Lüğətlərdə axtarış.

Axtarışın nəticələri

  • игисун

    (-из, -на, -а) - 1. приближать (кого-что-л. до соприкосновения) : игисна агална - плотно закрыл. 2. приближаться (к кому-чему-л. до соприкосновения) :

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ИГИСУН

    (-из, -на, -а) v. anticipate; approximate, come near; set.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ИГИСУН

    (-из, -на, игис) f. 1. sıx yaxınlaşdırmaq, təmas etdirmək, yapışdırmaq, söykəmək; toxundurmaq, dəydirmək, dayamaq; 2. basmaq, örtmək, bağlamaq, qapama

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • игисарун

    (-из, -на, -а) - см. игисун.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ИЦИСУН

    bax ицифун.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ИЛИСУН

    ...qısmaq, iki şey arasında bərk sıxmaq, sıxıb tutmaq; сас сарал илисун dişi-dişinə qısmaq; 4. is. təzyiq, öz ağırlığı ilə basma, sıxma; * дабандал илис

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ИКИСУН

    bax экисун.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ИЛИСУН

    (-из, -на, -а) v. press; oppress; crush, trample; squeeze.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ИКИСУН

    also. экисун.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • илисун

    ...крепко держать (кого-что-л.); б) наголо стричь (кого-что-л.); кьуьл илисун - а) давить ногой; б) (перен.) оказывать давление (на кого-л.).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • икисун

    см. экисун.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ИЛИСУН

    гл., ни вуж-вуч нел-квел; -да, -на; -из, -зава; 0 || ' -а, -ин, -рай, -мир; илис авун, илис тавун, илис тахвун, илис хъийимир нел-квел ятӀани алкӀаи

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ИКИСУН

    гл., ни вуч; -да, -на; -из, -зава; -0 || - а, -ин, -рай, -мир; икис авун, икис тавун, икис тахвун, икис хъийимир чилик кягъун

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ИГИСАРУН

    каузат. ИГИСУН гл., вуж нив-квев - да, -на; -из, -зава; -0 || - а, -ин, -рай, -мир; игис авун || игисар авун, игис тавун || игисар тавун, игис тахвун

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ЭГИСУН

    bax игисун.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ИГИСАРУН

    (-из, -на, -а) also. игисун.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ИЛИЧУН

    гл., ни нел-квел; -да, -на; -из, -зава; 0 || -а, -ин, -рай, -мир; илич тавун, илич тахвун, илич хъийимир са нин-куьн ятӀани винел патал жими затӀ (я

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • иглешун

    (-из, -на, -а) - опаздывать.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • игягъун

    (-из, -на, -а) (употребляется преимущественно в отрицательной форме) - подпускать близко; допускать (к чему-л

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • изитӀун

    см. ицитӀун.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • иливун

    (-из, -на, -а) - 1. перевариваться (о пище). 2. (перен.) терпеть, переносить (что-л.). 3.(перен.) прощать (кого-что-л

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • илигун

    ...-на, -а) - колотить, бить, ударять (кого-что-л.). || шаламар илигун - плести лапти; илигна къун - не переставая идти (об осадках); илигна рахун - гов

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • илизун

    (-из, -на, -а) - 1. (диал.) сливать (напр. жир с бульона). 2. см. илирзун.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ИШИНУН

    гл., ни вуч; -да, -на; -из, -зава; -а -ин, -рай, -мир; ишин тавун, ишин тахвун, ишин хъийимир гъуьруьз яд яна фу чрадай гьалдиз гъун, тини гьазурун

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ИЧӀИРУН

    гл., ни вуч; -да, -на; -из, -зава, -а, -ин, -рай, -мир; ичӀар авун, ичӀар тавун, ичӀар тахвун, ичӀар хъийимир къен авай (машиндай, шуьшедай, чува

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ИЦИФУН

    || (ИЦИСУН нугъ. ) гл.; -да, -на; -из, -зава; -а, -ин, -рай, -мир; ициф авун, ициф тавун, ициф тахвун, ицифмир циф къалин хьун.

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ИЦИТӀУН

    || (ИЗИТӀУН нугъ. ) гл., ни вуж; -да, -на; -из, -зава; -а, -ин, -рай, -мир; щитӀ авун, щитӀ тавун, ицитӀ тахвун, щитӀхъийимир запабар авуна ва я са

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ИФИРУН

    ...цӀай гана кудай гьалдиз гъун. Лежбердиз къугъван ийидай тӀвалар, ифирун патал цӀай хъийидай самар лазим хьана. А. Ф. Риза. Ракъини къвердавай

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ИШИРУН

    кил. ШИРУН.

