Lüğətlərdə axtarış.

Yomi Bankole (7 yanvar 1960 — 29 yanvar 2012) — Nigeriyanı təmsil edən stolüstü tennisçi. == Karyerası == Yomi Bankole Nigeriyanı 1988-ci ildə Seul şəhərində baş tutan XXIV Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və fərdi turnirdə 41-ci, cüt turnirdə isə 29-cu pillənin sahibi olub. Daha sonra Yomi Bankole Nigeriyanı 1992-ci ildə Barselona şəhərində baş tutan XXV Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və fərdi turnirdə 33-cü, cüt turnirdə isə 17-ci pillənin sahibi olub.

"Kərkük Əl Yovm" (dərgi) — ərəb dilində çap olunmuş dərgi. == Ümumi məlumat == Kərkük Bələdiyyə dairəsində Licnət Əl Təviy adı ilə qurulmuş 7 nəfərlik məmur heyətinin başlıca vəzifələri arasında bələdiyyənin fəaliyyətini işıqlandıran dövri nəşrin çapı məsələsi də var idi. Bələdiyyə rəhbərliyinin 1968-ci il 25 aprel tarixli sənədinə əsasən qurulmuş bu heyət tərəfindən çap edilmiş “Kərkük Əl Yovm”in mənası “Bugünkü Kərkük” deməkdir. İlk sayı 1968-ci ilin iyununda nəşr edilib. Ancaq 5 sayı dərc edilmiş bu mətbu orqanın son sayı 1972-ci ilin iyulunda işıq üzü görüb. Dərgi formatında ərəb dilində yayımlanmış “Kərkük Əl Yovm”da bələdiyyənin fəaliyyətini işıqlandıran məqalələrlə yanaşı ümumi mövzular da yer alırdı. Bu nəşrin üç sayı 1000, son iki sayı isə 500 nüsxə ilə Bələddiyə mətbəəsində çap edilib.

Yonma — səthlərin, profillərin və kanovların emalı üçün tətbiq olunan mexaniki emal üsuludur. Proses iskənə adlanan alətin köməyi ilə aparılır. Burada alət iskənələmə dəzgahında sərt bərkidilir. Baş və köməkçi hərkətləri isə üzərində pəstah bərkidilmiş stol yerinə yetirir. Frezləmə üsulunun inkişaf etdirilib istehsalatda tətbiqindən sonra iskənələməni sıxışdımağa başlamışdır. Bu prosesin üstün cəhəti onun ucuz başa gəlməsi, kəsmədə tenperaturun aşağı olması və səthin keyfiyyətinin yüksək olmasıdır. Mənfi cəhəti isə emalın uzun çəkməsi və dəzgahın böyük qabariti və boş gedişlərin sayıdır. Yonma əməliyyatı yonma dəzgahlarında aparılır. Bu dəzgahlar Yönəldicilərdən, Dəzgahın gövdəsindən, Mühərrik və sürətlər qutusundan, Stol, Ayaqlarınan ibarətdr.

Şovri (fr. Chauvry) — Fransada bələdiyyə, region — İl-de-Frans, departament — Val-d'Uaz, rayon — Pontuaz, kanton — Taverni. Əhalisi — 278 nəfər (1999). Bələdiyyə Paris şəhərinin təxminən 23 km şimalında, Serji bələdiyyəsinin 15 km şərqində yerləşir.

Tommi — ad. Tommi Li Volles — ABŞ kinorejisoru. Tommi Versetti — Grand Theft Auto: Vice City adlı oyundakı xəyali obraz. Tommi Şeridan — Həmrəylik partiyasının lideri və sosialist. Tommi Li Cons — Amerika aktyor və rejissoru. Tommi Qann — Amerika porno aktyoru.

Komi Respublikası (rus. Республика Коми, komi Коми Республика) — Rusiya Federasiyası subyektlərindən biri. == Coğrafiya == Respublikanın ərazisi 415.9 min kvadrat kilometrdir .

Kohey Yoşii (14 mart 1995) — Yaponiyalı peşəkar kişi BMX velosipedçisi. Kohey Yoşii Yaponiyanı beynəlxalq yarışlarda təmsil edir. == Karyerası == Kohey Yoşii 2015 UCI BMX Dünya Çempionatında 1 km zaman yarışında iştirak etmişdir. O, Belçikada baş tutan yarışlarda 34.594 saniyəlik nəticəsi ilə 77-ci yeri tutdu.

