süxur laylarının tamamilə üfqi vəziyyətdə yatması. горизонтальное залегание flat bed, flat pitch
Полностью »geologiyada süxur qatlarının birbirinə nisbətən qırılma boyu üfqi istiqamətdə yerdəyişməsi. Y. y. sağ və sol, uyğun, qeyri-uyğun, köndələn, uzununa və
Полностью »hündürlük və ya şaquli zonallığın əksinə, üfqi istiqamət üzrə zonaların bir-birini əvəz etməsinə deyilir. Ü.z. dedikdə, adətən enlik üzrə olan zonallı
Полностью »dağlıq ölkələrdə müxtəlif dərəcəli silsilələrin, çay dərələrinin və digər oroqrafik elementlərin əmələ gətirdiyi forma
Полностью »bütün nöqtələrində ağırlıq qüvvəsinin potensialı bərabər olan Yerin qravitasiya sahəsinə uyğun gələn Ü
Полностью »is. [ing. uggs] Səthi hamar qoyun dərisindən, içi tüklü olan həm kişi, həm də qadınlar üçün uzunboğaz çəkmə. Uggilər 100 il bundan əvvəl Avstraliyada
Полностью »sif. [ər.] Üfüq xəttinə paralel, şaquli xəttə perpendikulyar olan. Üfüqi xətt. Üfüqi səth.
Полностью »прил. горизонтальный (направленный параллельно линии горизонта). Üfüqi xətt горизонтальная линия, üfüqi səth горизонтальная поверхность
Полностью »sif. horizontal, -e ; ~ xətt ligne f horizontale ; ~ tir idm. tourniquet m horizontal
Полностью ».../demək olar ki, üfqi / yatımı şəraitində formalaşmış düzən səth; 2) üfqi yatımlı bərk süxurlarla zirehlənmiş, düzəlmə səthi. стратиплен stratiplen
Полностью »əfci-əfci danışmax: (Çənbərək, Gədəbəy, Qazax) boş-boş, mənasız danışmaq. – Əfci-əfci danışer (Qazax); – Sarıxa həmməşə aralıxlarda əfci-əfci danışar
Полностью »n 1. üfüq; 2. celestial / true ~ əsl / həqiqi göy üfüqü; 3. məc. məlumat / bilik səviyyəsi; üfüq
Полностью »is. 1. Bir şeyin üzərindən atılan tir və s. 2. Toxuculuqda: ərişin üstünə gələn və məkiklə atılan arğac ipi
Полностью »...bucaqlı cizgilərdən əmələ gələn formasının ən qədim adı. Kitabələrdə kufi xətti get-gedə nəsx xətti ilə əvəz edilir. Ə.Salamzadə.
Полностью »sif. İrqə aid olan. İrqi əlamətlər. İrqi ayrı-seçkilik (müstəmləkəçilərin ağ irqə mənsub olmayan xalqların hüququnu tapdalaması).
Полностью »sif. [ər.] 1. Daimi, əbədi. □ Baqi etmək – daimiləşdirmək, əbədiləşdirmək. Məcmuəmizin naqqaşı səni görən kimi gözəl surətini məcmuəmizə salıb, sənin
Полностью »...uşaqları bələmək üçün parça. 2. Köhnə paltar və s. parçaları. Əsgi ilə döşəməni silmək. – [Dərviş] biletini bir əsgiyə büküb yenə cibinə tulladı. A.D
Полностью »[ital.] mus. 1. Eyni musiqi mövzusunun bir neçə səslə ardıcıl təkrarı. 2. Belə təkrara əsaslanan musiqi əsəri
Полностью »...<kərə> gəldi, dağı qəlmədi (Tabasaran) 2. başqa. – Nöyrüzdən dağı heç kim gəlmiyitdi (Dərbənd)
Полностью »(Meğri) biçilmiş otu bağlamaq üçün işlədilən ağac alət. – Durım burqını gatırım, yavaş-yavaş issi düşməmiş utdan burax
Полностью »...sözdər danışer (Borçalı); – Yaman əfcisən ha (Qazax); – Nəbi yaman əfci kişidi; – İrəşit yaman əfcidi, hər şeyə qarışar öydə (Gədəbəy) II (Mingəçevir
Полностью »(Barana, Borçalı, Qazax) ağcaqanad. – İyun ayında burda mığı çox oler (Borçalı); – Heyvan mığının əlinnən bilmir ki, özün hansı qalınnığa soxsun (Bara
Полностью »...asmağa məxsus alət. Bu paltarlı skeletin iti çiyin sümükləri asqı kimi ağ abanı saxlayır. Mir Cəlal. Başqa vaxt olsaydı, çoxdan ev adamından biri cum
Полностью »bax uzaqbaşı. [Zeynal:] …Allahqulu gör nə deyir? Deyir, uzağı sabah Veys anasını Sona üçün elçi göndərər. Ə.Əbülhəsən.
