Lüğətlərdə axtarış.

Florid Buləkov (başq. Флорид Миңлемулла (Миңнулла) улы Бүләков 23 fevral 1948, Bolşiye Şadı[d], Başqırd MSSR – 18 yanvar 2015, Ufa) — Başqırd dramaturqu. Başqırdıstan Respublikasının xalq yazıçısı, ədəbiyyat və incəsənət sahəsində Rusiya Federasiyası Dövlət Mükafatı laureatı və Başqırdıstan Respublikası Dövlət Salavat Yulaev adına mükafatı, Başqırdıstan Respublikasının Əməkdar İncəsənət Xadimi. == Bioqrafiyası == Ordudan qayıtdıqdan sonra 1969–1973-cü illərdə Mişkində "Erveya" xalq rəqs ansamblının təşkilatçısı və musiqi rəhbəri olmuşdur. Eyni zamanda Birsk Pedaqoji İnstitutunda qiyabi təhsil alır. 1973–1989-cu illərdə ədəbi işçi, şöbə müdiri, Mişkin regional "Drujba" qəzetinin müxbiri, daha sonra respublika Leninets və Sovet Başqırdıstanı qəzetlərində işləmişdir. İyirmidən çox pyesin və ilk Başqırd serialının müəllifidir. Onun "Sevgi Qeydiyyatı", "Unudulmuş Dua" dram nümunələri, "Nadinc qız" faciəsi, "Şaimuratov-General" dram-rekvizamı və "Nənələr ərə gedirdi" xalq komediyası çox populyardır. Layihənin müəllifi və ilk Başqırd rok operasının librettosu ("Sevgi ulduzu", bəstəkarı Salavat Nizametdinov). Tamaşaları Rusiya, Ukrayna, Qazaxıstan, Belarus, Monqolustan, Türkmənistan (Yekaterinburq, Vladimir, İrkutsk, Xabarovsk, Kirov, Penza, Kazan, Nijni Novqorod, Mahaçqala, Çerkessk, Yakutsk, Ulan-Ude, Ufa, Alma-Ata, Astana, Brest, Bobruisk, Çerniqov, Tambov və s.) kimi ölkələrin teatr səhnələrində ifa edilmişdir.

Natrium florid (NaF) — NaF formullu qeyri-üzvi birləşmədir. İçməli suyun, diş pastasının istehsalında, metallurgiyada, pestisidlərdə və siçan zəhərində istifadə olunur. Suda asanlıqla həll olan rəngsiz və ya ağ rəngli bir qatı maddədir. Dərman istehsalında geniş tətbiq olunan florid mənbəyidir və diş boşluğunun qarşısını almaq üçün istifadə olunur. 2017-ci ildə, ABŞ-də bir milyondan çox resepti olan, ən çox verilən 247-ci dərman idi. == Tətbiqi == Natrium florid diş boşluğun qarşısını almaq üçün tablet şəklində satılır. === Diş çürükləri === Diş sağlamlığını qorumaq üçün florid duzları tez-tez bələdiyyə içməli suyuna (bəzi ölkələrdə bəzi qida məhsullarına) əlavə olunur. Ftor, diş emalında təbii olaraq meydana gələn, dişin əsas hissəsi olan flüorapatiti meydana gətirərək dişlərin gücünü artırır. Natrium florid suyun flüoridləşdirilməsi üçün istifadə olunsa da və digər su-floridasiya birləşmələrinin ölçüldüyü standart olsa da, heksaflorosilikat turşusu (H2SiF6) və onun duzu natrium heksaflorosilikat (Na2SiF6) ABŞ-də daha çox istifadə olunan qatqılardır. === Osteoporoz === Postmenopozal osteoporozun müalicəsi üçün florid əlavəsi geniş tədqiq edilmişdir.

Florida — Amerika Birləşmiş Ştatlarında ştat. Mərkəzi Tallahassi şəhəridir.

Fyord - ensiz, dərin, yamacları dik və qayalıq dəniz körfəzi. Fyordlar 4-cü materik buzunun fəaliyyəti, sonralar isə çay dərələrini və tektonik çökəklikləri dənizin basması nəticəsində əmələ gəlmişdir. Belə körfəzlərin olduğu sahil fiord tipli sahil adlanır. Fyord tipli sahilə Norveç, Qrenlandiya, Yeni Torpaq, Alyaska, İslandiya, Çili sahillərində rast gəlinir.

