Lüğətlərdə axtarış.

Portuqal dili — bu dil iki yüz milyondan çox insan tərəfindən ana dili olaraq danışılır. Dünyanın ən çox yayılmış altıncı dilidir. Cənubi Amerikada təxminən 190 milyon insan (əhalinin 51% -i) və Latın Amerikası əhalisinin 34% -i danışır. Hind-Avropa dil ailəsinin İtalo-Celtic alt qrupunun Romantika şöbəsinə aiddir. İspan dilinə çox yaxın olmasına baxmayaraq, İspan dilindən daha yumşaq və daha melodikdir. Sözlükləri 70% ümumi olsa da, İspan dilində istifadə edilməyən burun səsləri Portuqal dilində çox yayılmışdır. Bu səslər vurğu edildikdə ã (coração: ürək), õ (corações: ürəklər) hərfləri; vurğusuz olduqda, sözün sonuna qoyulmuş m (bem: yaxşı) hərfi ilə göstərilir. İtalyan dili, Fransız dili və Rumın dilinə də çox bənzəyir. Portuqal dilinə ən yaxın dil İspaniyanın Qalisiya bölgəsində danışılan Qalis dilidir (Gallego). Dünyada yayılması 15 və 16-cı əsrlərdə Portuqaliyanın müstəmləkəçilik prosesi zamanı sürət qazandı.

Portuqalca Vikipediya — Vikipediyanın portuqal dilində olan bölməsidir.

Portuqaliya (port. Portugal) ya da Portəgiz, rəsmi olaraq Portuqaliya Respublikası (port. República Portuguesa) — Avropanın qərbində dövlət, İspaniya ilə həmsərhəddir. Avropa ölkəsidir. Portuqaliya roman əsilli dövlətdir və portuqal dili roman dillərinə daxildir. == Ərazisi == Portuqaliya Respublikası Cənubi Avropada Piriney yarmadasının qərbində yerləşir, sahəsi 92,391 km²-dır. Ölkə qərbdən Atlantik okeanı şərqdən isə İspaniya ilə həmsərhəddir. Portuqaliya ərazisindən axan ən uzun çay Taxo çayıdır ki, məhz paytaxt Lissabon bu çayın sahilində yerləşir. Portuqaliya yerləşdiyi bölgəyə xas olan subtropik iqlimə malikdir. Ən yüksək nöqtəsi Azor adaları qrupuna daxil olan Piku adasında olan Ponta-du Piku (2351 m) dağıdır.

Portuqallar bə yaxud portəgizlər — Avropada xalq.

Pərpərən (lat. Portulaca) — bitkilər aləminin qərənfilçiçəklilər dəstəsinin pərpərənkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Bitki qədimdən bu cür adlandırılmışdır, onun yaranma tarixi haqqında dəqiq məlumat yoxdur. Bu cinsə təxminən 100-ə yaxın növ daxildir. Onlardan biri, bostan pərpərəni (P.oleracea) qidada istifadə olunan bostan bitkisidir. Dekorativ gülçülükdə isə iriçiçəkli pərpərən (P.grandiflora) istifadə olunur. Bu sərilən gövdəli və xırda yarpaqları olan bitkidir. Vətəni Braziliya və Argentinadır. 1827-ci ildən yaşıllaşdırmada istifadə olunur. Diametri 5 sm olan gülləri sadə,çoxləçəkli ya da azləçəklidir.Güllərin rəngi müxtəlifdir: qırmızı, çəhrayı, narıncı, sarı, ağ.

Portuqallar bə yaxud portəgizlər — Avropada xalq.

Bayan (port. Baião) — Portuqaliyada şəhər tipli qəsəbə, Portu dairəsində eyni adlı munisipalitetin mərkəzi. Keçmiş inzibati bölgüyə əsasən Doru-Litopal əyalətinin tərkibinə daxil idi. Bayan qəsəbəsi Şimal regionuna daxil olan Tameqa iqtisadi-statistik subregionun tərkibinə daxildir. Əhalisinin sayı 2,8 min məfərdir (2006). Sahəsi 175,71 km².-dir. Qəsəbənin himayəçisi Müqəddəs Varfolomey (portuqaliya dilində:São Bartolomeu) hesab olunur. Qəsəbədə Müqəddəs Varfolomey bayramı 24 avqustda keçirilir. == Coğrafi mövqeyi == Bayan qəsəbəsi Portu şəhərindən 49 km şimalda yerləşir. Munisipalitet şimalda Amarante munisipaliteti, şərqdə Pezu-da-Requa, Mezan-Fruy munisipalitetləri, cənubda Rezende, Sinfaynş munisipalitetləri, qərbdə Marku-de-Kanavezeş munisipaliteti ilə əhatə edilmişdir.

