Поиск по словарям.

Leksem (en. lexeme) – dilin mənası olan ən kiçik vahidi. Məsələn, BASIC dilindəki 10 PRINT "The square root of 2 is";SQR(2) sətrində 10 leksem var. Bəziləri boşluq simvolunu leksem hesab etmir. Proqramın translyasiya fazalarından biri onun leksik təhlilidir. Bu zaman mətndən dilin leksemləri (açar sözlər, identifikatorlar, literallar və s.) ayrılır, sonra isə onlar sintaktik analizatora ötürülür. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s.

Aleksey — Dünyada daha çox işlədilən rus kişi adı. Bu adı olan tanınmış insanlar Aleksey Favorski — rus, sovet üzvi-kimyaçısı, birinci dərəcəli Stalin mükafatı laureatı, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1945), SSRİ EA-nın (1929) akademiki. Aleksey Smertin — Rusiya futbolçusu Aleksey Çirikov — Rus səyyahı. Aleksey Kosov — Rusiyalı ağır atlet.

Heksen – alkenlərə aid olan C6H12 tərkibli üzvi birləşmələrin ümumi adıdır. == Quruluşu == Heksenlərə karbohidrogenlərin 17 izomeri, o cümlədən, sis- və trans izomerlər aiddir. heksen-1 CH2=CH-CH2-CH2-CH2-CH3 sis-heksen-2 CH3-CH=CH-CH2-CH2-CH3 trans-heksen-2 CH3-CH=CH-CH2-CH2-CH3 sis-heksen-3 CH3-CH2-CH=CH-CH2-CH3 trans-heksen-3 CH3-CH2-CH=CH-CH2-CH3 2-metilpenten-1 CH2=C(CH3)-CH2-CH2-CH3 3-metilpenten-1 CH2=CH-CH(CH3)-CH2-CH3 4-metilpenten-1 CH2=CH-CH2-CH(CH3)-CH3 2-metilpenten-2 CH3-C(CH3)=CH-CH2-CH3 sis-3-metilpenten-2 CH3-CH=C(CH3)-CH2-CH3 trans-3-metilpenten-2 CH3-CH=C(CH3)-CH2-CH3 sis-4-metilpenten-2 CH3-CH=CH-CH(CH3)-CH3 trans-4-metilpenten-2 CH3-CH=CH-CH(CH3)-CH3 2-etilbuten-1 CH2=C(C2H5)-CH2-CH3 2,3-dimetilbuten-1 CH2=C(CH3)-CH(CH3)-CH3 3,3-dimetilbuten-1 CH2=CH-C(CH3)2-CH3 2,3-dimetilbuten-2 CH3-C(CH3)=C(CH3)-CH3 == Fiziki-kimyəvi xassələri == Normal şəraitdə heksenlər rəngsiz mayedirlər, suda həll olmurlar, üzvi həlledicilərdə isə yaxşı həll olurlar. Heksenlər alkenlərin bütün kimyəvi xassələrini daşıyırlar. == Alınması və tətbiqi == Heksen-1-i α-olefinlərlə qarışıq halda etilenin oliqomerləşməsindən, parafinlərin termiki krekinqindən, izoheksenləri isə propilenin dimerləşməsindən alırlar. Heksenlər motor yanacaqlarının yüksək oktanlı komponentlərinin tərkibinə daxildirlər. Izoprenin, yuxarı yağ spirtlərinin və s. alınması üçün istifadə olunurlar. == Mənbə == Химическая энциклопедия / Редкол.: Кнунянц И.Л. и др. — М.: Советская энциклопедия, 1988.

Lexus – Yaponiya avtomobil istehsalçısı Toyotanın lüks avtomobil bölməsi. Lexus brendi dünyanın 90-dan çox ölkə və ərazisində satılır və Yaponiyanın ən çox satılan premium avtomobil markasıdır. Bazar dəyərinə görə Yaponiyanın 10 ən böyük qlobal markası arasında yer alıb. Lexus-un baş ofisi Yaponiyanın Naqoya şəhərində yerləşir. Mərkəzləri isə Brüssel, Belçika və Plano, Texas, ABŞ-da yerləşir. 2005-ci ildən etibarən Yaponiyada satılmağa başlamışdır. 1989-cu ildə ilk çıxdığından bəri, Lexus avtomobillərini dözümlü, möhkəm və yüksək keyfiyyətdə təqdim etdiyi üçün müştərilərin etibarını qazanmışdır. 2006-cı ildə JD Power and Associates Vasitələrin Etibarlılığı Araşdırmasına əsaslanaraq Lexus markasını ABŞ-də ən dözümlü və möhkəm avtomobil istehsal edən marka seçdi. Lexus bu mükafatı 12 il ardıcıl olaraq qazanmışdır.

Teksel (nid. Texel, [ˈtɛsəl]) və ya Tessel — Niderlandın Şimali Hollandiya vilayəti ərazisində yerləşən şəhər. Qərbi-Friz adaları arasında əhali baxımından ən iri adasıdır. Adada eyni adlı ərazi inzibati vahidliyi fəaliyyət göstərir. Hələ 1415-ci ildə adada yerləşən yaşayış məntəqəsi müstəqil şəhər statusu almışdır.. Bölgənin sahəsi 585,96 km² təşkil etsə də, onun 416,14 km² ada ərazisinə daxildir. Teksel şəhəri adadan kənar sahəsi ilə birlikdə Niderlandın sahəsi ən böyük şəhəridir. == Coğrafi məlumat == Adanın sahəsi 169,82 km² təşkil edir. Onun ərazisində 13,711 nəfər (2008) yaşayır. Adada 7 şəhərcik vardır: De Koksdorp De Kooq De Vaal Den Burq Den-Hoorn Oosterend AudeşildAdada onlarla kiçik qəsəbə yerləşir.

