Lüğətlərdə axtarış.

Tokara adaları (yap. 吐噶喇列島) — Sakit okeanda, Yaponiyaya məxsus adalar qrupu. Onlar Ryukyu adalarının (Nansey) bir hissəsidir. Osumi və Amami adaları arasında yerləşir. Osumi adalarından Şərqi Çin dənizini Sakit Okeanla birləşdirən Tokara boğazı ilə ayrılır. Adalarda Toşima kəndi yerləşir. Adalar inzibati cəhətdən Kaqoşima prefekturasına daxildir.

Quş tütək (Gil tütək) Fit səsi və ya quşların cəh-cəhini təsvir edən bu vasitəyə "gil tütək" və ya "quş tütəyi" deyilir. Cəmi iki dəliyi olan quş tütəyində məşhur "Vağzalı", "Heyvagülü", "Çoban-bayatı" havalarını çalmaq hər kəsin hünəri deyil. Lənkəranda unikal musiqi aləti olan gildən düzəldilmiş tütək 60 ildən çoxdur ki, el məclislərinin, toy-düyünlərin yaraşığıdır. Xarici görünüşcə ilan kəlləsinə, fil xortumuna oxşar bu alətin yaşı 4500 ildir. Tütəyin qiymətini bir neçə il bundan əvvəl gələn xarici mütəxəsislərdən ibarət komissiya müəyyən edib. 1977-ci ildə Polşada keçirilən folklor festivalında gil tütəklə iştirak edən S. Əliyev ifasına görə "Qızıl balta" mükafatına layiq görülüb. Mamusta kəndində tapılan bu tütək hal-hazırda Səpnəkəran kəndində el sənətkarı Surxay Əliyevin evində saxlanılır. Palıd qozasına oxşar gil tütək arxeoloqlar tərəfindən 4000–4500 il öncəyə aid olduğu bildirilir.

Takaroa (fr. Takapoto) — Tuamotu arxipelaqına daxil olan atoll (Fransa Polineziyası). Takapotodan 8 km məsafədə yerləşir. == Coğrafiya == Uzunluğu 24 km, eni 8 km təşkil edir. Atollun sahəsi 20 km²-dir. Daxilində laqun vardır. Laqun okean sularından tam təcrid olunmuşdur. == Tarixi == Ada ilk dəfə 1616-ci ildə holland səyyahları Villem Shouten tərəfindən kəşf edilir. 1765-ci ildə Takaroa və Takapoto birlikdə Kinq Corc adaları olaraq adlandırılır. == İnzibati bölgüsü == İnzibati baxımından Takaroa, Takapoto və Tikei atolları birlikdə Takaroa kommunasını əmələ gətirir.

Toxar və ya Toxar dilləri Hind-Avropa dil ailəsinin ölmüş qoludur. Dil Tarım hövzəsinin (indiki Sincan, Çin) şimalındakı vahə şəhərlərində və Lop səhrasında tapılıb. VI-VIII əsrlərə aid əlyazmalarla tanınır. XX əsrin əvvəllərində bu dil ailəsinin kəşfi Hind-Avropa dil ailəsinin centum və satem dilləri kimi Şərq və Qərb qollarına bölünə biləcəyi ilə bağlı əvvəllər qəbul edilmiş nəzəriyyə ilə ziddiyyət təşkil etmiş və bu dil ailəsi ilə bağlı tədqiqatların yenidən canlanmasına səbəb olmuşdur. İlkin tədqiqatçılar bu dildən istifadə edən insanları Qədim Baktriyada (Toxarıstan) yaşayan toxaroylar ilə əlaqələndirdiyi üçün bu dil “toxar dili” adlandırılmışdır. Bu tərif bu gün ümumiyyətlə yanlış hesab edilsə də, ad hələ də istifadə olunur. == Kəşf edilməsi və tarixi == XX əsrin əvvəllərində Aurel Stein tərəfindən Tarim hövzəsinin arxeoloji kəşfi və eramızın VI-VIII əsrlərinə aid naməlum dildə yazılmış əlyazma fraqmentlərinin tapılması tohar dillərinin və əlifbasının mövcudluğunu ortaya qoymuşdur. Tezliklə məlum oldu ki, bu əlyazmalar o dövrdə naməlum olan Hind-Avropa dil qoluna, Toxar dillərinə aiddir və iki fərqli dildə yazılmışdır: Toxar A (Şərqi Toxar dili; öz dilində adı “ārśi”), Qaraşəhər (keçmiş Agni, Çincə Yanqi) və Turfan regionlarında rast gəlinmişdir. Toxar B (Qərbi Toxar dili), Kuça və Toxar A dilli ərazilərdə müəyyənləşdirilmişdir. Tarım hövzəsinin cənub-şərqində yerləşən Krorän və Niya regionlarında tapılan və eramızın III əsrinə aid Prakritcə yazılmış sənədlərdə Toxar dili ilə əlaqədar olan bir dildən keçmiş bir çox isimin mövcudluğu nəticəsində Toxar C kimi tanınan başqa bir Toxar dili kəşf edilmişdir.