Luka Yoviç (Лука Јовић; 23 dekabr 1997-ci il, Biyelina, Bosniya və Herseqovina) — Serbiyalı futbolçu. İtaliyanın Fiorentina və futbol üzrə Serbiya Milli komandasının hücumçusu. == Həyatı == Luka Yoviç Biyelina şəhərinin yaxınlığında yerləşən Batar qəsəbəsində Milan və Svetlana Yoviçlərin ailəsində dünyaya gəlmişdir. 2002-ci ildə 5 yaşında olarkən Serbiyanın qərbində yerləşən Loznitsa şəhərində həvəskar futbola başlamışdır. Burada oynadığı oyunların birində "Srvena Zvezda FK"-nın oyunçu izləmə komitəsi tərəfindən klubun futbol məktəbinə qəbul edilmişdir. == Klub karyerası == === Həvəskar karyerası === 2005-ci ildə Luka Yoviçə "Srvena Zvezda FK"-da oynamaq təklif edildi. Bundan başqa, "Partizan FK" da Yoviçin atasına aylıq 200 avroluq maaş ilə oğlunu komandalarına gətirməsini istəmişdir, lakin Milan Yoviç oğlunun "Srvena Zvezda FK"-da oynamasını istəmişdir. === 2013–2014-cü illər mövsümü === Luka Yoviç, 28 may 2014-cü ildə; 16 yaşında olarkən peşəkar karyerasının ilk oyununa "Voyvodina FK" qarşısında çıxmışdır. Həmin oyunda qol vuraraq klub tarixində rəsmi qarşılaşmalarda qol vuran ən gənc futbolçu olmuşdur. Belə ki, oyuna girdikdən 2 dəqiqə sonra qol vuraraq komandasına 1 xal qazandırmışdır.

Noemi Almonte (3 fevral 1999-cu ildə anadan olub) — Dominikan Respublikasını təmsil edən qadın badmintonçu.

Noemi Tot (d. 7 iyun 1976) — İtaliyanı təmsil edən su poloçusu. == Karyerası == Noemi Tot, İtaliya yığmasının heyətində 2004-cü ildə Yunanıstanın Afina şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXVIII Yay Olimpiya Oyunlarında mübarizə apardı. Final görüşündə Yunanıstan yığmasını 11:10 hesabı ilə məğlub edən İtaliya yığması, Afina Olimpiadasını qızıl medalına sahib oldu.

Noemi İyezzi (5 noyabr 1982) — İtaliyanı təmsil edən bədii gimnast. == Karyerası == Noemi İyezzi İtaliyanı 2000-ci ildə Sidney şəhərində baş tutan XXVII Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və qrup turnirində 6-cı pillənin sahibi olub.

Növi (fr. Neuvy) — Fransada kommuna, Overn regionunda yerləşir. Departament — Alye. Qərbi Mulen kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Mulen. INSEE kodu — 03200. == Əhalisi == 2008-ci ildə əhalinin sayı 1578 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2007-ci ildə əmək qabiliyyətli 1112 nəfər (15-64 yaş arasında) arasında 794 nəfər iqtisadi fəal, 327 nəfər hərəkətsiz (fəaliyyət göstərici 70,8%, 1999-cu ildə 74.5%) olmuşdur. Fəal olan 794 nəfərdən 753 nəfər (382 kişi və 371 qadın), 41 nəfər işsiz (19 kişi və 22 qadın) idi. Fəal olmayan 327 nəfər arasında 134 nəfər şagird və ya tələbə, 149 nəfər təqaüdçü, 44 nəfər digər səbəblərə görə fəaliyyətsizdir.

Sovti (fars. سوتي‎) — İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Miyanə şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 218 nəfər yaşayır (44 ailə).

Yozef "Tommi" Lapid (ivr. ‏יוסף "טומי" לפיד‏‎; 27 dekabr 1931[…], Novi Sad[d], Yuqoslaviya krallığı – 1 iyun 2008[…], Tel-Əviv) — serb əsilli İsrail radio və televiziya aparıcısı, dramaturq, jurnalist, siyasətçi və hökumət naziri idi. Lapid 1999-cu ildən 2006-cı ilə qədər dünyəvi-liberal Şinuy partiyasına rəhbərlik etmişdir. O, ultra-ortodoksal siyasi partiyalara qarşı sərt şəkildə qarşı çıxır və hər hansı bir dini riayətin İsrail Dövlətinin qanuni quruluşundan kənarlaşdırılmasına çalışırdı.

[mənbə göstərin] Tommi Qann (ing. Tommy Gunn; 13 may 1967) — Amerika porno aktyoru.

