Поиск по словарям.

Anri — fransız adı, soyadı. Anri Dünan — dünya şöhrətli isveçrəli xeyriyyəçi, iş adamı, ilk Nobel mükafatçısı, Anri Fayol — fransız menecment nəzəriyyəçisi, ali inzibati idarəetmə üzrə mütəxəssis Anri Puankare — fransız riyaziyyatçısı, fizik, filosof və elm nəzəriyyəçisi. Anri Vallon — fransız psixoloqu. Anri Berqson — fransız filosof, XX əsrin ən görkəmli filosofu Anri Alekan — fransız kinooperatoru. Anri Dyuem — Anri Hoppenot — Anri Jakolən — Anri Le Sidane — Anri Lui Le Şatelye — Tyerri Anri — Fransa futbolçusu.DigərAntuan Anri Bekkerel — tanınmış Fransa fiziki Aleksandr Anri Qabriel de Kassini — Fransa botaniki, tanınmış Kassini nəslinin sonuncu nümayəndəsi Pol Anri Holbax — fransız materialist filosofu, ateist.

Anri Alekan (fr. Henri Alekan; 10 fevral 1909[…], Paris – 15 iyun 2001[…], Oser) — fransız kinooperatoru. == Həyatı == Anri Alekan 1909-cu ildə anadan olmuşdur. Milli incəsənət konservatoriyasını bitirmişdir. 1928-1940-cı illərdə operator köməkçisi vəzifəsində işləmişdir. Ona məşhurluq gətirən əsas işləri Rene Klemanın “Relsdə döyüş” və Jan Koktonun “Gözəl və Bədheybət” filmləri olmuşdur. Anri Alekan 15 iyun 2001-ci ildə ağqanlılıq xəstəliyindən vəfat etmişdir. == Filmoqrafiya == Roma tətilləri (film, 1953) Qırmızı günəş (film, 1971) == İstinadlar == == Mənbə == Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др.

Anri Barbüs (fr. Henri Barbusse; 17 may 1873[…] – 30 avqust 1935[…], Moskva) — Birinci Dünya Müharibəsi və kommunizm mövzularında əsərlər yazmış fransız yazar. Anri Barbüs 1873-cü ildə Fransanın İl-de-Frans departamentinə daxil olan Asnieres-sur-Seine adlı kiçik şəhərdə anadan olmuşdur. 1889-cu ildə 16 yaşı olarkən Parisə köçmüşdür. 1914-cü ildə 41 yaşında olarkən Fransa ordusuna könüllü qoşulmuşdur. Birinci Dünya Müharibəsi zamanı Almaniyaya qarşı mübarizə aparan Fransa orusu sıralarında döyüşən Barbüs gələcəkdə yazacağı əsərlər üçün mövzular toplayırdı. Ağ ciyərində xəstəlik yarana qədər 17 ay boyunca Fransa ordusunda xidmət etmişdir. Birinci Dünya Müharibəsi zamanı cəbhələrdə yaşadığı təcrübələrə əsaslanan (fr. Le Feu) Alov adlı əsərin 1916-cı ildə çap edilməsi, Barbüsün hələ müharibə başa çatmadan məşhurlaşmasına səbəb olur. 1918-ci ilin yanvar ayında Anri Barbüs Moskva şəhərinə yollanır.

Anri Berqson (fr. Henri Bergson; 18 oktyabr 1859[…], Paris – 4 yanvar 1941[…], Paris)) — Fransa filosofu, XX əsrin ən görkəmli filosoflarından biri, intuitivizm və həyat fəlsəfəsi cərəyanlarının nümayəndəsi, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1927). Adı tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısına daxil edilib. == Həyatı == Yəhudi əsilli fransız filosofu Anri Berqson Parisdə doğulmuşdu. Həqiqi soyadı Berekson olan atası Polşa, anası isə Britaniya yəhudisi idi. Ata - Mişel Berqson istedadlı musiqiçi kimi tanınırdı. Hətta onun Şopenin tələbələrindən olduğu deyilirdi. Anri Berqson 8 yaşına qədər Londonda yaşamışdı. Sonra ailə yenidən Parisə qayıtmışdı. O, yalnız 21 yaşında Fransa vətəndaşlığını qəbul etmişdi.

Anri Eme Dyuem, həmçinin Dyuqem (fr. Henri Aimé Duhem; 7 aprel 1860, Due — 24 oktyabr 1941, Juan-le-Pen) — fransız rəssam-impressionist. == Bioqrafiyası == Anri köhnə bir flaman əsilli ailəsindən gəlir və əvvəlcə bir vəkil olaraq fəaliyyət göstərirdi. 1887-ci ildə rəsm və suluboya ehtirası onu Parisə getməyə məcbur etdi və sənətçi Anri Yusif Arpigninin sinifinə geri qayıtdı. Orada o, yağlı boya ilə işləyən texnika ilə tanış olan Emil Bretonla dost oldu. Bretonun qardaşı, sənətçi Virjini Demon-Breton (Jul Bretonun qızı) onu 1890-cı ildə gənc bir rəssam olan Mari Serjan tanış etdi. Mari Serjan ilə evlənən Anri , tezliklə Remi (1891-1915) adında oğlu dünyaya gəldi. == Qalereya == == Ədəbiyyat == Renaissances, éditions Clerget, 1897. Impressions d’Art Contemporain, éditions Figuière, 1913. Ève ou l'épicier, éditions de la Flandre, 1935.

