Lüğətlərdə axtarış.

Döyüşdə yaralanma (ing. Wounded in action) — müharibə zamanı döyüş bölgəsində həlak olmayan, lakin yaralanan döyüşçülərin təsviri. Tipik olaraq bu, müvəqqəti və ya daimi olaraq silah gəzdirməyə və ya döyüşməyə davam edə bilməyəcəyinizə işarədir.ABŞ ordusu üçün WIA-ya qoşulmaq ümumiyyətlə bənövşəyi ürək təyin edilməsinə səbəb olur, çünki medalın məqsədi (ən yüksək mükafatlardan biri, ABŞ hökuməti tərəfindən rəsmi olaraq verilmiş hərbi və ya mülki şəxs) döyüşdə ölmüş, əlil və ya yaralananları tanımaqdır. == NATO-nun tərifləri == === Döyüşdə yaralı === Xarici bir agent və ya səbəb üzündən bir xəsarət alan zaman döyüşdə öldürüləndən xaric itki. Termin, hər hansı bir yara və digər yaralanmaları əhatə edir, bədənin bir deşmə olub olmadığını, nüfuz edən və ya deşilmiş bir yarada olduğu kimi, ya da kontuziya edilən yarada olduğu kimi; bütün qırıqlar, yanıqlar, partlayışlar, bioloji və kimyəvi müharibənin bütün təsiri, toionlaşdırıcı şüalanma və ya hər hansı digər dağıdıcı silah və ya agent təsiri. === Döyüşdə alınan yaralardan ölüm === Müalicə müəssisəsinə çatdıqdan sonra döyüşdə alınan yaralar və ya digər xəsarətlər nəticəsində ölən döyüş itkisi. ABŞ-də istifadə olunan qısaltma DOW, NATO isə DWRIA-dır.

"Parçalanma" (ing. Things Fall Apart) — Nigeriyalı yazıçı Çinua Açebenin romanı. == Məzmun == Roman Nigeriyanın koloniyalaşdırılmaya qədər dövründən, yerli əhalinin avropalılarla ilk qarşılaşmasından bəhs edir. == Nəşri == İlk dəfə 1958-ci ildə yayımlanmışdır. Əsər onlarla dilə çevrilmiş, 11 milyon tirajla satılmışdır.

Parçalanma (çoxalma) — Çoxhüceyrəli və ya səbəst orqanizmlərində parçalanma, bir orqanizmin fraqmentlərə bölündüyü qeyri-cinsi çoxalma və ya klonlaşmanın bir formasıdır. Bu fraqmentlərin hər biri orijinal orqanizmin klonları olan yetkin, tam yetkin fərdlərə çevrilir. Orqanizm tökülmək və ya asanlıqla parçalanmaq üçün xüsusi orqanlar və ya zonalar inkişaf etdirə bilər. Əgər parçalanma orqanizmin əvvəlcədən hazırlanması olmadan baş verərsə, onun çoxalma funksiyasını yerinə yetirməsi üçün hər iki fraqment tam orqanizmi bərpa edə bilməlidir. Çoxalma üsulu olaraq parçalanma filamentli siyanobakteriyalar, qəliblər, süngərlər, acoel yastı qurdlar, bəzi annelid qurdlar və dəniz ulduzları kimi orqanizmlərdə görülür. == Müxtəlif orqanizmlərdə parçalanma == Göbələklər krallığının bir hissəsi olan qəliblər, mayalar və göbələklər hif adlanan kiçik saplar əmələ gətirir. Bu hiflər böyümək və mayalandırmaq üçün digər orqanizmlərin bədənindən qida və qida maddələri alırlar. Sonra bir parça hif qoparaq yeni bir fərdə çevrilir və dövr davam edir. == Bitkilər == Parçalanma bitkilərdə çox yayılmış vegetativ çoxalma növüdür. Bir çox ağaclar, kollar, ağacsız çoxilliklər və qıjılar rizomlar və ya stolonlar tərəfindən yeni köklü tumurcuqlar çıxararaq klon koloniyaları əmələ gətirir ki, bu da koloniyanın diametrini artırır.

Üfüqi parçalan­ma – (rus. горизонтальное рас­членение, ing. horizontal dissection of mountains) dağlıq ölkələrdə müxtəlif dərəcəli silsilələrin, çay dərələrinin və digər oroqrafik elementlərin əmələ gətirdiyi forma. Radial (şüa­vari), lələkvari (köndələn), şəbəkəli, kulisvari parçalanma formaları ayrılır.