Veksel (alm. Wechsel‎) – müəyyən müddət keçəndən sonra veksel verənin müəyyən məbləği vaxtı çatdıqda veksel sahibinə ödəməsini təsdiq edən pul öhdəliyidir. Veksel-qiymətli kağızların,pul öhdəliklərinin növü; qanunla nəzərdə tutulmuş şəkildə tərtib olunmuş və onun sahibinə müəyyən olunmuş vaxt keçəndən sonra öhdəlik vermiş şəxsdən sənəddə göstərilmiş pul məbləğini qəti tələb etmək hüququ verən borc iltizamının xüsusi formasıdır. Bunun 2 növü mövcuddur: a) barat (tratta) vekseli – bir şəxsin digər şəxsə onun üçüncü şəxsə müəyyən müddətdə müəyyən məbləğdə pul verilməsi haqqında yazılı əmridir. Vaxtı göstərilməmiş barat vekseli təqdim olunarkən onun haqqı ödənilməlidir. b) sadə veksel – bir və ya bir neçə şəxsin müəyyən məbləğ pulu müəyyən edilmiş vaxtda ödəyəcəkləri barədə şərtsiz yazılı öhdəlik və ya iltizamdır.Sadə veksel eyni dərəcədə məsuliyyət daşıyan bir neçə şəxs tərəfindən verilə bilər. Depozit pullar sistemində xüsusi yeri veksellər tutur, hansılar ki, kredit pullarına aid edilir. Həqiqətən də, veksel kredit-hesablaşmavasitəsi kimi banknotun, bir qədər sonra kağız pulun hansısa bir nümunəsi kimi çıxış edir. lakin müasir iqtisadi nəzəriyyədə veksellərə pul sifətində yox, əhəmiyyətli dərəcədə qiymətli kağızlar kimi baxırlar. Halbuki, inkişaf etməkdə olan ölkələrin pul tədavülündə maliyyə veksellərinin hesablaşma vasitəsi kimi əhəmiyyəti kifayət qədər yüksəkdir.

Aleksey Abrikosov (rus. Алексей Алексеевич Абрикосов; 25 iyun 1928[…], Moskva – 29 mart 2017[…], Palo-Alto[d], Kaliforniya)- 25 İyun 1928-ci ildə Moskvada anadan olan rus nəzəri fizikdir. 2003-cü ildə Fizika üzrə Nobel mükafatını qazanmışdır. == Bioqrafiyası == 1928-ci ildə Moskvada fizik ana-ata Aleksey İvanoviç Abrikosov və Fanny Davidovna Vulf oğulları olaraq dünyaya gəlmişdir. 1977-ci ildə Svetlana Yuriyevna Bunkova ilə evlənən Abrikosovun iki oğlu, bir də qızı var. == Təhsili == 1943-cü ildə məzun olan Abrikosov Enerji Mühəndisliyi İnstitutunda bakalavr təhsilinə başlayır. 1945-ci ildə daxil olduğu Moskva Dövlət Universitetinin Fizika bölməsindən 1948-ci ildə məzun olur. Kapitza İnstitutu-Fizika Problemləri bölməsində həkim şagirdi olaraq qəbul edilir. Lev Landau həkim müəllimi olmuşdur. 1951-ci ildə verdiyi' istilik diffuziyası tamamilə və tam ionlaşmış plazmalar 'tezisiylə professor ünvanı alır.

Aleksey Nikitiç Anoxin (7 avqust 1961) — avtomatik idarəetmə sistemləri, caz pianoçusu və ictimai xadim, Sovet və Rusiya alimi, Elmlər doktoru (2001), NNIU MEPhI Obninsk Nüvə Enerji İnstitutunun Avtomatlaşdırılmış İdarəetmə Sistemləri şöbəsinin müdiri (2001), Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentlik eksperti, Obninsk Caz Klubunun direktoru. == Təhsili == Bakıda orta məktəb (1978-ci ildə bitirmişdir) Moskva Mühəndis Fizika İnstitutunun Obninsk filialı, Avtomatik idarəetmə sistemləri (1984-cü ildə bitirmişdir) Texnika elmləri namizədi, ixtisas 05.13.01 — sistem təhlili, idarəetmə və informasiyanın işlənməsi (1990). Tezisin mövzusu: "Nüvə stansiyanın enerji blokunun operatoru üçün informasiya dəstəyi dizaynının formalaşdırılması metodlarının işlənməsi" Elmlər doktoru, ixtisas 05.13.01 — sistem təhlili, idarəetmə və informasiya işlənməsi (2001) Tezisin mövzusu: "Nüvə stansiyaların dizayn və istismarının erqonomik təminatının sistemli təhlili" == Bioqrafiya == O Bakıda böyümüş və orta məktəbi bitirmişdir. 1984-cü ildə MEPhinin Obninsk filialını bitirdikdən sonra, bir il Hydrometeorological Instrumentation Mərkəzi Dizayn Bürosunda (2006-cı ildən QHT-nin Typhoon hissəsi kimi) işləmişdir. 1986–1989-cu illərdə IAEA-nın Avtomatlaşdırılmış İdarəetmə Sistemləri şöbəsində stajçı tədqiqatçı vəzifəsində çalışıb. Orada tam zamanlı aspiranturada təhsil almışdır. Məzuniyət sonrasında bölümdə qalıb. Asistent (1989), dosent (1991), bölüm müavini (1996), şöbə müdiri (2001). 1996-cı ildən etibarən Bauman Moskva Dövlət Texniki Universitetinin Politexnik Təhsil Universitetinin ali təhsil müəssisələrinin bir hissəsi, 220200 "İnformasiya və idarəetmə proseslərinin avtomatlaşdırılmış sistemləri" ixtisası üzrə təhsil və metodik komissiya sədrinin müavinidir. Onun vəzifələrinin bir hissəsi olaraq, bu ixtisas üzrə bir neçə Rusiya universitetinin daimi metodoloji dəstəyi təmin edir, təhsil proqramlarının lisenziyalaşdırılması və sertifikatlaşdırma imtahanlarını aparır və sənədləri saxlayır.