Fyord - ensiz, dərin, yamacları dik və qayalıq dəniz körfəzi. Fyordlar 4-cü materik buzunun fəaliyyəti, sonralar isə çay dərələrini və tektonik çökəklikləri dənizin basması nəticəsində əmələ gəlmişdir. Belə körfəzlərin olduğu sahil fiord tipli sahil adlanır. Fyord tipli sahilə Norveç, Qrenlandiya, Yeni Torpaq, Alyaska, İslandiya, Çili sahillərində rast gəlinir.

Fərid — kişi adı.

Torii (yap. 鳥居 — "quşlar oturan yer") — yapon dini olan sintonun məbədləri – dzindyanın qarşısında qurulan ritual qapılar. Onlar qapısı olmayan, qırmızı rəngə boyanmış iki dirəkdir. Yuxarıdan iki dirəklə də birləşirlər. Yuxarı dirək "kasaqi" (笠木), aşağı dirək "nuki" (貫) adlanır. == Ritual mənası == Hesab edilir ki, toriilər "digər, o dünya" olan kamiyə girişdir. Orada isə hər bir kəs ruhlarla görüşə bilər. Keçmişdə yaponlar inanırdılar ki, ölənlərin ruhunu quşlar aparırlar və tez-tez belə qapılarda dincəlirlər.

Alüminium xlorid – alüminium duzu və xlorid turşusu. Kimyəvi formulu - AlCl3. == Xassəsi == Adi temperaturada 183°C-də uçur (təzyiq altında 192,6 °C-də əriyir). Suda yaxşı həll olur (25 °C temperaturda 100 qr H2O-da 44,38 qr); nəm havada hidroliz nəticəsində tüstülənməyə başlayır və HCl ayrılır. Sulu məhluldan sarımtıl-ağ rəngdə kristalohidrat - AlCl3• 6H2O formasında məhlulda asılı şəkildə üzən kristal ayrılır. Bir sıra üzvi birləşmələrdə yaxşı həll olur (məsələn, 25 °C temperaturda 100 qr etanolda 100 qr, asetonda, dixloretanda, etilenqlikolda, nitrobenzolda, karbondördxloriddə və s.). == Alınması == Alüminium xloridin sənayedə alınmasının ən əhəmiyyətli üsulu - Cl2 və CO qarışığının şaxta sobalarında susuzlaşdırılmış kaolin və ya boksitə təsirinə əsaslanır: AI2O3 + 3CO + 3Cl2 ↔ 2AICI3+3CO2 • 6H2O3900 °C temperaturda bor üçxlorid və alüminium fosfid qarışığından bor fosfid və alüminium xlorid alınır: BCI3 + AIP → BP + AICI3 Alüminium xloridin digər alınma üsulları da mövcuddur: AI + FeCI3 → AICI3 + FeAI (OH)3 + 3HCI → AICI3 + 3H2OCuCI2 + AI → 2AICI3 + 2CuAI + 6HCI → AICI3 + 3H2 == Tətbiqi == Susuz alüminium xlorid bir sıra qeyri üzvi (məsələn, NH3, H2S, SO2) və üzvi (məsələn, turşuların xloranhidridləri, efirlər və s.) maddələrlə birləşmə məhsullarını əmələ gətirir. Bu da AlCl3 neft emalında və üzvi sintezlərdə (məsələn Fridel – Krafts reaksiyasında) katalizator kimi texniki tətbiqinin mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyini gəstərir. Heksahidrat və onun məhlulları qrunt sularının təmizlənməsi, ağac emalı və digər sahələrdə istifadə olunur. == Toksikliyi == Alüminium xlorid orqanizmə daxil olduqda çox toksikdir,həm də korroziya aktivliyinə malikdir.

Azot flüoru — azotun flüorla qeyri-üzvi birləşməsi. Azot triflüor NF3, diflüordiazin N2F2, tetraflüorhidrazin N2F4, triazot flüor FN3, azot oksiflüor NOF kimi də tanınır. == Fiziki xassələri == Azot flüoru spesifik iyə malik şəffaf qazdır. == Alınması == NF3: NH4HF2 elektrolizindən. N2F4: NF3-in karbonla reaksiyasından. N2F2: flüorun natrium azotla reaksiyasından. == Ədəbiyyat == John K. Ruff. Derivatives of Nitrogen Fluorides // Chem. Rev.. — 1967.

