Поиск по словарям.

Gerçək rejim (en. real mode) – IBM-uyumlu və Intel 80x86 mikroprosessorlar ailəsinin bazasında olan başqa kompüterlərin “doğma”, yəni susqunluqla qəbul olunmuş iş rejimi; yalnız MS-DOS’da işləyir. Gerçək rejim yalnız mikroprosessora və onun yaddaşla işləmə üsuluna aiddir, ancaq bu rejim istifadəçiyə təktapşırıqlı iş rejimi (verilmiş anda yalnız bir proqram işləyir) vermək baxımından da xarakterizə oluna bilər. Gerçək rejim Intel 80286, 80386 və i486 mikroprosessorları üçün hazırlanmış bir araya sığışmayan iki rejimdən biridir. Daha universal qorunmuş rejimdən [protected mode] fərqli olaraq, gerçək rejim çoxtapşırıqlı rejimin iki vacib komponenti – yaddaşın idarəolunması və onun qorunması üçün imkanlar təklif etmir (OS/2 əməliyyat sistemində bu imkanlar var). == Gerçək zaman canlandırması == Gerçək zaman canlandırması (en. real-time animation) – kompüter animasiyasında: görüntünün kadrlarının öncə hesablanıb yazıldığı, sonra isə rəvan hərəkət illüziyası almaq üçün daha yüksək sürətlə virtual zamanda yerinə yetirildiyi multiplikasiyadan fərqli olaraq, imitasiya olunan obyekt real şəraitdə hansı sürətlə hərəkət edə bilərsə, ekrandakı görüntülərin də həmin sürətlə yenilənməsi. == Gerçək zamanlı əməliyyat sistemi == Gerçək zamanlı əməliyyat sistemi (en. real-time operating system (RTOS)– idarəedici avadanlıqlar, yaxud maşınlar üçün işlənib hazırlanmış, yaxud optimallaşdırılmış əməliyyat sistemi. == Gerçək zamanlı proqramlaşdırma == Gerçək zamanlı proqramlaşdırma (en.

Təmsili demokratiyalar içərisində Parlamentar rejimin təməl xüsusiyyətlərini bu şəkildə yekunlaşdırmaq mümkündür: Parlamentar rejimdə qanunuma və icra etmə orqanları hüquqi cəhətdən bir-birindən müstəqildir, ancaq aralarında bir sıra əməkdaşlıq və qarşılıqlı təsir mexanizmləri vardır. Bu rejimdə icra etmə iki-başlıdır. Dövlət başçısı, icra etmənin məsuliyyətsiz başını meydana gətirər. İcra etmənin məsul orqanının başında isə baş nazir ol/tapılar. Baş nazirin parlamentar olması şərti var; buna qarşı nazirlərin parlamentar olması şərti axtarılmamaqdadır. Dövlət başçısının siyasi baxımdan məsuliyyəti yoxdur. Nazirlər kabinetinin parlamentə qarşı məsuliyyəti var Dövlət başçısı hökumət etməz. Dövlət başçısının uzlaşdırıcı və xəbərdarlıqçı bir rolu var. İcra etmənin digər başını meydana gətirən Nazirlər kabineti, qanunuma orqanına qarşı məsuldur. Parlamentar sistemlərdə əksəriyyət qanunu ümumiyyətlə əsasdır.