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ИЛИХУН

    гл., -да, -на; -из, -зава; -0 || -а, -ин, -рай, -мир; илих тавун, илих тахвун, илих хъийимир юкь гьалдна агъуз хьун

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ИЛИТӀУН

    гл., 1) ни вуж-вуч нел-квел алчудун, элкъуьрна кутӀунун. 2) разивал авачиз са нел ятӀани вуч ятӀани гьалдун, вегьин

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ИЛИЗУН

    ...хъийимир нерай къвезвай гьава гужлудаказ акъудун. Пуд сеферда илизун кутугай лишан я... Гила вири туькӀуьдайвал я А. Р. Къаратке нар. г

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ИЛИГУН

    гл., ни -да, -на; -из, -зава; -а, -ин, -рай, -мир; илиг тавун, илиг тахвун, илиг хъийимир 1) расун

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ИЗИТӀУН

    кил. ИЦИТӀУН.

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • İGƏŞÜG

    (Yardımlı) mübahisəli. – Bu igəşüg şehi nəyə gətireysən

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • ИЛИФУН

    гл., вуж; -да, -на; -из, -зава; 0 || -а, -ин, -рай, -мир; илиф тавун, илиф тахвун, илиф хъийимир гл ( кӀвализ) мугьман яз атун

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ГЬИСУН

    (-из, -на, гьис ая) f. hisləmək, his eləmək.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ГЬИСУН

    (-из, -на, гьис ая) f. hisləmək, his eləmək.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ИГЛЕШУН

    (-из, -на, -а) v. delay, linger.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ичӀирун

    (-из, -на, -а) - 1. опорожнять (что-л.). 2. вываливать, выгружать, разгружать (что-л.). 3.высыпать, отсыпать (что-л

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • иширун

    (-из, -на, -а) - заставлять плакать, рыдать (кого-л.).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ИЛИГУН

    (-из, -на, -а) v. beat, strike, punch; thrash, lick, whip.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ИГЯГЪУН

    (-из, -на, -а) v. admit, allow entrance; allow, permit; presume, assume; concede; homologate, confirm

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ИЗИТӀУН

    also. ицитӀун.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ИЛИВУН

    (-из, -на, -а) 1) v. digest; 2) v. be patient; suffer, tolerate, endure; stand, bear; 3) v. excuse, forgive; pardon; overlook; absolve

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ифирун

    (-из, -на, -а) - 1. накаливать, сильно нагревать (что-л.). 2. (перен.) накаливать, обострять(отношения)

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ицитӀун

    (-из, -на, -а) - колдовать; завораживать, заговаривать (кого-что-л.).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ишинун

    (-из, -на, -а) - месить (тесто).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • илясун

    (-из, -на, иляс/-а) - идти, перегнав другого : ам залай илясна фена - он перегнал меня. || вун иляс залай! - отстань от меня!

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • иличун

    Ӏ (-из, -на, -а) - лить (что-л. сверху вниз); обливать (кого-что-л.). ӀӀ (-из, -на, -а) - скучать; грустить; не находить себе места от тоски; пригорюн

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • илихун

    (-из, -на, -а) - пригибаться, нагибаться.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • илифун

    (-из, -на, -а) - 1. заходить в гости. 2. останавливаться на ночлег. 3. (поэт.) всходить (о солнце, луне)

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • илитӀун

    (-из, -на, -а) - 1. обвязывать (кого-что-л.) : еб илитӀна - обвязал верёвкой; цӀувад жуьт гамишар илитӀайтӀани и чка цаз жедач - если и пятнадцать пар

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ЭЛИВУН

    also. иливун. ЭЛИГУН also. илигун. ЭЛИФ элифун.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ИГИСАРУН

    (-из, -на, -а) bax игисун.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • дигмишун

    (-из, -на, -а) - 1. способствовать созреванию (фруктов, овощей). 2. (перен.) выполнять, исполнять (поручение, наказ)

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ХКИСУН

    гл.;' -да, -на; -из, -зава; -0 || -а, -ин, -рай, -мир; хкис авун, хкис тавун, хкис тахвун, хкис хъийимир 1 вуч патарив гвай затӀарилай тафаватлу

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • дегишун

    (-из, -на, -а) - см. дегишарун.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • багъишун

    (-из, -на, -а) - дарить (кого-что-л.), жаловать (чем-л.) : багъишай балкандин сарариз тамашич (погов

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • агъмишун

    (гл.: -из, -на, -а; turk; уст.) - см. фикир (фикир гун) и кваз (кваз кьун).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ЭКЪИСУН

    гл., ни вуч; -да. -на; -из, -зава; -0 || -а, -ин, -рай, -мир; экъис авун, экъис тавун, экъис тахвун, экъис хъийимир 1) сад хьиз экӀя хьанвай чкадил

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ЭКИСУН

    гл., никуьвуч; -да, -на; -из, -зава; -0 || -а, -ин, -рай, -мир; экис авун, экис тавун, экис тахвун, экис хъийимир чилик хкӀун (кӀвач)