Полностью »...bir qadın 12 yaşlı oğlu ilə yaşayırdı. S.S.Axundov. Məhərrəm ufaq zəngi çaldı, otağı sükut bürüdü. H.Nəzərli.
Полностью »...prosesləri ilə səciyyələnən; canlı, orqanik. Üzvi aləm. Üzvi təbiət. 2. Heyvan və bitki orqanizmlərinin pozulması, çürüməsi nəticəsində əmələ gələn;
Полностью »схватить коня под уздцы балкIандин кьенеррикай (кьенердин ракьаривай жилавар, туьтуьникай жилавар) кьун
Полностью »(Borçalı, Şəki) 1. narın (Borçalı). – Ufax duz yumşağ olar 2. düyü və ya buğdanı tabaqlayarkən yığılan xırda, narın çıxar (Şəki). – Buğdanın çoxusu uf
Полностью »(Çənbərək, Karvansaray) balıqların toplaşdığı yer. – Daşın altdakı uşqudan iki lederə balıx tutdum (Karvansaray)
Полностью »...məc. Ölçü, ölçü vahidi, meyar. Mən qadın xarakteri üçün bir ülgü qəbul etməkdə yanıldığımı gördüm. M.S.Ordubadi. Zaman qapımızda əlində qayçı… Hər ad
Полностью »...bura-bura deşir (Oğuz); – Həsən üşgüynən taxta deşirdi (Zaqatala); – Üşgü ititdi; – Ağaşdəri üşgüynən deşif biz yığdıx bi tərəfə, sora gəliv apardıla
Полностью »sif. [ər.] 1. tənt. Yüksək, ali, uca, müqəddəs. Ülvi amal. – [Nizami:] Sən bilirsən, anacan, dünyada ən yüksək, əm ülvi şey nədir? M.Hüseyn. Kişi söyl
Полностью »...deyildir. M.Rzaquluzadə. // Göyün yerə doğru əyilmiş kimi görünən hissəsi. Bulud üfüqü örtmüşdü. – O gün axşamüstü günəş üfüqə doğru əyilmiş, kölgələ
Полностью »...вавай; время ещѐ не ушло гьеле вахт алатнавач), вахт амазма; уйти в себя фикирриз фин, вичи-вичик фикир ийиз хьун.
Полностью »1. getmək, çıxıb getmək, tərk etmək, qoyub getmək, uzaqlaşmaq, çəkilmək; 2. sərf edilmək, xərclənmək; 3
Полностью »üfqi yatan müxtəlif davamliğa malik laylarda yaranan, mərtəbəlilik. ярусность рельефа структурная structural layering of relief
Полностью »layın /damarın, qırılmanın/ səthinin üfqi müstəvi ilə kəsişdiyi xətt. линия простирания strike line, line of strike
Полностью »üfqi yatan və ya zəif dislokasiya olunmuş süxur qatında yatan, layvari intruziv kütlə. интрузивная залежь intrusive deposit
Полностью »üstdə yatan daha kövrək layların denudasion yuyulması nəticəsində açılmış üfqi yatan laylarla zirehlənmiş plato. структурное плато structural plateau
Полностью »aşınmaya qarşı davamlığı müxtəlif olan üfqi yatan, laylarla əlaqədar yaranan çıxıntı. Struktur terrasın sinonimi. уступ структурный structural escarp
Полностью »qırışığın ox səthinin şaquli və ya üfqi müstəvi, yaxud yer səthilə kəsişmə xətti. ось складки axial of folds
Полностью »arid vilayətlərdə üfqi və yaxud zəif maili yatan laylarda boş süxurların sovrulması nəticəsində yaranır. столбы эоловые eolian columns
Полностью »(amxar. ambadağ) Həbəşistan yaylasında yastı zirvələrin ümumi adı. Üfqi yatan süxur laylarından təşkil olunub, dərin dərələrlə ayrılır. aмбы ambes
Полностью »üfqi yatan süxur laylarından təşkil olunmuş yüksək düzənlik və ya platoların eroziya ilə parçalanmış relyefi. столовый рельеф tableland relief, tablel