Qrafik rejim - (ing. graphics mode, rus. графический режим) - IBM PC-uyumlu kompüterlərdə: displeyin ekranında xətlərin və simvolların piksel-piksel çəkildiyi iş rejimi. Qrafik rejimdə görüntülər ekranda ayrı-ayrı nöqtələrdən qurulduğundan o, mətn rejiminə (TEXT MODE) nisbətən geniş rəsm imkanları verir. Belə ki, siçanın göstəricisi, sadəcə, yanıb-sönən düzbucaqlı və ya cizgi şəklində deyil, ox və ya başqa formada ola bilər; bundan başqa, yarımqalın və ya kursiv atributlu simvolları şərti işarələrlə (altdan işıqlanma, altdan xətçəkmə və ya hərfin rəngini dəyişdirmə) deyil, onların çapda görsənəcəkləri şəkildə göstərilə bilər. İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Siyasi rejim — bir dövlət idarəolunmasında suverenliyin kim tərəfindən və nə şəkildə istifadə ediləcəyini təyin edən formal və informal qayda və vasitələri ifadə edir. Siyasi rejimin digər adı "hökumət sistemi"dir. Siyasi rejimləri ümumiyyətlə; iştirak ağırlıqlı (birbaşa demokratiya), təmsil ağırlıqlı (təmsili demokratiya), olmaq üzrə iki qrupda yığmaq mümkündür. Birbaşa demokratiya, xalqın rəhbərliklə əlaqədar qərarları özünün al/götürməsi və bunu yenə özünün tətbiqi deməkdir. Gerçək həyatda doğrudan demokratiyanın tam mənasıyla tətbiq olunması asan deyil. Çünki, doğrudan demokratiyalarda cəmiyyətdə hər fərdin cəmiyyəti maraqlandıran qərarlara və edilən tətbiqlərə şəxsən iştirakı haqqında danışılan olmaq olmalıdır. Bunun isə günümüz cəmiyyətlərində tətbiq olunma imkanı olduqca güc və hətta qeyri-mümkündür. Təmsili (nümayəndəli) demokratiyalar isə xalqın özünü idarə edəcək nümayəndələrini seçməsi və onlara idarə etmə səlahiyyətini təhvil verməsi mənasını verməkdədir. İndiki vaxtda tətbiq olunma imkanı olduqca güc və hətta qeyri-mümkün olan doğrudan demokratiyalar bir tərəfə buraxılsa təmsili demokratiyaları; parlamentar rejim, başçılıq rejimi, yarı-başçılıq rejimi və məclis hökuməti sistemi olmaq üzrə dörd qrupa ayırmaq mümkündür. Təmsili demokratiyalar içərisində Parlamentar rejimin təməl xüsusiyyətlərini bu şəkildə yekunlaşdırmaq mümkündür: Parlamentar rejimdə qanunuma və icra etmə orqanları hukuken bir-birindən müstəqildir, ancaq aralarında bir sıra əməkdaşlıq və qarlılıqlı təsir mexanizmləri vardır.

Təhlükəsiz rejim (safe mode) – kompüterin əməliyyat sisteminin diaqnostik rejimi. Təhlükəsizlik rejimi əməliyyat sistemi ilə bağlı bir çox problemlərin aradan qaldırılması üçün nəzərdə tutulub. Microsoft Windows, Mac OS X və Ubuntu kimi çağdaş əməliyyat sistemlərində təhlükəsizlik rejimi gerçəkləşdirilib (Mac OS X sistemində bu rejim "Safe Boot" adlanır). Mürəkkəb elektron qurğularda da belə bir rejim nəzərdə tutulur. Təhlükəsizlik rejimində əməliyyat sisteminin funksionallığı məhdudlaşdırılır, ancaq problemlərin seçdirilməsi asanlaşır, çünki mahiyyətə uyğun olmayan komponentlərin əksəriyyəti “söndürülür”. Microsoft Windows əməliyyat sistemində təhlükəsizlik rejimi sistemin yüklənməsi zamanı F8 klavişi vasitəsilə aktivləşdirilir. Standart "Safe Mode" variantı ilə bərabər, bu menyuda bir sıra digər təhlükəsiz rejimlər də mövcuddur: Safe Mode with Networking – Şəbəkə dəstəkli Təhlükəsiz rejimdir, şəbəkənin istifadəsi üçün lazım olan sürücü və xidmətləri yükləyir. İnternet və ya lokal şəbəkədən istifadə etməyə imkan verir. Safe Mode with Command Prompt – Əmr sətri ilə Təhlükəsiz rejimdir, adi rejim ilə eynidir, lakin standart qrafik mühit yerinə əmr sətrini (cmd.exe) işə salır. Enable VGA Mode – VGA rejimi, Windows-u 640x480 ekran keyfiyyəti ilə işə salır və cari sürücüdən istifadə edir (adi təhlükəsiz rejimi isə vga.sys sürücüsündən istifadə edir).