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ЭВИСУН

    гл., вуч; -да, -на; -из, -зава; -0 || -а, -ин, -рай, -мир; эвис авун, эвис тавун, эвис тахвун, эвис хъийимир куьрс хьун

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • БАГЪИШУН

    гл., ни низ вуч; -да, -на; -из, -зава; -0 || -а, -ин, -рай, -мир; багъиш авун, багъиш тавун, багъиш тавурай, багъиш тахвун, багъиш хъийимир сада ма

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ГЬИССУН

    ...гьисс авун, гьисс тавун, гьисс тахвун, гьисс хъийимир кьатӀунун. 1947 - йисуз, техникум акьалтӀарайла, за жув лап екѐ дережайрив агакьайда хьиз

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • АГЪМИШУН

    ...Рухвайри дидеяр хьиз, чнани абур рикӀел хуьн, даим саймишун, агъмишун герек Я. Ш. Ю. Салам, юлдаш министр. Ша, чна ам гьич агъмишни тийин, рушар.

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • YIĞIŞAN

    bax yığılan

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DAYAMAQ

    гл. 1. акӀурун; жуфтдаказ агудун, игисун; агалдун; 2. даях гун, акӀурун, кутун (мес. гьил ченедик).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • SÖYKƏMƏK

    гл. агалдун; акӀурун; агудун, игисун (мес. стол цлав); belini divara söykəmək далу цлахъ агалдун.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • SIXLAŞDIRMAQ

    ...амадайни сигъ авун, сигъ тир гьалдиз гъун, сад-садав лап агудун (игисун), сад авун.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ПРИНИКНУТЬ

    1. илихун, агаж хьана ацукьун; илис хьун; игис хьун. 2. игисун; эцигун; агудун (мес. яб, кIуф); приникнуть ухом к замочной скважине ракIарин куьлег т

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • YAPIŞDIRMAQ

    ...галкӀурун, гилитӀун; sözü sözə yapışdırmaq гаф гафунихъ гилигун; 3. игисун, агудун, гутун; 4. пер. алкӀурун, вегьин, ягъун, кекисун.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • BASMAQ

    ...хел); 14. илисун, ягъун, эцигун; damğa basmaq тагъма илисун; 15. игисун, игисна кӀевун, акьалун (мес. рак, дакӀар); qapını bas рак игиса; 16. пер. ра