Aleksey İnnokenteviç Antonov (15 (27) sentyabr 1896, Qrodno, Litva general-qubernatorluğu[d] – 18 iyun 1962, Moskva) — Sovet hərbi komandiri, ordu generalı. 1945–1946-cı illərdə Ali Qərərgah rəisi. 1942-ci ilin dekabrında Böyük Vətən müharibəsində sovet qoşunlarının demək olar ki, bütün qoşunlarında iştirak edib. Üç dəfə "Lenin" ordeni, Dörd dəfə Qırmızı Bayraq ordeni, "Qələbə" ordeni və s. laueratıdır. == Həyatı == Aleksey Antonov 28 sentyabr 1896-cı ildə Belorusiyanın Qrodno şəhərində anadan olub. Atası—İnnokenti Alekseyviç Antonov kapitan, artilleriya zabiti, anası—Terez Ksaverevnı Antonov evdar qadın idi. Antonovun atası Sibirdə Aleksandrov Hərbi Məktəbini bitirib. 1904-cü ildə ailəsi Ukraynaya—Ostroq şəhərinə köçür. Burada Aleksey gimnaziyaya daxil olur.

Aqrba Aleksey Serqeyeviç (10 yanvar 1897, Lidzava[d], Kutaisi quberniyası – 21 aprel 1938, Kommunarka poliqonu[d]) — Azərbaycan SSR Dövlət Siyasi İdarəsinin sədri. == Həyatı == 1897-ci ildə Suxumi dairəsinin (indiki Gürcüstan Respublikası) Qudauti məntəqəsinin Lidzava kəndində anadan olmuşdur. A.Aqrba ilk təhsilini kənd və 1907–1911-ci illərdə Novo-Afonski internat məktəblərində aldıqdan sonra, Qudautidə müəllim məktəbini bitirmişdir. 1914-cü ildə Suxumidə pedaqoji kurslara daxil olmuş və 1916-cı ildə xalq müəllimi adını almışdır. 1917-ci ilin yayından fevral inqilabına qədər olan müddətdə Lidzava kənd məktəbində müəllim işləmiş, fevral inqilabı dövründə kənd yığıncağının qərarına əsasən ictimai təhlükəsizlik Komitəsinin sədri seçilmişdir. Oktyabr çevrilişindən sonra o, Lidzava icmasından kənd deputatlarının qəza qurultayına nümayəndə kimi göndərilir. Gürcü menşevikləri Abxaziyaya daxil olduqdan sonra A.Aqrba bolşeviklərlə əlaqələrini gizli şəkildə saxlamış və bir müddət təsərrüfat işlərində çalışmışdır. 1920-ci ildə onun namizədliyi Qudauti qəza milisi sədrinin köməkçisi vəzifəsinə sürülən A.Aqrba bir müddət sonra bolşeviklərlə əlaqəsi aşkarlanması səbəbindən həbs olunmuşdur. Qudauti, Suxumi və Kutaisi həbsxanalarında saxlanılan A.Aqrba Qırmızı ordu tərəfindən azad olunaraq yenidən Abxaziyaya göndərilmişdir. 1921–1922-ci illərdə Abxaziyanın hərbi komissarı, 1923-cü ilin mart ayında daxili işlər xalq komissarı və Abxaziya DSİ-nin sədri vəzifələrində işləyən A.Aqrba eyni zamanda, Abxaziya vilayət komitəsinin və seçki komissiyasının üzvü kimi də fəaliyyət göstərmişdir.