Barium xlorid (BaCl2) ― duzlar sinfinə aid qeyri-üzvi birləşmə. Barium xlorid rəngsiz, romb şəklində olan kristaldır. == Alınması == Bariumun xlor ilə reaksiyası zamanı: B a + C l 2 ⟶ B a C l 2 {\displaystyle {\mathsf {Ba+\ Cl_{2}\longrightarrow \ BaCl_{2}}}} Barium oksidin xlorid turşusu ilə reaksiyası zamanı: B a O + 2 H C l ⟶ B a C l 2 + H 2 O {\displaystyle {\mathsf {BaO+2HCl\longrightarrow \ BaCl_{2}+\ H_{2}O}}} Barium hidroksidin xlorid turşusu ilə reaksiya zamanı: B a ( O H ) 2 + 2 H C l ⟶ B a C l 2 + 2 H 2 O {\displaystyle {\mathsf {Ba(OH)_{2}+2HCl\longrightarrow \ BaCl_{2}+2H_{2}O}}} Barium sulfidin kalsium xlorid ilə reaksiya zamanı: B a S + C a C l 2 ⟶ B a C l 2 + C a S {\displaystyle {\mathsf {BaS+\ CaCl_{2}\longrightarrow \ BaCl_{2}+\ CaS}}} Barium karbonatin xlorid turşusu ilə reaksiya zamanı: B a C O 3 + 2 H C l ⟶ B a C l 2 + H 2 O + C O 2 ↑ {\displaystyle {\mathsf {BaCO_{3}+2HCl\longrightarrow \ BaCl_{2}+\ H_{2}O+\ CO_{2}\uparrow }}} == Kimyəvi xassələri == Barium xlorid suda yaxşı, spirtdə az miqdarda, dietil efirində tamami ilə həll olunmur. Barium xlorid duzlarla dəyişmə reaksiyalarına yalnız həll olunmayan bir maddə, qaz halında və ya bir qədər az dissosiasiya olun birləşmə alınanda daxil olur: B a C l 2 + M g S O 4 ⟶ B a S O 4 ↓ + M g C l 2 {\displaystyle {\mathsf {BaCl_{2}+\ MgSO_{4}\longrightarrow \ BaSO_{4}\downarrow +\ MgCl_{2}}}} B a C l 2 + K 2 C r O 4 ⟶ B a C r O 4 ↓ + 2 K C l {\displaystyle {\mathsf {BaCl_{2}+\ K_{2}CrO_{4}\longrightarrow \ BaCrO_{4}\downarrow +2\ KCl}}} Müəyyən turşular ilə reaksiyaya daxil olur: B a C l 2 + H 2 S O 4 ⟶ B a S O 4 ↓ + 2 H C l {\displaystyle {\mathsf {BaCl_{2}+\ H_{2}SO_{4}\longrightarrow \ BaSO_{4}\downarrow +2\ HCl}}} == Tətbiqi == Barium xlorid kənd təsərrüfatında bitki zərərvericilərinin məhv edilməsi üçün istifadə olunur. Analitik kimyada məhlullarda sulfat turşusu və ya sulfatları aşkar etmək üçün (ağ çöküntü əmələ gəlir) tətbiq olunur. Keramik məhsuları hazırlamaq üçün istifadə olunan kütlənin tərkibinə daxil olur. Kimya sənayesində bariy duzları və bariy əsaslı reaktivlərin istehsalı üçün istifadə olunur. == Toksikliyi == Barium xlorid – toksik maddədir. Dəri və gözlərə düşdükdə, kimyəvi yanığlara səbəb ola bilər, yanğın və partlayışa davamlıdır. Buxarıyla nəfəs aldıqda öskürək, boğazda ağrı baş verir.

Ceksonvill (ing. Jacksonville) — ABŞ-nin Florida ştatında ən sıx əhalisi olan şəhər.

