Lüğətlərdə axtarış.

Gözlənilən bir qətlin tarixçəsi (isp. Crónica de una muerte anunciada) – Qabriel Qarsiya Markesin 1981-ci ildə nəşr olunmuş romanıdır. == Məzmunu == Roman 21 yaşlı ərəb mənşəli kolumbiyalı gənc Santyaqo Nasarın qətlindən bəhs edir. Əhvalat şəhərə 27 il sonra bu hadisəni araşdırmaq üçün qayıdan müəllif tərəfindən nəql edilir. Santyaqo Nasar səhər saat 5:30-da yuxudan durub, şəhərə gəmi ilə gələn yepiskopu görməyə hazırlaşır. Santyaqo keçən gecə bütün şəhər əhlinin iştirak etdiyi Bayyardo San Roman ilə Anxela Vikarionun toyundakı sərxoşluqdan sonra sustluq keçirir. Evdən çıxmazdan qabaq, o anası Plasido Lineroya gecə gördüyü yuxusunu danışır. Yuxuda Santyaqo əncirlikdə gəzişdiyini görür. Yuxuda ağacları görmək pis əlamətdir, ancaq Plasida Linero, təcrübəli yuxuyozan olmağına baxmayaraq, buna fikir vermir. Santyaqo şəhər sakinləri ilə birlikdə yepiskopu qarşılamaq üçün limana yola düşür.

Adaptiv gözləntilər (ing. adaptive expectations theory) — iqtisadi göstəricilərlə bağlı gözləntilərin formalaşması prosesini təsvir edən makroiqtisadiyyat konsepsiyası. Adaptiv gözləntilər bu göstəricilərin keçmişdəki müşahidələrinə əsasən formalaşır. Məsələn, keçmişdə inflyasiya səviyyəsinin sistematik olaraq qiymətləndirilməməsi faktı gələcəkdə inflyasiyanın qiymətləndirilməsinə təsir göstərir. Əvvəllər mövcud olan makroiqtisadi modellər iqtisadiyyatda ya işsizliyin, ya da inflyasiyanın ola biləcəyini düşünürdü, lakin hər iki fenomen eyni vaxtda baş verə bilməzdi. Keçən əsrin 50-60-cı illərində empirik tədqiqatlar əsasında iqtisadçılar yeni bir əlaqənin mövcud olduğunu təsdiqlədilər və bu əlaqələr Fillips əyrisi kimi tanınmağa başladı: inflyasiya ilə işsizlik arasında sabit və proqnozlaşdırıla bilən bir tərs əlaqə var. p e = p − 1 e + λ ( p − p − 1 e ) {\displaystyle p^{e}=p_{-1}^{e}+\lambda (p-p_{-1}^{e})} burada λ {\displaystyle \lambda } 0 ilə 1 arasındadır. Bu, gələcək inflyasiya ilə bağlı cari gözləntilərin keçmiş gözləntiləri və cari gözləntilərin həqiqi inflyasiya ilə əvvəlki gözləntilər arasındakı fərqə uyğun olaraq artdığı (və ya düşdüyü) "səhv düzəldilməsi" ifadəsini əks etdirdiyini göstərir. Bu səhv düzəlişinə "qismən düzəltmə" də deyilir. Fillips əyrisi işsizlik və inflyasiya arasında sabit bir əlaqənin mövcudluğunu göstərir.

Gözlənilməz qəza (ing. glitch, rus. неожиданная поломка) — kompüterin proqram təminatında, yaxud avadanlıqda yaranan anlaşılmaz və ya təsadüfi xəta. Bu gün kompüterlər istənilən evin əsas aksesuarları sırasında özünə yer tapıb. Amma bu heç də ondan istifadə edənlərin kompüterlə bağlı biliklərə yetərli qədər malik olmasından xəbər vermir. Xüsusən də ev şəraitində kompüterdə baş verən elementar problemlərin istənilən istifadəçi tərəfindən aradan qaldırılması və onun təmirə ehtiyacı olub-olmadığını müəyyənləşdirmək üçün zəruri biliklərə malik olması zəruridir. Kompüterlərdə meydana çıxan nasazlıqlar haqqında əsas anlayışları riyaziyyat-informatika müəllimi Vüqar Qənbərov "Rabitə dünyası" ilə paylaşıb. == Həssas və kompleks cihazlar == "Kompüterlər həssas və kompleks cihazlardır"- deyən V.Qənbərov da hesab edir ki, istifadəçi bu nasazlıqların bəzilərini servis xidmətlərinə müraciət etmədən aradan qaldırmağı bacarmalıdır: "Hər bir aktiv kompüter istifadəçisinin qarşısına kompüterlərin aparat və ya proqram təminatları ilə bağlı müəyyən problemlər çıxa bilər. Bəs günümüzün ayrılmaz bir hissəsi olan kompüterlərdə qarşımıza nə kimi problemlər çıxa bilər və səbəbləri nələrdir? Suala konkret cavab tapmaq üçün personal kompüterlərdə meydana gələ biləcək əsas problemləri müvafiq başlıqlar altında tədqiq edə bilər".