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
OBASTAN VİKİ
İisus
İsa (ən tezi e.ə. 6 və ən geci e.ə. 4, Beytləhm, Roma imperiyası – 7 aprel 30 və ya 3 aprel 33) — xristianlıqda Tanrının bədənli mücəssəməsi. Həmçinin Məsih, Nazaretli, İnsan Oğlu, Xilaskar, Rəbb və s. adlanır. Xristianlığa görə İsa Beytləhmdə doğulub. Qüdsdə çarmıxa çəkilib. Manixeistlər, qnostiklər, müsəlmanlar, bəhailər və başqaları dinlərində İsa üçün önəmli yerlər tapdılar. Quran İsanın müsəlman olduğunu iddia edir. Bəhai təlimləri İsanı "Tanrının təzahürü" hesab edir.
İlisu
İlisu — Azərbaycan Respublikasının Qax rayonunun eyniadlı inzibati ərazi vahidində kənd. Kənd bir yaşayış məskəni kimi XIII əsrdə yaranmışdır. Ərazidə ilk məskunlaşanlar İlisudan 3 km-lik bir məsafədə vaxtilə mövcud olmuş indi isə Kəndtala (Orta Könə) adlandırılan ərazidə yaşayan insanlar olmuşlar. Daha sonra həm yerli azərbaycanlıların və Dağıstanın Saxur rayonundan köçüb gəlmiş saxurların yerləşməsi nəticəsində formalaşmışdır. Yaşayış məntəqəsi buradakı İlisu bulaqlarının adı ilə adlandırılmışdır. Toponim qıpçaq sözü olan ili (isti) və su sözlərindən düzəlib, "isti su" deməkdir. Türk dillərində "ilisu" həm də "yel suyu" mənasındadır.Kürmük çayının sahilində, Baş Qafqaz silsiləsinin cənub yamacında, Kürmükçay və Ağçayın (Hamamçay) kəsişdiyi yerdə, dörd tərəfdən dağlarla əhatə olunmuş bir çay terrasında yerləşir. Kəndin nadir flora və faunaya malik olmasını nəzərə alaraq, Azərbaycan hökuməti İlisu dövlət qoruğunun yaradılması haqqında qərar qəbul etmiş (20 fevral, 1987-ci il, № 57), sonra qoruğun sahəsi Nazirlər Kabinetinin xüsusi sərəncamı ilə daha da genişləndirilmişdir (31 mart, 2003-cü il, № 48). Kəndin şöhrəti bir sıra amillərlə bağlıdır: füsunkar təbiətə malik olması; kənd əhalisinin qədim türk-oğuz dialektinə məxsus olması; 300 ilə yaxın bir dövrü əhatə edən "İlisu soltanlığının" mərkəzi olması; ən qədim dünyəvi və dini elm-təhsil ocaqları ilə tanınması; bütün dünyaya səpələnmiş alimləri, ictimai-siyasi, mədəniyyət və s. xadimləri ilə.
Dzosotın-Elisun
Dzosotın-Elisun, həmcinin Kurbantonqut və ya Qurbantyonqyot — Çinin sahəsinə görə ikinci böyük səhradır. Dzosotın-Elisun Cunqariyanın mərkəzində qərarlaşır. Dzosotın-Elisun monqol kökənli sozdür Qumlu səhranın sahəsi 45 000—50 000 km² təşkil edir. Ərazisinin 38 000 km² barxanlarla örtülüdür. Digər hissəsi isə gilli düzənliklərdən ibarət olub, takırlarla zəngindir. Barxanlar meridional istiqamətdə uzanlr və hündürlüyü 30 metrə çatır. Şimal hissəsədə isə hündürlük 100 metrdir. Ərazisində yovşan və saksaul biktiləri bitir. Takırların arasında yulğun bitsə də kolluqlar geniş ərazini əhatə etmir. Səhra dəvə və qoyunlar üçün otlaq rolu oynayır.
Atlı qoşun
Atlı qoşun, Süvarilər, Kavaleriya - (fr. cavalerie, it. cavaleria, от lat. caballus — at) - atlılar - döyüş əməliyyatlarının aparılması və yerdəyişmə üçün minik atlarından istifadə edilən qoşun növü. == Tətbiqi və xüsusiyyətləri == Sürətli və güclü zərbə ilə birlikdə, yüksək hərəkətliliyə və manevrliyə malik olan süvarilər, keçmişin bir çox döyüşlərində həlledici qüvvə idi. Öz qoşunlarından xeyli aralı məsafədə müstəqil hərəkət etmək bacarığı, qısa zaman ərzində böyük məsafələri qət etmək, rəqibin arxasında və cinahlarında qəflətən peyda olmaq, döyüş üçün çevik açılmaq həm atlı, həm də piyada sırada bir hərəkətlərdən başqasına çevik keçid bacarığı, süvarilər üçün çoxfunksional taktiki və strateji-əməliyyat imkanları yaradırdı. Süvarilərin əsas döyüş hərəkətlərindən birincisi, gedişində rəqibə saldırılan, cinahlarına zərbə endirilən, geri çəkiləndə isə onu qovan, hücum idi. Süvarilər həmçinin, öz qoşunlarının cinahlarını və geri çəkilməsini qorumaq, kəşfiyyat aparmaq və rəqibin arxasına reyd etmək və sairə əməliyyatlarda əsas qüvvə idi. == Yaranması və inkişafı == Süvarilər qeyri-nizami atlı qoşun kimi Qədim Dünyanın, atların kütləvi yetişdirildiyi ölkələrində yaranmışdır. Qədim Misir, Hindistan, Çin və başqa ölkələrdə atlara qoşulmuş döyüş arabaları istifadə olunurdu.