Aleksey Andreyeviç Arakçeyev (23 sentyabr (4 oktyabr) 1769 – 21 aprel (3 may) 1834, Qruzino[d], Novqorod quberniyası[d])—Rusiya hərbi xadimi. == Həyatı == Rusiyanın hərbi naziri məşhur dövlət adamı Arakçeyev (qraf Aleksey Andreyeviç Arakçeyev 1769–1834) qədim, lakin yoxsullaşmış zadəgan ailəsindən çıxmışdı. Rusların "Nəsil Şəcərəsi Kitabı"nda Arakçeyevlərin nəsli haqqında deyilir: "1695-ci il martın 6-da çar fərmanı ilə Novqorodlu İvan Stepanoviç Arakçeyevə onun özünün, ata və babalarının dövlət qarşısındakı xidmətlərinə görə Novqorod quberniyasında kəndlər, əkin-biçin yerləri bağışlanır". Qraf Arakçeyevə qədər də bu ailədən onu şöhrətləndirən hərb adamları çıxmışlar. Məsələn, Arakçeyevin babası Vasili Stepanoviç Arakçeyev general Minixin komandanlığı altında vuruşmuş, Oçakov altında yaralanmıĢ, general rütbəsində istefaya çıxmışdı. Onun qardaşı oğlu Andrey Alekseyeviç isə, poruçik rütbəsində istefaya çıxanda, ona irsən yetişmiş 20 təhkimlisi olan kiçicik kəndə malik idi. Bu Pyotrun onun babalarına səxavətlə bağışladığı hədiyyədən qalan son yadigar idi. Üç oğlu var idi. Bu kasıb zadəganın üç oğlunun üçü də general rütbəsinə qalxıb dövlətdə görkəmli mövqelər qazanacaqdılar. Hələ ki, həmin gələcəyin böyük dövlət adamı olacaq oğlunu Peterburqa aparıb artilleriya məktəbinə düzəldənə kimi yazığm döymədiyi qapı qalmayacaqdı.

Aleksey Yureviç Avdeyev (17 may 1967, Daşkənd) — Rusiya Federasiyası hərbi xadimi. 2019-cu ildən Cənub Hərbi Dairə Komandanının müavini, general-leytenant (2016). == Həyatı == 1967-ci il mayın 17-də Daşkənddə anadan olmuşdur. 1984-cü ildə Sverdlovsk Suvorov hərbi məktəbini bitirmişdir. 1988-ci ildə V.I.Lenin adına Qırmızı Ulduzlu Daşkənd Ali Ümumqoşun Komandanlıq məktəbindən müdavim olmuşdur. Hərbi məktəbi bitirdikdən sonra, 1988-1996-cı illərdə Şimali Qafqaz Hərbi Dairəsində müxtəlif komandir vəzifələrində xidmət etmişdir. 1999-cu ildə Rusiya Federasiyası Silahlı Qüvvələrinin Ümumqoşun Akademiyasını bitirmişdir. 2008-ci ildə Rusiya Federasiyası Silahlı Qüvvələri Baş Qərargahının Hərbi Akademiyasında təhsil almışdır. == Hərbi karyerası == Rusiya Federasiyası Silahlı Qüvvələri Baş Qərargahının Hərbi Akademiyasını bitirdikdən sonra motoatıcı diviziyanın komandiri (Sibir Hərbi Dairəsi) təyin edilmişdir. 2010-cu ilin ortalarında təşkilatlanma və səfərbərlik şöbəsinin müdiri - Sibir Hərbi Dairəsinin təşkilati və səfərbərlik işləri üzrə qərargah rəisinin müavini (Novosibirsk) təyin olunmuşdu.

Aleksey Balabanov (rus. Алексей Балабанов; doğ. 25 fevral 1959, Sverdlovsk — 18 may 2013, Sankt-Peterburq) — rusiyalı rejissor, ssenari müəllifi və prodüser. "Eybəcərlər və insanlar haqqında" filmində rejissor işinə görə "Nika" mükafatının sahibi, "Qardaş" və "Müharibə" filmlərinə görə "Kinotavr" kinofestivalın ikiqat mükafatçısı. == Həyatı == 25 fevral 1959-cu ildə Sverdlovskda anadan olub. Nikolay Dobrolyubov adına Nijni Novqorod Dövlət Dillər Universitetinin tərcümə fakültəsində təhsil alıb. 1981-83-cü illərdə Sovet Ordusunda zabit kimi hərbi xidmət keçib (hərbi-nəqliyyat aviasiyasında). Bu illər ərzində Afrika və Asiya ölkələrinə səyahət edib. Sonradan bu təcrübə ona "200-cü yük" filmində kömək oldu. Əfqanıstan müharibəsi iştirakçısı olub.

Aleksey Vladimiroviç Batalov (rus. Алексей Владимирович Баталов; 20 noyabr, 1928–2017) — Rusiya aktyoru və rejissoru. == Həyatı == Aleksey Batalov 1928-ci il noyabrın 20-də Vladimir şəhərində, incəsənət xadimlərinin ailəsində dünyaya göz açıb. Atası Vladimir Batalov aktyor və rejissor, anası Nina Olşevskaya aktrisa idi. Alyoşanın 5 yaşı olanda anası atasından ayrılıb və yazıçı Viktor Ardovla ailə həyatı qurub. Onlar Moskvada yaşamağa başlayıblar. Ailələrinə tez-tez qonaq gələn isə anasının rəfiqəsi, məşhur şairə Anna Axmatova olub. Aleksey də uşaqlıqdan onunla dostlaşır, həyatda çox şeyləri ondan öyrənir, sevincini və kədərini onunla bölüşür. Anna Axmatovanı o qədər çox istəyib ki, hətta böyüyəndə onun portretini də çəkib. Gələcək həyat yoldaşı İra Rotova da onun uşaqlıq dostu olub, onlar bağ qonşusu idilər.

