Lüğətlərdə axtarış.

Topxana (İstanbul)

Topxana meşəsi — Şuşa şəhəri yaxınlığında yerləşən meşə və dövlət qoruğu. 1988-ci ildə dağıdılması Dağlıq Qarabağın siyasi gələcəyi ilə bağlı gərginliyə səbəb oldu, Dağlıq Qarabağ müharibəsi ilə nəticələnən sivil və inter-etnik iğtişaşlara gətirib çıxardı. == Tarixi == Topxananın adı 1795-ci ildə Ağa Məhəmməd şah Qacar Şuşanı mühasirə etdiyi zaman topların yerləşdirildiyi yer olması ilə bağlıdır. Meşənin adı yazıçı Anarın 1970-ci ildə çap edilmiş "Keçən ilin son gecəsi" əsərində çəkilir. SSRİ İdman Ustası və atletik turizm üzrə mütəxəssis Yevgeni Kotlyarov Qarabağda dağ turizmi ilə bağlı 1978-ci il nəşrində "Şuşada Topxana yaylasının meşəli yaylası"nı təsvir edir. Gənclik dövrünü Şuşada keçirmiş yazıçı Elçin Əfəndiyev 1985-ci ildə nəşr edilən Sovet ədəbiyyatının tənqidi rəyi ilə bağlı kitabında gəncliyində Topxana meşəsinin tünd göy dərinliyinə baxıb ilk hekayəsinin çap edilməsini arzuladığını bildirir. === Dağıdılması === Qarabağda Topxana meşəsinin qırılması 1988-ci ilin anti-sovet mitinqlərinin alovlanmasına səbəb oldu və beləliklə, 17 noyabr 1988-ci ildə Meydan hərəkatı başladı. == Haqqında == Qədim tarixə malik Topxana meşəsi Şuşanın nadir sərvətlərindən biridir. Şuşa ətrafındakı torpaqların 20 faizini əhatə edən meşədə palıd, fıstıq, qarağac kimi ağaclar vardı. Topxana əsl təbiət möcüzəsi idi.

Topxana müşiri, 1826-dan 1908-ci ilə qədər Osmanlı İmperiyasında istifadə edilən və artilleriya sinfinin komandirlərinə verilən hərbi ad idi. 1826-cı ildə Yeniçəri Ocağının ləğvi ilə Artilleriya Ocağının adı da ləğv edildi və o tarixdən bu yana Topxana müşiriyyəti olaraq mövcudluğunu davam etdirdi. Bu qurumun komandirləri də Topxana müşiri adlandırılmışdı və İkinci Məşrutiyyət elanından sonra bu ad da ləğv edilmişdir..

Topxana — İstanbulun Bəyoğlu səmtində, Boğaziçi sahilində rayon. İstanbulun fəthindən sonra II Mehmed 1455-ci ildə Tersane-i Amire (Haliç) və 1460 Tophane-i Amire (Topxana) quraraq İstanbulda ilk sənaye hərəkatına başladı. Bu özəlliyinə görə Topxananın Osmanlı dövründə İstanbulun ən qədim sənaye bölgələrindən biri olduğunu söyləmək olar. İstanbulun türklər tərəfindən fəthindən əvvəl bəzi mənbələrdə Topxana mahalının Qalatanın Ceneviz divarlarının düz kənarında bir yer kimi insan yaşamayan çöl və bağ sahəsi olduğu, bəzi yazarlara görə isə buranın meşə olduğu bildirilir. Bizans dövründə mahalın adının "Metopon" olduğu qəbul edilərkən, daha yeni araşdırmalar görə gözəl görünüşünə görə buraya "Gümüş şəhər" (Argiropolis) deyildiyi fikiri də irəli sürülmüşdür. Burada Bizans dövründə çox qədim Apollon məbədinin, həmçinin türklərin sonradan tikəcəyi kazarmaların yerində “Müqəddəs İrina” və ya “Hadrian və Natali kilsəsi”nin olduğu deyilir. 1955-1956-cı illərdə Topxana binaları və kazarmalar söküldükdən sonra Nüsrətiyə məscidi ilə üzbəüz yerdə Bizans kilsəsinə aid ola biləcək bəzi bünövrə izləri və kərpic divar qırıqlarının aşkar edilmişdi. Binanın bu hissələrindən kənarda Sənətkarlar Məktəbi küçəsi yerləşir. Topxana Ocağı məscidinin də yer aldığı İmalat-ı Hərbiyə Usta Məktəbinin (Rəssamlar Məktəbi) xarabalıqları günümüzə qədər gəlib çatmışdır. Bina icmasını quran Sultan Süleyman Qanuni idi.