Полностью »...olmadan yaranır, adətən stolvari düzənliklərdə, eyni tərkibli üfqi laylarda inkişaf edir. инсеквентная долина insequent valley
Полностью »...səthin kəskin əyilməsi ilə (qaşla) məhdudlanan, az meylli və ya üfqi səth. подводная терраса submarine terrace
Полностью »lay pilləsi. Müxtəlif sərtliyə malik üfqi yatan süxur laylarının yayıldığı ərazilərdə yastı relyef səthinin özündən aşağıdakı səthə düşmə pilləsi. ден
Полностью »...mürəkkəbləşən və araları cil və mamır-ot bitkiləri ilə örtülü, maili və ya üfqi səthlər. мари mari
Полностью »üfqi və az maili yeraltı yol (lağım), qrunt sularını səthə çıxarmaq üçün qazılır. Sulu qatın daxilində qazılıb, sukeçirməyən qatın səthi ilə uzanır. к
Полностью »göbələyə oxşar kiçik relyef formaları. Arid iqlimli ölkələrdə üfqi yatan qalın çöküntülərin qeyri-bərabər yuyulması və deflyasiyası nəticəsində əmələ
Полностью »yamacda selektiv denudasiya nəticəsində açılmış üfqi, yaxud ona yaxın vəziyyətdə yatan layların səthinə uyğun gələn terras. структурно-денудационная т
Полностью »layların üfqi yatımı və relyefdə yastı zirvəli, sıldırım, çox vaxt pilləli yamaclı yüksəkliklərin üstünlüyü ilə səciyyələnən geniş ərazilər /məs: Turq
Полностью »...bir neçə min km, eni 100-200 km-ə çatan xətti maqnit anomaliyalarının üfqi yerdəyişməsi ilə səciyyələnən, yer qabığının dərin qırılmalar zonası. подв
Полностью »...bərk yer qabığının hərəkəti. Orogenik, epeyrogenik, şaquli və üfqi hərəkətlərə ayrılır. движения земной коры movement of the Earth`s crust, crustal m
Полностью »bu qanuna görə düzənliklərdə üfqi istiqamətdə axan çaylar yerin cazibə qüvvəsinin təsiri nəticəsində şm. yarımkürəsində sağ, С. Yarımkürəsində sol sah
Полностью »...yamacın dikliyinin göstəricisi, hər hansı sahənin onun yerləşdiyi üfqi sahəyə nisbətən ərazinin yüksəlməsini göstərir (mis: 0,015-ə bərabər olan meyl
Полностью »üfqi səthlə yamac səthi arasında bucaq /diklik/. Y.d. adətən dərəcə ilə ifadə olunur və onun təyin olunması üçün topoqrafik xəritələrdə horizontalları
Полностью »...Dərə şəbəkəsi ilə parçalanması xarakterikdir. Dərə şəbəkəsinin üfqi paylanmasına görə dağ-dərə relyefi müxtəlif növlərə bölünür: radial, lələkvari, ş
Полностью »yer səthinin üfqi yatımlı geoloji strukturlardan ibarət platoya bənzər sahələrinin yüksəyə qaldırılması və dərin erozion parçalanması nəticəsində yara
Полностью ».../təbəqənin, damarın, qatın, qırılma müstəvisinin və s./ üzərində üfqi xəttin meridiana nisbətən istiqaməti, dağ kompası ilə müəyyən edilir. Düşmə ilə
Полностью »müxtəlif sərtlikli süxur laylarının üfqi yatdığı sahələrdə relyefin bir yastı səthindən digər belə səthinə keçid-də əmələ gəlmiş pillə. Termindən loka
Полностью »platforma örtüyün laylarından təşkil olunmuş, demək olar ki, üfqi yatımlı və ya zəif meylli platforma plitələri düzənliyi. L.d. daxilində akkumulyativ
Полностью »...görkəmində karst relyef forması, aşağı qurtaracağı adətən yeraltı üfqi lağıma açılır. Р–естественная шахта natural pit, shaft