Rasional gözləntilər nəzəriyyəsi (ing. Rational expectations theory) (qısaca — RGN) — əslən 1961-ci ildə Con F. Mut tərəfindən yaradılan və 1970-ci illərin ortalarında Robert Lukas tərəfindən inkişaf etdirilən (Lukas 1995-ci ildə İqtisadiyyat üzrə Nobel Mükafatına layiq görülmüşdür) habelə Kristofer Sims və Tomas Sarcent (Nobel mükafatına layiq görülmüşlər) İqtisadiyyatda "makroiqtisadiyyatda səbəb əlaqələrinin empirik bir araşdırması üçün") tərəfindən də inkişaf etdirilmişdir . Rasional gözləntilər nəzəriyyəsi adaptiv gözləntilər nəzəriyyəsindən fərqli olaraq inkişaf etdirilmişdir. Əsas fikir ondan ibarətdir ki, iqtisadi subyektlər gözləntilərin yalnız tədricən (asimptotik) dəyişikliklərə uyğunlaşdıqları adaptiv gözləntilər modelindən fərqli olaraq, mövcud olan bütün məlumatları istifadə edir və proqnozlarında (gözləntilərində) sistematik səhvlər etmirlər. Rasional gözləntilər nəzəriyyəsində gözləntilərin formalaşması modeli reallıqla ziddiyyət təşkil edir və təsdiqlənən proqnozlar verməyə imkan vermir. == Əsas yanaşmalar == Nəzəriyyənin banisi John Moot, iqtisadi subyektlərin özlərində mövcud olan bütün məlumatlara sahib olduqlarını və onlardan iqtisadi təsəvvür etdikləri və doğru hesab etdikləri bir iqtisadiyyat modelində iqtisadi prosesi proqnozlaşdırmaq üçün istifadə etdiklərindən, subyektiv də olsa rasional olaraq hərəkət etdiklərindən irəli gəlir. Bu, bazar iştirakçılarının bazar mexanizmləri ilə tanış olduqlarını və qiymət dəyişikliyinə tələb və təklifin reaksiyasını proqnozlaşdırmağı bacardıqlarını göstərir. Rasional gözləntilər nəzəriyyəsi, gözləntilərin rasional gözləntilər nəzəriyyəsinin təklif etdiyi kimi mövcud olan bütün məlumatlara deyil, yalnız keçmişin göstəricilərinin müşahidəsinə əsaslandığı adaptiv gözləntilər nəzəriyyəsinə zidd olaraq inkişaf etdirilmişdir. Adaptiv gözləntilər nəzəriyyəsindəki tarazlıq yalnız asimptotik şəkildə əldə edilir, rasional gözləntilər nəzəriyyəsinin müəlliflərindən biri olan Tomas Sarcentə görə "yeni klassik makroiqtisadiyyatın əsas elementi ümumi tarazlığa sadiq qalmaq və optimallaşdırılmış strateji davranışdır". Rasional gözləntilər nəzəriyyəsi hələ də mübahisəli olaraq qalmaqda olan bir çox iqtisadi və siyasi nəticələrin əsasını təşkil edir.

Gizlədilən (ing. Cover Up) – 1991-ci ildə istehsal olunmuş bədii filmdir. Filmin "Capitol Films", "Electra Films" studiyaları distribütorlik etmişdir. == Xarici keçidlər == Gizlədilən — Internet Movie Database saytında.

İzlənilən (ing. The Hunted) — baş rolda Kristofer Lambertin oynadığı döyüş filmi. == Məzmun == Yaponiyaya iş görüşməsi keçirən amerikalı biznesmen Pol Rasin yapon qız Kirana ilə tanış olur. Gecəni otel otağında bir yerdə keçirdikdən sonra, qız Rasinin getməsini istəyir. Rasin otağı tərk etsə də, liftdə olanda otağın açarının özündə olduğunu görür və qaytarmaq üçün Kirananın yanına dönür. Otağa daxil olarkən Kirananın 3 nindzanın əhatəsində olduğunu görür. Kirananın öldürmək üçün göndərilən nindzaların başçısı Kindzö qızın son arzusu ilə maskasını çıxarıb üzünü göstərir. Olaya müdaxilə edən Rasin nindzaların zəhərli surikeni ilə yaralanır. Kirinanın isə başı kəsilir. Uğurlu cərahiyyə əməliyyatı nəticəsində Rasin sağ qalır.