Fayl (port. Fail) — Portuqaliyada Vizeyə (fregeziya) daxil olan şəhərlərindən biridir. Vizey bələdiyyəsinin əsas hissəsidir.

Portuqaliya Hindistanı (port. Estado Português da Índia, Índia Portuguesa) — Portuqaliyaya məxsus olmuş və Hindustan yarımadasında yerləşən müstəmləkə. Portuqaliya Hindistanı Harırda Hindistana məxsus olan Qoa. Dadra və Naqar-Xaveli, Daman və Diu, üstəlik Mumbay şəhərləri daxil idi. Mombay adnı Portuqallar «Bom Bay» və ya «Bom Beyn» — «yaxşı körfəz» adlandırmışlar. Portuqaliya Hindistanını bəzi hallarda Qoa deyə adlanfırırlar. == Portuqaliya Hindistanının tarixi == Hindistana ilk dəniz yolunu 1498-ci ildə portuqaliyalı dənizçi Vasko da Qama kəşf etmişdir. Portuqaliyalılar uzun sürən dəniz səyahətindən sonra afrikanı dolaşaraq Kəlküttə şəhərinə gəlirlər. 1511-ci ildən şəhər portuqalların koloniyasına çevrilir. 1510 ildə hersoq Afonsu d'Albukerki portuqaliyanın ilk koloniyadının əsasını qoyur.

Kabinda (port. Cabinda) — Anqolanın əyalətlərindən biri, anklav vəziyyətindədir. Müstəqilliyə qədər Portuqaliya Konqosu adlanırdı. Ərazisi — 7270 km², əhalisi — təqribən 716 076 nəfər (2014). Anqolanın 18 mahalından biri. Ərazi Anqolaya məxsus olsa da, Konqo Respublikasının sərhədləri daxilində yerləşir. Kabindanın statusu siyasi baxımdan mübahisə doğurur. FLEK adlı terror təşkilatı Anqola Silahlı Qüvvələrinə qarşı Kabindanın müstəqilliyi uğrunda uzun illərdir ki, mübarizə aparır. == Coğrafiya == Kabinda mahalının ərazisi 7.270 km² olmaqla, Anqolanın şimalında yerləşir. Ərazini Anqoladan dar su keçid ayırır.

Portuqaliya Krallığı (port. Reino de Portugal e dos Algarves) — Portuqaliya ərazisində mövcud olmuş krallıq.

Portuqaliya Kuboku (port. Taça de Portugal) — 1938-ci ildən təşkil olunan yarışdır.

Portuqaliya (port. Portugal) ya da Portəgiz, rəsmi olaraq Portuqaliya Respublikası (port. República Portuguesa) — Avropanın qərbində dövlət, İspaniya ilə həmsərhəddir. Avropa ölkəsidir. Portuqaliya roman əsilli dövlətdir və portuqal dili roman dillərinə daxildir. == Ərazisi == Portuqaliya Respublikası Cənubi Avropada Piriney yarmadasının qərbində yerləşir, sahəsi 92,391 km²-dır. Ölkə qərbdən Atlantik okeanı şərqdən isə İspaniya ilə həmsərhəddir. Portuqaliya ərazisindən axan ən uzun çay Taxo çayıdır ki, məhz paytaxt Lissabon bu çayın sahilində yerləşir. Portuqaliya yerləşdiyi bölgəyə xas olan subtropik iqlimə malikdir. Ən yüksək nöqtəsi Azor adaları qrupuna daxil olan Piku adasında olan Ponta-du Piku (2351 m) dağıdır.

Portuqaliya bayrağı — Portuqaliyanın Dövlət bayrağı.Bayraqda yaşıl rəng keçmiş kralın sevimli rəngi idi.Qırmızı rəng isə şəhid qanını ifadə edir.Yaşıl və qırmızı rəng arasındakı 4 qalxan fiqurunun xaç şəklində olması və qıraqlarındakı haşiyə ölkədə xristianlığın qan ilə qazanılması və qorunması ilə bağlıdır. Portuqaliyanın dövlət bayrağı rəsmi olaraq 1911-ci ildə qəbul edilib. Parametrləri 2:3 nisbətindədir. Bərabər olmayan 2 şaquli zolaqdan təşkil olunub: yaşıl və qırmızı. Yaşıl zolaq bayrağın təxminən 1/3 hissəsini tutur. Zolaqların kəsişdiyi yerdə Portuqaliyanın gerbi təsvir olunub. Yaşıl rəng səyahət və yeni torpaqların kəşfinin rəmzidir. Qırmızı rəng inqilabı (1910-cu ildə Portuqaliya respublika elan edilib) tərənnüm edir.