Biogeokimyəvi rejim — tektonik, vulkanik, hidrodinamiki, geomorfoloji, oksidləşmə-reduksiya və s. təbii proseslərdə iştirak edən kimyəvi elementlərin təsirindən biogeokimyəvi mühit tiplərinin yaranmasıdır. Tektonik proseslərdə — S, vulkanik proseslərdə Pb, hidrodinamiki proseslərdə — C, geomorfoloji proseslərdə — Si və oksidləşmə-reduksiya proseslərində — Fe kimyəvi elementlərinin yaratdıqları biogeokimyəvi mühit tipləri mövcuddur.

Geokimyəvi rejim – tektonik, maqmatik, hidrotermal, metasomatik, metamorfik, hidrodinamiki, epigenetik və biokimyəvi proseslərdə iştirak edən kimyəvi elementlərin və yaxud kimyəvi birləşmələrin formalaşdırdığı fiziki-kimyəvi şəraitdir. Geokimyəvi rejimin tipləri çox olub hansısa bir kimyəvi elementin və yaxud da kimyəvi birləşmənin fiziki-kimyəvi xüsusiyyətini özündə saxlayır. Bunlara geokimyəvi rejimin fiziki, kimyəvi, termik, üzvi, bərpaedici, oksidləşdirici, hidrodinamiki, hidrokimyəvi, atmokimyəvi, biogeokimyəvi, biokimyəvi və s. tipləri daxildir. Geokimyəvi rejim tiplərinin müəyyən edilməsində fəal su növlərindən (kükürdlü, hidrokarbonatlı, hidrogen-sulfidli və s.), həmçinin su növlərinin kimyəvi təkibindən (CO2, H2S, CH4, H2, N2, O2, Fe, K, Ca, Mg, S və s.) və geokimyəvi xüsusiyyətlərindən istifadə edilir.

Seysmik rejim— ərazinin zaman və məkan üzrə araşdırılan zəlzələlər toplusu Hər hansı bir ərazinin seysmik rejimi dedikdə bu ərazinin zaman və məkan üzrə araşdırılan zəlzələlər toplusu başa düşülür. Seysmik rejimin öyrənilməsi zəlzələlərin məkanda paylanması xüsusiyyətlərinin aydınlaşdırılması və bu paylanmanın tabe olduğu qanunauyğunluqların müəyyənləşdirilməsi deməkdir. Zəlzələlərin təkrarlanma qrafiki - zəlzələlərin baş vermə tezliyinin (N) onların energetik siniflərinə K=lgE (E-seysmik enerjidir, coulla) və ya maqnitudlarına M görə paylanmasının statistik (N (K) və ya N (M)) funksiyasıdır. Təcrübə göstərir ki, bu funksiyanın qrafiki K və ya M ilə lgN koordinat sis¬temində müəyyən intervallar daxilində adətən düz xətlidir. Həmin qrafik seysmik rejimin üç əsas parametrləri ilə səciyyələnir: 1) Təkrarlanma qrafikinin mailliyi 2) Seysmik aktivlik A - qrafikin zəlzələlərin müəyyən K=K0 qiymətinə uyğun başlanğıc ordinatı; 3) Təkrarlanma qrafikinin sağ sonu ilə təyin edilən zəlzələlərin mümkün olan maksimal qiyməti K max və ya (M max). Ərazinin seysmik rejimini öyrənərkən həmin ərazidə itirilmədən qeydə alınan zəlzələlərin minimal energetik (K min) və ya maqnitud (M min) səviyyəsinin müəyyənləşdirilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Beləki, bu səviyyəni nəzərə almadan bu və ya digər ərazi üçün tərtib edilmiş episentrlər xəritəsi və ya digər seysmoloji tərtibatlar həmin ərazinin seysmikliyi haqqında yanlış təsəvvür yarada bilər. İtirilmədən qeydə alınan zəlzələlərin minimal energetik səviyyəsinin müəyyənləşdirilməsi üçün qrafik və zəlzələlərin qeyd edilmə uzaqlığının qiy-mətləndirilməsi metodlarından istifadə olunur.Qrafik üsul ondan ibarətdir ki, energetik sinif (K) və ya maqnitudun (M) geniş diapazonunda zəlzələlə¬rin təkrarlanma qrafiki qurularkən onun sol hissəsində N(K) və ya N(M) nöqtələrinin (orta təkrarlanma tezliklərinin) approksimasiya xəttindən kənara çıxmaları müşahidə olunur. Belə hallar müşahidə materiallarının emalı zamanı seysmik müşahidə şəbəkəsi stansiyalarının həssaslığının məhdudluğu ilə əlaqədar olaraq müəyyən energetik sinifli (K) və ya maqnitudlu (M) zəlzələlərin itirilməsi ilə izah olunur. Hesab olunur ki, təkrarlanma qrafikində approksima¬siya xəttindən sol tərəfə meyillənmiş nöqtəyə uyğun gələn sinifdən (K) və ya maqnituddan (M) sağdakı sinif (maqnituda) itirilmədən qeydə alınan zəlzələlə¬rin minimal energetik (maqnitud) səviyyəsinə uyğun gəlir.