Tomas Teylor (ing. Thomas Taylor; 29 yanvar 1932, Barnsli[d], Yorkşir və Hamber[d] – 6 fevral 1958, Münxen), daha çox Tommi Teylor kimi tanınır ― hücumçu mövqeyində oynamış İngiltərə futbolçusu. "Barnsli" və "Mançester Yunayted" kimi ingilis klubların və İngiltərə milli futbol komandasının şərəfini qoruyub. Fiziki cəhətdən güclü və hündür boylu Teylor çoxlu qol vuran klassik Britaniya "mərkəz-forvardı" idi. "Yunayted"də o, Denis Vayollet ilə hücum duetini qurmuşdur. Alfredo Di Stefano onu "möhtəşəm" (isp. magnifico) kimi təsvir etmişdir. Teylor 1958-ci ildə baş verən Münhen aviasiya qəzasında "Mançester Yunayted"in ölən 8 oyunçudan biri idi. == Klub karyerası == Taylor işlədiyi yerli kömür mədəninin futbol komandasında oynamağa başladı. Tommi 16 yaşında olarkən "Barnsli" skautların diqqətini cəlb etmişdir və 1949-cu ilin iyul ayında Teylor klubla müqavilə imzaladı.

Tomas Versetti (1951, Liberti Siti) — Grand Theft Auto: Vice City adlı oyundakı xəyali obraz. == Həyatı == Tomas Versetti 1951-ci ildə Liberti Sitidə italyan əsilli ailənin oğlu olaraq dünyaya gəlmişdir. 1971-ci ildə Sonny Forelli tərəfindən Harvudda bir adamı öldürmək tapşırığı verildi. Tommi bütün planları qurub adamı öldürmək üçün Harvuda gedəndə birdən çox adamın onu gözlədiyini görüb və böyük münaqişə baş verib. Baş verən münaqişədə 11 nəfəri öldürən Tommi, Harvud qəssabı ləqəbi ilə həbsxanaya girdi. Tommi həbsdə olarkən Sonni rəqiblərinin çoxundan qurtula bildi. 1986-cı ildə Tommi həbsdən azad edildi. Sonny Forelli bilirdi ki, uzun müddət keçsə də, Tommi Versetti hələ də unudulmayıb. Tommi Versettinin Liberti Sitidə olması Forelli ailəsinə zərər verəcəkdi. Sonni Forellinin tapşırığı ilə Tommi Vans qardaşları ilə vacib bir narkotik mübadiləsi aparmaq üçün iki Forelli qanqsteri, Harri, Li və vəkil Ken Rosenberg ilə Vaysport Botyarda getdi.

Tommi Şeridan (ing. Tommy Sheridan; 7 mart 1964, Qlazqo) — Həmrəylik partiyasının lideri və sosialist. == Həyatı == === Siyasi fəaliyyəti === 2006-cı ildə Həmrəylik partiyasını yaradıb və o vaxtdan partiyanın lideridir.

Yumi — qadın adı. Yumi Vatanabe — keçmiş Yaponiya qadın futbolçusu. Yumi Tomey — keçmiş Yaponiya qadın futbolçusu. Yumi Obe — keçmiş Yaponiya qadın futbolçusu. Yumi Uetsuci — Yaponiya qadın futbolçusu. Yumi Uçiyama — Yaponiya səs aktrisası. Yumi Umeoka — keçmiş Yaponiya qadın futbolçusu.

Tovma Artsruni (erm. Թովմա Արծրունի), Foma Artsruni (dəqiq təvəllüd və ölüm tarixi bilinmir ) — IX—X əsr erməni tarixçisi. == Həyatı və yaradıcılığı == Tarixçinin tərcümeyi-halı məlum deyil. Yalnız məlumdur ki, görkəmli feodal sülaləsi olan Artsrunilər nəslindən olub. IX əsrin ikinci yarısında – X əsrin birinci onilliklərində yaşayıb-yaratmışdır. Zamanəmizə qədər gəlib çıxmış «Artsruni xanədanının tarixi» əsərini 880-cı ildə yazmağa başlamış və 910-cu ilə qədər davam etdirmişdir. Tədqiqatçıların fikrincə, «Artsruni xanədanının tarixi» əslində iki ayrı-ayrı müəllifin qələminin məhsuludur. Ehtimal olunur ki, kitabın ilk hissəsi 261-ci səhifəyə qədər Tovma tərəfindən yazılmışdır, yerdə qalan (262-ci səhifədən 305-ci səhifəyə qədər) hissəni isə hansısa anonim müəllif əlavə etmişdir, hansı ki hadisələrin xronologiyasını 940-cı ilə qədər aparıb çıxarmışdır. == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Thomas Artsruni. History of the House of Artsrunik.