Tomarza (türk. Tomarza) — Kayseri ilinin ilçəsi.

Toskana — İtaliyanın sahəsi 23,000 kvadrat kilometr (8,900 kv mi) və əhalisi 3.8 milyon olan regionlarından biridir. Regionun paytaxtı Florensiyadır (Firenze də deyilir). == Coğrafiyası == == Mədəniyyət == Toskana regionunun kilsələri, sarayları, sənət qalereyaları, muzeyləri, kəndləri, böyük mədəni və bədii irsi var. Bu eksponatların çoxuna Florensiyada və Siena kimi əsas şəhərlərində, həmçinin San Gimignano kimi ətrafa səpələnmiş kiçik kəndlərində rast gəlinir. === İncəsənət === ==== Əsas mərkəzləri ==== Arettso əyalətində: Arettso Kastilyon Fyorentino Kortona Luçinyano Poppi SansepolkroFlorensiya əyalətində: Florensiya Fyezole ÇertaldoQrosseto əyalətində: Qrosseto Massa Marittima Orbetello Pitilyano Rozelle Sorano SovanaLivorno əyalətində: Campilya Marittima Livorno Pyombino Populoniya SuveretoLukka əyalətində: Barqa Kastelnuovo di Qarfanyana Kastilyone di Qarfanyana Lukka Pyetrasanta Viarecco Villa BazilikaMassa və Karrara əyalətlərində: Massa və Karrara Pontremoli FivittsanoPiza əyalətində: Piza San Miniato Volterra VikopizanoPrato əyalətində: Karminyano Pocco a Kayano PratoPistoya əyalətində: Peşa PistoyaSiena əyalətində: Kolle di Val d'Elsa Pyentsa Montepulçano Montalçino San Ciminyano Siena == İqtisadiyyat == === Turizm === Toskana şəhərlərində böyük təbii və memarlıq gözəlliyi var. Bütün il boyu çoxlu turist qəbul edilir. Bunun da regionun iqtisadiyyatı üçün mühüm əhəmiyyəti var. === Moda === Moda və tekstil sənayesi Florensiya iqtisadiyyatının dayaqlarından biridir. 15-ci əsrdə Florensiya bu cür yun və ipək kimi lüks tekstil sahəsində məşhur idi. Bu gün Avropada ən böyük dizaynerlər Toskanada, xüsusilə də Florensiyada tekstil sektorunda çalışırlar.

Toğanalı — Azərbaycan Respublikasının Göygöl rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. == Tarixi == == Toponimikası == Toğanalı Göygöl r-nunda kənd. İlxıdərə çayının (Kürəkçayın qolu) sahilindədir. Oykonim regionda Toğana kimi məşhurdur. Bəzi tədqiqatçılara görə, oykonim toğanlı etnonimi ilə əlaqədardır. Toğanlı tayfası qıpçaq tayfa birliyinin tərkibində olmuşdur. == Əhalisi == Hal-hazırda əhalisi 989 nəfərdir. Əhalinin əsasını Azərbaycanlılar təşkil edir. 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kənddə 894 nəfər əhali yaşayır.