Tophane Qəsri — Topxanədə, Necatibəy Prospekti üzərində və Nusretiyə Məscidinin yanındadır. Köhnə Topxanə Meydanının ən əhəmiyyətli elementlərindən biridir. Sultan Əbdül-Məcid tərəfindən İngilis memar Uilyam Ceyms Smitə inşa edilən binanın tikintisi 1852-ci ildə başa çatdırılmışdır. Qəsr, padşahların Topxanədəki hərbi obyektləri səfərləri və ya şəhəri dəniz yolu ilə səfərə gələn xarici dövlət adamlarının qarşılanması zamanı istifadə edilən bir məkan olmuşdur. Rus Çarının qardaşı Qrandük Konstantin Sultan Əbdül Məcid tərəfindən burada qəbul edilmiş, Osmanlı-Yunan müharibəsinə son qoyan 1897-ci il beynəlxalq konfransı və Lozanna Müqaviləsi sonrası Beynəlxalq Boğazlar Komissiyası Topxanə Qəsrində toplanmışdır. Qəsr dənizə paralel, dördkünc planlı və iki mərtəbəli bir binadır. Xarici səthindəki bəzəklər, ikinci mərtəbədəki konsollara oturdulan barokko üslub çıxıntılar, əl işləmələri tavan bəzəmələri və mərmər buxarıları qəsrin ən cəlbedici xüsusiyyətləri arasındadır.

Topxana saat qülləsi — Digər tanınan adıyla Nusrətiyə saat qülləsi, İstanbulun Topxana səmtində Nusrətiyə Məscidinin yanında yer alan saat qülləsi. XIX əsrin ikinci yarısında, 1848-ci ildə Sultan Əbdülməcid tərəfindən tikdirilən saat qülləsi yuxarı doğru mərhələli olaraq daralan, saatlı hissəylə birlikdə dörd mərtəbəli bir binadır. Dörd səmti bir-birinə bənzər olaraq hazırlanan tikilinin dənizə baxan hissəsinin qapısının üstündə Əbdül Məcidə məxsus Tuğranın üz tərəfi yerləşdirilib. == Mənbə == Tophane Saat Kulesi Arxivləşdirilib 2014-01-05 at the Wayback Machine == Qalereya == == Xarici keçidlər == Topxana saat qülləsi restavrasiya olunur.

Satılmış-i Topxana (fars. ساتلميش توپخانه‎) - İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Qoşaçay şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 293 nəfər yaşayır (76 ailə).

Topxana meşəsinin qırılması (1988) — Azərbaycan SSR-də baş verən Meydan hərəkatını (1988-ci il 17 noyabr – 5 dekabr) başladan ictimai-siyasi hadisə. 1988-ci ilin noyabrın 17-də Şuşada yerləşən məşhur, əzəmətli palıd, çinar meşəsi - Topxana meşəsinin qırılmasına etiraz əlaməti olaraq Azərbaycan xalqı Azadlıq meydanında (keçmiş Lenin meydanı) ilk mitinq keçirdi. Mitinqin təşkil olunmasında məqsəd xalqın səsini Mərkəzə - Moskvaya çatdırmaq idi. O dövrün respublika hakimiyyətinin qarşısında xalqın adından əsasən üç tələb qoyulmuşdu: Topxana meşəsinin qırılması dayandırılsın; Dağlıq Qarabağ muxtar vilayəti ərazisində respublika hakimiyyətinin səlahiyyətləri bərpa olunsun; SSRİ Ali Sovetinin növbəti sessiyasında Qarabağ məsələsi müzakirə olunsun, olunmazsa bizim deputatlar geriyə – Respublikaya qayıtmasınlar.1988-ci il noyabrın 17-də Bakının əsas meydanında – Azadlıq meydanında (keçmiş Lenin meydanı) Topxana meşəsinin qırılmasına və Azərbaycan SSR-in sosial siyasətinə etiraz əlaməti olaraq Azərbaycan xalqının mitinqi başlandı. Xalq hərəkatı Bakının ən böyük meydanına yüz minlərlə insanın toplaşması ilə başladı. Topxana meşəsi ilə bağlı başlanan 1988-ci ilin Meydan hadisələri daha sonra Azərbaycan Milli-Azadlıq Hərəkatına çevrildi. 1988-1991-ci illərin Milli-Azadlıq Hərəkatı Azərbaycanda müstəqillik aktının (18 oktyabr, 1991-ci il.) qəbul olunması ilə nəticələndi və Azərbaycan ikinci dəfə müstəqil dövlət olaraq öz varlığını dünyaya elan etdi. == İstinadlar == == Həmçinin bax == Azadlıq meydanı (Bakı) Topxana meşəsi Milli Dirçəliş Günü == Xarici keçidlər == Topxana meşəsi harada yerləşir? Ən Yeni Tarix - Meydan Hərəkatı.