Henri Dünan (fr. Jean-Henry Dunant, Henri Dunant; 8 may 1828[…], Cenevrə və ya İsveçrə – 30 oktyabr 1910[…]) — dünya şöhrətli isveçrəli xeyriyyəçi, iş adamı, ilk Nobel mükafatçısı, Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Hərəkatının qurucusudur. == Həyatı == Henri Dünan Cenevrə şəhərində adi tacir olmuşdur. O, böyük bir gölün kənarında yerləşmiş bu şəhərdə dinc şəraitdə işləyir və müharibənin törətdiyi bəlalardan xəbərsiz yaşayırdı. Çünki, onun vətəni İsveçrə 1815-ci ildən bəri Avropa dövlətlərinin razılığı ilə neytral siyasət yürüdür və dövlətlərarası müharibələrdə iştirak etmirdi. 1859-cu ildə Henri Dünan İtaliyanın şimalına, italyanların və fransızların avstriyalılara qarşı vuruşduğu yerlərə işgüzar bir səfər edir. Həmin yerlərdən keçərkən Dünan təsadüfən Solferino döyüşündə yaralanmış əsgərlərin arasına düşür və gördükləri onu dəhşətə gətirir. 1862-ci ildə yazdığı "Solferino xatirələri" adlı kitabında o, gördüklərini belə təsvir edir: "Gecənin sakitliyini yaralıların iniltisi və qüssədən çəkilən ahlar, adamın ürəyini deşən imdad çağırışları pozur. Bu dəhşətli gecəni olduğu kimi təsvir etmək heç cür mümkün deyil. İyunun iyirmi beşində doğan günəş təsəvvürə gətirilməsi mümkün olmayan bir mənzərəni işıqlandırır.

Anri Fayol (29 iyul 1841[…], Konstantinopol – 19 noyabr 1925[…]) — fransız menecment nəzəriyyəçisi, ali inzibati idarəetmə üzrə mütəxəssis, personalın menecmetində inzibatçılıq məktəbi və ya inzibatçılıq nəzəriyyəsi adlandırılan yanaşmanın yaradıcısı. İlk dəfə olaraq menecmentin mütəşəkkil surətdə öyrədilməsi problemini qoymuşdur. Hesab etmişdir ki, menecmentin funksiyalarına planlaşdırma, idarəetmə, koordinasiya və nəzarət aiddir. Onun tərəfindən kəşf edilmiş inzibati idarəetmə prinsiplərinin universal olduğunu, yəni, yanız iqtisadiyyatda deyil, həm də hökumət orqanları və təşkilatlarında, orduda, donanmada və digər sahələrdə tətbiq oluna bilməsini iddia etmişdir.

Anri Hoppenot (tam adı: Anri Hoppenot, fr. Henri Hoppenot; 25 oktyabr 1891[…], Parisin 8-ci rayonu[d] – 7 avqust 1977, Parisin 1-ci rayonu[d]) — fransız diplomat, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının fransız sədri (1952-1955), Hind-Çinin komissarı (1955-1956) və bu vəzifəni tutan son şəxs. == Fəaliyyəti == O, öz fəaliyyətinə 1914-cü ilin avqust ayında Xarici İşlər Nazirliyinin Mətbuat Ofisində başladı. O, burada Aleksis Lejenin (sonralar Sen-Jon Pers) ilə dost olmuşdu; onlar altmış ildən çox dostluq etmişdilər. Onlar nazirliyə gələndə burada artıq diplomat yazıçılar vardı: Jan Jirodu, Pol Moran və Pol Klodel. O, Dariyus Miyonun librettoçusu idi. 1917-ci ildə Berndəki Fransa Səfirliyində attaşe idi. Yelena Delacur ilə evlənmişdi. 1938-ci ildə Xarici İşlər Nazirliyinin Avropa bölməsinin direktor müavini vəzifəsini icra edirdi. 1940-cı ildə diplomat fəaliyyətinə Montevideoda davam etmişdi.

Anri Jakolən — Fransa diplomatı. Bir müddət ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədri olmuşdur.

Anri Edmon Kross (fr. Henri Edmond Cross, 20 may 1856[…], Due[d] – 16 may 1910[…] 5 may 1856 - 16 may 1910, Le lavandou, Var (departament)) — Fransız rəssamı, neoimpressionizmin ən böyük nümayəndələrindən biridir. Əsl adı Anri Edmon Delakrua (fr. Henri Edmond Delacroix). 1881-ci ildə rəssam Ejen Delakrua kölgəsində qalmamaq üçün soyadını fransız dilindən ingilis dilinə köçürdü. Daha sonra, 1886-cı ildə, Fransız heykəltaraş Anri Krossdan ayrılmaq üçün adını yenidən "Anri Edmon Kross" olaraq dəyişdirdi. == Həyat və yaradıcılığı == Hüquq dərəcəsi almış, daha sonra F.Bonvenin məktəbində rəssamlıq üzrə təhsil almışdı. Kross yaradıcılığının ilk illərində rəsmlərini "ağır" rənglə boyayırdı və yalnız Klod Mone və Jorj-Pyer Söra təsiri altına düşdükdən sonra açıq, parlaq rənglərlə boyamağa başladı. 1884-cü ildə Kross müstəqillik salonunu qurduqdan sonra Pol Sinyak və Jorj-Pyer Söra ilə birlikdə nöqtəçi rəssamlıq üslubunu (ayrıca fırçalama üsulu) mənimsəyir, bununla birlikdə böyük, geniş fırça vuruşları ilə marinist əsərlərini, çılpaqlığı və portretlərini yaradır. 1890-cı illərdə Pol Sinyak ilə birlikdə çalışmış, Neoimpressionizmlər qrupunun bir üzvi idi.