Portuqaliya cərəyanı — Atlantik okeanının şimal-şərq hissəsindən keçən zəif, sakit isti dəniz cərəyanı. Cənuba doğru istiqamətlənən cərəyan Portuqaliya sahillərindən başlayaraq Kanar adalarının şimalına doğru uzanır. Burada Azor və Kanar cərəyanı ilə birləşir. == Mənbə == Bischof, Barbie; Arthur J. Mariano; Edward H. Ryan. "The Portugal Current System" (html). Ocean Surface Currents. University of Miami Rosenstiel School of Marine and Atmospheric Science. 2003. İstifadə tarixi: 2008-12-08.

Eskudo Portuqaliyanın rəsmi valyuta olaraq avronu 1999-cu ildən etibarən istifadəsinə qədərki rəsmi valyutası idi. Eskudonun istifadəsi 2002-ci ildən etibarən tamamilə dayandırılmışdır. Beynəlxalq valyuta kodu PTE idi. Eskudonun işarəsi dollar işarəsinə çox oxşardır. Lakin dollar işarəsindən fərqli olaraq yuxarıdan aşağıya doğru iki sətirdən ibarətdir. Eskudo ilk dəfə 1911-ci ildə istifadə edilmişdir. Avro keçidində istifadə olunan paritet 1 Avro=200 Eskudo olmuşdur. Dəmir pullar olaraq dövriyyədə: nadir olan 1, 5 və 10 eskudo və müntəzəm istifadə edilən 20, 50, 100 və 200 eskudo mövcud idi. Kağız pullar formasında isə dövriyyədə 500, 1000, 2000, 5000 və 10 000 eskudo mövcud idi.

Portuqaliya imperiyası (port. Império Português) — tarixdə birinci qlobal imperiya.

Portuqaliya mətbəxi — ənənəvi Portuqaliya mətbəxi, ölkədə və bütün dünyada çox məşhurdur. Daha çox milli yeməkləri ilə tanınır. Portuqaliyanın müxtəlif regionlarında müxtəlif növ yemək hazırlanır. Qeyd etmək olar ki, Portuqaliya mətbəxi regionlara görə fərqlənir, dadların cürbəcürlüyü ilə boldur və dünyanın ən populyar mətbəxlərindən biri kimi sayılır. Portuqaliya mətbəxi dünyanın qədim, zəngin və dadlı mətbəxlərindən biridir. Portuqaliya mətbəxi insanlar arasında dəniz yeməkləri mətbəxi adı ilə məşhurdur. == Haqqında == Portuqaliya mətbəxi – kontinentin ən qərb mətbəxi. Portuqaliya böyük kəşflər və dahi dənizçilərin ölkəsidir. Onun müasir mətbəxi bir tərəfdən, işğalçıların (Romalılar və ərəblər), diqər tərəfdən isə, Yeni Dünyaya təşkil edilən ekspedisiyalardan gətirilən ekzotik ədviyyatların tə’siri altında formalaşıb. Portuqal xörəklərin sadəliyi və ekzotik ədviyyatların istifadəsi qeyri-adi duet yaradır.

Portuqaliya palıdı (lat. Quercus faginea) — fıstıqkimilər fəsiləsinin palıd cinsinə aid bitki növü. == Yayılması == Aralıq dənizinin qərb sahil ərazilərində, Piriney yarımadasında və Balear adasında yayılmışdır. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Flora Europaea: Quercus faginea Chênes: Quercus faginea Bean, W. J. (1976). Trees and shrubs hardy in the British Isles 8th ed., revised. John Murray.

Portuqaliya rabitəsi – telefon, radio, poçt rabitəsi, şəbəkəyə çıxış və s. xidmətləri özündə birləşdirir. Sahə üzrə Portuqaliyada fəaliyyət göstərən mütəxəssislərin sayı ötən ilə nisbətən artmışdır. Portuqaliya Rabitə İnstitutunun proqnozuna əsasən, ölkə iqtisadiyyatının bu sahəsi üzrə 2010-cu ilədək 12-17 min iş yeri açılacaq. "Maxitel" kompaniyasının keçirdiyi araşdırma nəticəsində məlum olmuşdur ki, yaxın 4 ildə telekommunikasiya kompaniyasının təqdim etdiyi xidmətin həcminin artacağı gözlənilir. Hazırda rabitə sahəsində yeni texnologiyalar tətbiq edilir və təkmilləşdirilir. Bu proses zamanı bir sıra çətinliklər ortaya çıxır. Bu məqsədlə Portuqaliyada iyun ayında "telekommunikasiya sahəsində keçid dövrü" mövzusuna həsr edilmiş tədbir keçirilmişdir. Bu, telekommunikasiya sahəsi üzrə keçirilən digər təbdirlərdən fərqlənir. Sahənin veteranları telekommunikasiya sahəsi üzrə qarşıda duran məsələlər barədə konstruktiv dialoq şəklində müzakirələr keçirmişlər.