Полностью »kövrək çöküntü qatları daxilində linzaların və layların ilkin maili / üfqi olmayan/ yatımı. Çay çöküntülərində, boz-tutqun axınlarda, oz tirələrində,
Полностью »...tektonik quruluşlu çöküntü qatını qeyri-uyğun örtən və adətən üfqi yatan çöküntülərdə inkişaf edən, ikitərəfi açıq dərə. Belə dərələr üstdə yatan çök
Полностью »1) kiçik üfqi ölçüləri ilə əlaqədar olaraq nisbətən dik yamacları olan, günbəzvari formada çoxda böyük olmayan buzlaq örtüyü; 2) dağ buzlaq tipi olub,
Полностью »...hərəkətlər epeyrogenik və orogenik, tədrici və sürətli, şaquli və üfqi və b. hərəkətlərə ayırırlar. Р–тектонические движения tectonic movements
Полностью »aşağıdan az meylli dalğavarı və yaxud hamar səthlə sərhədlənən və üfqi istiqamətdə bir neçə km-dən onlarla km-ə qədər yerini dəyişmiş və qalınlığı bir
Полностью »...tektonik fərziyyələr qrupu. Mobilizmin əksinə olaraq F. materiklərin üfqi istiqamətdə böyük yerdəyişmələrini inkar edir. F. XX əsrin 60-cı illərinə q
Полностью »zəyif dislokasiyaya uğramış, yaxud üfqi yatan qalın karstlaşan süxurlardan təşkil olunmuş plato tipi. K.y. səth sularının zəif axması ilə əlaqədar qru
Полностью »süxurların aşınma məhsulları, əmələ gəldiyi yerdə toplanıb qalır. Üfqi səthdə və denudasiya zəif gedən yamacda formalaşır. Aşınma qabığını yaradır. An
Полностью »dəniz və ya gölün üfqi su səthinin quru ilə kəsişdiyi xətt. Böyük su hövzələrinin səviyyəsi daimi olmadığı üçün S.x. anlayışı müəyyən dərəcədə şərti s
Полностью »...yüksək və ən alçaq nöqtələr arasındakı şaquli xətt üzrə məsafəni və üfqi parçalanmanı nəzərə almaqla bu və ya digər relyef əmələgətirici prosesin pot
Полностью »...təşkil edən yastı və əyri səthlərin məcmusu. Relyef şaquli və üfqi istiqamətdə nə qədər güclü parçalanmış olarsa, topoqrafik səth onun horizontal pro
Полностью »...ilə əlaqədar olaraq yer səthində şaquli hərəkət edən kütlə Ş-ə, üfqi hərəkət edən kütlə isə Şimal yarım kürəsində sağa, Cənub yarım kürəsində sola me
Полностью »...olub, ondan yuxarıda qar və başqa sülb halında düşən çöküntülər üfqi səthdə il ərzində ayrı-ayrı ləkələr şəkilində də alsa saxlanılır və ya sülb halı
Полностью »üfqi yatan və ya zəif dislokasiyaya uğramış süxurlardan təşkil olunmuş, hamar səthli geniş yüksəklik. Y.daxilində bəzən relyefdə kəskin seçilən və dik
Полностью »...qabığının litosfer plitələrinin bir-birinə və qütblərə nisbətən üfqi şəkildə (bir neçə km-ə qədər) yerdəyişməsinə guman edən tektonik fərziyyə. Müasi
Полностью »(fran, plateau, plat-yastı) üfqi yatan süxur qatlarından təşkil olunmuş, kifayət qədər yüksəyə /200 m-dən çox/ qaldırılmış, özündən aşağıdakı düzənlik
Полностью »...dərin və dik yamaclı dar dərə, çox hallarda çöküntü süxurları üfqi yatmış və ya lava ilə örtülmüş quru iqlimi olan platolarda əmələ gəlir. K. bir qay
Полностью »...tektonik strukturu, adətən geniş tağvari qalxmanın fonunda gedən üfqi gərilmə zamanı əmələ gəlir. Bəzən R. daxilində daha kiçik qrabenlər və horstlar
Полностью »