Aleksey Anatolyeviç Bloxin (rus. Блохин, Алексей Анатольевич; 13 mart 1957) — Rusiyanın əməkdar artisti. == Həyatı == 13 mart 1957-ci ildə anadan olub. 1978-ci ildə GİTİS-də təhsil alıb və Rusiya Akademik Gənclər Teatrında çalışır.

Aleksey Brianskiy (14 sentyabr 1997, İrkutsk) — Rusiyalı üzgüçü. Aleksey Brianskiy Rusiyanı 2016-cı ildə XXXI Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil etdi. == Karyerası == Aleksey Brianskiy birinci dəfə Olimpiya Oyunlarına 2016-cı ildə qatıldı. O, Rio-de-Janeyroda baş tutan XXXI Yay Olimpiya Oyunlarında kişilər 50 m sərbəst stildə, təsnifat mərhələsində iştirak etdi. 22.33 saniyəlik nəticəsi ilə 28-ci yeri tutdu və yarımfinala vəsiqə qazana bilmədi.

Aleksey Alekseyeviç Brusilov (rus. Алексей Алексеевич Брусилов; 3 avqust 1853, Tiflis – 17 mart 1926[…], Moskva) — rus və sovet hərb xadimi və hərbi pedaqoqu, kavaleriya generalı (6 dekabr 1912-ci ildən), general-adyutant (10 aprel 1915-ci ildən), Rus ordusunun Ali baş komandanı (22 may — 19 iyul 1917), Qırmızı Ordunun baş kavaleriya inspektoru (1923). == Həyatı == Aleksey Brusilov mənşəcə Brusilovlar zadəgan ailəsindəndir. 1853-cü ildə Tiflisdə rus generalı Aleksey Nikolayeviç Brusilovun ailəsində anadan olub (1787-1859). Anası Mariya-Luis Antonovna mənşəcə polyak idi və kollec assessoru A. Nestoyskinin ailəsindən olmuşdur. 27 iyun (9 iyul) 1867-ci ildə Pajeski Korpusuna daxil olmuşdur. 17 iyul 1872-ci ildə korpusu bitirmiş və 15-ci Draqun Tver alayı sıralarına daxil olmuşdur. 1873-1878-ci illərdə - alayın adyutantı olmuş, Qafqazda 1877-1878-ci illər Rusiya-Türkiyə müharibəsinin iştirak etmişdir. Türk qalaları Ərdahan və Qarsın ələ keçirilməsində fərqlənmiş, buna görə də 3-cü və 2-ci dərəcə Müqəddəs Stanislav ordeni və 3-cü dərəcəli Müqəddəs Anna ordeni ilə təltif edilmişdir. 1879-1881-ci illərdə eskadron komandiri və alay təlim komandasının rəisi olmuşdur.

Aleksey Bukulov (oset. Букуылты Алыкси, 8 iyun 1920 – 23 mart 2010, Sxinval) — Cənubi Osetiya, Sovet yazıçısı və jurnalisti. == Bioqrafiyası == 8 iyun 1920-ci ildə Cənubi Osetiyanın Valitikau kəndində kəndli ailəsində anadan olmuşdur. 1940-cı ildə Stalinirski Pedaqoji Texnikumunu bitirir, sonradan Çkaraul ibtidai məktəbinin müdiri təyin edilir. Eyni məktəbdə müəllimliklə məşğul olur. 1940-cı ildə Qırmızı Orduda hərbi xidmətə çağırılır. İlk günlərdən Böyük Vətən müharibəsi döyüşlərində iştirak edir. 1942-ci ildə əsir düşür və Rumıniya ərazisindəki hərbçilər üçün düşərgəyə göndərilir. 1944-cü ildə düşərgədən qaçır və Qırmızı Orduya qoşularaq döyüşə davam edir. Bratislavanın azad edilməsi zamanı Çexoslovakiyada döyüşür.

Aleksey Buldakov (26 mart 1951, Klyuçevski rayonu[d], Altay diyarı – 3 aprel 2019, Ulan-Bator) — Rusiya aktyoru, Rusiyanın xalq artisti (2009) == Həyatı == Aleksey İvanoviç Buldakov 26 mart 1951-ci ildə Altay vilayətində anadan olub. A.Çexov adına Pavlodar Dram Tetarının nəzdində gənclər teatr studiyasında təhsil alıb (1969). 1981-ci ildən Pavlodar, Tomsk, Karaqanda, Ryazan teatrlarında, "Belarusfilm"in nəzdindəki teatr-studiyada (1985-1992) çalışıb. Kinoda 1982-ci ildən çəkilmişdir. Aleksey Buldakov 3 aprel 2019-cu ildə qastrol səfəri zamanı damarın trmobla tıxanması nəticəsində vəfat edib.

