Lüğətlərdə axtarış.

Dolerit və ya diabaz — dolerit və ya ofit quruluşlu, iri və orta dənəli aydın kristallik bazalt == Haqqında == Massiv teksturlu; nadir hallarda badamdaşlıdır. Əsasən plagioklaz (labrodor, labrodor-bitovnit) və piroksendən (avgit, pijonit, pijonit-avgit) ibarətdir. Onlar müvafiq olaraq 2:1 nisbətindədir. Olivinli növündə olivinin miqdarı 10% (bəzən bir qədər də çox) olur. Az miqdarda titan-maqnetit, bəzən ilmenit, xallkopirit, pirit olur; aksessorlardan — apatit, sirkon, qranat, rutil, sfen iştirak edir. Sill, dayka və ştoklar əmələ gətirir. Yer qabığının stabil zonaları üçün səciyyəvidir (əsasən qədim platformalar — Sibir, Afrika, Hind, Şərqi Avropa); okean hövzələrində, demək olar ki, rast gəlmir. Növləri tərkibinə, quruluş və teksturasına, törəmə dəyişilmələrinə, indeksinə və yatım şəraitinə görə ayrılır. == İstinadlar == == Mənbə == Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press, 2006.

Sfalerit – ZnS - Kubik sinqoniya. Rast gəlmə tezliyi şkalası: hər yerdə rast gələn. == Növ müxtəliflikləri == Kleyofan – dəmirlə kasıb olan açıq rəngli və ya rəngsiz, marmatit–dəmirlə zəngin olan (Fe > 8-10 %) qara, prşibramit – kadmium (5 %-ə qədər) və başqa element qarışıqları ilə zəngin olan qırmızı, voltsit və qumuçionit – mərgümüşlü sfaleritlər; brunkit – ağımtıl-boz rəngli torpaqvari kütlələr. == Xassələri == Rəng – açıq-qəhvəyidən qaraya qədər, hərdənbir – sarı, yaşıl, qırmızı, narıncı, bəzən rəngsiz; Mineralın cizgisinin rəngi – ağ, sarı, boz; Parıltı – yarımmetal, almaz, qatran; Şəffaflıq – qeyri-şəffaf, hərdənbir yarımşəffaf, bəzən şəffaf; Sıxlıq – 3,9-4,1; Sərtlik – 3,5-4; Kövrəkdir; Ayrılma – {110} rombododekaedr üzrə altı istiqamətdə tam mükəmməl; Sınıqlar – pilləvari: Lüminessensiya – sürtüldükdə və ya sındırıldıqda bəzən fosforessensiya müşahidə olunur; Başqa xassələr – piroelektrik xassəsi ilə səciyyələnir; Morfologiya – kristallar: tetraedrik, hərdənbir rombododekaedrik; İkiləşmə: {111} üzrə tez-tez qeyd olunur; Mineral aqreqatları: dənəvər və sıx kütlələr, ara-sıra kollomorf-zonal, böyrəkvari, qlobulyar aqreqatlar, qabıqlar, stalaktitlər. == Mənşəyi və yayılması == Adətən hidrotermal yataqlarda, bəzən skarnlar içərisində yerləşən qurğuşun - sink yataqlarında qeyd olunur. Sfalerit fumarollar ilə də əlaqədar olaraq yaranır. İri bütöv filiz cisimləri və püruzları çökmə süxurlar içərisində yerləşən stratiform tipli yataqlarda qeyd olunur. Bəzən fosforit, pirit və siderit konkresiyalarının tərkibində iştirak edir. Ay süxurlarında və bəzi meteoritlərdə tapılmışdır. Birlikdə rast gəldiyi minerallar: qalenit, xalkopirit, pirit, pirrotin, tetraedrit, tennantit, kvars, barit, kalsit.