Yaovi Akakpo (11 mart 1999 və ya 3 noyabr 1999, Toqo) – Azərbaycan Premyer Liqasında çıxış edən Qəbələnin futbolçusu. == Karyerası == === Qəbələ === Qəbələdə ilk matçına 22 fevral 2020-ci ildə keçirilən Qəbələ-Neftçi matçının 83-cü dəqiqəsində çıxıb. Matç Neftçinin 0–2 hesablı qələbəsi ilə başa çatıb.Qəbələdə ilk qolunu isə 21 avqust 2021-ci ildə keçirilən Qəbələ-Keşlə matçının 11-ci dəqiqəsində vurub. Matç Qəbələnin 2–1 hesablı qələbəsi ilə başa çatıb.

Yivli Minarə — Antalyadakı ilk İslam tikililərindəndir. XIII əsrə aid bir Səlcuqlu əsəridir. == Memarlıq == Qaydası kəsmə daşdandır. Gövdə hissəsi kərpic və firuzə rəngli çinilərdən tikilmişdir. 8 Yivlidir. Minarə hazırda Antalya şəhərinin simvolu halına gəlmişdir. Hündürlüyü 38 mt olub 90 pilləli pilləkən ilə çıxılır. Yivli minarənin bir qismi kərpic və firuzə rəngli kaşılardan yaranmışdır. Yivllərinə görə Yivli Minarə adı verilmişdir. == Külliyə == Qalaqapısı səmtində yerləşən və çoxsaylı Səlcuqlu yaradıcılığından ibarət əsərlər birliyidir.

Yorma müharibəsi (ərəb. حرب الاستنزاف‎ Romanizasiya: Hərb əl-İstinzaf; ivr. ‏מלחמת ההתשה‏‎ Romanizasiya: Milhemet haHataşah), 1967-1970-ci illər arasında Sinay yarımadasında İsrail ilə Misir və müttəfiqləri arasında meydana gələn hərbi toqquşmalardır. 1967-ci ildə baş vermiş Altı günlük müharibədən sonra, Ərəb-İsrail qarşıdurmasının mərkəzində olan problemləri həll etmək üçün ciddi bir diplomatik səy göstərilmədi. 1967-ci ilin sentyabrında ərəb dövlətləri İsrail ilə sülh, tanınma və ya danışıqları qadağan edən “üç xeyr” siyasətini həyata keçirməyə başladılar. Misir Prezidenti Camal Əbdül Nasir, yalnız bir hərbi müdaxilənin İsraili və ya beynəlxalq birliyi İsraili Sinaydan çıxarmağa məcbur edəcəyinə inanırdı və iki ölkə arasındakı toqquşmalar qısa bir müddət ərzində Süveyş kanalı boyunca yenidən başladı. Toqquşmalar əvvəlcə qarşılıqlı artilleriya atəşləri və Sinaya kiçik miqyaslı hücumlar ilə məhdudlaşırdı. Ancaq 1969-cu ildə Misir Ordusu daha genişmiqyaslı əməliyyatlara hazırlaşmağa başladı. 8 mart 1969-cu ildə Nasir, Süveyş kanalı boyunca geniş çaplı bombardmanlar, genişmiqyaslı hava döyüşləri və komando hücumlarını özündə cəmləşdirən zəiflətmə müharibəsi elan etdi. Qarşıdurmalar 1970-ci ilin avqustuna qədər davam etdi və atəşkəslə başa çatdı.

Yorçi abidəsi və ya Çağan Obuqa abidəsi – 1998-ci ildə Çin sərhədləri daxilində olan İç Monqolustan Muxtar Bölgəsində Baotou şəhərinə bağlı Darhan Moominqqan məntəqəsinin Çağan Obuqa kəndində Holbuqatu adlanan yerdə çoban tərəfindən aşkarlanmış Göytürk abidəsidir. Abidənin olduğu bölgədə edilən araşdırma və incələmələr buranın İkinci Göytürk xaqanlığının önəmli inzibati mərkəzlərindən biri olduğunu göstərməkdədir. İkinci Göytürk xaqanlığı dövrünə aid xaqanlıq sarayı (Qar Qum sarayı) qalıntılar, kurqanlar, məzar abidələri, heykəllər və Yorçi abidəsinin üzərindəki damğa və təsvirlər də bu düşüncəni dəstəkləməkdədir. Abidə üzərində ilk incələmələr 2004-cü ildə Baotoudakı yerli tarix araşdırmaçıları tərəfindən edilmişdir. == Abidə == Yorçi abidəsi qranitdən qurulmuş blokdur. Kəski vasitəsiylə daşa işlənilən xarakterlər geridə qalan tarixi prosesdə açıq sahədə örtüksüz və qorunaqsız vəziyyətdə qaldığından original görüntülərini və dərinliklərini itirmiş, abidənin ilk sənədləşdirilməsini edənlər tərəfindən də xarakterlərin içləri qara boya ilə rəngləndirilmişdir. Bu rəngləndirmə prosesində hər şey aydın şəkildə izah edilmişdir. == Abidənni ölçüləri == 61 sm-lik sahəni əhatə edən abidədə xarakterlərin boyları 4-6 sm, aralıqları 2-4 sm-dır. Yorçi abidəsinin digər ölçüləri isə belədir: Cənub kənarı: 190 sm Şimal kənarı: 155 sm Şimal kənarının genişliyi: 50 sm Alt tərəfinin genişliyi: 70 sm Sol tərəfinin yüksəkliyi: 105 sm Sağ tərəfinin genişliyi: 45-65 sm Sağ kənar yüksəkliyi: 85 sm. Abidənin 7-10-cu hərflərinin üst bölməsini əhatə edən sahədə damğa vardır.