Qaşun Qobisi
Qaşun Qobisi — düzənlik şərqdə Tyan-Şan və Xamiy dağları, cənubda Beyşan dağları ilə əhatələnir. Səhra Çinin Sincan-Uyğur Muxtar Rayonuda yerləşir. Qobinin bir hissəsini təşkil edir. Səhra şoranlıqlarla zəngindir. Daşlı səhradır. İl ərzində cəmi 50 mm yağıntı düşür. Yayda temperatur 40°S, qışda isə 32°S təşkil edir. Əsasən səhra bitkiləri yayəlmışdır. Heyvanlardan vəhşi eşşək, ceyran, vəhşi dəvə, gəmiricilər və sürünənlərə rast gəlmək olar.
Qoşun mahalı
Qoşun mahalı — Şirvan xanlığının inzibati ərazilərindən biri. == Tarixi == Ağsu, Şamaxı və Qobustan rayonlarının ərazisində mövcud olmuşdur. Mahalın naibi Məlik Mahmud idi. == Əhalisi == 1821-ci ildə 11 oba (Çuxanlı, Utuqlu,Təkləli, Mənkələxanı, Tuluç, Çilov, Mərzəndigə, Nabur, Ləngəbiz, Qəşəd, Bicov) və 21 kənddə (Çağan, Qalabuğurt, Dilmanlı (Dilman), Hacman(Hacımanlı), Xatımanlı, Çarağan, Nüydü (Nüydi), Şərədil, Talis, Ərçiman, Əngəxarən, Zarat, Cabanı, Sündü(Sündi), Mədrəsə, Kərkənc, Kələxana(Kələxanı), Meysəri(Meysarı), Keşdiməz (Keçdiməz), Saqiyan, Qonaqkənd) 1065 ailə yaşayırdı. XIX əsrin əvvəllərində Qarabağdan Şamaxı xanlığına 1500 ailə köçmüç və köçüb gələnlər Şamaxı xanlığının Qoçun mahalında 8 kənd salmışdılar == İqtisadiyyatı == Qoşun mahalının sakinləri əkinçilik, maldarlıq və bağçılıqla məşğul olurdular. == İstinadlar == == Həmçinin bax == Şirvan xanlığı == Xarici keçidlər == Fariz Xəlilli-Tarix üzrə fəlsəfə doktoru. "Şirvan xanlığının süqutu: özündən sonra qalanlar…" (az.). Musavat.az. İstifadə tarixi: 2017-04-03. Fariz Xəlilli-Tarix üzrə fəlsəfə doktoru.
Tümən (qoşun)
Tümən (q.türk 𐱅𐰇𐰢𐰤, tümän, monq. түмэн, tümen, türk. tümen, mac. tömény), tarixi türk və monqol dövlətlərində iştənilən bir qoşun növü idi. Bir tümən on min əsgərdən ibarətdir. == Etimologiya == Tümən sözünün köhnə türkcədən tərcüməsi "on min"-dir, bəzi mənbələrdə diviziya sözünün qarşılığı kimi işlənilir.
Yeni İlisu
Yeni İlisu — Azərbaycan Respublikasının Qax rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.
İlisu (bulaq)
İlisu – Azərbaycan Respublikasının Qax rayonu ərazisində mineral bulaq. == Ümumi məlumat == İlisu bulağı İlisu kəndindən 5 km şərqdə Hamamçay dərəsində Moxbulaq,Hamam,Oğlanbulaq-qızbulaq və s. bulaqlardan ibarətdir. Bu bulaqlardan çoxu(Moxbulaq istisna olmaqla) hərarəti 40 °C-45°-yə çatan kükürdlü(hidrokarbonatlı) isti sudur. == Tarixi məlumat == İlisu termal suları ilk dəfə 1866-cı ildə K.A.Nikitin tərəfindən tədqiq olunmuş və Q.V.Struve tərəfindən 1887-ci ildə kimyəvi tərkibi öyrənilmişdir.1950-ci ildən sonra bu bulaqda tikinti işləri aparılmiş,insanların su vannaları qəbul etməsi üçün xüsusi şərait yaradılmışdır.Suyun çıxdığı oyuq ön tərəfdən hörülərək hovuz halına salınmış və vanna qəbul etmək üçün istifadə olunur.Tədricən bu ərazı,təyinatına uyğun olaraq xalq arasında" hamam" adlanmışdır.Hamamdan bir qədər aralıda diğər mineral su-"Oğlan bulaq-qız bulaq" yerləşir.O,yerdən təxminən 2 m yüksəklikdən,qayanın işərisindən axıb tökülən isti su şırnağından ibarətdir.Qayada yanaşı əyləşib iki nəfərin söykənməsi üşün kreslonun söykənəcəıyinə bənzər yer var.Yaxınlıqda insanların gecələməsi üçün də otaqlar tikilmişdir. == Kimyəvi tərkibi == Adətən kükürdlü su adlanılan bu bulaqlar əslində kimyəvi tərkibəcə hidrokarbonatlıdır.Mineral bulaqda müşahidə edilən qazlar tərkibcə hidrogen-sulfidlidir. Mineral bulaqların tərkibində radon elementidə üstülük təşkil edir. Radon – Mendeleyev cədvəlində VIII qrupun elementidir. Radon radiumun çox qısa yaşama müddəti olan (yarımparçalanma dövrü 3.8 sutka) parçalanma məhsuludur. Təsirsiz qazlara aiddir.