Gorxana (fars. گورخانه‎) — İranın Qəzvin ostanının Qəzvin şəhristanının Aşağı Tarım bəxşinin ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2016-cı ilin məlumatına görə kənddə 198 nəfər yaşayır (61 ailə).

Meyxana — Azərbaycana məxsus, zərb alətinin müşayiəti ilə oxunan və ya deklamasiya edilən metrikləşdirilmiş musiqi-poetik janrı. Meyxanada iki və daha artıq meyxanaçı müşairə şəklində bədahətən söyləyir. Meyxananın quruluş xüsusiyyətləri bayatı, qoşma, gəraylı və başqa xalq, eləcə də, aşıq poeziyasının formalarına dəqiq olmasa da, meyxanının özünəməxsusluğu janra əlvanlıq artırır. Meyxanaya bu təkraredilməz görkəmi verən amil – müşayiətdə zərb alətinin metroritmik əsasının ostinat formullu təşkilidir. == Etimologiya == "Meyxana" sözü iki söz — "mey" (fars dili dialektlərinin birində "şərab", "sərxoşluq") və "xana" ("otaq" anlamı verir) sözlərinin birləşməsindən ibarətdir. == Tarixi == === XX əsrin erkən illəri === Meyxanaçı Kərimin sözlərinə görə, meyxananın tarixi XVIII əsrin axırında yazıçı Seyid Hüseyn Sadiqin qardaşı Mirpaşa ilə bağlıdır. Bəzi musiqi mütəxəssisləri meyxananın təşəkkül tarixinin qədimlərə getdiyini bildirirlər. Tarix elmləri doktoru Təvəkkül Səlimov meyxanaların "ən azı 550–600 illik ənənəyə söykəndiyini" qeyd edir. Professor Nizami Tağısoy isə meyxanaların qam-şaman ənənələrindən və ozan-aşıq sənətindən yarandığını bildirir: Meyxana ilə təmaslaşan elementlər xalq tamaşalarından olan "Kos-kosa" oyununda da müşahidə edilir. Novruz bayramı ilə əlaqədar ifa olunan "Kosa-kosa" kimi yığcam süjet və struktur əlamətləri ilə seçilən xalq tamaşasında əksini tapan, incə yumorla cilalanan mətn, mətnə oynaq və emosional təsir aşılayan ritm, xüsusən də ifanın təkrarlanan nəqərat hissəsi meyxanaya məxsus elementləri yada salır.Tənqid-təbliğ teatrı səhnəsində 1922–1923-cü illərdə söylənilmiş meyxanalar – Əliağa Vahid və Bağır Cabbarzadə, daha sonralar Mirpaşa və Əli İslam, Ağasəlim Çildağ və Həkim Qəni duetləri deyişmənin ən gözəl nümunələri hesab edilə bilər.