Həkim "Yivan Sviyiç" (11 oktyabr 1865, Loznisa[d], Serbiya knyazlığı – 16 yanvar 1927[…], Belqrad, Serblər, xorvatlar və slovenlər krallığı[d]) — serbiyalı coğrafiyaçı, etnoqraf və geoloq, Serbiya Kral akademiyasının üzvü və Belqrad Universitetinin rektorudur. Balkan elmi istiqamətinin əsasını qoyanlardan sayılır. == Tərcümeyi-halı == Sviyiç özünün ilk və çox məşhur işi Kuçay massivinin dağlıq bölgəsi və Prekonoşka mağarası haqqındadır. Bu onun dissertasiyasında da yer alıb ki, hansı ki, onu Vyana universitetində müdafiı edib. Sonra serb dilində monoqrafiya çıxarıb "Karst" (1895). Bu araşdırma karstlılığın əsasını qoydu. Onu da qeyd etməliyik ki, etnik qruplar — serblər, xorvatlar və sloveniyalılar bir xalq "yuqaslaviyalılar"dır. == Əsərləri == "Geografska ispitivanja u oblasti Kučaja u Istočnoj Srbiji" (Şərqi Serbiyanın Kuçay vilayətinin araşdırılması). Geološki anali Balkanskog poluostrva 5: 7–172, 1893 Das Karstphänomen, 1893, Вена Karst, 1895 Структура и классификация гор Балканского полуострова, 1902 Die Tektonik der Balkanhalbinsel mit besonderer Berückichtigung der neueren Fortschritte in der Kenntnis der Geologie von Bulgarien, Serbien und Mazedonien, 1904, Вена Foundations of the Geography and Geology of Macedonia and Old Serbia I–III, 1906–1911 Grundlinien der Geographie und Geologie von Mazedonien und Alt-Serbien. Nebst Beobachtungen in Thrazien, Thessalien, Epirus und Nordalbanien, 1908, Гота Lake Plastics of Šumadija, 1909 Geomorphology I–II, 1924, 1926 Балканско полуострво и Јужнословенске земље (1.

Yovan Tsokiç (serb-kiril. Јован Цокић; 19 avqust 1927, Valyevo[d] – 6 fevral 2004, Elizabet, Nyu Cersi) ― yarımmüdafiçə mövqeyində oynamış Serbiya futbolçusu. O, peşəkar futbolda debütunu 1948-ci ildə "Srvena Zvezda" klubunun heyətində etdi. Həmin il o, klubla birgə Yuqoslaviya kubokunun qalibi oldu. Növbəti il o, "OFK Belqrad" klubuna transfer olundu və 1952-ci ildə orada çıxış etdi. Elə o ərəfələrdə Tsokiç milli komandadan dəvət aldı, 2 noyabr tarixində Misirə qarşı ilk oyuna çıxdı və qol müəllifi oldu (ümumi hesab Yuqoslaviyanın xeyrinə 5:0 oldu). 1953-cü ilin baharında o, geri "Srvena Zvezdaya" qayıtdı və onunla yerli çempionatın qalibi oldu. Tsokiç İtaliyada Almaniyaya keçdi, oradan da ABŞ-yə emiqrasiya etdi. O, 2004-cü ildə Nyu-Cersi ştatının Elizabet şəhərində vəfat etdi.