İlisu (dəqiqləşdirmə)
Yaşayış məntəqələri Azərbaycandaİlisu — Qax rayonunun eyniadlı inzibati ərazi vahidində kənd. Yeni İlisu — Qax rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.Türkiyədəİlisu (Sarıqaya) — Sarıqaya ilçəsində kənd. İlisu (Göynücək) — Göynücək ilçəsində kənd.Hidronimlərİlisu (bulaq) — Azərbaycanın Qax rayonu ərazisində mineral bulaq. İlisu şəlaləsi — Qax rayonunda məşhur şəlalə. İlısu şəlaləsi — Ilısu şelalesiTarixİlisu sultanlığı — Şimal-qərbi Azərbaycanda mövcud olan feodal təsisatlarından biri. İlisu şivəsi — Qax rayonunun İlisu, Sarıbaş, Ağçay kəndlərində istifadə olunan danışıq.Qoruqİlisu dövlət təbiət qoruğu — Qax rayonunun ərazisində qoruq. İlisu dövlət tarix-mədəniyyət qoruğu — İlisu, Sarıbaş, Ağçay və Qaxbaş kəndləri ərazisini əhatə edən qoruq.Filmİlisu (film, 2006) — Kəndin tarixi, qədim abidələri və əhalisinin məşğuliyyəti əks etdirən film.
İlisu bulağı
İlisu – Azərbaycan Respublikasının Qax rayonu ərazisində mineral bulaq. == Ümumi məlumat == İlisu bulağı İlisu kəndindən 5 km şərqdə Hamamçay dərəsində Moxbulaq,Hamam,Oğlanbulaq-qızbulaq və s. bulaqlardan ibarətdir. Bu bulaqlardan çoxu(Moxbulaq istisna olmaqla) hərarəti 40 °C-45°-yə çatan kükürdlü(hidrokarbonatlı) isti sudur. == Tarixi məlumat == İlisu termal suları ilk dəfə 1866-cı ildə K.A.Nikitin tərəfindən tədqiq olunmuş və Q.V.Struve tərəfindən 1887-ci ildə kimyəvi tərkibi öyrənilmişdir.1950-ci ildən sonra bu bulaqda tikinti işləri aparılmiş,insanların su vannaları qəbul etməsi üçün xüsusi şərait yaradılmışdır.Suyun çıxdığı oyuq ön tərəfdən hörülərək hovuz halına salınmış və vanna qəbul etmək üçün istifadə olunur.Tədricən bu ərazı,təyinatına uyğun olaraq xalq arasında" hamam" adlanmışdır.Hamamdan bir qədər aralıda diğər mineral su-"Oğlan bulaq-qız bulaq" yerləşir.O,yerdən təxminən 2 m yüksəklikdən,qayanın işərisindən axıb tökülən isti su şırnağından ibarətdir.Qayada yanaşı əyləşib iki nəfərin söykənməsi üşün kreslonun söykənəcəıyinə bənzər yer var.Yaxınlıqda insanların gecələməsi üçün də otaqlar tikilmişdir. == Kimyəvi tərkibi == Adətən kükürdlü su adlanılan bu bulaqlar əslində kimyəvi tərkibəcə hidrokarbonatlıdır.Mineral bulaqda müşahidə edilən qazlar tərkibcə hidrogen-sulfidlidir. Mineral bulaqların tərkibində radon elementidə üstülük təşkil edir. Radon – Mendeleyev cədvəlində VIII qrupun elementidir. Radon radiumun çox qısa yaşama müddəti olan (yarımparçalanma dövrü 3.8 sutka) parçalanma məhsuludur. Təsirsiz qazlara aiddir.
İlisu bələdiyyəsi
Qax bələdiyyələri — Qax rayonu ərazisində fəaliyyət göstərən bələdiyyələr. == Tarixi == Azərbaycanda bələdiyyə sistemi 1999-cu ildə təsis olunub. == Siyahı == == Mənbə == "Bələdiyyələrin statistik ərazi təsnifatı" (PDF). stat.gov.az. 2021-08-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-03.
İlisu kəndi
İlisu — Azərbaycan Respublikasının Qax rayonunun eyniadlı inzibati ərazi vahidində kənd. Kənd bir yaşayış məskəni kimi XIII əsrdə yaranmışdır. Ərazidə ilk məskunlaşanlar İlisudan 3 km-lik bir məsafədə vaxtilə mövcud olmuş indi isə Kəndtala (Orta Könə) adlandırılan ərazidə yaşayan insanlar olmuşlar. Daha sonra həm yerli azərbaycanlıların və Dağıstanın Saxur rayonundan köçüb gəlmiş saxurların yerləşməsi nəticəsində formalaşmışdır. Yaşayış məntəqəsi buradakı İlisu bulaqlarının adı ilə adlandırılmışdır. Toponim qıpçaq sözü olan ili (isti) və su sözlərindən düzəlib, "isti su" deməkdir. Türk dillərində "ilisu" həm də "yel