Siderit – Fe [CO3] — triqonal sinqoniya. Rast gəlmə tezliyi şkalası: tez-tez rast gələn. == Növ müxtəliflikləri == Mn - (oliqonit), Mg- (sideroplezit), Ca- (siderodot), Co- (kobalt-oliqonit) saxlayan sideritlər. == Xassələri == Rəng – bej, sarımtıl-boz, sarımtıl-qonur, qonur, qəhvəyi; Mineralın cizgisinin rəngi –ağ, sarımtıl; Parıltı – şüşə, ayrılma müstəvi-lərində–sədəfi, sıx kütlələrdə–tutqun; Şəffaflıq – şəffafdan qeyri-şəffafadək; Sıxlıq – 3,7-4,0; Sərtlik – 4-4,5; Kövrəkdir; Ayrılma – {1011} üzrə mükəmməl; Sınıqlar – pilləli; Lüminessensiya – limonu-sarı; Morfologiya – kristallar: nadir rast gəlir; çox vaxt əyilmiş üzlərlə səciyyələnən romboedrik, lövhəvarı, skalenoedrik; İkiləşmə: {0112} üzrə polisintetik və {0001} üzrə; Mineral aqreqatları: bütöv dənəvər, sıx torpaqvari kütlələr, sferolitlər, böyrəkvarı əmələgəlmələr, konkresiyalar, oolitlər, bəzən druzalar. == Mənşəyi və yayılması == Hidrotermal sideritə filiz mineralları ilə birlikdə, adətən, polimetal, bəzən isə qalay- volfram yataqlarında rast gəlinir. Həmçinin əhəngdaşı, dolomit və karbonatların əvəz olunması ilə əlaqədar olaraq yaranan metasomatik kütlələr təşkil edir. Bəzən siderit peqmatitlərdə, bazaltların boşluq və çatlarında müşahidə olunur. Sedimentogen siderit dəniz hövzələrinin laqun və körfəzlərində və hövzələrin dərinliyi az olan hissələrində lay və konkresiyalar şəklində əmələ gəlir. Əhəngli-gilli çöküntülərdə, çökmə dəmir filizlərində və b. qeyd edilir.

Sklera və ya gözün ağı, köhnə ədəbiyyatda tunica albuginea oculi – əsasən kollagen və bəzi mühüm elastik lifləri ehtiva edən insan gözünün qeyri-şəffaf, lifli, qoruyucu, xarici təbəqəsidir. İnsanlarda və bəzi digər onurğalılarda, bütün sklera rəngli irislə ziddiyyət təşkil edən ağ rəngdədir, lakin əksər məməlilərdə skleranın görünən hissəsi irisin rənginə uyğundur, buna görə də digər onurğalılarda ağ hissə normal olaraq görünmür. hər ikisi üçün fərqli rənglər.Embrionun inkişafında sklera sinir qişasından əmələ gəlir. Uşaqlarda daha incədir və bir az mavi görünən əsas piqmentin bir hissəsini göstərir.Yaşlılarda sklera üzərindəki yağ yataqları onu bir qədər sarı göstərə bilər.Tünd dəri olan insanlar melanin piqmentasiyası nəticəsində təbii olaraq qaralmış skleralara sahib ola bilərlər. İnsan gözü solğun skleraya (irisə nisbətən) sahib olmaq üçün nisbətən nadirdir.Bu, bir fərd üçün başqa bir şəxsin hara baxdığını müəyyən etməyi asanlaşdırır və kooperativ göz fərziyyəsi bunun şifahi olmayan ünsiyyət üsulu kimi inkişaf etdiyini göstərir.