Binə (əvvəlki adı: Domı) — Azərbaycan Respublikasının Xocavənd rayonunun Binə kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı ilə Xocavənd rayonunun Domı kəndi Binə kəndi adlandırılmışdır. 2 oktyabr 1992-ci ildən 9 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. Binə kəndi 9 noyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir. == Toponimikası == Kənd 1992-ci ilədək Domı adlandırılmışdır. Domı sözü də binə sözünə yaxın "oturmaq, ayağını qatlayıb aşağı çökmək" mənaları ilə bağlıdır. Ərazisindən axdığı Domı çayın (hal hazırda çayın adı Binəçaydır) əyildiyi, burulduğu yerdə yerləşdiyi üçün yaşayış məntəqəsi bu adı almışdır. == Tarixi == === Tarixi abidələri === Binə kəndində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmışdır: == Coğrafiyası və iqlimi == Binə kəndi dağlıq ərazidə, Qarabağ silsiləsinin yamacında, Binəçayın (Quruçayın sağ qolu) sol sahilində, rayon mərkəzi Xocavənd şəhərindən 45 km cənub-qərbdə, Hadrut qəsəbəsindən 50 km şimal-qərbdə yerləşir. == Əhalisi == == İqtisadiyyatı == İşğaldan qabaq kəndin əhalisi heyvandarlıq, bağçılıq və heyvandarlıqla məşğul idi, kənddə rabitə şöbəsi var idi, kəndin yaxınlığında mineral bulaq var. == Mədəniyyəti == İşğaldan qabaq kənddə klub, kinoqurğu var idi, həmçinin Böyük Vətən müharibəsində həlak olmuş həmyerlilərin şərəfinə abidə qoyulmuşdu.

Kimyəvi elementlərin dövri sistemi — elmə məlum olan bütün elementləri müəyyən bir nizama görə təsnifləşdirən və araşdırmağı asanlaşdıran bir sistemdir. İlk olaraq 1867-ci ildə Con Nyuland elementləri artan atom kütlələrinə görə sıralamış və bir elementin özündən sonrakı səkkizinci elementlə bənzər xüsusiyyətlərə malik olduğunu göstərən Oktavalar qanununu ortaya qoymuşdu. Daha sonra 1869-cu ildə Dmitri İvanoviç Mendeleyev, bənzər xüsusiyyətlər daşıyan elementləri arxa-arxaya düzdüyündə, atom kütləsinə dayanan bir cədvəl əldə etmiş və o zamanlar bilinməyən bəzi elementlərin (skandium, qallium və germanium kimi) varlığını, hətta xüsusiyyətlərini təxmin edə bilmişdi. Lotar Meyer adlı tədqiqatçı da, 1886-cı ildə, Mendeleyevdən müstəqil olaraq, atom kütlələrinə görə bir dövri cədvəl meydana gətirmiş və valentlik anlayışını ortaya atmışdı. İndiki vaxtda istifadə etdiyimiz cədvəl, yeni elementlərin də yerləşdirilə bilməsinə imkan tanıyan Mendeleyevin Kimyəvi elementlərin dövri cədvəlidir. Ancaq ilk halından fərqli olaraq, elementlər atom kütləsinə deyil, atom nömrəsinə görə sıralanmışdır. Buna görə dövri cədvəldə, soldan sağa və yuxarıdan aşağıya doğru atom nömrəsi artır. Sıxlıqla, buna paralel olaraq nisbi atom kütləsi də artım göstərir. Cədvəldəki üfüqi sıralar dövri cədvəl olaraq adlandırılır. Bir elementin dövri cədvəl nömrəsi, o elementin sahib olduğu elektronların olduğu ən yüksək enerji səviyyəsini göstərir.

Dövri enkoder — mexaniki hərəkəti, bucaq yerdəyişməsini elektrik siqnalına çevirən elektromexaniki qurğudur. Onun göndərdiyi siqnal sayğac və ya proqramlaşdırılabilən məntiqi kontroller (ing. PLC) vasitəsilə oxuna bilir. Bu siqnal vasitəsilə kontroller vəziyyəti, sayı, sürəti və ya istiqaməti müəyyən edə və buna müvafiq əmri icra edə bilər, məsələn, müəyyən olunmuş nöqtəyə rəng vurma və ya müvafiq uzunluqdan sonra kəsmə. Dövri enkoderlər iş prinsipinə görə iki kateqoriyaya bölünürlər: mütləq və artan enkoderlər. Artan enkoderlərin hər mövqe üçün xüsusi göstəricisi yoxdur, onlar yalnız hərəkətin bir nöqtədən digərinə keçməsini göstərir. Mütləq enkoderlərin isə hər mövqe üçün ayrıca qiyməti var.