Anri Lebask (fr. Henri Lebasque; 25 sentyabr 1865[…] – 7 avqust 1937) — fransız impressionist rəssam. == Həyat və yaradıcılığı == A. Lebask Anjera İncəsənət Məktəbində təhsilini başlamışdır. 1886-cı ildə Paris Kolarossi Akademiyasına daxil oldu. Lebask Parisdə sənətçi Leon Bonndan dərs alır, Panteonun daxili dekorasiyasında işləyir, C. Pizarro və Pyer-Ogüst Renuar ilə tanış olub, əsərləri Lebaskın işinə böyük təsir göstərdi. Rəssam, onun tuvalindəki şəkillərin parlaqlığına böyük əhəmiyyət verirdi. Bununla yanaşı, Nabi qrupunun təsisçiləri E. Vuillard və P. Bonardardla yaxından tanış idi. J. Seurat və P. Siqnak ilə görüşlərindən sonra rəng nəzəriyyəsini öyrənib. 1903-cü ildə Lebask Payız Salonunun qurucularından biri idi (yoldaş A.Matiss ilə birlikdə). 2 ildən sonra, R. Dufi və A. Manqe tərəfindən qatılan Lebask, J. Ruo, A. Dain, Matisse və Vuillard daxil olan bir qrup rəssam, Cənubi Fransada təbiətin gözəlliyini aşkar edir və buradakı tuvallerini yazır.

Anri Leon Lebeq (28 iyun 1875[…], Bove – 26 iyul 1941[…], Paris) — fransız riyaziyyatçısı. == Həyatı == Bir fransız riyaziyyatçısı olan Henri Leon Lebeq Fransada Bove şəhərində 28 iyun 1875-ci ildə anadan olmuşdur. Çox yaxşı bir təhsil alaraq 1897-ci ildə Paris Universitetində Ph.D. diplomununu aldı. Dirixle funksiyasının Reyman anlamında inteqralının olmadığı o zamanlar bilinirdi. Rasional funksiyalarda bir, irrasional funksiyalarda sıfır qiymətini alan funksiya riyaziyyatda Dirixle funksiyası adı ilə tanınır. Lebeq bu inteqralın olduğunu isbat etmişdir.

Anri Masse (d. 2 mart 1886, Lünevil- v. 9 noyabr 1969, Sko) – Fransız şərqşünası == Həyatı == Anri Masse 2 mart 1886 Fransada anadan olmuşdur. 1941-ci ildə Paris universitetinin professor akademiki. 1959- cu ilərdə Parisdə Müasir Şərq dilləri məktəbinin direktoru olmuşdur.İxtisasça iranşünas olan Anri Masse klassik və müasir fars ədəbiyyatını, incəsənətini və iran xalqları folklorunu öyrənmiş, Caminin “Baharıstan” əsərini fransız dilinə tərcümə etmişdir. Firdovsi, Nizami, Sədi, Cami və başqa klassiklər haqqında tədqiqatları var. 1950 ildə “Fars antoloqiyası (XI- XIX əsirlər)” əsərini nəşr etdirmişdir. Anri Masse İslam dini tarixi ilə də məşğul olmuş,onun zəngin faktlar əsasında, lakin idealist mövqedən yazdığı “İslam” əsəri məşhurdur. == Yaradıcılığı == Anthologie persane, XIe - XIXe siècles, dernière réédition (2004) dans la Petite Bibliothèque Payot, n°330, ISBN 2-228-89923-2; Le Livre des merveilles du monde, Paris, Éditions du Chêne (fr), 1944; Croyances et coutumes persanes, suivies de Contes et chansons populaires, Paris, Librairie orientale et américaine, 1938; İslam, Bakı, 1980; L`islam, 6 ed., Raris, 1952; Mélanges d'orientalisme offerts à Henri Massé... à l'occasion de son 75e anniversaire, Téhéran, Impr.

Anri Emil Benua Matiss (fr. Henri Émile Benoît Matisse; 31 dekabr 1869[…], Le-Cato-Kambrezi[d], İkinci Fransa İmperiyası[…] – 3 noyabr 1954[…], Nitsa, Fransa[…]) — fransız rəssam, heykəltaraş, Fovizm hərəkatının lideri. "Şlyapalı qadın" (1905), "Rəqs" (1909), "Qollarını qaldıran nökər" (1923) onun məşhur əsərlərindəndir. Anri Matiss XX əsrin ən vacib fransız sənətkarı hesab edilir. Rəngləri böyük bir ustalıqla işlətdiyinə görə Pikasso və Kandinskiylə birlikdə, modern sənətinin ən böyük sənətçilərindən biri kimi qəbul edilir. == Həyat və yaradıçılığı == === Uşaqlıq və gənclik illəri === Matiss 1869-cu ilin dekabr ayının 31-də Şimali Fransada dünyaya göz açmışdır. 1870–71-ci il müharibəsi, onun ailəsini Boheyn en Vermandoya qaytardı. Matissin atası həvəskar rəssam, anası isə taxıl ticarətçisi idi. Orta təbəqənin oğlu olan Matiss, uşaq ikən rəsmə maraq göstərməyinə baxmayaraq ilk təhsilini atasının istəyi ilə 1887–1888-ci illərdə Parisdə hüquq fakultəsində almışdır. Uğurla keçən təhsil illərindən sonra Sent Kventində bir vəkilin yanında köməkçi işləməyə başlamışdır.