Dağınıq skleroz (lat. sclerosis disseminata) — sinir sisteminin iltihabi xəstəliyi olub , baş və onurğa beynində sinir hüceyrələrinin örtük qişasının zədələnməsi ilə müşahidə olunur. Bu zədələnmə sinir sistemi hissələri arasında əlaqəni pozur və bunun nəticəsində bir sıra simptom və sindromlar yaranır.Dağınıq skleroz xronik, vaxtaşırı kəskinləşmə ilə keçən və pasiyentlərin müxtəlif dərəcədə əlilliyinə səbəb olan xəstəlikdir. Xəstəliyin başlanmasından 20 il sonra xəstələrin 60%-i sərbəst hərəkət edə bilmir. Çox hallarda xəstəlik ömrün uzunluğuna o qədər də təsir etmir, lakin nadir hallarda xəstəlik çox sürətlə irəliləyir. Klinik müayinələr göstərir ki, xəstələrin MSS-də zədələnmələr əmələ gəlir və bu zədələnmələr zaman keçdikcə səpələnir. Zədələr ocaqlarda olan iltihabi proses nəticəsində yaranan çapıqlardır. Diaqnozun təsdiqlənməsi üçün yeganə bir patoqnomonik test mövcud deyil və xəstənin sağlığında çox nadir hallarda onu təsdiq edən histoloji müayinə mümkün olur. == Epidemiologiya == DS-nin yayılmasında coğrafi amillərlə (iqlim) yanaşı sosialiqtisadi, ekoloji və etnoqrafik amillər, xüsusən əhali tərəfindən istifadə edilən qida məhsulları da müəyyən əhəmiyyət kəsb edə bilər. Ekvatordan uzaqlaşdıqca dağınıq sklerozun yayılmasında artım müşahidə edilir.

Ruzvelt Skerrit (ing. Roosevelt Skerrit; 8 iyun 1972, Rozo) — 2004-cü ildən Dominikanın Baş naziri olan dominikalı bir siyasətçi, eyni zamanda 2000-ci ildən Vyey-Kas seçki dairəsi üzrə millət vəkili. == Baş nazir fəaliyyəti == Ən yaxın ailəsi və dostları tərəfindən "Ruzi" olaraq da bilinən Ruzvelt Skerrit 2004-cü ilin yanvarında Pyer Şarlın ölümündən sonra Baş nazir oldu. Pyer Şarlın Baş nazirliyi dövründə Skerrit Vyey-Kas seçki dairəsi üzrə millət vəkili idi. 2000-ci ilin fevralında seçildiyindən bəri tutduğu vəzifədə çalışdı. Baş nazir olmaqla yanaşı, 2004-cü ildən Maliyyə Naziri, Təhsil, İdman və Gənclik İşləri Naziri, Xarici İşlər Naziri vəzifələrində çalışdı. Dominika İşçi Partiyasının lideridir. Skerrit vəzifəyə gəldikdən sonra Konqo Demokratik Respublikasının Baş naziri Cozef Kabilanı geridə qoyaraq dünyanın ən gənc hökumət başçısı oldu. Partiyasının 2005-ci ilin may seçkilərindəki qələbəsi ilə 1970-ci illərdə dünyaya gələn ilk demokratik yolla seçilən lider oldu. 2010-cu ilin dekabr ayından etibarən Qərb yarımkürəsində ən gənc hökumət başçısı olaraq qaldı və yalnız madaqaskarlı Andri Radzuelina və monteneqrolu İqor Lukşiç tərəfindən keçirərək dünyanın ən gənc üçüncü hökumət başçısı oldu.

Ageratina seleri (lat. Ageratina seleri) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin ageratina cinsinə aid bitki növü.

Boeberoides (lat. Boeberoides) — astraçiçəklilər sırasının mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid biki cinsi. == Növləri == Boeberoides grandiflora (DC.) Strother === Sinonim === Boebera grandiflora Moc. & Sessé ex DC. Clomenocoma grandiflora (DC.) Rydb. Dyssodia grandiflora DC. bazionim Dyssodia seleri B.L.Rob. & Greenm. Gymnolaena seleri (B.L.Rob. & Greenm.) Rydb.

Boeberoides (lat. Boeberoides) — astraçiçəklilər sırasının mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid biki cinsi. == Növləri == Boeberoides grandiflora (DC.) Strother === Sinonim === Boebera grandiflora Moc. & Sessé ex DC. Clomenocoma grandiflora (DC.) Rydb. Dyssodia grandiflora DC. bazionim Dyssodia seleri B.L.Rob. & Greenm. Gymnolaena seleri (B.L.Rob. & Greenm.) Rydb.