Təbiətdə və texnikada bəzi proseslər periodik olaraq təkrar olunur. Periodik dəyişən kəmiyyətləri öyrənmək üçün dövri funksiya anlayışından istifadə olunur. Hər bir "x" ədədi ilə birlikdə "x-T" və "x+T" (T sıfırdan fərqli) ədədləri də "f" funksiyasının təyin oblastına daxildirlərsə və f ( x − T ) = f ( x ) = f ( x + T ) {\displaystyle f(x-T)=f(x)=f(x+T)} bərabərliyi ödənirsə, f funksiyasına dövrü T olan "dövri funksiya" deyilir. 0 (sıfır) istənilən funksiyanın dövrüdür. Dövrü "0" olan funksiyalar maraqlı deyil. Ona görə də T-ni sıfırdan fərqli qəbul edilir. Dövri funksiyanın tərifi aşağıdakı teoremlərlə alınır. == Teoremlər == === Teorem 1: === "T" ədədi "f" funksiyasının dövrüdürsə "(-T)" ədədi də "f" funksiyasının dövri olur. === Teorem 2: === "T1" və "T2" ədədləri f funksiyasının dövrüdürsə T1+T2 və T1-T2 ədədləri də f funksiyasının dövrü olur. === Teorem 3: === T ədədi f funksiyasının dövrüdürsə, n istənilən tam ədəd olduqda "nT" ədədi də f funksiyasının dövrüdür.

Dövri mətbuat — müəyyən vaxt ardıcıllığı ilə çap edilən nəşrlər; kütləvi informasiya və təbliğatın əsas vasitələrinin ümumi adı. Dövri mətbuata qəzet, jurnal, dövri məcmuələr, bülletenlər və s. aid edilir. == Əsas xüsusiyyətləri == Dövri mətbuatın əsas xüsusiyyətləri onun müəyyən edilmiş vaxtda müntəzəm çıxması, bütün nömrələrin eyni ad daşıması, illik nömrə və cildlərin sıra ilə artması, redaktorun və ya redaksiya heyətinin rəhbərliyi ilə buraxılmasıdır; əlavə xüsusiyyətləri: jurnallar üçün – dövriliyi (həftəlik, iki həftədən bir, aylıq, rüblük), hər ildə yeni nömrələrlə çıxması, çap vərəqlərinin qatlanaraq tikilməsi; qəzetlər üçün – dövriliyi (gündəlik, həftədə üç dəfə, həftəlik), illik nömrə ardıcıllığı, iriformatlı kağızdan istifadə, tikilmədən çap olunması və sairədir. == Dövri mətbuatın əsas məqsədi == Sosial və siyasi mübarizənin, elmi bilikləri yaymağın, maarif və mədəniyyəti inkişaf etdirməyin, ictimai rəyi və dünyagörüşünü formalaşdırmağın qüdrətli silahı olan mətbuatın xalq kütlələrinin maarifləndirilməsində, milli iqtisadiyyat və mədəniyyətin inkişafında rolu getdikcə artır. Kapitalist formasiyasının məhsulu olan mətbuatın beş əsrdən artıq tarixi var. O, birdən-birə indiki mərhələyə gəlib çatmamışdır, uzun və mürəkkəb yol keçmişdir. Mətbuat informasiya alıb və vermək üçün yarandığından, onun digər bir adı kütləvi informasiya vasitəsidir. Mətbuat vasitəsi ilə informasiyanı ictimaiyyətə çatdırmaqda məqsəd bunlardır: • İctimai rəyi formalaşdırmaq; • Xalqı maarifləndirmək; • Elm və tərəqqinin yolunu açmaq; • Mətbuatın inkişafı və tərəqqiyə mane olan qüvvələrə qarşı mübarizəsi və s. == Tarixi == Dövri mətbuat deyəndə ilk növbədə qəzetin yada düşməsi də təsadüfi deyildir.