Köhnə rejim (fr. Ancien Régime) və ya inqilabaqədərki Fransa — Fransada təxminən XVI əsrin sonu - XVII əvvəlindən mövcud olan və Böyük Fransa inqilabına qədər davam edən siyasi və sosial-iqtisadi rejimi xarakterizə edən tarixşünaslıq termini. Fransız tarixçisi P. Huberin yazdığı kimi, “Köhnə rejimin monarxiyası Fransanın XVI əsrin ikinci yarısında dağılmasına səbəb olan vətəndaş müharibələrində yaranmışdır.” Bununla belə, onun bəzi xüsusiyyətləri daha əvvəl yaranmışdır.

Gizli rejim — istifadəçilərə öz cihazlarından onlayn fəaliyyətlərinə dair heç bir iz qoymadan internetdən istifadə etmək imkanı verən veb brauzer xüsusiyyəti. Bu rejimdə brauzer öz əsas sessiyasından və istifadəçi məlumatlarından ayrı müvəqqəti sessiya yaradır. Axtarış tarixçəsi qeydə alınmır və kukilər və keş kimi sessiya ilə bağlı məlumatlar sessiya bitdikdən sonra silinir. Bu rejimlərin əsas məqsədi müəyyən bir baxış seansından olan məlumatların və tarixçənin cihazda qalmamasını və ya eyni cihazın digər istifadəçisi tərəfindən əldə edilməməsini təmin etməkdir. Veb tərtibatda səhifələrin ziyarətçilərə ilk dəfə necə göründüyünü test etmək üçün istifadə edilə bilər. Gizli rejim istifadəçilərin digər veb-saytlar və ya internet xidmət provayderi (ISP) tərəfindən izlənməsinin qarşısını almır. Bundan əlavə, müəyyən edilə bilən fəaliyyət izlərinin əməliyyat sistemindən istifadə edərək gizli rejim sessiyalarından, brauzerdəki təhlükəsizlik boşluqlarından və ya zərərli brauzer əlavələri vasitəsilə sızma ehtimalı var, hansı ki, bəzi HTML5 API-lərinin bu məqsədlə istifadə oluna biləcəyi aşkar edilmişdir. == Tarixi == Apple-ın Safari brauzeri ilk dəfə 2005-ci ilin aprelində təqdim edilmiş bu funksiyanı özündə birləşdirən ilk böyük veb brauzerlərdən biri idi. Xüsusiyyət sonradan digər brauzerlər tərəfindən qəbul edildi və bu terminin 2008-ci ildə Internet Explorer 8-in beta versiyaları haqqında müzakirələr zamanı əsas xəbər agentlikləri və texnologiya saytları tərəfindən populyarlaşmasına səbəb oldu. Adobe Flash Player 10.1 versiyası lokal paylaşılan obyektlərin saxlanması ilə bağlı brauzer parametrlərinə və gizli rejimə uyğunlaşmağa başladı.