Anri Muassan (fr. Ferdinand Frederic Henri Moissan, 28 sentyabr 1852[…], Paris – 20 fevral 1907[…], Paris[…]) — fransız kimyaçısı, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (1906). == Həyatı == Muassan Anri 1852-ci ildə Parisdə doğulmuşdur. 1891-ci ildə Paris EA-nın üzvü, Paris Təbiət Tarixi Muzeyində və Ali farmakologiya məktəbində oxumuş, Sorbonnada təhsilini davam etmişdir. 1887-ci ildə Anri Muassan professor adı almışdır. Flüor elementinin sintezini müvəffəqiyyətlə başa çatdırmaq məqsədilə geniş həcmli tədqiqatlar həyata keçirdiyinə, laboratoriya və sənaye praktikasında tətbiq olunan elektrik peçi ixtira etdiyinə görə alim 1906-cı ildə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür.

Jül Anri Puankare (fr. Jules Henri Poincaré; 29 aprel 1854[…], Nansi, Mört və Mözel, Fransa – 17 iyul 1912[…], Paris, Fransa) — fransız riyaziyyatçısı, fizik, filosof və elm nəzəriyyəçisi. Bütün dövrlərin ən möhtəşəm riyaziyyatçılarında biri, Paris Elmlər Akademiyasının (1906) və Fransa Akademiyasının (1908) prezidenti. Puankareni sonuncu riyaziyyatçı-universal, dövrünün bütün riyazi nailiyyətlərini əhatə edə bilmiş alim adlandırırlar. == Həyatı == Anri Puankare 29 aprel 1854-cü il tarixində Nansi yaxınlığında Site-Dükal adlanan yerdə (Lotaringiya, Fransa) anadan olmuşdur. Atası Leon Puankare Nansi Universitetinin tibb professoru olmuşdur. Anası Yevgeniya Lanua bütün boş vaxtını uşaqlarının - oğlu Anri və qızı Alinanın tərbiyəsinə həsr edirdi. Uşaqlıq illərində Anri biliklərinin qrafik möhkəmləndirilməsində əziyyət çəkən huşsuz və diqqətsizliyi ilə ad qazanır. Sonralar bu xüsusiyyəyti onda qeyri-adi hal alaraq alim Puankarenin yetişməsində müstəsnə rol oynayacaqdı. Uşaqlığında Anri difteriyaya yoluxur.

Anri Jülyen Felis Russo (fr. Henri Julien Félix Rousseau, Le Douanier ləqəbi ilə "Gömrükçü"; 21 may 1844[…], Laval – 2 sentyabr 1910[…], Paris[…]) — Fransız sənətkar, naif incəsənətinin və ya primitivizmin ən məşhur nümayəndələrindən biri. == Bioqrafiya == Anri Russo 21 may 1844-cü ildə Laval (Mayen) şəhərində anadan olmuşdur. Orduda vəzifəsini yerinə yetirdikdən sonra Fransanın gömrük anlayışına gələn bir işə başladı. Rəssamlıqla yetkinlik yaşına çatmadan, müvafiq təhsil almadan məşğul olurdu. 1886-cı ildə Russo ilk dəfə "Müstəqil sərgiyə" qatılaraq işini ictimaiyyətə təqdim edir. Fransanın bədii cəmiyyətində onun ömrü boyu, o, rəngkarlıq zənginliyi və orijinal sahələri (Russo tez-tez onun həyatında heç görmədim ki, ekzotik junqle çəksin) üçün yüksək qiymətləndirilmişdir. Rəssam ayağını yaraladıktan sonra 2 sentyabr 1910-cu ildə Paris Necker xəstəxanasında (Fr.) gangrenadan öldü. Anri Russo qəbirüstündə baş-relief Rumıniya mənşəli tanınmış heykəltaraş Konstantin Brunkuşi tərəfindən hazırlanıb. == Qalereya == Bəzi işləri == Biblioqrafiya == Henri Rousseau dit Le Douanier, par André Salmon, Ed.

Anri Truaya (fr. Henri Troyat, doğularkən adı — Leon (rusca) Aslanoviç Tarasov) (1 noyabr 1911, Moskva — 2 mart 2007, Paris) — Fransa yazıçısı. == Həyatı == Tanınmış müasir fransız yazıçısı Anri Truayanın əsl ad-familiyası Lev Tarasovdur. 1911-ci ildə Moskvada anadan olub. Vətəndaş müharibəsi dövründə, yeddi yaşında ikən o valideynləri ilə birgə Fransaya mühacirət edib, orda böyüyüb və fransız vətədaşlığını qəbul edib, Fransa ordusu sıralarında faşizmə qarşı vuruşub, sonralar fransız yazıçıcı kimi məşhurlaşıb. Sorbon Universitetinin hüquq fakültəsini bitirmiş Anri Truaya bir müddət Sena vilayəti prefekturasında işləyib sonra isə həyatını ədəbiyyata sərf eləməyi qərara alıb. Onun 1935-ci ildə nəşr olunmuş ilk romanı (“Yalançı sübh”) “Populist roman” mükafatına layiq görülüb. 1938-ci ildə isə başqa bir romanı (“Hörümçək”) Konkur mükafatını alıb. 1959-cu ildə Anri Truaya Fransa Akademiyasına üzv seçilib. Anri Truaya böyük həcmli əsərlərinin bir hissəsini Rusiya həyatına həsr eləyib.