Aleksey Dunyaşin, Alek Dunyaşin(tam adı: Aleksey Vasileviç Dunyaşin, rus. Алексей Васильевич Дуняшин; 8 fevral 1904, Böyük Tolkay[d] – 1931) — erzyan əsilli yazıçı, publisist, tənqidçi, ilk Erzya yazarlarından biri. == Həyatı == Aleksey Dunyaşin 8 fevral 1904-cü ildə indiki Samara vilayəti, Poxvistnev rayonu, Böyük Tolkay kəndində kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Rus və Erzya dillərində oçerklər, feletonlar, publisistik məqalələr və hekayələr yazmışdır. Fəaliyyətinin ən səmərəli dövrü Sibirdəki xüsusi müxbir kimi fəaliyyətini qeyd edilir. "Od eryamo" qəzetində onun Sibir erzyanlarının həyatı ilə bağlı publisistik hekayələri dərc edilir. 1925–29-cu illərdə 30-dan çox feilleton yazmışdır. Bu feillotonlar "Pitsi-palakst" ("Gicitkən") kolleksiyasına daxil edilmişdir. 1927-ci ildən "Kirvi tol" ("Məşhəl") romanının üzərində işləmişdir. Bu romanda mordva xalqının 1914–1930-cu illər dövründəki həyatı əks olunmuşdur.

Aleksey Fatyanov (14 iyun 1969) — Azərbaycanı təmsil edən yüngül atlet. == Həyatı == Aleksey Fatyanov 1969-cu il iyunun 14-də anadan olub. == Karyerası == Aleksey Fatyanov 1993-cü ildə Manila şəhərində (Filippin) baş tutan Asiya Çempionatının qalibi oldu. 1995-ci ildə isə Aleksey Fatyanov İndoneziyada baş tutan Asiya Çempionatını gümüş medalla başa vurdu. Aleksey Fatyanov Azərbaycanı 1996-cı ildə Birləşmiş Ştatların Atlanta şəhərində baş tutan XXVI Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib. Nəticədə uzunluğa tullanma turnirində 16.14 metr nəticə göstərdi və təsnifat mərhələsini 31-ci pillədə başa vurdu.

Aleksey Yevqrafovic Favorski (rus. Алексей Евграфович Фаворский; 20 fevral (3 mart) 1860, Pavlovo kəndi — 8 avqust 1945) Leninqrad Nijni Novqorod vilayəti), rus, sovet üzvi-kimyaçısı, birinci dərəcəli Stalin mükafatı laureatı, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1945), SSRİ EA-nın (1929) akademiki. == Tərcümeyi-hal == Nijniqorod və Voloqodsk gimnaziyalarında orta təhsilini alıb. 1878-ci ildə imperator SPb universitetinin fizika-riyaziyyat fakültəsinin təbiət şöbəsinə daxil olub, 1882-ci ildə namizədlik dərəcəsi ilə kursu bitirmişdir. 4-cü kurs tələbəsi olarkən və universitetin kimya laboratoriyasının Butlerov şöbəsində çalışıb. Universitet laboratoriya işini davam etdirməklə yanaşı, 1883-cü ildə Sankt-Peterburqun 1-ci real məktəbinə daxil olub. 1886-ci ildə universitetin texniki laboratoriyasının laborantı yerini tutub. 1891-ci ildə kimya magistr dərəcəsi üçün dissertasiya müdafiə edib, həmin ildə ona fizika-riyaziyyat fakültəsi tərəfindən privat-dosent qismində analitik kimyanın oxuması tapşırılıb. 1895-ci ildə kimya doktoru dərəcəsi üçün dissertasiya müdafiə edib və 1896-ci ildə SPb universitetində texnologiya və texniki kimya kafedrasında işləyib. Həmçinin SSRİ EA-nın Leninqrad kimya texnologiya institutunda çalışıb.

Aleksey Pavloviç Fedçenko (rus. Федченко, Алексей Павлович; 7 (19) fevral 1844, İrkutsk – 3 sentyabr 1873, Monblan) — Orta Asiyadakı səyahətləri ilə məşhur olan rus təbiətşünası, tədqiqatçısı və səyyahı. == Haqqında == Aleksey Fedçenko 19 fevral 1844-cü ildə Sibirdə, İrkutskda anadan olub. O, doğma şəhərində gimnaziyada oxuduqdan sonra zoologiya və geologiya təhsili almaq üçün Moskva Universitetinə yollanıb. Fedçenkonun atası qızıl mədəninə sahib idi, ancaq iflas etdi və Aleksey Fedçenko orta məktəbi bitirəndə vəfat etdi. Daha sonra, o və anası o vaxta qədər Moskva Universitetini bitirmiş və məktəbdə müəllim işləyən böyük qardaşı Qriqori tərəfindən maddi olaraq dəstəkləndi.Aleksey Fedçenko 2 iyul 1867-ci ildə Moskva Universitetinin professoru Aleksandr Armfeldin qızı ilə evləndi və bütün səyahətlərində onun sadiq yoldaşı oldu. O, 1868–1871 -ci illәrdә həyat yoldaşı Olqa Fedçenko ilә birlikdә bir sıra rayonların fiziki coğrafiyası, geologiyası, flora, fauna vә etnologiyasına dair çoxlu material toplayıb. Fedçenko Türküstan vә Alay silsilәlәrini, həmçinin Alay vә Fәrqanә vadilәrini öyrәnib, әn yüksәk zirvәsi ilә birlikdә Alayarxası silsilәsini kәşf edib. Eyni zamanda Fedçenko buzlağı onun şәrәfinә adlandırılıb. == Əsərləri == 1875 Puteshestvie v Turkestan; zoogeographicheskia izledovania.

