən müstəqilliyi tanınmayan keçmiş dövlət. 1991–2024-cü illər arasında tanınmamış respublika keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin bəzi hissələrinə, o cümlədən mərkəz Xankəndinə nəzarət edirdi. Onun Ermənistana yeganə quru yolu eni 5 km olan Laçın dəhlizindən keçirdi. Rəsmi olaraq 10 noyabr 2020-ci ildə üçtərəfli atəşkəs bəyannaməsinə əsasən böyük hissəsində Azərbaycan Respublikası suveren nəzarəti bərpa etmişdir, bir hissəsinə isə Rusiya sülhməramlı qüvvələri nəzarət edir. 28 sentyabr 2023-cü ildə qondarma respublikanın "prezidenti" Samvel Şahramanyanın imzaladığı fərmana əsasən, 1 yanvar 2024-cü ildən etibarən idarə fəaliyyətində olan bütün dövlət qurumları və təşkilatları ləğv edilir və qondarma rejim fəaliyyətini dayandırır. == Qondarma rejimin elanı == 10 dekabr 1991-ci ildə azərbaycanlıların boykot etdiyi və yalnız ermənilərin qatıldığı referendum nəticəsinə görə "müstəqillik qərarı" alınmış və 6 yanvar 1992-ci ildə də "müstəqillik" rəsmən elan edilmişdir. Lakin Ermənistan Respublikası daxil, heç bir ölkə və ya beynəlxalq qurum qondarma rejimin müstəqilliyini tanımamışdır.

Dağlıq Qarabağ Respublikası gerbi və ya rəsmi adı ilə Artsax Respublikası gerbi — Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının gerbinın rəsmi gerbi. Ortada bəzəkli tac geyinmiş qartal və qartalın sinəsində şaquli olaraq yerləşdirilmiş bayraq altında dağ silsiləsinin panoraması ilə bəzənmiş qalxan vardır. Bunun ardınca paytaxtı Xankəndidə olan “Bu bizim dağlarımızdır” (Menq Enq Mer Sarere / Մենք ենք մեր սարերը) abidəsinin iki daş başların “Nənə və Baba” (Tatik yev Papik / Տատիկ և Պապիկ) mövcuddur. Qartal ayaqlarında buğda və üzüm də daxil olmaqla çeşidli bostan nemətləri tutmaqdadır. Çöl tərəfində isə erməni dilində yazılmış “Lernayin Ğarabaği Artsax Hanrapetutiyun” (“Qarabağın Artsax Respublikası”) ifadəsini daşıyan dairə şəklində olan qızıl lentdən formalaşmışdır.

Artse (erm. Արծն; yun. Ἄρτζε) — X–XI əsrlərdə şərqi Anadoluda mövcud olmuş tarixi şəhər. == Tarixi == Artse Bizans imperiyasının Feodosipol şəhərinin 55 kilometr (34 mil) şərqində, Basiani vilayəti daxilində, Ermənistan və İberiya ilə olan sərhəddə, Araz çayının sol sahilində yerləşirdi. Şəhərin adı Eskorial taktikası (təq. 971/975-ci il) əsərində Bizans strateqinin yeri olaraq qeyd edilir. Şəhər 979-cu ildə Barda Sklirin üsyançı ordusunun Pankaliya döyüşündə məğlub edilməsində kömək etdiyinə görə III David Kuropalata verilmişdir. Buna baxmayaraq, III Davidin ölümündən sonra şəhər 1000-ci ildə İberiya katepanlığının bir parçası olmuşdur. Şəhər haqqındakı məlumat Siciliyalı İohannın yazılarındandır. O, qeyd edir ki, Artse Suriya, Ermənistan və başqa yerlərdən tacirləri cəlb edən böyük bir ticarət mərkəzi idi.

Artsrun — erməni adı. Artsrun Manukyan — erməni əsilli SSRİ aktyoru. Artsrun Avaqyan — Ermənistan və SSRİ ədəbiyyatşünası.