Toskana — İtaliyanın sahəsi 23,000 kvadrat kilometr (8,900 kv mi) və əhalisi 3.8 milyon olan regionlarından biridir. Regionun paytaxtı Florensiyadır (Firenze də deyilir). == Coğrafiyası == == Mədəniyyət == Toskana regionunun kilsələri, sarayları, sənət qalereyaları, muzeyləri, kəndləri, böyük mədəni və bədii irsi var. Bu eksponatların çoxuna Florensiyada və Siena kimi əsas şəhərlərində, həmçinin San Gimignano kimi ətrafa səpələnmiş kiçik kəndlərində rast gəlinir. === İncəsənət === ==== Əsas mərkəzləri ==== Arettso əyalətində: Arettso Kastilyon Fyorentino Kortona Luçinyano Poppi SansepolkroFlorensiya əyalətində: Florensiya Fyezole ÇertaldoQrosseto əyalətində: Qrosseto Massa Marittima Orbetello Pitilyano Rozelle Sorano SovanaLivorno əyalətində: Campilya Marittima Livorno Pyombino Populoniya SuveretoLukka əyalətində: Barqa Kastelnuovo di Qarfanyana Kastilyone di Qarfanyana Lukka Pyetrasanta Viarecco Villa BazilikaMassa və Karrara əyalətlərində: Massa və Karrara Pontremoli FivittsanoPiza əyalətində: Piza San Miniato Volterra VikopizanoPrato əyalətində: Karminyano Pocco a Kayano PratoPistoya əyalətində: Peşa PistoyaSiena əyalətində: Kolle di Val d'Elsa Pyentsa Montepulçano Montalçino San Ciminyano Siena == İqtisadiyyat == === Turizm === Toskana şəhərlərində böyük təbii və memarlıq gözəlliyi var. Bütün il boyu çoxlu turist qəbul edilir. Bunun da regionun iqtisadiyyatı üçün mühüm əhəmiyyəti var. === Moda === Moda və tekstil sənayesi Florensiya iqtisadiyyatının dayaqlarından biridir. 15-ci əsrdə Florensiya bu cür yun və ipək kimi lüks tekstil sahəsində məşhur idi. Bu gün Avropada ən böyük dizaynerlər Toskanada, xüsusilə də Florensiyada tekstil sektorunda çalışırlar.

Zorxana — qədim Azərbaycan şəhərlərində pəhləvanların Azərbaycan milli güləşi zamanı yarışdıqları meydan. == Zorxana pəhlivanları == Bu baxımdan XVIII əsrin sonlarında Çin, Hindistan, İran və Misirdə şöhrət tapmış Maştağalı Hüseynqulu Hacı Mürsəloğlu, onun yetirməsi, vaxtilə "altıaylıq pəhləvan" adı ilə məşhur olan Əbdüləli Axundov, yenilməz meydan pəhləvanı Abşeronlu Hüseynqulu Mirzə Haşım oğlu, Göyçaylı Çingiz pəhləvan, Balaxanılı Sap Pənci, Bakılı Şobı oğlu Abdulla, Əhmədli Məmməd, Atababa bu dövrdə zorxana üzrə xüsusi hörmət qazanmış pəhləvanlar olublar. Qarabağda, Şuşada pəhlivanlıq məktəbi vardı. Məktəbin xərcini Cəfərqulu xan Nəva çəkirdi. Pəhləvan Nabat, Pəhlivan Seyid Həsən çox məşhur idi. XIX əsrin sonları, 20-ci əsrdə Azərbaycanda Sali Süleyman və Rəşid Yusifov kimi məşhur pəhləvanlar el hörməti qazanmışdılar. Muxtar Dadaşov və Salar Aslanovun "Azərbaycan pəhləvanları" kitabında Sali Süleymanın pəhləvanlığı haqqında bunları oxuyuruq: "Məşhur pəhləvan İvan Poddubnının rəhbərliyi ilə beynəlxaq yarışlara hazırlaşan Sali Süleyman tezliklə misilsiz atletik bədən quruluşu, fenomenal gücü və güləş texnikası ilə idman həvəskarlarını valeh etmişdi. Avropanın sirk meydanlarında-London, Paris, Praqa, Roma və başqalarında dünyanın bir çox tanınmış güləşçilərini məğlub edən Sali Süleyman "çempionların qənimi" kimi şöhrət tapmışdı. O, öz məşqçisi İvan Poddubnı ilə birlikdə Vaşinqtonda və Çikaqoda keçirilmiş beynəlxalq turnirlərdə də müvəffəqiyyətlə çıxış etmişdi". Sali Süleyman həmçinin Bakıda, Tiflisdə, İrəvanda, Gəncədə, Dərbənddə, Qroznıda, Mahaçqalada, Moskvada və başqa şəhərlərdə özünəməxsus çıxışları ilə tamaşaçıları heyran qoymuşdu.

Çayxana və ya Çay evi — ilk növbədə çay və digər yüngül içkilər xidmət edən bir məkan.Onun funksiyası mədəniyyətlə asılı olaraq geniş dəyişməsinə baxmayaraq, çay evləri çox vaxt sosial qarşılıqlı əlaqə mərkəzləri kimi xidmət edirlər.

Boyxan - Külüg Bilgə xanın ölümündən sonra hakimiyyətə onun baş naziri Boyxan gəldi. Hakimiyyətinin ilk üç ilini Çin vassalı olaraq yaşayan xaqan sonra ondan müstəqil olaraq hərəkət etməyə başladı. Çinli şahzadə tələb etsə də, Çin imperatoru buna razı olmadı. Xaqan buna görə dəfələrlə Çinə yürüşlər etdi. 821-ci ildə Çinlə sülh imzalamağa ömrü çatmadan öldü. Yerinə Çindexan seçildi.