suyu" mənasındadır.Kürmük çayının sahilində, Baş Qafqaz silsiləsinin cənub yamacında, Kürmükçay və Ağçayın (Hamamçay) kəsişdiyi yerdə, dörd tərəfdən dağlarla əhatə olunmuş bir çay terrasında yerləşir. Kəndin nadir flora və faunaya malik olmasını nəzərə alaraq, Azərbaycan hökuməti İlisu dövlət qoruğunun yaradılması haqqında qərar qəbul etmiş (20 fevral, 1987-ci il, № 57), sonra qoruğun sahəsi Nazirlər Kabinetinin xüsusi sərəncamı ilə daha da genişləndirilmişdir (31 mart, 2003-cü il, № 48). Kəndin şöhrəti bir sıra amillərlə bağlıdır: füsunkar təbiətə malik olması; kənd əhalisinin qədim türk-oğuz dialektinə məxsus olması; 300 ilə yaxın bir dövrü əhatə edən "İlisu soltanlığının" mərkəzi olması; ən qədim dünyəvi və dini elm-təhsil ocaqları ilə tanınması; bütün dünyaya səpələnmiş alimləri, ictimai-siyasi, mədəniyyət və s. xadimləri ilə.
İlisu məhəllələri
İlisu məhəllələri - Qaxın İlisu kəndində 6 məhəllə. == Haqqında == İlisu kəndi bir neçə məhəllədən ibarət olmuş və bu gün də kənd bu məhəllələrin adı ilə tanınır. Məsələn: Səngər, Bucaq, Qala, Bacar, Qara dolaq və s. qədim məhəllələr bu günə kimi öz adını saxlamışdır. İlisuda hər məhəllədə yaşayan insanlar öz köklərinə, soylarına görə nəsillərə bölünür. Bunlardan Allahyar bəy uşağı, Kazım bəy uşagı, Qoca uşağı, Məhərrəm uşağı, Seyidəli uşağı və s. göstərmək olar. Daniyal Sultanın nəslindən olanlar isə Sultanovlar soyadını daşıyırlar. Sadaladığımız bu nəsillər hal-hazırda da bu soyadları daşıyırlar. == Məhəllələr == Qaradolaq - Kəndin şimalından İlisu məktəbnidək olan ərazidir.
İlisu qalası
Qala kompleksi — Qax rayonunun İlisu kəndində, Dağıstan yolunun üstündə inşa olunmuşdur. Kompleksin yerləşdiyi məhəllə Qala məhəlləsi adlanır.Kompleksə qala bürcü və qala divarlarının qalıqları daxildir. İnşa tarixinin XIX əsrin 50-ci illərinə aid edildiyi ehtimal edilir.
İlisu sultanlığı
İlisu sultanlığı — şimal-qərbi Azərbaycanda mövcud olan feodal təsisatlarından biri. XVI əsrin II yarısında Səfəvilərin İlisu hakimlərinə sultan titulu verməsi nəticəsində yaranmışdır. XVII–XVIII əsrlərdə sultanlıq öz müstəqilliyini qoruyub saxlaya bilmişdir.İlisu sultanlığına şimaldan və şərqdən Qafqaz dağları, qərbdən Qanıq çayı, cənub-şərqdən Şəki xanlığı ilə həmsərhəd idi. İlisu sultanlığı əsasən iki hissədən ibarət idi. Birinci hissə Saxur vilayəti, yaxud "Dağ mahalı" adlanırdı. Bu hissənin tərkibinə əsasən Dağıstan torpaqları, Saxur (kənd)i və Samur vadisinə qədər uzanan ərazilər daxil idi. İkinci hissə ayrıca İlisu sultanlığından ibarət olub Saxur (kənd) vilayətindən cənubdakı torpaqları əhatə edirdi. == Tarixi == İlisu sultanlığının təməli 3 avqust 1563-cü ildə qoyulmuş və 26 avqust 1844-cü il tarixində Rus imperiyası tərəfindən işğal edilmişdir. Sonuncu İlisu hakimi Danyal Sultan Şeyx Şamilin tərəfinə keçmişdir. İlisu sultanlığının tarixi, xüsusən də sultan titulu daşıyan İlisu hakimlərinin geneologiyası haqqında səslənən fikirlər bu günə qədər bir-biri ilə ziddiyyət təşkil edir.
İlisu şivəsi
İlisu şivəsi — Qax rayonunun İlisu, Sarıbaş, Ağçay kəndlərində istifadə olunur. Şimal qrupu dialekt və şivələrinə aiddir. (Şəki dialekti, Zaqatala-Qax şivəsi). İlisunun ən böyük tarixi məziyyəti qədim türk-oğuz,Dədə Qorqud dilini qoruyub saxlamasıdır. İlisu şivəsi haqqında təsəvvür yaratmaq üçün onu başqa dialekt və şivələrimizdən ayıran başlıca xüsusiyyətləri nəzər-diqqətə çəkmək vacibdir. İlisuda yaşayan əhəlinin nitqində aşağıdakı maraqlı, səciyyəvi fonetik, morfoloji və leksik xüsusiyyətlər mövcuddur. == Fonetik xüsusiyyətlər == İlisu şivəsi ilə ilk tanışlıq onun zəngin fonetik xüsusiyyətlərindən başlayır. İlisu şivəsində fonemlər rəngarəngdir. Bu fonemlərin incə xüsusiyyətləri var. Bu xüsusiyyətlər İlisu şivəsini öyrənən və fonemləri tələffüz etməyə çalışan şəxslər üşün çox çətinlik törədir.