Artsrun Abrahami Abrahamyan (erm. Արծրուն Աբրահամի Աբրահամյան; 25 oktyabr 1909, Ərciş, Van vilayəti – 17 sentyabr 1978, İrəvan) — Ermənistan kimyaçısı, kimya elmləri doktoru (1971). == Həyatı == Artsrun Abrahami Abrahamyan 25 oktyabr 1909-cu ildə Osmanlı imperiyası ərazisində, Ərcişdə anadan olmuşdur. O, İrəvan Pedaqoji (1931) və Politexnik (1936) institutlarını bitirmişdir. Abrahamyan 1941–1958-ci illərdə Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun ümumi kimya kafedrasına, 1958-ci ildən Ermənistan SSR Üzvi Kimya İnstitutunun fiziki-kimya və üzvi analiz laboratoriyasına rəhbərlik etmişdir. Abrahamyan Ermənistanda pemza və tufların adsorbsiya xassələrinin öyrənilməsi və üzvi materiallarda karbon, hidrogen, halogen, kükürd, civə və digər elementlərin mikroanaliz üsullarının işlənib hazırlanması ilə məşğul olmuşdur.

Artsrun Abqari Avaqyan (erm. Արծրուն Աբգարի Ավագյան; 13 mart 1942, İrəvan) — Ermənistan və SSRİ ədəbiyyatşünası. Filologiya elmləri doktoru (1998), professor (2000), Ermənistan Respublikasının əməkdar elm xadimi (2014), Ermənistan Yazıçılar Birliyinin üzvü (2000). == Həyatı == Artsrun Avaqyan 1942-ci ildə İrəvanda anadan olmuşdur. O, 1959-cu ildə Xaçatur Abovyan adına orta məktəbi, 1968-ci ildə İrəvan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsinin jurnalistika fakültəsini bitirmişdir. Avaqyan 1970-ci ildən İrəvan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsində çalışmış, 2000-ci ildən dekan olmuşdur. O, 1977-ci ildə namizədlik, 1998-ci ildə doktorluq dissertasiyalarını müdafiə etmişdir. Artsrun Avaqyan erməni diasporu və sovet ədəbiyyatı ilə bağlı bir çox elmi məqalələrin müəllifidir.

Eduard Simonoviç Artsrunyan (erm. Էդուարդ Սիմոնի Արծրունյան; 28 dekabr 1929, Gümrü – 5 may 2010, İrəvan) — Ermənistan və SSRİ rəssamı, pedaqoqu. O, müasir Ermənistan rəssamlığının ən böyük nümayəndələrindən biri hesab edilir. Artsrunyan Ermənistan SSR xalq artisti (1989) adına layiq görülmüş, SSRİ Rəssamlar İttifaqının üzvü (1961) olmuşdur. == Həyatı == Eduard Simonoviç Artsrunyan 28 dekabr 1929-cu ildə Leninakan şəhərində (indiki Gümrü) anadan olmuşdur. O, 1944-cü ildə Merkurov adına Leninakan Rəssamlıq Məktəbini bitirdikdən sonra İrəvan şəhərindəki P. Terlemezyan adına rəssamlıq məktəbinə qəbul olunmuşdur. Artsrunyan 1947–1951-ci illərdə Ümumrusiya Rəssamlıq Akademiyası nəzdində orta rəssamlıq məktəbində təhsilini davam etdirmişdir. Artsrunyan 1951–1957-ci illərdə Leninqradda (indiki Sankt-Peterburq) SSRİ Rəssamlıq Akademiyasının İ. E. Repin adına Rəssamlıq, Heykəltəraşlıq və Memarlıq İnstitutunun rəngkarlıq fakültəsində təhsil almışdır. O, ardınca Moskvaya köçmüş və burada "Plakat" nəşriyyatında işləmişdir.

Henrik Artstovski (pol. Henryk Arctowski; 15 iyul 1871, Varşava – 21 fevral 1958, Betesda), ilk adı Henrik Arts olmuşdur — Polşa alimi və qütb ekspedisiyaçısı. İlk Antarktika qışlamasında iştirak etmişdir və dünyaca məşhur meteoroloq olaraq şöhrət qazanmışdır. Bir sıra coğrafi obyektlər, Polşa Antarktika Stansiyası və ABŞ Milli Elmlər Akademiyasının medalı onun şərəfinə adlandırılıb. == Həyatı == 15 iyul 1871-ci ildə Varşavada Vürttemberq kökləri olan bir ailədə anadan olmuşdur. 1888-ci ildə təhsilini Lyej Universitetində başladı, burada riyaziyyat, fizika və astronomiya üzrə təhsil alırdı, daha sonra isə Sarbonnada kimya və geologiya sahələri üzrə oxumuşdur. 1893-cü ildə təhsilini başa vurduqdan sonra Lyejə qayıdır və burada professor Şprinqə məxsus kimyəvi laboratoriyada işləməyə başlayır. 1893-cü ildə Belçika hökumətindən soyadının "Artstovski" olaraq dəyişdirilməsini istədi. 1895-ci ildə Belçika Antarktika ekspedisiyasına qatıldı, hansı ki məcburən olsa da ilk dəfə Cənub Qütb dairəsindən kənarda qışlamalı olur. Sonradan məşhurlaşan Roald Amundsen, Frederik Kuk və Emil Rakovitsa kimi tədqiqatçılar onun ekspedisiya yoldaşları olmuşdular.