Yan amiotrofik skleroz (YAS, ing. ALS) və ya Şarko xəstəliyi və ya Lu Qeriq xəstəliyi — nevroloji xəstəlik olub, proqressiya edərək icraetmə funksiyasının pozulmasına, sosial dezadaptasiyaya və sonda ölümə gətirib çıxarır. Ön buynuzlarda və beyin kötüyündə yerləşən aşağı motoneyron, presentral qırışda yerləşən yuxarı motoneyron, kortikospinal yolların və əksərən prefrontal motoneyronların zədələnməsi nəticəsində yaranır. Bu xəstəliyin zehni funksiyalara və yaddaşa təsiri yoxdur amma sinir əlaqəsi pozulduğundan əzələ əriməsinə və əzələlərin gücsüzləşməsinə səbəb olur. Bir çox hallarda əvvəl udqunma çətinliyi ilə başlayaraq bədənə yayılan xəstəlik , tənəffüs çatışmazlığına da səbəb ola bilər. == Rast gəlmə tezliyi == Xəstəliyin rast gəlmə tezliyi Avropa əhalisi arasında hər il hər 100,000 nəfərə 2 xəstəlik halı. Bütün dünyada, YAS 90–95% hallarda sporadik, 5–10% hallarda autosomal dominant yolla ötürülən ailəvi formalara rast gəlinir. Ağdərili insanlar qaradərili insanlara nisbətən çox xəstələnir, bu nisbət 1.6:1.3 –dir. Kişilər qadınlara nisbətən daha çox xəstələnirlər. Kişi-qadın nisbəti 1.5:1.0 == Yaranma səbəbləri == Hesab olunur ki xəstəlik genetik, xarici mühit və yaş-asılı risk faktorlarin qarşılıqlı təsiri nəticəsində yaranır.

Yan amiotrofik skleroz (YAS, ing. ALS) və ya Şarko xəstəliyi və ya Lu Qeriq xəstəliyi — nevroloji xəstəlik olub, proqressiya edərək icraetmə funksiyasının pozulmasına, sosial dezadaptasiyaya və sonda ölümə gətirib çıxarır. Ön buynuzlarda və beyin kötüyündə yerləşən aşağı motoneyron, presentral qırışda yerləşən yuxarı motoneyron, kortikospinal yolların və əksərən prefrontal motoneyronların zədələnməsi nəticəsində yaranır. Bu xəstəliyin zehni funksiyalara və yaddaşa təsiri yoxdur amma sinir əlaqəsi pozulduğundan əzələ əriməsinə və əzələlərin gücsüzləşməsinə səbəb olur. Bir çox hallarda əvvəl udqunma çətinliyi ilə başlayaraq bədənə yayılan xəstəlik , tənəffüs çatışmazlığına da səbəb ola bilər. == Rast gəlmə tezliyi == Xəstəliyin rast gəlmə tezliyi Avropa əhalisi arasında hər il hər 100,000 nəfərə 2 xəstəlik halı. Bütün dünyada, YAS 90–95% hallarda sporadik, 5–10% hallarda autosomal dominant yolla ötürülən ailəvi formalara rast gəlinir. Ağdərili insanlar qaradərili insanlara nisbətən çox xəstələnir, bu nisbət 1.6:1.3 –dir. Kişilər qadınlara nisbətən daha çox xəstələnirlər. Kişi-qadın nisbəti 1.5:1.0 == Yaranma səbəbləri == Hesab olunur ki xəstəlik genetik, xarici mühit və yaş-asılı risk faktorlarin qarşılıqlı təsiri nəticəsində yaranır.

Kleri-an-Veksen (fr. Cléry-en-Vexin) — Fransada bələdiyyə , region — İl-de-Frans, departament — Val-d’Uaz, rayon — Pontuaz, kanton — Valle-dü-Sosseron. Əhalisi — 411 nəfər (1999). Bələdiyyə Paris şəhərinin təxminən 50 km şimal-qərbdə, Serji belediyyənin 19 km şimal-qərbdə yerləşir.