Yarım parçalanma müddəti (T1/2) — orqanizmdə dərman preparatının miqdarının 50%-ə (yarıya) qədər azalması üçün tələb olunan müddət və ya zaman. Müxtəlif dərman preparatlarında bu müddət müxtəlif olur. Beləki aspirin və ibuprofen preparatlarında yarım parçalanma müddəti təxminən 4, piroksikamda isə 24 saatdır.

Qaralama — müəllifin və ya redaktorun ilkin əlyazması və ya kompüter çapı. Üstündə işlənməsi onun adını dəyişmir. Redaktə edilərək yenidən yazılmış və ya çap edilmiş nüsxəsi qaralama sayılmır.

== İn vitro (orqanizmdən kənar İVF) mayalandırma == İn vitro (İVF) mayalandırma dedikdə yumurtahüceyrələrin orqanizmdən kənarda mayalandırılması nəzərdə tutulur. Əvvələr mayalandırma sınaq şüşələrində aparılırdı, indi isə, Petri kasalarında aparılır. Spermanın keyfiyyətindən asılı olaraq mayalandırma ənənəvi İVF üsulu ilə və ya mikromayalındarmanın köməyi (İKSİ) ilə aparılır. Hər iki halda qadın hormonal hazırlıq keçməlidir. İn vitro mayalandırma sonsuzluğun müalicəsinin effektif üsuludur. Hormonal müalicə və ya stimulyasiya Müalicəyə başlamaq qərarı verildikdən sonra Sizin üçün stimulyasiya planı hazırlanır. Follikulların stimulyasiyası hormonal müalicədir. Bu müalicənin köməyi ilə bir menstrual tsikl müddətində yumurtalıqlarda bir neçə follikul və yumurtahüceyrə inkişaf edir. Müasir hormonal preparatlardan istifadə etmək çox asandır. Bunlar gündəlik olaraq inyeksiyalar şəklində qarın ya bud nahiyəsində dəri altına yeridilən hazır məhlullardır.

== İn vitro (orqanizmdən kənar İVF) mayalandırma == İn vitro (İVF) mayalandırma dedikdə yumurtahüceyrələrin orqanizmdən kənarda mayalandırılması nəzərdə tutulur. Əvvələr mayalandırma sınaq şüşələrində aparılırdı, indi isə, Petri kasalarında aparılır. Spermanın keyfiyyətindən asılı olaraq mayalandırma ənənəvi İVF üsulu ilə və ya mikromayalındarmanın köməyi (İKSİ) ilə aparılır. Hər iki halda qadın hormonal hazırlıq keçməlidir. İn vitro mayalandırma sonsuzluğun müalicəsinin effektif üsuludur. Hormonal müalicə və ya stimulyasiya Müalicəyə başlamaq qərarı verildikdən sonra Sizin üçün stimulyasiya planı hazırlanır. Follikulların stimulyasiyası hormonal müalicədir. Bu müalicənin köməyi ilə bir menstrual tsikl müddətində yumurtalıqlarda bir neçə follikul və yumurtahüceyrə inkişaf edir. Müasir hormonal preparatlardan istifadə etmək çox asandır. Bunlar gündəlik olaraq inyeksiyalar şəklində qarın ya bud nahiyəsində dəri altına yeridilən hazır məhlullardır.

Ageratina parayana (lat. Ageratina parayana) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin ageratina cinsinə aid bitki növü.

Normal paylanma və ya Qaus paylanması – kəsilməz ehtimal paylanmasının vacib növü. Fiziki kəmiyyət bir çox təsadüfi amillərin təsirinə məruz qaldıqda o normal paylanmaya tabe olur. Məlumdur ki, belə hallar təbiətdə çox rast gəlinir. Onlardan normal paylanma geniş yayılmışdır, onun adı da buradan götürülmüşdür. Normal paylanmanın mahiyyəti mərkəzi limit teoreminə əsaslanır. Burada deyilir ki, bir-birindən asılı olmayan, identik paylanmış təsadüfi dəyişənlərin sərhəd qiymətləri normal paylanır. Təsadüfi dəyişənlər o vaxt normal paylanırlar ki, onlar çoxlu sayda amillərin təsirlərinin cəmlənməsindən yaranır və hər bir amil ayrı-ayrılıqda heç bir əhəmiyyətli təsirə malik deyil. Təsadüfi parametrlərin normal paylanmasından sürətlərin, ölçü xətalarının, nəzarət xətalarının təyini zamanı aparılan sınaqlar zamanı istifadə edilir. Riyazi və statatistik qiymətləndirmələr zamanı qiymətləndirilən funksiya əmsallarının meyilli olub olmamasının təyin edilməsi üçün normal paylanmadan istifadə edilir. == Təyinatı == Ehtimal paylanma sıxlığı f : R → R , x ↦ f ( x ) {\displaystyle f:\mathbb {R} \to \mathbb {R} ,\ x\mapsto f(x)} olan bir kəsilməz təsadüfi dəyişən üçün: f ( x ) = 1 σ 2 π exp ⁡ ( − 1 2 ( x − μ σ ) 2 ) {\displaystyle f(x)={\frac {1}{\sigma {\sqrt {2\pi }}}}\exp \left(-{\frac {1}{2}}\left({\frac {x-\mu }{\sigma }}\right)^{2}\right)} o vaxt μ {\displaystyle \mu } - σ {\displaystyle \sigma } -normal paylanır ki, X ∼ N ( μ , σ 2 ) {\displaystyle X\sim {\mathcal {N}}(\mu ,\sigma ^{2})} və ya ( μ , σ 2 ) {\displaystyle (\mu ,\sigma ^{2})} -da normal paylansın, burada μ {\displaystyle \mu } riyazi gözləməni (orta kəmiyyət) və σ {\displaystyle \sigma } təsadüfi kəmiyyətin variyansıdır.