Kakao, Amerika Birləşmiş Ştatlarının Florida əyalətində olan və Brovard dairəsinin bir şəhərdir. 26 Noyabr 2009-cu il tarixində şəhərin əhalisi ümumilikdə 17.140 nəfər təşkil etmişdir. == Demoqrafiya == === 2010-cu il siyahıyaalması === 15 Mart 2010-cu il tarixində aparılmış siyahıya almaya görə, şəhər əhalisinin 16.412 nəfər, 6.939 ev və 4.232 ailə olduğu təyin olunmuşdur. Şəhərdəki əhali bölgüsü 64,0% Ağ, 33,0% Afro-Amerikalı, 0,1% Yerli Amerikalı, 1,2% Asiyalı və 0,6% digər xalqlardan ibarət olduğunu müəyyən etmişdir.

Adi canavargiləsi (lat. Daphne mezereum) — canavargiləsi cinsinə aid bitki növü. == Təbii yayılması == Rusiyanın meşə zonasında, Avropanın şimalında, Qərbi Sibirdə, Şimali Qafqazda, Zaqafqaziyada və Dağıstanda rast gəlinir. == Botaniki təsviri == Hündürlüyü 1,5 m, möhkəm gövdə və budaqlı, yarpağı tökülən, az budaqlanan koldur. Yarpaqları növbəli,qısa saplaqlı, tünd yaşıl, alt tərəfi göyümtül, kənarları tükcüklü, uzunsov, uzunluğu 3-8 sm, eni 1-2 sm-dir, əks lansetvari, sadə, kənarları bütöv, zoğların uclarında yerləşmişdir. Tumurcuqları növbəli, çoxsaylı, spiral formasında yerləşmiş pulcuqlu, haşiyəlidir, ucda olanların uzunluğu 5–7 mm -dir , yanda olanlar xırdadır. Çiçəkləri ikicinsli, çox vaxt çəhrayı, bəzən ağ və digər çalarlı, ətirli, balvericidir, əsasən keçən ilki tökülən yarpaqların qoltuqlarında, çılpaq zoğlarda dəstələrlə - iki-beş və ya tək oturur. Çiçək yanlığı sadə, dörd bölümlü, diametri 1-1,5 sm-dir, boruvari bitişmiş, ləçəkvari kasayarpaqlardan əmələ gəlmişdir. Çiçək tacı dörd ləçəklidir. Erkəkcikləri 8 ədəd oturaqdır.

Doral — ABŞ-nin Florida ştatındakı Mayami dairəsində yerləşən şəhərdir. 26 noyabr 2009 tarixində şəhərin əhalisinin 54116, metropoliya əhalisinin isə 5.422.000 nəfər olduğu bildirilmişdir. 6 iyun 1963-cü ildə qurulmuş və əməliyyat sahəsi Mərkəzi və Cənubi Amerika ilə Karib dənizi hövzəsini əhatə edən və Birləşmiş Ştatlar Müdafiə Nazirliyinin 11 Vahid Döyüş Komandanlığından biri olan ABŞ Cənub Komandanlığının (ing. United States Southern Command (USSOUTHCOM)) mərkəzi Doral şəhərində yerləşir. == Demoqrafiya == === 2010 siyahıyaalınması === 15 mart 2010-cu ildə aparılmış siyahıyaalmaya əsasən, şəhərin əhalisinin 29,358 nəfərdən, 3.105 evdən və 2.855 ailədən ibarət olduğu müəyyən edilmişdir. Şəhər əhalisinin bölgüsünün 97,84% ağ, 0,10% Afro-Amerikalı, 0,25% yerli amerikalılar, 0,05% Asiya mənşəlilər, 0,45% isə digər qruplardan ibarət olduğu müəyyən edilmişdir. === 2000 siyahıyaalınması === 1 aprel 2000-ci il tarixdə aparılmış siyahıyaalmaya əsasən, şəhər əhalisinin 8261 nəfərdən, 3.047 evdən və 2.404 ailədən ibarət olduğu müəyyənləşdirilmişdir. Şəhərin əhalisinin bölgüsündə 97,84% ağ, 0,10% Afro-Amerikalı, 0,25% yerli amerikalı, 0,05% Asiya mənşəli, 0.45% isə digər qruplardan ibarət olduğu olduğu müəyyən edilmişdir.

Florida — Çilidə şəhər.