Anri Vallon (15.06.1879 — 01.12.1962) - fransız psixoloqu. Əməllə idrakın əlaqəsini göstərmişdir. Ontogenetik inkişafın mərhələlərinin sxemini təklif etmişdir.

Başqa — fəlsəfənin əsas kateqoriyalarından biri.. Başqa — Mən olmayan, mənə əks olan, mənim dünyamdan kənarda yerləşən. Başqası da mənim xüsusiyyətlərimə malikdir : mövcuddur, düşünür, hərəkətdə və inkişafdadır. Başqa anlayışı materiyanın cansız hissələrinə də aiddir. == Həmçinin bax == Fəlsəfə Şəxsiyyət Təfəkkür == Ədəbiyyat == Бахтин М. М. К философии поступка // Философия и социология науки и техники. Ежегодник. 1984—1985. М., 1986. Бахтин М. М. Проблемы поэтики Достоевского. 4-е изд.

Ağrı — fiziki və ya mənəvi iztirab, əzabverici və ya xoşagəlməz hiss, əzab.

Tanrı — Bir çox dinlərdə (xüsusilə monoteist dinlərdə) Ali Qüvvə və yaradıcı olaraq qəbul edilən varlıq. == Anlam == Fövqəlbəşər və insanlar üzərində suverenliyi olan varlıq. Yaradıcı, ilah. Müxtəlif türk birliklərində Tənri, Tənqri Tanqrı, Tənqəre, Tanqara, Teneqere, Tinqir şəklində istifadə olunur. Monqollar Tənqir ve ya Tenqər deyirlər. Ulu Tanrı, Xan Tenqri kimi ifadələr tez-tez keçər. Bəzi türk boylarında qoruyucu ruhlar üçün də istifadə edilər; Su Teyrisi, Yer Teyrisi kimi. Əslində kainatın hər yanındakı bu ruhlar bir bütündür və bir-birinə bağlıdır. Tanrıçılıq sistemli bir quruluşa sahib olaraq bütün ictimai həyata işləmişdir. Türklər tanrıların adlarının sonuna Toyun və ya Bator sifətlərini gətirərkən, monqollar daha çox Saqan (Saqağan) "ağ", Ulan (Ulağan) "qırmızı" sifətini istifadə edərlər.

Arılar — uçan həşaratlar ailəsinə aiddir. Dünyada 20 mindən artıq arı növü vardır. Antraktidadan başqa dünyanın istənilən yerində rast gəlinir. İşçi arının ömrü 50 gün olur. 17-18 günlükdə arılar artıq bala çıxarırlar. Qüvvəsi, yəni işçi arı sayı çox olan arı ailəsi ildə 35-40 kq təmiz bal verə bilir. Arı ailəsi 3 qrupa bölünür: Ana arı Erkək arı Dişi və ya işçi arıOnlar 15 km-ə qədər yol qət edə bilirlər. Arı 15 km məsafədə yaxşı şirə taparsa, qayıdıb o biri arılara qəribə hərəkətlərlə xəbər verirlər Arılar həm də yaxşı şirə olan yeri hiss edirlər, həm də onlara qulluq edən insanı tanıyırlar. == Arı ailəsi == Arı ailəsi – pətəkdə və ya təbii yuvalarda toplum halında yaşayan bir ana, on minlərlə işçi və minlərlə erkək arıdan (yaz-yay dövründə) ibarət bal arısı koloniyası. Bal arıları ailə halında yaşayan həşəratlar qrupuna daxildir.

Amon və yaxud Ammon, Amoun, Amun, Amen — qədim Misir dini-əfsanəsinə görə külək və bərəkət (məhsuldarlıq) tanrısı (ilahisi). Bu tanrı (allah) (ilahi) Ra — nın əlavə adı Ameni ilə səhv salınmamalıdır. == Mənşəyi == İlk olaraq Misirin mərkəzi əyalətində Amon tanrı kimi qəbul edilmişdir. XI sülalə dövründə Teben şəhərində əyalət tanrısı qəbul olunurdu. Hermontis ailəsi ölkə daxili çəkişməni öz xeyrinə həll etdikdən sonra Tebeni legitimləşdirir. XII sülalə düvründə yeni paytaxt Teben şimala köçürülür. Bundan sonra firon I Senusert Amon məbədi tikdirir. == Təsviri == Amon Amarna dövründən qabaq taclı və əsalı insan obrazında təsvir olunmuşdur. Ammarnadan sonrakı dövrdə isə mavi rəngdə olan tovuz quşu lələyindən ibarət olan qoşa tacla təsvir edilmişdir. Mavi dəri küləyi və yaranışı, lap qədim xalq inacına görə qoçu tərənnüm edirdi.

Antarktika Andı — Antarktidanın qərb hissəsindən keçən dağ sistemi. Antarktik yarımadasından başlayaraq Meri Berd Torpağının sahil ərazisindən küçərək VII Eduard yarımadasına qədər uzanır. Silsilənin ən hündür zirvəsi Markem dağıdır (4572 m) Silsilənin böyük qismi buzla örtülüdür. And dağlarının davamını təşkil edir. And dağları ilə eyni geomorfoloji xüsusiyyətə malikdir. Dağ sisteminin zirvələri vulkanik xüsusiyyət daşıyır.