Paylanma (ing. distribution), iqtisadiyyatda — maddi sərvətin iqtisadi münasibətlər subyektləri arasında bölünməsi. İlkin bölüşdürmə ümumiyyətlə əmək bölgüsü nəzərə alınmaqla maddi sərvət yaratmaq prosesində mülkiyyət hüquqlarının reallaşması əsasında baş verir. Yenidən bölüşdürülmə vergi, xeyriyyəçilik, sosial təminat, kommunal xidmətlər, torpaq münasibətləri, pul siyasəti, müsadirə, ailə hüququ kimi sosial mexanizmlər vasitəsi ilə pul və ya digər müavinətlərin bir şəxsdən digərinə ötürülməsi zamanı baş verir. Bu termin ümumiyyətlə fərdlər arasında deyil, bütövlükdə iqtisadiyyatda paylanmaya aiddir. == Paylanma ehtiyacı == Paylanma ehtiyacı əmək bölgüsü — cəmiyyətin inkişafı prosesində əmək fəaliyyətinin keyfiyyətcə fərqlənməsi, müxtəlif növlərinin təcrid olunmasına və qarşılıqlı təsirinə səbəb olur. Əməyin vasitələrini və əşyalarını əvvəlcədən iştirakçılar arasında paylamaq üçün əmək "bölmək"; yalnız bundan sonra istehsalata başlamaq olar: İstehsal tapşırığı (istehsal dövrü başa çatdıqdan) sonra, ayrı-ayrı təcrid olunmuş əməyin nəticələri işçilər arasında bölüşdürülməlidir. Hər biri fərdi istehlakından qat-qat çox olan bir şey istehsal etdi; bununla birlikdə istehlak etdiyi qidanın əsas hissəsini onun özü yox, başqaları istehsal edirdi. Beləliklə, bu dövrdə daha bir paylama proseduru tələb olunur, lakin bu dəfə “paylanmanın” məqsədi hazır məhsul, əməyin nəticəsidir. == Paylama nisbətləri == == Paylanma nəzəriyyələri == Gəlirin paylanması müəyyən bir iqtisadiyyatda müşahidə olunan məlum müşahidələrin təsvir edilməsi üçün istifadə edilə bilər.