Toyama (yap. 富山市) — Yaponiyanın Honşu adasında olan Çubu regionunda yerləşən Toyama prefekturasının eyniadlı paytaxtı.

Toğanalı — Azərbaycan Respublikasının Göygöl rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. == Tarixi == == Toponimikası == Toğanalı Göygöl r-nunda kənd. İlxıdərə çayının (Kürəkçayın qolu) sahilindədir. Oykonim regionda Toğana kimi məşhurdur. Bəzi tədqiqatçılara görə, oykonim toğanlı etnonimi ilə əlaqədardır. Toğanlı tayfası qıpçaq tayfa birliyinin tərkibində olmuşdur. == Əhalisi == Hal-hazırda əhalisi 989 nəfərdir. Əhalinin əsasını Azərbaycanlılar təşkil edir. 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kənddə 894 nəfər əhali yaşayır.

Mikania troyana (lat. Mikania troyana) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin mikaniya cinsinə aid biki növü.

Tophane Qəsri — Topxanədə, Necatibəy Prospekti üzərində və Nusretiyə Məscidinin yanındadır. Köhnə Topxanə Meydanının ən əhəmiyyətli elementlərindən biridir. Sultan Əbdül-Məcid tərəfindən İngilis memar Uilyam Ceyms Smitə inşa edilən binanın tikintisi 1852-ci ildə başa çatdırılmışdır. Qəsr, padşahların Topxanədəki hərbi obyektləri səfərləri və ya şəhəri dəniz yolu ilə səfərə gələn xarici dövlət adamlarının qarşılanması zamanı istifadə edilən bir məkan olmuşdur. Rus Çarının qardaşı Qrandük Konstantin Sultan Əbdül Məcid tərəfindən burada qəbul edilmiş, Osmanlı-Yunan müharibəsinə son qoyan 1897-ci il beynəlxalq konfransı və Lozanna Müqaviləsi sonrası Beynəlxalq Boğazlar Komissiyası Topxanə Qəsrində toplanmışdır. Qəsr dənizə paralel, dördkünc planlı və iki mərtəbəli bir binadır. Xarici səthindəki bəzəklər, ikinci mərtəbədəki konsollara oturdulan barokko üslub çıxıntılar, əl işləmələri tavan bəzəmələri və mərmər buxarıları qəsrin ən cəlbedici xüsusiyyətləri arasındadır.

Ada-Boyana (serb. Ада Бојана) — Monteneqro ərazisində, Adriatik dənizi sahilində, Boyana çayı mənsəbində yerləşən ada. Ulsin şəhəri yaxınlığında, Albaniya və Monteneqro sərhəddin yaxınlığındadır. Adanın sahəsi 4,8 km²-dir. Ada-Boyana üçbucaq formaya malik çay adasıdır. Süni şəkildə formalaşan ada 1958-ci ildə "Merito" gəmisinin qəzası sonucunda meydana gəlir. Vaxtı ilə mövcud iki kiçik çay adasının qumla birləşməsindən sonra ortaya çıxır. Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası dövründə ada xarixi turistlərə xidmət edən istirahət mərkəzi olmuşdur. Hazırda 1000 nəfər adada sərbəst şəkildə istirahət edə bilir. 1973-cü ildən adada naturizm kənddi vardır.

Baccharis texana (lat. Baccharis texana) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin bakxaris cinsinə aid bitki növü.

Boyana kilsəsi — Sofiyanın 8 km. cənubunda, Vitoşa dağının ətəyində yerləşən bolqar ortadoks kilsəsi.

Boyana Popoviç (20 noyabr 1979, Niş) — Monteneqronu təmsil edən həndbolçu. == Karyerası == Boyana Popoviç Monteneqro yığmasının heyətində 2012-ci ildə London şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXX Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Final oyununda Norveç yığmasına 26:24 hesabı ilə məğlub olan Monteneqro yığması, London Olimpiadasını 2-ci yerdə başa vurdu və gümüş medal qazandı. Daha sonra Boyana Popoviç Monteneqro yığmasının heyətində 2016-cı ildə Braziliyanın Rio-de-Janeyro şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXXI Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Qrup mərhələsində baş tutan beş oyunun hamısında məğlub olan Monteneqro yığması, Rio-de-Janeyro Olimpiadasını 11-ci yerdə başa vurdu.