Torna metalların və süni materialların kəsmə ilə hazırlanmasında tətbiq olunan texnoloji əməliyyat növüdür. Torna əməliyyatı kəskilərin tətbiqi ilə torna dəzgahlarında aparılır. Başqa əməliyyatlardan fərqli olaraq burada əsas hərkəti pəstah, köməkçi hərkəti isə alət yerinə yetirir. Pəstah fırlanır, kəski isə supportun köməyi pəstah boyunca hərəkət etdirilərək veriş hərəkətini alır. Bu zaman kəskiyə verilən eninə veriş kəsmə dərinliyini yaradır, bunun nəticəsində də emal zamanı yonqar əmələ gəlir. Xüsusi hallarda alət də baş hərkətin alınmasında iştirak edir. Klassik torna əməliyyatında fırlanan səthlər emal olunmuşlar. Hal-hazırda müasir CNC idraəetmə sistemi ilə təchiz olunmuş dəzgahlar daha mürəkkəb səthlərin emalına imkan yaradırlar. Verişin istiqamətindən asılı olaraq uzununa və eninə torna əməliyyatları mövcuddur. Alətin pəstaha nisbətən vəziyyəti isə xaric və daxili yonma ilə səciyyələnir.

Fransa Ruru işğal etdikdən sonra Avropada təhlükəsizlik üçün etibarlı təminat yaradılması məsələsi böyük dövlətlər arasında müzakirə obyektinə çevrildi. Fransanın beynəlxalq mövqeləri getdikcə zəifləyirdi. Onun mövqelərinə təsir edən məsələlərdən biri də Fransanın Suriyada yerli əhaliyə qarşı apardığı hərbi əməliyyatlar idi. 1925-ci ildə Millətlər Cəmiyyətinin Mosul rayonunu İraqa verməsi Türkiyə tərəfindən böyük narazılıqla qarşılandı. Belə bir şəraitdə təminat qərarının imzalanması məsələsi böyük zərurətə çevrildi. Təminat məsələsinə həsr edilmiş Lokarno konfransı 1925-ci il oktyabrın 5-16-da keçirildi. Konfransda Böyük Britaniya, Fransa, Almaniya, İtaliya, Belçika, Polşa və Çexoslovakiya nümayəndələri iştirak edirdi. Konfransın sədri Nevill Çemberlen idi. Lokarno konfransı aşağıdakı sənədləri qəbul etdi: Konfransın yekun aktı; Almaniya, Belçika, Fransa, Böyük Britaniya və İtaliya arasında təminat müqaviləsi və ya Reyn paktı; Almaniya ilə ayrı-ayrılıqda Belçika, Fransa, Polşa və Çexoslovakiya arasında arbitraj müqaviləsi; Fransa ilə Polşa arasında saziş; Fransa ilə Çexoslovakiya arasında saziş.Reyn təminat paktını imzalayan dövlətlər Versal sülh müqaviləsi ilə müəyyən olunmuş ərazilərdə status-kvoya hörmət edəcəklərini bildirərək, bir-birlərinə qarşı müharibələrdən imtina etmək və sərhədlərinin toxunulmazlığına dair öhdəlik götürürdülər. İngiltərə və İtaliya arbitraj sazişlərinin təminatçıları oldular.

Tokarev binası - Rostov-na-Donu şəhəri ərazisində, Bolşoy Sadovnaya küçəsi, Çexov prospektində yerləşir. Binanın tikintisi 1905-ci ildə başa çatırılmışdır. Bina regional əhəmiyyətli mədəni irs siyahısına daxildir. == Tarixi == Gəlirli bina 1905-ci ildə inşa edilmişdir. Ninamın sahibi rostovlu tacir və spirtli içkilər zavodunun sahibi Nikolayev İliç Tokarev olmumdur. İnqilaba qədər binada S. O. Babaxanov bakaleyası, Rus Teatral cəmiyyəti, «Yağ-Pendir» mağazası, apteklər üçün xüsusi qablar anbarı yerləşirdi. Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra digər binalar kimi bu bina da milliləşdirilmişdir. Bir müddət sonra binada şəhər uşaq xəstəxanı olur. Böyük Vətən müharibəsi dönəmində bina böyük zərər görmüşdür. 1945-ci ildə binanı Rostov-na-Donuda olmuş Uiston Çerçil və Klement Çerçil binanı ziyarət etmişdir.