Aleksey Jarkov (rus. Алексей Жарков; 27 mart 1948, Moskva, RSFSR, SSRİ – 5 iyun 2016, Moskva) — Sovet, Rusiya teatr və kino aktyoru. == Həyatı == Aleksey Dmitriyeviç Jarkov 27 mart 1948-ci ildə anadan olub. MXAT məktəb-studiyasında təhsil alıb (1970). Rusiyanın əməkdar artisti (1984), xalq artistidir (1994).69 yaşlı aktyor uzun sürən ağır xəstəlikdən sonra 5 iyun 2016-cı ildə dünyasını dəyişib.

Aleksey Jiqalkoviç (18 aprel 1996, Minsk) — Belarus müğənnisi. 2007 Avroviziya Uşaq Mahnı Müsabiqəsində Belarusu "С друзьями" ("Dostlarla") mahnısı ilə təmsil etmiş və Ermənistan təmsilçisini bir xal qabaqlayaraq qalib olmuşdur.

Heysəm (ərəb. هيثم‎) — ərəb mənşəli ad.

Leşkər — Azərbaycan Respublikasının Gədəbəy rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. == Tarixi == == Toponimikası == Ləşkər oyk., sadə. Gədəbəy r-nunun Kiçik Qaramurad i.ə.v.-də kənd. Orta dağlıq qurşaqdadır. Leşkər variantmda da qeydə alınmışdır. Yaşayış məntəqəsini vaxtilə Qazax mahalından gəlmiş ailələr xalq arasında Leş- kar adlanan yerdə salmışdılar. Ləşkər İran dillərində “qoşun, ordu”, “düşərgə” mənalarında işlənir. Yerli əhalinin məlumatma görə, vaxtilə İran şahının qoşunu bir müddət burada düşərgə saldığına görə həmin yerə bu ad verilmişdir. == Əhalisi == 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kənddə 670 nəfər əhali yaşayır. == İqtisadiyyatı == Əhalinin əsas məşğuliyyətini kənd təsərrüfatı-əkinçilik, maldarlıq və heyvandarlıq təşkil edir.

Ləklər (xalq)

Sikkim — Hindistanda yerləşən əyalət. Bu əyalət, 16 may 1975-ci ildə bir krallıqdan Hindistanın nəzarəti altına keçmişdir. 2011-ci ilin statistikasına əsasən əyalətdə yaşayan insan sayı 607.000-dir. Əyalətin mərkəzi Qanqtok şəhəridir. Sikkim əyaləti Himalay dağ silsiləsində yerləşir. Dünyanın ən hündür dağı hesab edilən Kançencunga dağı, Sikkim ilə Nepalı ayıran təbii sərhəd hesab edilir. == Toponimiya == Sikkim adının mənşə nəzəriyyəsi onun iki Limbu sözünün birləşməsindən ibarətdir: "yeni" mənasını verən su və "saray" və ya "ev" mənasını verən khyim. == Tarix == == Coğrafiya == Himalay dağlarında yerləşən Sikkim əyaləti dağlıq ərazi ilə xarakterizə olunur. Demək olar ki, bütün əyalət dağlıqdır, hündürlüyü cənubda Qərbi Benqal ilə sərhəddə 280 metrdən (920 fut) Nepal və Tibet yaxınlığındakı şimal zirvələrində 8,586 metrə (28,169 fut) qədər dəyişir. Dünyanın üçüncü ən hündür zirvəsi olan Kangchenjunga zirvəsi Sikkim və Nepal arasında sərhəddə yerləşən ştatın ən yüksək nöqtəsidir.

Səksən (həştad) — say sistemində saylardan biridir. Yetmiş doqquzdan sonra, səksən birdən əvvəl gəlir. == Riyaziyyatda == === Əsas hesablamalarda === Səksən ədədi — cüt ədəddir və eyni zamanda mürəkkəb ədəddir. Belə ki, 1, 2, 4, 5, 8, 10, 16, 20, 40 və 80 ədədlərinə qalıqsız bölünür.

Leqlər, leklər və ya lakzlar (q.yun. Λήγες) — Qafqaz Albaniyasında yaşamış 26 tayfadan biri. Müasir ləzgilərin və ya lakların əcdadları, həmçinin hər iki etnonimin mənşəyi hesab edilir. Gellər və leqlər adətən müasir Dağıstan xalqlarının əcdadları ilə əlaqələndirilir. Bəzi ərəb, bütün antik, gürcü və erməni mənbələrində leq etnonimi bütün Dağıstanın əhalisinə yayılmışdır, lakin orta əsr ərəb müəlliflərinin əksəriyyəti leqləri müasir ləzgilərin əcdadları ilə müqayisə edirlər.Leqlər 371-ci ildə Dzirav döyüşündə iştirak etmişdir. K. Trever Movses Xorenliyə istinad edərək qeyd etmişdir ki, "farsların tərəfində təkcə albanlar deyil, həm də onların padşahı igid Şargirin başçılıq etdiyi dəstəsi darmadağın edilərək qovulmuş leqlər də döyüşürdülər". == Toponimlər == İstər ləzgidilli xalqların tarixən yığcam məskəni olan ərazilərdə, istərsə də başqa yerlərdə leq və ya lək etnonimi ilə əlaqəli bir sıra toponimlər qorunub saxlanılmışdır. Bunlara Azərbaycanda Ləki, Ləkit, Ləgər, Ləkçılpaq kəndlərini, Rusiyada, Rutul rayonunun cənubunda Ləkirgə silsiləsini nümunə göstərmək olar. == Mənbə == === İstinadlar === === Ədəbiyyat === Ихилов, М. М. Народности лезгинской группы: этнографическое исследование прошлого и настоящего лезгин, табасаранцев, рутулов, цахуров, агулов. — Махачкала: ДФ АН СССР, ИИЯЛ им.