Qanunsuz varlanma — dövlət mənsubunun mənşəyini izah edə bilmədiyi və ya qanunları pozaraq əldə etdikləri vəsaitlərdən istifadə edərək əmlak əldə etməsi. Dövlətlər, BMT-nin Korrupsiyaya qarşı Konvensiyasının 20-ci maddəsində bu konsepsiyanı Cinayət Məcəlləsinə daxil etməyə dəvət olunur. Sənəd 31 oktyabr 2003-cü ildə BMT Baş Assambleyasının 58-ci sessiyasında qəbul edilmiş və 14 dekabr 2005-ci ildə qüvvəyə minmişdir. == Təsviri == BMT-nin Korrupsiyaya qarşı Konvensiyasının 20-ci maddəsində deyilir: “Konstitusiyasına və hüquq sisteminin əsas prinsiplərinə hörmət etmək şərti ilə, hər bir İştirakçı Dövlət cinayət əməli kimi təsbit edilməsi üçün zəruri ola biləcək qanunvericilik və digər tədbirlərin qəbul edilməsini nəzərdən keçirəcəkdir; qəsdən törədildikdə, qanunsuz zənginləşdirmə, yəni dövlət məmurunun əmlakını qanuni gəlirlərindən çox əhəmiyyətli dərəcədə artıra bilər ki, bu da əsaslandırıla bilməz." Məqalənin mahiyyəti — korrupsioner məmurların digər cinayətlərini düzəltmək üçün bir yol yoxdursa, məsələn, rüşvət halında pul köçürmələri halında təqib etməkdir. Güman edilir ki, məmur qanunsuz yolla əldə etdiyi vəsaiti tapmaq və dəyərini rəsmi gəlirlə müqayisə etmək daha asan olan vəsaitlərinə xərcləyir. == Tarixi == Dövlət məmurlarının qanuni mənbələrini sübut edə bilmədikləri təqdirdə varlıq əldə etdiklərinə görə cəzalandırılmasını tələb edən ilk qanun layihəsi 1936-cı ildə Argentinada ortaya çıxdı. Bu norma yalnız bir məmurun “özünü və ya üçüncü bir şəxsi zənginləşdirmək üçün vəsaitin mənşəyini izah edə bilməməsi” səbəbi ilə cinayət məsuliyyəti təsis edildiyi 1964-cü ildə qanuna çevrildi. Elə həmin il, Hindistan “dövlət məmurunun mənşəyini izah edə bilmədiyi mənbələrə sahib olması” üçün cəzalar tətbiq etdi. == Dünyada tətbiqi == === Argentina === 1964-cü ildə tətbiq olunan Cinayət Məcəlləsinin 286-cı maddəsi Dövlət qulluğu dövründə və ya ondan sonra iki il ərzində aldığı zənginləşmənin mənşəyini izah edə bilməyən şəxs (və ya üçüncü şəxs, bu şəkildə varlığını gizlədirsə), iki ildən altı ilədək həbs cəzası ilə cəzalandırılır, a qanunsuz zənginləşdirmə dəyərinin 50-dən 100% -ə qədər cərimə və dövlət qulluğuna ömürlük qadağa. 2004-cü ildə, Argentinanın keçmiş Təbii Sərvətlər Naziri Maria Julia Algosaray, qanunsuz zənginləşdirməyə görə üç il həbs və 500.000 dollar cərimə aldı.

Hidravlik parçalama üsulu və ya frekinq — şist nefti çıxarma üsulu. == Sağlamlığa və ekologiyaya təsiri == Frekinq üsulunda su və kimyəvi maddələr yüksək təzyiqlə qazma quyularına vurulur. Bu metod ekologiyaya, xüsusən içməli suyun çirklənməsinə səbəb ola bilər.Bu metod müxtəlif təbii kataklizmlərə səbəb olur. Frekinq metodunun tətbiqi 2013-cü ildə ABŞ-nin Ohayo ştatında çoxsaylı zəlzələlərə gətirib çıxarıb.

Respublika Süni Mayalanma Mərkəzi (rus. Республиканский Центр Искусственного Осеменения) — Cənubi Qafqazda analoqu olmayan bir mərkəzdir. Azərbaycanda ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması istiqamətində görülən tədbirlər çərçivəsində ölkədə heyvan mənşəli məhsulların istehsalını artırmaq, mal-qaranın cins tərkibini yaxşılaşdırmaq, süni mayalanma tədbirlərinin həyata keçirilməsini sürətləndirmək baxımından bu mərkəzin müstəsna rolu var. == Tarix == Süni mayalanma işinin daha da genişləndirilməsi məqsədi ilə Respublika Süni Mayalama Mərkəzi Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin “Azərbaycan Respublikasında heyvandarlığın inkişaf etdirilməsinə dair əlavə tədbirlər haqqında “ 14 fevral 2006-cı il tarixli 46 nömrəli qərarı ilə yaradılmışdır. Prezident İlham Əliyev Göygöl rayonuna səfəri çərçivəsində Respublika Süni Mayalanma Mərkəzinin açılışında iştirak edib. == Ümumi məlumat == Respublika Süni Mayalanma Mərkəzinin ümumi ərazisi 3,26 hektardır. Ərazidə enerji təchizatı obyektləri, su hovuzları və nasosxana, kanalizasiya şəbəkəsi, yanğınsöndürmə sistemi, kənd təsərrüfatı texnikalarının saxlanması üçün qaraj, silos anbarı və digər yardımçı binalar tikilib. Üçmərtəbəli inzibati-laboratoriya binasının ümumi sahəsi 2320 kvadratmetrdir. Laboratoriyada Fransanın bu sahədə aparıcı şirkətinin istehsal etdiyi ən müasir avadanlıq quraşdırılıb. Bundan başqa, bu avadanlıqla işləmək üçün laboratoriya heyətinə təlimlər də keçirilib.