Azərbaycanda su ehtiyatları−Azərbaycanda 8359 çay var, onlardan ikisinin (Kür və Araz çaylarının) uzunluğu 500 kilometrdən artıqdır. Daha 22 çayın uzunluğu 101–500 km arasında, 40 çayın uzunluğu 51–100 km, 107 çayın uzunluğu isə 26–50 km arasındadır. Kür çayı hövzəsində 5141, Araz çayı hövzəsində 1177 çay var. Qolları ilə birlikdə birbaşa Xəzər Dənizinə tökülən çayların sayı 3218-dir. Ümumilikdə çay şəbəkəsinin sıxlığı 0,36 km/km2 -dir. == Hidroloji müşahidə şəbəkəsi == Azərbaycanın əsas transsərhəd çayları (21 çay) Kür, Araz, Qanıxçay, Qabırrıçay, Samurçay, Astaraçay çayları və Kür, Araz çaylarının qollarını təşkil edən, kiçik çaylardır. Respublikanın su obyektlərində — çaylarda, göllərdə və su anbarlarında stasionar hidroloji müşahidələr Milli Hidrometeorologiya Departamenti tərəfindən 59 hidroloji məntəqədə aparılır. Həmin məntəqələrdə təlimata uyğun olaraq su obyektlərinin vəziyyəti, suyun səviyyəsi, temperaturu, su sərfləri, dalğalanma və su rejiminin başqa elementləri üzərində standart hidroloji müşahidələr aparılır. == Yerüstü su ehtiyatları == Azərbaycanın su ehtiyatları Cənubi Qafqazın digər ölkələri ilə müqayisədə məhduddur və bütöv regiondakı su ehtiyatının yalnız 15 faizini əhatə edir. Qafqazda cəmi 310 milyard kubmetr su ehtiyatı var ki, bunun da Azərbaycan üzrə adambaşına düşən su payı qonşu respublikalarla müqayisədə ən aşağı səviyyədədir.

Tək partiyalı rejim — dövlət idarəsi ilə qaynayıb-qarışmış olan bir siyasi partiyanın tək başına qanunvericilik orqanı və hökuməti formalaşdırdığı rejimlərə verilən addır. Ölkədə digər siyasi partiyaların yaradılmasına icazə verildiyi, ancaq dövlətin tək partiya sistemi ilə idarə edildiyi de-fakto vəziyyətlərə tək partiyalı idarəetmə deyilir. Partiya-dövlət inteqrasiyasına əsaslanan təkpartiyalı rejim müasir diktaturalara xas olan idarəetmə formasıdır. Keçmiş diktatorlar tez-tez rəqiblərini susdurmaq və cəmiyyəti siyasətdən kənarlaşdırmaqla kifayətlənirdilər. 20-ci əsrin populist diktatorları isə, əksinə, hakimiyyətin "xalqdan güc alması" mifini qorumağa çalışmış, referendum və digər səsvermə üsulları ilə xalqın səsini qazanmağa çalışmış və siyasi xəbərdarlıq və təbliğat funksiyalarını ən kiçik sosial birliyə qədər təşkil etməyi hədəfləmişdilər. Cəmiyyəti stimullaşdırmaq və istiqamətləndirmək vəzifəsini öz üzərinə götürən Partiya fövqəladə əhəmiyyət kəsb etmişdir və bəzən hətta dövlətin əsas institutlarından (ordu, polis və bürokratiya) üstün tutulmuşdur. Tək partiyalı sistemlər öz daxillərində hüquqi statuslarına görə üç yerə bölünürlər. Real (Vahid) Tək Partiya Sistemləri: Yalnız bir partiya qanuni və de-fakto siyasi həyatda üstünlük təşkil edir. Bu partiyadan başqa partiyaların qurulmasına heç vaxt icazə verilmir. Digər partiyalar qadağandır və əgər yaradılarsa qanunsuz hesab olunur.

Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası (erm. Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն, translit. Lernayin Ğarabaği Hanrapetut’yun) və ya rejimin özünü adlandırdığı kimi Artsax Respublikası (erm. Արցախի Հանրապետություն) — Beynəlxalq hüquqa əsasən Azərbaycan Respublikasına aid, Cənubi Qafqazda dənizə çıxışı olmayan və Ermənistan Respublikası, Rusiya Federasiyası və Erməni Diasporunun hərbi, siyasi və maliyyə dəstəyi ilə qurulmuş, BMT-yə üzv olan heç bir dövlət tərəfindən müstəqilliyi tanınmayan keçmiş dövlət. 1991–2024-cü illər arasında tanınmamış respublika keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin bəzi hissələrinə, o cümlədən mərkəz Xankəndinə nəzarət edirdi. Onun Ermənistana yeganə quru yolu eni 5 km olan Laçın dəhlizindən keçirdi. Rəsmi olaraq 10 noyabr 2020-ci ildə üçtərəfli atəşkəs bəyannaməsinə əsasən böyük hissəsində Azərbaycan Respublikası suveren nəzarəti bərpa etmişdir, bir hissəsinə isə Rusiya sülhməramlı qüvvələri nəzarət edir. 28 sentyabr 2023-cü ildə qondarma respublikanın "prezidenti" Samvel Şahramanyanın imzaladığı fərmana əsasən, 1 yanvar 2024-cü ildən etibarən idarə fəaliyyətində olan bütün dövlət qurumları və təşkilatları ləğv edilir və qondarma rejim fəaliyyətini dayandırır. == Qondarma rejimin elanı == 10 dekabr 1991-ci ildə azərbaycanlıların boykot etdiyi və yalnız ermənilərin qatıldığı referendum nəticəsinə görə "müstəqillik qərarı" alınmış və 6 yanvar 1992-ci ildə də "müstəqillik" rəsmən elan edilmişdir. Lakin Ermənistan Respublikası daxil, heç bir ölkə və ya beynəlxalq qurum qondarma rejimin müstəqilliyini tanımamışdır.

Gömrük rejimi – xarici iqtisadi əlaqələrin inkişafına dövlət təsirinin həyata keçirildiyi gömrük tənzimlənməsi vasitələrinə kompleks şəkildə kömək edən xüsusi tədbirlər sistemi və metodların məcmusudur. Deməli, gömrük rejimi gömrük məqsədləri üçün gömrük sərhədindən keçirilən mal və nəqliyyat vasitələrinin statusunu təyin edən qaydaların məcmusudur. GM-in 25-ci maddəsinə görə, gömrük tənzimlənməsi məqsədilə aşağıdakı 15 gömrük rejimi növü tətbiq olunur: 1. Sərbəst dövriyyə üçün buraxılış; 2. Təkrar idxal; 3. Tranzit; 4. Gömrük anbarı; 5. Rüsumsuz ticarət mağazası; 6. Gömrük ərazisində emal; 7. Gömrük nəzarəti altında emal; 8.

Landşaft rejimi (en. landscape mode) – kağız vərəqinin elə yönümüdür ki, mətn və ya görüntü vərəqin uzun tərəfi boyunca çap olunur, yəni görüntünün və ya səhifənin eni hündürlükdən çox olur. Landşaft monitor (en. landscape monitor) – eni hündürlüyündən böyük olan monitor. Landşaft monitorların eni, televiziya ekranında olduğu kimi, hüdürlüyündən təxminən 33% böyük olur. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s.