Fəşəm (Farsca: فشم‎, Fasham) — İranın Tehran ostanında şəhər. == Ümumi məlumat == Tehran ostanının Şimiranat şəhristanının Rudbar-i Qəsran bəxşində olan və bu bəxşin idarə mərkəzi olan şəhərin 2006-cı il rəsmi əhalisi 6.895 nəfər və 2.019 evdir.

Ləkər — Azərbaycan Respublikasının Lerik rayonunun Bürsülüm inzibati ərazi vahidində kənd. == Əhalisi == Əhalisi 206 nəfərdir. == Toponimiyası == Yaşayış məntəqəsi həmin rayondakı Şiləvar kəndindən ayrılmış ailələrin məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. Oykonimi ləkər/ləgər (dağ ətəyində çökəklik) və ya lüəkər (yarğanlı yer) sözləri ilə əlaqələndirirlər. Kəndin adı ərazidən axan eyniadlı çayın adından götürülmüşdür.

Xəşəm (lat. Aspius aspius) — Xəzər dənizində bir növ və bir yarım növ şəklində mövcuddur. Əsas növ əsasən şimali Xəzərdə yaşayır və çoxalmaq üçün Volqa, Ural və Terek çaylarına girir. Yarım növ isə əsasən Xəzərin cənubunda yayılmışdır. Xəşəm keçici balıqdır, dənizdə yaşayır, cinsi yetişkənliyə çatdıqdan sonra (5–6 yaşında) çoxalmaq üçün oktyabrdan başlayaraq fevrala qədər (bəzən mart-aprelə qədər) əsasən Kür çayına, az miqdarda Qızılağac körfəzinə keçir. Kürü verməsi apreldə, suda temperatur 14 °C olduqda baş verir, kürülərini 0,5–1,5 m dərinlikdə xırda daşlar üzərinə tökür. Hər bir dişi balıq 46,8 mindən 342 min ədədədək kürü verir. Kürüdən çıxmış sürfələr bir müddət çayda qalır. Orada qidalanıb böyüyən balıq körpələri sonra dənizə miqrasiya edərək 30–40 m dərinlikdə yaşayır. Xəşəm yırtıcı balıqdır, artıq 6–9 sm uzunluğa çatmış körpələr başqa balıqların körpələri ilə qidalanır.

Yəşəm — kvars və ya xalsedonla sementləşmiş mikroskopik kvars dənələrindən ibarət bərk süxurdur. Tərkibində böyük miqdarda dəmir, alüminium, kalsium oksidlərinin və həmçinin qranat, xlorit, epidot kimi mineral qarışılqların olması ona çox müxtəlif rənglər verir. Yəşəmin ən yaxşı növlərindən istənilən rəng və çarlara rast gəlinir. Görkəmli mineroloq – alim A.Y.Fersman bu daş haqqında belə yazmışdır: “Mən öz rəng zənginliyinə görə yəşəm qədər fərqlənən ikinci bir mineralk növü tanımıram ; təmiz göy rəngdən başqa , yəşəmdə bütün rəng çalarları var və onlar birləşərək nağılvari mənzərə yaradır”Çinlilər yəşəmi ilahiləşdirmişlər.Yəşəmlər qədim dənizlərin dibində, sualtı bazalt-liparit vulkanlatının yaxınlığında əmələ gəlmidir. Qərbi Avropa ölkələrində yəşəmdən bəzık daşı kimi XV-XVİ əsrlərdə istifadə etmişlər.Rusiyada I Pyotr dövründə filiz bilicilərini yəşəm arxasınca Urala, ya da Sibir göndərirdilərXVIII əsrdə Urala Orsk şəhəri yaxınlığında Polkovnik dağında müstəsna dərəcədə gözəl, ala-bəzək yəşəm daşları tapıldı.Bəzək əqiqlərinin ehtiyatı praktiki olaraq tükənməzdir.Bu , planetimizdə ən geniş yayılmış süxurlardandır. Rusdiyada , təkcə Uralda 250-dən çox yataq məlumdur.Burada onlar Qütb Uralından Qazaxıstana qədər eni 50 km zolaq şəklində uzanan ərazidə rast gəlir. Əvvəllər olduğu kimi, indi də bu daşlardan bir çox ölkələrdə suvenirlər düzəldilir. Astroloqlar hesab edirlər ki, yəşəm insanlara gələcəyi görmək qabiliyyəti varir və uğur gətiri.Bu daş dolça, balıq və qoç bürcü altında doğulan insanlara kömək edir. Yəşəmdə skeleti opaldan və ya əhəngdən olan dəniz heyvanlarının qalıqları rast gəlinir. Yəşəm vulkanik süxurlarla bir yerdə tapılır; qiymətli məmulatların hazırlanmasında və zərgərlikdə istifadə edilir.