Dövri qanun — 1869-cu ildə Dmitri Mendeleyev tərəfindən o dövrdə məlum olan kimyəvi elementlərin xassələri və onların atom kütlələrinin qiymətləri müqayisə edilərkən kəşf edilmiş əsas təbiət qanunu. == Təriflər == Dövri qanunun kəşfindən sonra Dmitri Mendeleyev iki il onun tərtibini təkmilləşdirdi və nəhayət, aşağıdakı formada rəsmiləşdirdi (1871): Atom fizikası və kvant kimyasının inkişafı ilə Dövri Qanun ciddi nəzəri əsas əldə etdi. C.Rıdberqin (1897), A.Van den Brukun (1913), Q.Mozelinin (1913) klassik əsərləri sayəsində elementin sıra (atom) nömrəsinin fiziki mənası açılmışdır. Daha sonra kimyəvi elementlərin atomlarının nüvələrinin yükləri artdıqca elektron strukturunun dövri dəyişməsi üçün kvant mexaniki modeli yaradılmışdır. Hal-hazırda D. I. Mendeleyevin Dövri Qanunu aşağıdakı formadadır: Dövri qanunun digər fundamental qanunlar arasında özəlliyi ondan ibarətdir ki, onun riyazi tənlik şəklində ifadəsi yoxdur. Dövri qanun Kainat üçün universaldır: məşhur rus kimyaçısı N.D.Zelinskinin obrazlı şəkildə qeyd etdiyi kimi, dövri qanun “kainatdakı bütün atomların qarşılıqlı əlaqəsinin kəşfi” idi. Qanunun qrafik (cədvəl) ifadəsi Mendeleyev tərəfindən işlənmiş kimyəvi elementlərin dövri sistemidir. Ümumilikdə dövri sistemin təsvirinin bir neçə yüzvariantı (analitik əyrilər, cədvəllər, həndəsi fiqurlar və s.) təklif edilmişdir. == Tarixi == Kimyəvi elementlərin təbii təsnifatı və sistemləşdirilməsi üçün əsasların axtarışı Dövri Qanunun kəşfindən çox əvvəl başlamışdır. Bu sahədə ilk dəfə işləyən təbiət alimlərinin qarşılaşdıqları çətinliklər eksperimental məlumatların olmaması ilə əlaqədar idi: XIX əsrin əvvəllərində məlum kimyəvi elementlərin sayı az idi və atomun qəbul edilən dəyərləri çoxlu elementlərin kütlələri yanlışdır.

Əlican İsmayıl oğlu Qövsi Təbrizi (1568, Təbriz – 1640, Təbriz) — XVII əsrin əvvəllərində yaşamış Azərbaycan şairi. O, Təbrizdə anadan olmuş, ilk təhsilini atasından almış, İsfahanda oxumuş, sonradan Təbrizə qayıdaraq burada din xadimi kimi həyatını davam etdirmişdir. Şair Füzuli ədəbi məktəbinin görkəmli davamçılarından hesab olunur. Qövsi Təbrizi həm köhnə Azərbaycan dilinin klassik şeir dili mərhələsini (XV əsr), həm də yeni Azərbaycan dilinin xəlqiləşməsi dövrünü (XVII əsr) öz yaradıcılığında inikas etdirə bilmişdir. == Həyatı == Əlican İsmayıl oğlu Qövsi Təbrizi XVII əsrin ikinci rübündə, o dövrdə Səfəvilər dövlətinin bir hissəsi olan Təbriz şəhərində sənətkar və şair ailəsində anadan olmuşdur. Onun dəqiq doğum və ölüm tarixi məlum deyil. Qövsi Təbrizinin ailəsi haqqında ətraflı məlumatı Hind təzkirələrini tədqiq etmiş professor Həmid Araslı vermişdir. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində Qövsi təxəllüslü üç yazıçı vardır ki, akademik Həmid Araslı onların hamısının eyni ailədən olduğunu irəli sürmüşdür. Tarixçinin fikrincə, Qövsi təxəllüsü ilə yazıb-yaratmış bu müəlliflər baba, ata və nəvə idilər. Araslı “Rəvzətül-Cahan” əsərinin müəllifi Dərviş Hüseynin Qövsi təxəllüslü iki Təbrizli şairdən bəhs etdiyini bildirir və əlavə edir ki, onlar oğul Əlican Qövsi və ata İsmayıl Qövsidir.

Rovnı adası — Rusiyanın Kamçatka diyarı ərazisində yerləşən ada. Oxot dənizinə daxil olan (Şelixov körfəzi) Penjin körfəzinin şərqində, Putnaya çayının mənsəbinə yaxın, Pekinniki çayının mənsəbindən isə qərbdə, Kamçatka yarımadasının qərb sahillərinin şimalında yerləşir. İnzibati baxımından Kamçatka diyarı Karaqin rayonu ərazisinə daxildir. Adanın uzunluğu 2,2 km, eni 1,4 km-dir. Maksimal hündürlüyü 208 metrdir. Regional bioloji təbiət abidəsidir. Ada 50 min cüt quşun yuvaladığı bir məkandır. Ümumilikdə burada 10 növ quş yuva qurur. Adi ağkəkil kamçatka dioyarının qırmızı kitabına daxil edilmişdir. Ada ləkəli suiti, adi saqqallı suiti və halqaşəkilli suitilərin yatağını təşkil edir.