Prezident üsulu idarəetmə də adlandırılan bu rejim, parlamentar sistemdən xeyli fərqlənir. Prezident rejiminin başlıca xüsusiyyətlərini bu şəkildə sıralaya bilərik: Prezident rejimi, bərk/qatı bir hakimiyyətlər ayrılığı prinsipinə söykənir. Qanunvericilik və icra hakimiyyətləri bir-birindən qəti xəttlərlə ayrılmışdır. İcra etmə, xalqın seçdiyi Başçı, qanunuma isə Konqres tərəfindən yerinə yetirilər. Dövlət Başçısı, icra vəzifəsini tək başında əlində məbləğ. Başçı, həm dövlət başçısı, həm hökumət başçısı vəzifəsini icra edər. Prezident rejimində, parlamentar rejimdəkinin əksinə icra etmənin yasamayı dağıt/paylaması, yasamanın da icra etməyi salması imkanı yoxdur. Qanunvericilik və icra arasındakı əlaqələrdə qopuqluğu aradan qaldırmaq üzrə, bir "yoxlama və tarazlıq sistemi" inkişaf etdirilmişdir. İcra etmənin bəzi əməliyyatları, məsələn üst səviyyə idarəçilərinin təyin edilməsi Senatın təsdiqini tələb edir. Buna qarşılıq, Başçının da yasamadan keçən qanunları veto etmə səlahiyyəti var.

Artırma rejimi (ing. insert mode ~ ru. режим вставки ~ tr. ekleme kipi) – sənədə və ya komanda sətrinə əlavə edilən simvolların mövcud mətnin üzərinə deyil, sağdakı simvolları daha da sağa sürüşdürməklə araya yazıldığı redaktə rejimi. Alternativ rejim olan “Əvəzləmə”də (OVERTYPE, OVERSTRIKE, TYPEOVER) yeni simvol mövcud mətni əvəz edir (üstünə yazılır). Bu redaktə rejimlərindən birindən obirinə keçmək üçün müxtəlif proqramlarda müxtəlif klavişlərdən, yaxud onların kombinasiyasından istifadə edilir, ancaq IBM klaviaturasında Insert klavişi olduğundan çox zaman məhz həmin klavişdən istifadə olunur. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Vaxt etibarilə çaylarda və göllərdə suyun səviyyəsinin və həcminin dəyişlməsidir. Yazda dağlarda qarın əriməsi ilə əlaqədar Azərbaycanın çaylarında su çoxalır, daşqın olur, yayda suyun səviyyəsi aşağı düşür, payızda yağışların hesabına səviyyə yenidən qalxır, qışda yenə səviyyə alçaq olur.

Vişi rejimi (fr. État français) — İkinci dünya müharibəsi zamanı Üçüncü Reyxin Fransanı işğal etməsi nəticəsində yaradılmış kollaborasionist kukla dövlət. Vişi rejimi Fransanın Vişi şəhərində yaradılıdığından bu şəhərin adına adlandırılmışdır. 1940-cı ilin iyul ayında yaradılan dövlət 1944-cü ilin sentyabr ayında dağılmışdır. Viji rejiminə Fransanın tanınmış hərbiçlərindən olan Filipp Peten rəhbərlik etmişdir. İkinci dünya müharibəsinə Berlin-Roma-Tokio oxu cəbəhəsindən qatılan rejim heç bir hərbi əməliyyatda iştirak etməmişdir. Bunun səbəbi isə Vişi rejiminin müttəfiqlər tərəfindən ehtiyat qüvvə kimi saxlanılması idi. Fransa ilə Üçüncü Reyx arasında 1940-cı ilin 22 iyun tarixində imzalanan müqaviləyə əsasən Fransa iki bölgəyə bölündü. Razılaşmaya görə bölgələrdən biri alman işğalı atında, digəri isə kağız üzərində olsa da Fransanın nəzarəti altında qalırdı. İşğal olunmamış və Fransa dövlətinin nəzarətinə verilən ərazilər ölkənin 40% ərazisini təşkil edirdi.