Vladimir İvanoviç Tokarev (15 sentyabr 1954, Bakı – 20 yanvar 1990, Bakı) — 20 yanvar şəhidi. == Həyatı == 1954-cü ildə Bakıda anadan olub. Taksimotor parkında sürücü işləyib. Milliyyəti rusdur. 3 uşağı var. Yanvarın 19-da saat 12-də arvadının qohumlarından olan Valentina İvanovnanın oğlunu aeroporta aparmaq istəyirdi. Yolda Sovet ordusunun əsgərləri tərəfindən bir neçə güllə yarası alaraq vəfat etmişdir. Balaxanıda dəfn edilib. == Ünvan == Bu ünvanda yaşamışdır: Bakı, Qorki küçəsi 18, mənzil 17. == Həmçinin bax == "20 Yanvar Şəhidi" fəxri adı alanların siyahısı Azərbaycan Respublikasının Azadlıq uğrunda mübarizlərinin siyahısı Şəhidlər Xiyabanında dəfn olunanlar == İstinadlar == Qulu Kəngərli.

Ryoko Takara (d. 9 aprel 1990) — Yaponiya qadın futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 3 oyun keçirib.

Böyük Toskana hersoqluğu (it. Granducato di Toscana, lat. Magnus Ducatus Etrurıae) — 1569-1859-cu illərdə bəzi aralıqlarda Mərkəzi İtaliyada mövcud olan dövlətdir. Bu dövlət 1569-cu ildə Florensiya hersoqluğunun yerinə qurulmuşdur. Toskana hersoqluğunun paytaxtı Florensiya şəhəridir. == Tarixi == Qurulduğu dövrdə hersoqluğu Mediçilər idarə edirdilər. Böyük Toskana hersoqluğu qurulmamışdan əvvəl həmin ərazidə hökm sürən Florensiya Respublikası (1115-1532) və Florensiya hersoqluğu (1532-1569) ilə müqayisədə tarixdə daha az tanınır. Böyük Toskana hersoqluğunun ən qüvvətli dövrü Medicilər dövründə olmuşdur. İlk böyük hersoq olan I Kozimo Medici və xələfləri dövründə Florensiya iqtisadi və hərbi cəhətdən mühüm uğurlar əldə etmişdi. Bu inkişaf II Ferdinandinonun dövrünə qədər davam etmişdi.

SSRİnin çıxardığı yarı-avtomatik tapancalardandır. TT-33 olaraq da bilinir.TT-nin açıqlamsı "Tula, Tokarev"dir.1920-ci illərin sonunda Qırmızı Ordu, çoxca köhnələn Nagant M1895 revolver yerinə yerli istehsal yarı-avtomatik tapanca axtarışına girmişdir. Ordu, bir çox müxtəlif silah prototipinin testi nəticəsində, 1930-cu ildə Rus silah dizayneri Fedor Tokarevin "TT-30" dizaynını tətbiqə qoyma qərarı almışdır. Sonrasında bu dizayn bir az modernləşmiş və 1934-də "TT-33" adıyla ardıcıl istehsala verilmişdir.Daha əvvəl Almaniyadan alınıb istifadə olunan Mauser C96nın 7.63x25mm Mauserlik gülləsi təməl alınıb, qovan ölçülərinə az qala heç toxunulmadan yalnız barıt modernləşməsi nəticəsində 7.62x25mm TT cəbhəxanası ortaya çıxarılmışdır və bu da yeni silahın sursat növü olmuşdur. 2 güllə növü o qədər bənzərdir ki, bəzi silahlarda dəyişməli olaraq belə istifadə edilə bilər çox məşhur olmasa da. 116 mm-lik nisbətən uzun lüləsi, güclü 7.62-yə 25 mm-lik Tokarev gülləsiylə birləşincə ortaya olduqca güclü və etibarlı bir silah çıxmışdır. Hələ də elədir. Standart maqazini 8 güllə daşıyır. Bu tapança Qırmızı Ordunun İkinci dünya müharibəsi və Koreya müharibəsinda standart tapancasıydı. Öz ölkəsində 1934 - 1952-ci illər arasında çıxarılmış olsa da, bir çox sovet silahı kimi bunun da saysız xarici modifikasiyası istehsalı günümüzə qədər uzanmıştır.