Ariel Anri (fr. Ariel Henry; h.kreol Ariel Henry; 6 noyabr 1949, Haiti) — 20 iyul 2021-ci ildən etibarən Haiti Baş naziri və Haiti Prezidenti vəzifələrini icra edən Haiti siyasətçisi və neyrocərrah. == Həyatı == Anri 1977-ci ilin martından 1981-ci ilin dekabrına qədər Fransanın Monpelye şəhərində professor Klod Qrosun yanında neyrocərrahiyyə rezidenti olaraq çalışdı. 1981–1984-cü illərdə Monpelye Universitetinin tibb fakültəsində neyrofiziologiya və neyropatologiya təhsili aldı və doktorluq dissertasiyasını 1982-ci ilin yanvar ayında təqdim etdi. O, 1983-cü ilin sentyabrında Monpelye Universitetindən elektroensefaloqrafiya üzrə sertifikat aldı.1989-cu ildə Loma Linda Universitetində "beynəlxalq sağlamlıq" xalq sağlamlığı sahəsində magistr dərəcəsini tamamladı. 1990-cı ilin fevralından may ayına qədər Boston Universitetində "Beynəlxalq sağlamlıq üçün idarəetmə üsulları" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını da davam etdirdi.Ariel Anri Yeddinci Gün Adventist kilsəsinin keşişi və ağsaqqalı olan Eli Anrinin oğludur. Arielin atası 20 dekabr 2015-ci ildə vəfat etdi. Anni Klod Masso ilə evlidir və Monik Anri, Edlin Anri Rişar, Eli Anry və Elvir Anri adlarında qardaş və bacıları var. Qardaşı Eli pastordur və Yeddinci Gün Adventistlərarası Amerika Bölməsinin Prezidentidir. == Fəaliyyəti == === Tibb fəaliyyəti === Anri 1980-ci ilin sentyabrından 1981-ci ilin iyununa qədər Monpelye Özəl Tibb Bacıları Məktəbində professor kimi çalışdı.

Anri Masse (d. 2 mart 1886, Lünevil- v. 9 noyabr 1969, Sko) – Fransız şərqşünası == Həyatı == Anri Masse 2 mart 1886 Fransada anadan olmuşdur. 1941-ci ildə Paris universitetinin professor akademiki. 1959- cu ilərdə Parisdə Müasir Şərq dilləri məktəbinin direktoru olmuşdur.İxtisasça iranşünas olan Anri Masse klassik və müasir fars ədəbiyyatını, incəsənətini və iran xalqları folklorunu öyrənmiş, Caminin “Baharıstan” əsərini fransız dilinə tərcümə etmişdir. Firdovsi, Nizami, Sədi, Cami və başqa klassiklər haqqında tədqiqatları var. 1950 ildə “Fars antoloqiyası (XI- XIX əsirlər)” əsərini nəşr etdirmişdir. Anri Masse İslam dini tarixi ilə də məşğul olmuş,onun zəngin faktlar əsasında, lakin idealist mövqedən yazdığı “İslam” əsəri məşhurdur. == Yaradıcılığı == Anthologie persane, XIe - XIXe siècles, dernière réédition (2004) dans la Petite Bibliothèque Payot, n°330, ISBN 2-228-89923-2; Le Livre des merveilles du monde, Paris, Éditions du Chêne (fr), 1944; Croyances et coutumes persanes, suivies de Contes et chansons populaires, Paris, Librairie orientale et américaine, 1938; İslam, Bakı, 1980; L`islam, 6 ed., Raris, 1952; Mélanges d'orientalisme offerts à Henri Massé... à l'occasion de son 75e anniversaire, Téhéran, Impr.

Tyerri Anri (17 avqust 1977[…]) — keçmiş Fransa futbolçusu. == Həyatı == Anri peşəkar karyerasını 1994-cü ildə "Monako" klubunda başlayıb, oradan ilk dəfə olaraq milli komandaya çağırılıb. 1998-ci ildə futbolçunu Turinin Yuventus klubu alır. Yuventusda Anri sol cinah yarımmüdafiəçisi rolunda oynayır, lakin uğursuz sezondan sonra, 1999-cu ildə o 10,5 mln funt sterlinqlə Londonun Arsenal klubuna keçir. Arsenalda Anri dünya ulduzuna çevrilir. Arsen Venqerin məşqçiliyi altında Anri klubun güclü hücumçusu olur. O, dörd dəfə İngiltərə Çempionatının bombardiri və iki dəfə Qızıl buts mükafatını qazanır. 2005-ci ildə Anri Arsenalın tarixi ərzində ən sərrast bombardiri olur. Tyerri iki dəfə dünyanın ən yaxı futbolçusu adına təklif olunub və iki dəfə İngiltərə Premyer-Liqası mükafatını qazanıb. Arsenalda keçirdiyi axırıncı iki ildə Anri komandasının kapitanı olur, 2006-cı ildə isə komandasına UEFA Çempionlar Liqasının finalına çıxmağa kömək edir, halbuki 2007-ci ilin iyununda Arsenalda keçirdiyi səkkiz ildən sonra 16.1 mln funt sterlinqlə Barselonaya transfer olunub.