Florida Keys, ABŞ-nin Florida əyalətində yerləşən bir qrup arxipelaqdır. Təxminən 1700 adadan ibarətdir. Floridanın 24 kilometr cənubundadır. Ən ucunda yerləşən Key West, Kubadan 140 kilometr məsafədədir. Florida Keys 23,5 ilə 25,5 enlik arasında yerləşir. Bu xüsusiyyətlərinə görə adalarda subtropik iqlim mövcuddur. Adaları "Overseas Highway" ("Xarici magistral") adlanan bir yol birləşdirir. == Əhalisi == Adaların əhalisi 2000-ci il siyahıyaalınmasında 79.535 olaraq müəyyən olunmuşdur. Bir kvadrat kilometrə 223,66 nəfər düşür. Əhalinin 32% -i Key Westdə yaşayır.

Florida Universtiteti (İngiliscə: University of Florida), Amerika Birləşmiş Ştatlarının Florida Əyalətinin Gainesville Şəhərində yerləşən bir dövlət universitetidir. 8,2 kvadrat kilometrlik bir əraziyə uzanan universitet, həm tələbə sayısı baxımından həm də kampus böyüklüyü baxımından Amerikanın ən böyük universitetlərindən biri olmaq xüsusiyyətini daşıyır. Universitetdə təqiqat aparanlar popular enerji içkisi olan Gatoradei zənginləşdiriblər. Universitetin idman komandaları Gators adıyla Amerikadakı bir çox universitet ligasında mübarizə apararkən , Amerikan futbol komandaları uğurları ilə komandalarından bəhs etdirirlər.

Florida boğazı — Meksika körfəzi ilə Atlantik okeanı birləşdirir. Şimalda Florida yarımadası və Florida-Kis adalarını Kuba adasından ayırır. Uzunluğu 650 km, eni 150 km, orta dərinliyi isə 150 m təşkil edir. Boğaz ərazisindən Florida cərəyanı keçir. Boğaz ABŞ və Kuba arasında sərhəd təşkil edir.

Florida cərəyanı — Atlantik okeanın ərazisindən keçən isti dəniz cərəyanı. Amerikanın cənub-şərq sahillərindən hərəkət edir. Karib cərəyanının davamıdır. Şərqə doğru istiqamətlənərək Florida boğazından keçir. Bundan sonra Baham adaları sahillərinə yönəlir. Burada Antil cərəyanı ilə birlikdə Qolfstrim cərəyanını əmələ gətirir. Sürəti 1,8 m/s təşkil edir.

Florida puması (lat. Puma concolor coryi) — ABŞ-nin Florida ştatı üçün səciyyəvi olan və nəsilləri kəsilmək üzrə olan puma yarımnövü. == Haqqında == Pişikkimilər dəstəsinə aid olan və adını yaşadığı Florida ştatından alan bu puma növü ABŞ-nin şərqində yaşayan yeganə puma növüdür. 70-dən az çoxala bilən üzvə sahib olan Florida pumalarının sayı hazırda 87-dir. Florida puması ilk dəfə 1958-ci ildə Florida qanunlarında nəsli kəsilmək üzrə olan heyvan növü kimi qeydə alınmışdır. Ən böyük təbii düşməni Amerika alliqatoru və Amerika timsahıdır.

Florida qaraçöhrəsi (lat. Taxus floridana) — qaraçöhrəkimilər fəsiləsinin qaraçöhrə cinsinə aid bitki növü.

Florida yarımadası (ing. Florida) — Şimali Amerikanın cənub-şərqində yerləşir. Ərazisinin böyük hissəsi Florida ştatını torpaqlarında yerləşir. Sahəsi 115 min km² təşkil edir. Şərqdə Atlantik okeanın, qərbdə isə Meksika körfəzi onun sahillərini yuyur. Kuba adasında onu Florida boğazı ayırır. Yarımada ərazisində ən hündür zirvə 99 m təşkil edir. Bu yaylada karst məşəlli təbiət abidələrinə rast gəlinir. Yarımadanıb şərq hissəsi nisbətən yüksəlmiş, qərb hissəsi isə nisbətən alçaqdır. Bu hissə laqun və Manqrov meşələri ilə zəngindir.

Florida zirehlisi (lat. Lepisosteus platyrhincus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin zirehlikimilər dəstəsinin zirehli durnabalıqları fəsiləsinin kayman balığı cinsinə aid heyvan növü.

Florida — Amerika Birləşmiş Ştatlarında ştat. Mərkəzi Tallahassi şəhəridir.

Hyptis florida (lat. Hyptis florida) — dalamazkimilər fəsiləsinin hyptis cinsinə aid bitki növü.