Torna maşınları — Torna hamarlama, mişarlama, qazma, yonma kimi müxtəlif əməliyyatlar aparmaq üçün iş parçası dönmə oxu ətrafında döndərək işləyən bir simmetrik obyektdir. Tornalar ağacın yonulması metal işləmə, metal iplik, termik püskürtmə, qismən parçaların kəsilməsi və şüşə işləmində istifadə olunur. == Tarixi == Torna qədim qurğudur . Qədim Misirdə istifadə olunan bir vasitə olub. Məlum olduğu kimi, miladdan öncə III əsrə aid olmuşdur. Hökumət aid əsərlərin açıq dəlilləri e.ə. 6. əsrdə tapılmışdır: Şimali İtaliyadakı Etrüsk məzarındaki taxta bir kasanın hissələri və Türkiyədə dekorativ torna ağızlı iki düz taxta qab,. Asuriya və Hindistanda da istifadə sübutları var. Torna Sənayi İnqilabı üçün çox əhəmiyyətli idi.

Ferdinando I Mediçi (it. Ferdinando de' Medici, 30.7.1549 — 3.2.1609) — 1587—1609-cu illərdə böyük Toskana hersoqu olmuşdur, İtaliya və və ölkənin hüdudlarından kənarda Mediçilər evinin nüfuzu və təsirini xeyli artırmışdır. == Həyatı == I Kozimo və Eleonora Toledolunun kiçik oğlu olan Ferdinando hersoq taxt-tacına namizəd sayılmırdı və artıq 14 yaşında müqəddəs andı vermədən kardinal titulunu aldı. Gəncliyini Romada keçirərək o, özünün tikdiyi Mediçilər villasına İtaliyaya aid maddi mədəniyyət əsərlərini yığırdı. Xalq arasında birmənalı reputasiyaya sahib olmayan Françesko adlı qardaşının qəfil ölümündən sonra, Ferdinand bütün Toskananın varisi oldu. Elmi məlumatlara görə, Françesko arsen ilə zəhərlənmişdi və çox güman ki bunu Ferdinandın özü etmişdir. Toskana taxt-tacını əldə edərək o, eyni zamanda kardinal titulunu daşıyırdı, ancaq papanın razılığı ilə titulundan imtina etdi ki, 1589-cu ildə Yekaterina Mediçinin nəvəsi Kristina Lotaringiyalı nikah bağlasın. Ferdinando, o vaxtı antikatolik partiyasına rəhbərlik edən IV Henrixə ssuda ilə dəstək verərək, üstün fərasətlilik göstərdi. Henrix Fransada hakimiyyətə gələndən sonra, Ferdinando Marsel buxtasına donanmasını göndərdi və ispanların qəsd etdiyi İf qəsrini ələ aldı. Bu hadisədən sonra Ferdinandonun fransız kralı ilə əlaqələri pozuldu, lakin barışıq əlaməti olaraq kral 1600-cü ildə Ferdinandonun qardaşı qızı Mariya Mediçi ilə evləndi.

Ağac torna dəzgahı — fırlanma səthinə malik ağac hissələrinin istehsalına xidmət edən dəzgah. Bu dəzgahın funksiyası öz oxu ətrafında fırlanan pəstah və onun oxuna paralel və perpendikulyar olaraq verişalabilən alətlə müəyyən olunur. Emal üçün frezləmədən fərqli olaraq fırlanmayan kəski və fasonlu alətlər tətbiq olunur. Bu məqsədlə tətbiq olunan bütün dəzgah konstruksiyaları oxşardırlar: kobud yonulmuş və çoxlu tillərə malik oduncaq yonularaq hazır məhsul alınır. Prinsipindən asılı olaraq aşağıdakı yonma dəzgahları fərqlənirlər: Adi ağac torna dəzgahı. Kəski aləti əl ilə dayağa söykəndirilərək pəstaha doğru veriş verilir. Şablon ağac torna dəzgahı. Bu dəzgahlarda dəzgahın supportunda bərkidilmiş diyircək gövdədə oturdulmuş ağacdan və ya metaldan hazırlanmış şablon boyu hərəkət edir. Şablon alətin uzununa hərəkəti zamanı onun eninə verişini idarə edir. Beləliklə, şablonun profili ağacın üzərinə köçürülür.