Qriqor Artsruni (erm. Գրիգոր Արծրունի; 27 fevral (11 mart) 1845, Moskva – 19 (31) dekabr 1892, Tiflis) — erməni liberal-burjua publisisti, "Mşak" qəzetinin naşiri və redaktoru. O, Andrey Artsruninin qardaşı olmuşdur. Qriqor Artsruni 27 fevral 1845-ci ildə Rusiya imperiyasının Moskva şəhərində anadan olmuşdur. O, latın, alman, fransız, rus və erməni dillərini öyrənmişdir. Artsruni 1863-cü ildə Birinci Tiflis Kişi Gimnaziyasında kurs bitirmiş, sonra Moskva və Sankt-Peterburq Universitetlərində təhsil almışdır. O, ardınca Heydelberq Universitetinə daxil olmuş, burada siyasi və iqtisadi elmlər üzrə təhsil almışdır. Artsruni 1869-cu ildə elmlər namizədi alimlik dərəcəsi aldıqdan sonra Tiflis şəhərinə qayıtmışdır. Qriqor Artsruni ədəbi fəaliyyətinə "Meğu hayastani" ("Ermənistan arısı") və "Haykakan aşxar" ("Erməni dünyası") qəzetlərində başlamış, sonra 1872-ci ildə "Mşak" ("Əməkçi") qəzetini təsis etmişdir. Qəzetin ilk əməkdaşlarından biri yazıçı Perç Proşyan olmuşdur.

Tovma Artsruni (erm. Թովմա Արծրունի), Foma Artsruni (dəqiq təvəllüd və ölüm tarixi bilinmir ) — IX—X əsr erməni tarixçisi. Tarixçinin tərcümeyi-halı məlum deyil. Yalnız məlumdur ki, görkəmli feodal sülaləsi olan Artsrunilər nəslindən olub. IX əsrin ikinci yarısında – X əsrin birinci onilliklərində yaşayıb-yaratmışdır. Zamanəmizə qədər gəlib çıxmış «Artsruni xanədanının tarixi» əsərini 880-cı ildə yazmağa başlamış və 910-cu ilə qədər davam etdirmişdir. Tədqiqatçıların fikrincə, «Artsruni xanədanının tarixi» əslində iki ayrı-ayrı müəllifin qələminin məhsuludur. Ehtimal olunur ki, kitabın ilk hissəsi 261-ci səhifəyə qədər Tovma tərəfindən yazılmışdır, yerdə qalan (262-ci səhifədən 305-ci səhifəyə qədər) hissəni isə hansısa anonim müəllif əlavə etmişdir, hansı ki hadisələrin xronologiyasını 940-cı ilə qədər aparıb çıxarmışdır. Thomas Artsruni. History of the House of Artsrunik.

Yuri Artsimenev (rus. Арцименев Ю́рий Никола́евич; 23 fevral 1937, Moskva – 26 aprel 2019) — rus rəssam-miniatürist, 200-dən çox sovet və rus poçt markasının və eləcə də bəzi postsovet respublikalarının ilk markalarının müəllifidir.