İlisu şəlaləsi
İlisu şəlaləsi və ya Ramramay şəlaləsi — Qax rayonunda şəlalə. Şəlalə rayonun hündür ərazisində yerləşir və ona çatmaq üçün ən azı yarım saatlıq yolu piyada qət etmək lazım gəlir. Hündürlüyə qalxmağı bacarmayanlar üçün nəqliyyat vasitələri də həmin ərazidə fəaliyyət göstərir. Şəlalənin hündürlüyü təxminən 70-74 metrdir. Şəlaləyə gedən yolda onlarla bulağa rast gəlmək mümkündür. Bu sular qayalıqların arasından keçərək, süzülərək axır. Suyu ilin fəsillərindən asılı olmayaraq soyuq olur. Yayda şəlalənin ətrafı ekoloji cəhətdən pis vəziyyətdə olur. Bəzi yerlər məişət tullantıları ilə o qədər çirklənir ki, sanki zibilliyi xatırladır.
İisus Navin
Yuşə və ya Yeşua (q.yəh. יְהוֹשֻׁעַ בִּן נוּן‎, Yexoşua bin-Nun; süry. ܝܫܘܥ ܒܪ ܢܘܢ,Yəşu bar Non; mənası – "Yahve xilas edir"), xristianlıqda İisus Navin, İsus Navin və ya Yisus Navin (yun. Ἰησοῦς; lat. Iosue), Qafqaz albanlarına görə Esu, islamda Yuşa ibn Nun (ərəb. يُوشَعُ ٱبْنُ نُونٍ‎, Yuşə ibn Nun) — Çıxış və Saylar kitablarında Musanın köməkçisi kimi fəaliyyət göstərmiş, daha sonra Yəhudi Bibliyasının Yuşənin kitabında Musadan sonra İsrail qəbilələrinin başçısı olmuşdur. Bibliyada verilən məlumata görə, o, Çıxışdan əvvəl Misirdə anadan olmuşdur. == Mənbə == === İstinadlar === === Ədəbiyyat === Coogan, Michael D. A Brief Introduction to the Old Testament. Oxford: University Press. 2009.
Qala kompleksi (İlisu kəndi)
Qala kompleksi — Qax rayonunun İlisu kəndində, Dağıstan yolunun üstündə inşa olunmuşdur. Kompleksin yerləşdiyi məhəllə Qala məhəlləsi adlanır.Kompleksə qala bürcü və qala divarlarının qalıqları daxildir. İnşa tarixinin XIX əsrin 50-ci illərinə aid edildiyi ehtimal edilir.
İlisu Dövlət Təbiət Qoruğu
İlisu Dövlət Təbiət Qoruğu — 1987-ci ildə 9,3 min hektar ərazidə Böyük Qafqazın cənub yamaclarının təbii kompleksini, nadir və nəsli kəsilmək təhlükəsində olan fauna və floranı qorumaq və artırmaq, meşələrin əvvəlki vəziyyətini bərpa etmək, torpaqların eroziya və sel hadisələrinin qarşısını almaq məqsədilə yaradılmışdır. == Ümumi məlumat == İlisu dövlət qoruğu Böyük Qafqazın cənub yamacında Qax rayonu ərazisində, Zaqatala və İsmayıllı qoruqlarının arasında 700–2100 m hündürlükdə yerləşir. 1981-ci ildə Qax rayonu ərazisində Böyük Qafqazın mərkəzi hissəsində yaradılmışdır. Qoruğun yaradılmasında əsas məqsəd ərazidə qiymətli və nadir flora aləminin mühafizəsi, bərpası və təbiət hadisələrin (sel, eroziya və s.) məhdudlaşdırılması olmuşdur. Qoruğun ərazsinin əksər hissəsi yarpaqlı meşələrlə örtülmüşdür. Sahəsi 17.381.6 hektar olub, şimaldan cənuba 14, qərbdən şərqə isə 12 km məsafədə uzanir. Ərazisinin 93 faizi meşələrdən ibarətdir. Meşə sahəsinin 89.5 faizi meşə ilə örtülü, 3.4 faizi isə meşə ilə örtülü olmayan (seyrək meşəlik və açıqlıq ) ərazilərdir. Meşəsiz sahələrin çox hissəsi (413 hektar) yarğanlar və qayalıqlardan, az hissəsi isə (228 hektar) keçmiş örüş,əkin və biçənəkdən ibarətdir. == Relyefi == Ərazi Baş Qafqaz dağlarının dik yamaclı,çay dərələri vasitəsilə intensiv parçalanmış sahələri üçün səciyyəvi olan relyefə malikdir.
At igidin qardaşıdır (film, 2002)
At igidin qardaşıdır qısametrajlı sənədli televiziya filmi rejissor Oqtay Əlizadə tərəfindən 2002-ci ildə çəkilmişdir. Azərbaycan televiziyasında istehsal edilmişdir. Film Azərbaycan atları haqqındadır. == Məzmun == Film Azərbaycanda atçılığın tarixindən və inkişafından bəhs edir.
İlisu dövlət tarix-mədəniyyət qoruğu
İlisu dövlət tarix-mədəniyyət qoruğu — Azərbaycanda qoruq Qax rayonunun İlisu, Sarıbaş, Ağçay və Qaxbaş kəndləri ərazisini əhatə edir.