Henri La Fonten — (fr. Henri La Fontaine 22 aprel 1854, Brüssel- 14 may 1943, Brüssel), Belçika beynəlxalq hüquqşünası və Beynəlxalq Sülh Bürosunun prezidenti idi. 1913-cü ildə Nobel sülh mükafatını aldı, çünki "Avropada barış hərəkatının təsirli lideri idi". == Həyatı == La Fonten 22 aprel 1854-cü ildə Brüsseldə anadan olub və Brüsselin Azad Universitetində hüquq fakültəsində təhsil alıb (indi Brüssel Universiteti və Brüssel Vrici Universiteti ayrıldı). 1877-ci ildə vəkilliyə qəbul edildi və beynəlxalq hüquq üzrə böyük nüfuza sahib oldu. O və bacısı Leoni La Fonten, 1890-cı ildə Belçika Qadın Hüquqları Liqasını quraraq, qadın hüquqları və seçki hüququnun müdafiəçiləri idilər. 1893-cü ildə Brüsselin Azad Universitetində beynəlxalq hüquq professoru oldu və iki il sonra Sosialist Partiyasının üzvü olaraq Belçika Senatına seçildi. 1919-1932-ci illərdə Senat sədrinin müavini vəzifəsində çalışıb. La Fonten, 1882-ci ildə qurulan Beynəlxalq Sülh Bürosu ilə daha tez maraqlandı və Büronun 1899 və 1907-ci illərdəki Haaqa Sülh Konfranslarını həyata keçirmə səylərində təsirli oldu. 1907-ci ildən 1943-cü ilə qədər (vəfat edənə qədər0 Büro sədri vəzifəsində çalışdı.

Akri (port. Acre) — Braziliyanın şimal-qərbində yerləşən ştat. Şimalda Amazonas, şərqdə isə Rondoniya ştatı ilə sərhədlənir. Üstəlik cənub-şərqdən Boliviya, cənub-qərbdən isə Peru ilə sərhədə malikdir. Ştatın inzibati mərkəzi Riu-Brankudur. Ştatın adı Akri çayından götürülmüşdür. Akri Purus çayının əsas qollarındandır. Hindu dilində «Kaymanlar çayı» mənasını verir. == Coğrafiya == Ərazisi bütünlüklə Amazon hövzəsinə daxildir. Qərb sərhədində Serra-fu-Divizor dağı 609 metr hündürlüklə ştatın ın hündür nöqtəsidir.

ANDİ (AND) — İrəvan xanlığının Vedibasar mahalında (indiki Ararat rayonu) kənd adı. == Tarixi == 1828–1832-ci illərdə Azərbaycan türklərindən ibarət əhalisi ermənilər tərəfindən qovulduqdan sonra kənd dağılmışdır. Ermənistandakı türk mənşəli qədim adlardandır. 765-ci ilə aid ermənicə mənbədə Taçat Andzevatsi naharar adının çəkilməsi And toponiminin orada VIII əsrdə mövcud olduğunu göstərir. Alagöz (ermənicə Araqadz) dağının dərəsində Andzin kənd adını Favst Buzand (Vəsr) qeyd etmişdir. (Favst Buzand, III kitab, 24-cü fəsil). Bu müəllif Ərməniyədə Andmiş qala adını da çəkir. == Toponomik izahı == "And" sözünün iştirak etdiyi ən qədim toponim II Sarqonun (er. əv. 720–705) assurca kitabəsində Cənubi Azərbaycan ərazisində, indiki Qızılüzən çayı hövzələrində Andiya əyalətinin adı ilə qeydə alınmışdır.

Müqəddəs Tanrı anası kilsəsi — Xocavənd rayonunun Tağaser kəndi ərazisində yerləşən tarix-memarlıq abidəsi. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən ölkə əhəmiyyətli abidə kimi qeydiyyata alınmışdır. == Tarixi == Kilsə iki inşaat kitabəsinə malikdir. Onlar hər ikisi iç tərəfdən portal timpanına yerləşdirilmişdir. Kitabələrdən məlum olur ki, kilsə 1635-ci ildə kənd sakinlərinin iştirak ilə inşa edilmişdir. Bu kilsə vaxtilə mövcud olmuş və dövrümüzə çatmamış daha qədim və daha kiçik ölçülü kilsə ilə üzbəüz yerləşirdi. == Memarlıq xüsusiyyətləri == Təpə ətəyində yerləşən kilsə, tut və qoz bağları ilə əhatə olunmuşdur. Müqəddəs Tanrı anası kilsəsi dörd pilona malik bazilikadır. Kilsə narteksindən dövrümüzə yalnız yarıdağınıq kilsə binası qalmışdır Böyük ölçülərə malik kilsə tağtavana və iki tərəfli dam örtüyünə malikdir. Şərq apsidasının hər iki tərəfində köməkçi otaqlar yerləşir.

Müqəddəs Tanrı anası kilsəsi — Xocavənd rayonunun Zakirli kəndində yerləşən tarix-memarlıq abidəsi. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən yerli əhəmiyyətli abidə kimi qeydiyyata alınmışdır. == Tarixi == Kilsə ərazisində ən qədim tarix xaçdaşlardan biri üzərində yazılmış və "1198-ci ilin yayı"na aiddir. Kilsə timpanndakı kitabədə XII əsrdə burada artıq monastırın fəaliyyət göstərdiyini deməyə əsas verir. Kitabədə qeyd edilir ki, vardapet Yakov 1682-ci ildə köhnə kilsəni bərpa etdirmişdir. == Memarlıq xüsusiyyətləri == Müqəddəs Tanrı anası kilsəsi Zakirli kəndinin mərkəzində, alma və armud bağlarının arasında yerləşir. Vaxtilə burada mövcud olmuş qədim monastır kompleksindən dövrümüzə yalnız əsas kilsə binası çatmışdır.Kilsə xaricdən düzbucaqlı, daxildən isə günbəzli bazilikal formaya malikdir. Kilsə divarları daxildən əhəng məhlulu ilə üzlənmişdir. Tağlar, nişlər və altar karnizlərinin inşasında yaxşı yonulmuş mavi tonlu daşlar, digər divar hörgüsündə isə kobud yonulmuş yerli daşlardan istifadə edilmişdir. Divarların qalınlığı bir metrdən artıqdır.