Kametaro Toyama (外山亀太郎, Toyama Kametaro, 23 oktyabr 1867 – 29 mart 1918) – Yaponiya genetiki və zooloqu. Baramaçılıq sahəsindəki fəaliyyətinə görə tanınır. Mendelizmi Yaponiyada populyarlaşdıran şəxs hesab olunur. == Karyerası == Kametaro Toyama 1867-ci ildə Yaponiyanın Kanaqava prefekturasının ərazisində doğulmuşdur. O, 1885-ci ildə Tokio Ali Kənd və Meşə Təsərrüfatı Məktəbinə daxil olmuş, 1892-ci ilin iyulunda məzun olmuşdur. 1896-cı ildə Fukuşima prefekturasında baramaçılıq məktəbinin başçısı təyin olunmuşdur. Tokioya qayıtmazdan qabaq Yaponiya Kənd Təsərrüfatı Cəmiyyətində və Yaponiya Baramaçılıq Cəmiyyətində vəzifələr tutmuşdur.7 fevral 1902-ci ildə Bungimaru gəmisi ilə Siama doğru yola düşmüşdür. Siam kralı Çulalonqkorn onu Siam Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin nəzdində olan Baramçılıq Bürosunun baş mütəxəssisi təyin etmişdir. O, 1905-ci ilin martında Yaponiyaya qayıtmışdır. 1905-ci ilin sentyabrında Tokio Universitetinin Kənd Təsərrüfatı Kollecində işləməyə başlamış və 1908-ci ildə kollecin professoru olmuşdur.

Quercus texana (lat. Quercus texana) — fıstıqkimilər fəsiləsinin palıd cinsinə aid bitki növü.

Salvia texana (lat. Salvia texana) — dalamazkimilər fəsiləsinin adaçayı cinsinə aid bitki növü.

Söyxan Eldəniz oğlu İbrahimxəlilov (6 avqust 2001; Ağzıbir, Ağdaş rayonu, Azərbaycan — 29 sentyabr 2020; Qarabağ, Azərbaycan) — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidi. == Həyatı == Söyxan İbrahimxəlilov 2001-ci il avqustun 6-da Ağdaş rayonunun Ağzıbir kəndində anadan olub. == Hərbi xidməti == Azərbaycan Ordusunun əsgəri olan Söyxan İbrahimxəlilov 2020-ci il sentyabrın 27-də Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Ermənistan işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi üçün başlanan İkinci Qarabağ müharibəsində iştirak etmişdir. Füzulinin azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə vuruşmuşdur. Söyxan İbrahimxəlilov sentyabrın 29-da şəhid olub. Ağdaş rayonunda Ağzıbir kəndində dəfn olunub. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Söyxan İbrahimxəlilov ölümündən sonra "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edildi.Azərbaycanın Xocavənd rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 25.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Söyxan İbrahimxəlilov ölümündən sonra "Xocavəndin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edildi.Azərbaycanın Füzuli rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 25.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Söyxan İbrahimxəlilov ölümündən sonra "Füzulinin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edildi.Azərbaycanın Şuşa rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Söyxan İbrahimxəlilov ​ölümündən sonra "Şuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edildi.

Tayana Tüdegeş (rus. Тайана Васильевна Тудегешева, 19 noyabr 1957, Ust-Anzas[d], Kemerovo vilayəti – 15 fevral 2022, Sankt-Peterburq) — Şor yazıçısı, şairi. O, Rusiya Yazıçılar Birliyinin üzvüdür. == Həyatı == 19 noyabr 1957-ci ildə Şor türklərinin ölkəsi Şoryanın Taştagol bölgəsi Ust-Anzas kəndində anadan olmuşdur. Atası Şor dili müəllimi Vasili olmuşdur. Tayana şer yazmağa VI sinifdə oxuyarkən başlamışdır. 1998-ci ildə Şor ədəbiyyatında ilk kitabı olan "Şoryam" nəşr edilmişdir. 2000-ci ildə Rusiya Yazıçılar Birliyinə üzv olmuşdur. Qorki adına Ədəbiyyat İnistitutundakı ədəbiyyat dərslərinə qatılmışdır. 2000-ci ildə Tayana Vasilyev qızı Tüdegeşyeva şerlərini toplu halda "Poyuşçiye strelı vremen" adlı kitabında nəşr etdirdi.