Artsax çarlığı (erm. Արցախի թագավորություն) — erməni mənbələrinə əsasən orta əsrlərdə Sünik və Arsak quberniyalarının, Utik quberniyasının Girdman kantonu, eləcə də Ayrarat quberniyasının Məzaz və Varajnunik kantonu ərazisində mövcud olmuş qeyri-müstəqil erməni çarlığı. Müasir erməni mənbələrində bura Xaçın adlandırılır. Bununla belə, albanəsilli şahzadə, sonuncu Xaçın knyazı Həsən Cəlalın dövründə Xaçının ərazisi sonralar mövcud olmuş Dağlıq Qarabağın bütün ərazisini, eləcə də onun qərbində, cənubunda və şimalındakı bir çox bitişik torpaqları əhatə etdiyinə görə bu knyazlıq Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının separatçı rejiminin adına uyğunlaşdırılaraq Artsax çarlığı kimi tanıdılmışdır. Erməniəsilli Amerika tarixçisi Robert Hyusenin iddialarına əsasən Artsax çarlığı 13-cü əsrin əvvəllərində gürcü, sonra isə monqol hökmranlığını qəbul etsə də, öz suverenliyini qoruyub saxlamışdır. Onun iddiasına əsasən buranın hökmdarları Elxani hökmdarı Arqun xan tərəfindən Həsən-Cəlalın (1214–1261) öldürülməsindən sonra çar titullarını itirsə də, XVI əsrdən etibarən Xəmsə məliklikləri və Sünik Kaşatağ məlikliyindən ibarət olmuş Süniki 19-cu əsrin əvvəllərinə qədər idarə etmişlər. == Həmçinin bax == Artsax Sünik knyazlığı Qafqaz Albaniyası Azərbaycan tarixi Dağlıq Qarabağ tarixi == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Robert H. Hewsen . Orta əsr erməni mədəniyyətində "Arc'ax çarlığı" (Pensilvaniya Erməni Mətnləri və Tədqiqatları Universiteti) . Thomas J. Samuelian və Michael E. Stone (red. ) Çiko, Kaliforniya: Scholars Press, 1984.ISBN 0-89130-642-0ISBN 0-89130-642-0 .

Armand Artsruni (erm. Արմենակ Արծրունի; avqust 1901, Ərzurum, Ərzurum vilayəti – 1963, Qahirə) və ya mononimi ilə Armand — Misirdə yaşamış erməniəsilli fotoqraf. O, gəlirli bir niş bazarında fəaliyyət göstərən zaman portret fotoqrafiyasında ixtisaslaşmışdır. Armand Misirin yuxarı təbəqəsi tərəfindən çox zaman işə götürülmüş və Misirdə fotoqrafiya çətirlərindən istifadə edən ilk fotoqraf olmuşdur. == Həyatı == Armand Artsruni 1901-ci ilin avqustunda o zamanlar Osmanlı imperiyasının bir hissəsi olan Ərzurumda anadan olmuşdur. O, 1907-ci ildə atası ilə birlikdə Misirin İsgəndəriyyə şəhərinə gəlmişdir. Məktəbdə rəsm çəkməyə həvəsi var idi. O, İsgəndəriyyədə yaşayan fotoqraf Nadirin yanında şagird kimi fəaliyyətə başlamışdı. Armand 1925-ci ildə Midan Mustafa Kamal küçəsi yaxınlığında, Ard əl-Şərifdə yerləşən studiyasında avstriyalı yəhudi fotoqraf və portretçi Solanın köməkçisi kimi Qahirəyə getmişdir. Sola Artsrunini ağ-qara fotoşəkillərin rənglənməsi, eləcə də boya çiləyiciliyi texnikası, kömür və təbaşirdən istifadəni öyrənmək üçün Avstriyaya göndərmişdir.

Başkənd — Azərbaycan Respublikasının Gədəbəy rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Birinci Qarabağ müharibəsinə kimi ermənilərin məskunlaşdığı kənd Ermənistanın Azərbaycan ərazisində anklavı idi. 1992-ci ilin 6–8 avqust tarixlərində həyata keçirilən əməliyyat nəticəsində ərazi Azərbaycanın nəzarəti altına keçmişdir. Başkənd hal-hazırda Azərbaycan nəzarəti altındadır. Rəsmi dili Azərbaycan dilidir. Ermənilərə aid heçnə yoxdur. Kənddə Gədəbəylilərin gediş-gəlişi mövcuddur. == Tarixi == Tarixi adı Başkənd və əhalisi azərbaycanlı olan kəndin ərazisinə ermənilər ilk dəfə 1859-cu ildə Qarabağdan və Şəmşəddin rayonundan köçürülmüşdürlər. XX əsrin 90-cı illərin əvvəlinədək Ermənistanın Azərbaycan ərazisisində anklav formada yerləşən iri yaşayış məntəqəsi idi. 7 noyabr 1995-ci ildə Ermənistanda qəbul edilmiş yeni inzibati-ərazi bölgüsünə görə Çəmbərək rayonuna aid kənddir.