Portuqaliya regisidi, həmçinin Lissabon regisidi (1 fevral 1908-ci il) — Portuqaliya kral ailəsinin Lissabon meydanında, kralın siyasətindən və ölkədəki ümumi vəziyyətdən narazı respublikaçı terrorçular tərəfindən atəşə tutulması. Hadisə, 44 yaşlı Kral I Karluş və böyük oğlu 20 yaşlı hersoq Luiş Filipe öldürüldü. Xalqın Portuqaliya monarxiyasından narazılığı uzun müddətdir, əvvəlki 2–3 onillikdə alovlanır. Bu prosesə müəyyən bir qatqı 1890-cı il İngilis ultimatumu, Jacobin və respublika ideyalarının insanlar arasında , xüsusən də böyük şəhərlərdə artan populyarlığı tərəfindən verildi. Uzun müddət Portuqaliyada regisidə münasibət son dərəcə birmənalı deyildi}. == Təsirləri == Qurtarılan II Manuel yeni kral elan edildi, lakin musiqiyə və sənətə həvəs göstərdi, siyasət və ordu ilə qətiyyən maraqlanmadı, bu səbəbdən 1910-cu ildə inqilab nəticəsində Portuqaliya Krallığı 771 ildir mövcudluğunu dayandırdı . 1910–1926-cı illərdə Birinci Portuqaliya Respublikası ilə əvəz olundu. == İstinadlar == == Ədəbiyyat == == Xarici keçidlər == Убийство португальского короля (Новое время со ссылкой на Санкт-Петербургское телеграфное агентство). 3 февраля (21 января) 1908.

Bu siyahı Portuqaliyadakı şəhərlərin siyahısıdır. Portuqaliyada şəhər (Portuqal dili: cidade) əhali vəziyyəti və infrastrukturu kimi bəzi meyarlara söykənərək müəyyən məskunlaşma yerlərinə verilən şərəf bir termin olaraq istifadə edilməkdədir. 1980-ci illərdə Portuqaliyadakı əhali hərəkətləri səbəbiylə bir çox qəsəbə şəhər mərtəbəsinə keçirilmişdir və hal-hazırda 151 məskunlaşma yeri şəhər olaraq tanınmaqdadır. Portuqaliyada şəhər inzibati bir bölünmə içində iştirak etmədiyindən hər bələdiyyə (Portuqal dili: concelho) şəhər sayılmadığı kimi, bəzi bələdiyyələrdə birdən çox şəhər vardır, əhalisi az olan bələdiyyələrdə isə heç şəhər ol/tapılmamaqdadır. Yenə şəhər, Portuqaliyadakı ən kiçik inzibati vahid olan bucaq ilə də (Portuqal dili: freguesia) ekvivalent deyil. Bəzi şəhərlər birdən çox bucaqdan meydana gəldiyi kimi kiçik olan şəhərlər tək bir bucaqdan da meydana gələ bilər. Bir bələdiyyənin mərkəzi və rəsmi dairələri ümumiyyətlə o bələdiyyənin ən əhəmiyyətli şəhər ya da qəsəbəsində iştirak edər. 1910-cu ilə qədər bir yerləşəm yerinin şəhər elan edilməsi kraliyet buyruğu ilə olmaqda idi. 25 dəfə kraliyet buyruğu çıxarılaraq qəsəbələr şəhər olmuşdur. Portuqaliyaın birinci respublika dövründə bu vəzifə parlamentə verildi və bu dövrdə üç qəsəbə şəhər elan edildi.

Vizey (port. Viseu [viˈzew]) — Portuqaliyada şəhər.

Dirrik pərpərəni (lat. Portulaca oleracea) — bitkilər aləminin qərənfilçiçəklilər dəstəsinin pərpərənkimilər fəsiləsinin pərpərən cinsinə aid bitki növü. == Kulinariyada == Azərbaycan mətbəxində dirrik pərpərəni geniş istifadə olunur. Kükü və adi qayğanaqla və marinad halında yeyilir. Hələ SSRİ çağında marinadlaşdırılmış halda başqa respublikalara, ayrı-ayrı ölkələrə ixrac olunurdu.