Müqəddəs Tanrı anası kilsəsi — Xocalı rayonunun Çanaqçı kəndində yerləşən tarix-memarlıq abidəsi. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən ölkə əhəmiyyətli abidə kimi qeydiyyata alınmışdır. == Tarixi == Kilsə 1651-ci ildə inşa edilmişdir. Kilsədə qədim əlyazmalar, perqamentlərdə yazılmış İncil nüsxələri, dəyərli relikviyalar və 1600-cü illərə aid bədii dəyərli xaçlar saxlanılırdı. K. Mkrtçyanın məlumatına görə, qədim əlyazmalardan bəziləri Çanaqçının qədim skriptoriumunda hazırlanmışdır. == Memarlıq xüsusiyyətləri == Hündür, geniş və uzunsov üçnefli bazilika formasına malik kilsə Çanaqçı kəndinin mərkəzində yerləşir. Planda düzbucaqlı formasına malik kilsənin tərəfləri 27.35 x 15.30 metrə bərabərdir.Altarın hər iki tərəfində köməkçi otaqların üstündə yerləşən pilonların zərifliyi, eyni zamanda maraqlı memarlıq elementləri tikilinin daxili kompozisiyasının ifadəliliyini vurğulayır.

Müqəddəs Tanrı anası kilsəsi — Xocavənd rayonunun Çörəkli kəndi ərazisində yerləşən tarix-memarlıq abidəsi. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən ölkə əhəmiyyətli abidə kimi qeydiyyata alınmışdır. == Tarixi == Kilsə timpanında inşaat kitabəsinin olmaması, onun tikilmə tarixini müəyyənləşdirməkdə çətinlik yaradır. Lakin, hələ dəqiq öyrənilməməsinə baxmayaraqçəhrayı rəngli qranit pilonlara birləşdirilmiş zəngin dekorlu dörd xaçdaş üzərindəki tarixlə artıq XII əsrdə burada dini kompleks olduğunu sübut edir.Abidəni tədqiq etmiş K. Mkrtçyan qeyd edir ki, divar hörgüsü, epiqrafika nümunələrinin stilistik xüsusiyyətləri və sair xüsusiyyətləri əsas götürərək demək olar ki, kilsə XVI-XVII əsrlərdə daha qədim dini kompleksin yerində inşa edilmişdir. == Memarlıq xüsusiyyətləri == Kilsə Çörəkli kəndinin düz mərkəzində, məktəb binasının yanında yerləşur. Birnefli bazilika formasına malik tikili tağtavanlı dama malikdir. Planda düzbucaqlı formaya malik tikilinin ölçüləri 12.6x6 metrdir. Kilsənin inşasında yaxşı yonulmuş yerli daşlardan istifadə edilmişdir.Apsidanın hər iki tərəfində köməkçi otaqlar vardır. Kilsənin əsas girişi cənub tərəfdəndir. Buna baxmayaraq, şimal divarında da giriş qapısı olmuş, lakin, sonrakı dövrdə həmin qapı hörülərək qapadılmışdır.

Müqəddəs Məryəm Ana monastırı — Kəlbəcər rayonunun Zar kəndi ərazisində, Xudavəng monastırından 3 km qərbdə, Tərtər çayının sahilində yerləşən tarix-memarlıq abidəsi. == Tarixi == Kompleksin ən qədim tikilisi olan Müqəddəs Məryəm Ana kilsəsinin timpanında onun inşa edilmə tarixi və sifarişçisi haqqında məlumat verilmişdir: "çariça, çar Kürikenin qızı…1174-cü il" Ümumilikdə monastır ərazisində səkkiz kitabə oxunmuş və çap edilmişdir ki, onlardan da bəziləri 1174, 1178, 1261-ci illərə aiddir. == Memarlıq xüsusiyyəti == Kompleksə müxtəlif qorunma vəziyyətində olan iyirmidən çox tikili daxildir. Kompleksin ən qədim tikilisi olan Müqəddəs Məryəm Ana kilsəsi onun şimal hissəsində yerləşir. Kilsə planda düzbucaqlı formasına malik olmaqla, tağtavanla örtülmüşdür. Qərb tərəfdən kilsə binasına bitişik düzbucaqlı formalı narteks inşa edilmişdir. Onun qərb girişi orta otağa aparır, böyül cənub-qərb qapısı isə həyətə açılır.Kilsənin qərb tərəfinə bitişik inşa edilmiş ikinci tikili qədim sovməədir. Sovməənin şimal divarı həm də Müqəddəs Məryəm Ana kilsəsinin qərb divarıdır.Kompleksin mərkəzində monastırın əsas kilsəsi yerləşir. Üçnefli bazilika formasına malik tikili maraqlı interyerlərə malik olmaqla, bütün memarlıq xüsusiyyətlərini qoruyaraq dövrümüzə çatmışdır. Kilsənin tağtavanı iki pilon və divarönü yarımpilona söykənir.