İqtisadiyyatda oyun nəzəriyyəsi, qərar vermə nəzəriyyəsi, gözlənən fayda nəzəriyyəsi — riyazi gözləntiyə alternativdir, qərar qəbul edərkən rasional oyunçu tərəfindən istifadə edilə bilən düsturdur. == Hipotezanın mənası == Rasional oyunçu — həll seçərkən müəyyən bir dəyəri (yaxşı) maksimuma çatdırmağa çalışır; seçilmiş qərar nəticəsində ortaya çıxan yaxşılığın riyazi gözləntisini belə bir kəmiyyət kimi istifadə etmək təbii görünür. Bununla yanaşı, təcrübə göstərir ki, real həyatda bir çox lotereya iştirakçısı daha az riyazi gözləntiləri olan, eyni zamanda daha az riskli bir həll yolu seçir. Məsələn, 0,2% (riyazi gözləmə 2 rubl) ehtimalı ilə min rubl almaq və ya 100% (riyazi gözləmə 1 rubl) ehtimalı ilə bir rubl almaq seçimi ilə qarşılaşdıqda, bir çox insan daha aşağı riyazi gözləməsinə baxmayaraq zəmanətli bir ödənişə üstünlük verəcəkdir. Bu davranışı təsvir etmək üçün gözlənilən yardım düsturu icad edilmişdir. == Tarixi == 1947-ci ildə Con fon Neyman və Oskar Morgenşternin "Oyun nəzəriyyəsi və iqtisadi davranış" adlı kitabının ikinci nəşri gözlənilən faydalılıq nəzəriyyəsini təqdim edən ikinci nəşri olmuşdur. Yeni nəzəriyyə oyun nəzəriyyəsinə əlavə olaraq ortaya çıxdı. Oyun nəzəriyyəsinin iqtisadiyyatda tətbiq olunmasından bəhs edən kitabın giriş hissəsində müəlliflər iqtisadi nəzəriyyənin əsas müddəalarını ümumiləşdirir və malların faydalılığını qiymətləndirmək üçün yeni bir metod təklif edirlər — burada gözlənilən fayda nəzəriyyəsinin aksiomatikası təqdim edildi. 1948-ci ildə riyaziyyatçı Leonard Sevic və iqtisadçı Milton Fridmen risk münasibətləri nəzəriyyəsini inkişaf etdirdilər. İnsanları iki növə böldülər: riskə qarşı (lotereyaları, qumar oyunlarını, riskli investisiyaları sevənlər) və riskdən çəkinənlər.

Gözlənilməz qəzəb (ing. Sudden Fury) — 1993-cü ildə istehsal olunmuş ABŞ filmidir. Film ABŞ yazıçısı Lesli Uolkerin eyni adlı əsəri əsasında hazırlanmışdır. == Məzmun == Xoşbəxt ailənin cəsədləri öz evlərində tapılır. Detektivlə bu işlə məşğul olmağa başlayır. Günah ailənin övladlığa götürmüş 3 oğlundan böyüyünün üzərinə düşür. Həmin oğlan ruhi xəstədir. Lakin zaman ötdükcə başa düşülür ki, bu iş elə də asan deyildir. == Xarici keçidlər == Gözlənilməz qəzəb — Internet Movie Database saytında.

Hobbit: Gözlənilməz səyahət — 2012-ci ildə rejissor Piter Cekronun çəkdiyi fantakstik janrda film. Film Hobbit film seriyasının ilk filmidir. Üzüklərin Hökmüdarı film seriyasının ilk filmi hesab olunur. Film 1937-ci ildə Con Tolkinin qələmə aldığı "Hobbit" əsəri əsasında çəkilmişdir. == Filmin mövzusu == 111-ci doğum gününü qeyd etməyə hazırlaşan Bilbo Beqqins, 60 il öncəki hadisələri kitab halında qardaşı oğlu Frodo Beqqins üçün yazmağa başlayır. Uzun illər öncə, Dağ altı və Cırtdanlar kralı Kral Tror, Əjdaha Smauqun dağ altına hücum etdiyi zamana qədər xalqına və qohumlarına rifah dolu dövr yaşadır. Əjdaha Smauq əvvəlcə yaxınlıqda yerləşən Deyl şəhərini məhv edir. Daha sonra isə Tək Dağa, hücum edərək, cırtdan krallığını məhv edir. Cırtdanları öz yurdlarından qovur və onların sərvətinə hakim olur. Cırtdanlar qaçarkən Kral Trorun nəvəsi Torin, dağın təpəsində Elf Kralı Tranduili elf ordusu ilə birgə görür və onlardan kömək istəyir.