Uçuş rejimi — aktivləşdirildikdə cihazın radiotezlik (RF) siqnal ötürmə texnologiyalarını (məsələn, Bluetooth, telefoniya və Wi-Fi) dayandıran və elektron cihaz proqram təminatı müəllifi tərəfindən düzgün tətbiq edildikdə bütün analoq səs və rəqəmsal məlumat xidmətlərini effektiv şəkildə söndürən, smartfonlarda və digər portativ cihazlarda mövcud olan parametr. Rejim əksər aviaşirkətlər uçuş zamanı RF siqnallarını ötürən avadanlıqların istifadəsini qadağan etdiyi üçün belə adlandırılıb. Tipik olaraq, uçuş rejimində telefon zəngləri etmək və ya mesaj göndərmək mümkün deyil, lakin bəzi smartfonlar təcili xidmətlərə zəng etməyə imkan verir. Əksər cihazlar mətn və ya e-poçt mesajları yazmaq üçün e-poçt proqramlarından və digər mobil proqramlardan davamlı istifadə etməyə imkan verir. Mesajlar daha sonra, yəni uçuş rejimi söndürüldükdən sonra göndərilmək üçün yaddaşda saxlanılır. Wi-Fi və Bluetooth, təyyarənin operatoru tərəfindən icazə verildiyi hallarda cihaz psevdo-təyyarə rejimində olarkən ayrıca aktivləşdirilə bilər. RF siqnallarının qəbulu (radio qəbulediciləri və peyk naviqasiya xidmətləri kimi) uçuş rejimi tərəfindən dayandırıla bilməz. Lakin, həm ötürücülər, həm də qəbuledicilər, hətta onlara cavab vermədikdə belə, zəngləri və mesajları qəbul etmək üçün lazımdır. Təyyarə rejimində olan zaman cihazın ötürücüləri bağlandığından, rejim enerji istehlakını azaldır və batareyanın ömrünü uzadır.

Uçuş rejimi — aktivləşdirildikdə cihazın radiotezlik (RF) siqnal ötürmə texnologiyalarını (məsələn, Bluetooth, telefoniya və Wi-Fi) dayandıran və elektron cihaz proqram təminatı müəllifi tərəfindən düzgün tətbiq edildikdə bütün analoq səs və rəqəmsal məlumat xidmətlərini effektiv şəkildə söndürən, smartfonlarda və digər portativ cihazlarda mövcud olan parametr. Rejim əksər aviaşirkətlər uçuş zamanı RF siqnallarını ötürən avadanlıqların istifadəsini qadağan etdiyi üçün belə adlandırılıb. Tipik olaraq, uçuş rejimində telefon zəngləri etmək və ya mesaj göndərmək mümkün deyil, lakin bəzi smartfonlar təcili xidmətlərə zəng etməyə imkan verir. Əksər cihazlar mətn və ya e-poçt mesajları yazmaq üçün e-poçt proqramlarından və digər mobil proqramlardan davamlı istifadə etməyə imkan verir. Mesajlar daha sonra, yəni uçuş rejimi söndürüldükdən sonra göndərilmək üçün yaddaşda saxlanılır. Wi-Fi və Bluetooth, təyyarənin operatoru tərəfindən icazə verildiyi hallarda cihaz psevdo-təyyarə rejimində olarkən ayrıca aktivləşdirilə bilər. RF siqnallarının qəbulu (radio qəbulediciləri və peyk naviqasiya xidmətləri kimi) uçuş rejimi tərəfindən dayandırıla bilməz. Lakin, həm ötürücülər, həm də qəbuledicilər, hətta onlara cavab vermədikdə belə, zəngləri və mesajları qəbul etmək üçün lazımdır. Təyyarə rejimində olan zaman cihazın ötürücüləri bağlandığından, rejim enerji istehlakını azaldır və batareyanın ömrünü uzadır.

Re'im müharibəsi, 7 oktyabr 2023 tarixində Reim şəhərinin alınması məqsədilə başlayan müharibədir. Hamas 1 gün Re'in şəhərini işğal etmişdi. Lakin 8 oktyabr tarixində, Re'im şəhəri İsrail tərəfindən yenidən ələ keçirildi. Re'im şəhəri İsrail tərəfindən azad edilmiş olsa da, Nimrod Aloninin Hamasa əsir düşdüyü kimi iddialarda vardır.

Rəhim və ya Rahim — Kişi adı. Rəhim Nağıyev — fəlsəfəşünas. Fəlsəfə e. n. (1968). Rəhim Nəvəsi — Cənubi Azərbaycanlı realist rəssam. Rəhim Rzayev — Rahim adı olan tanınmışlar Rahim Dünyamalıyev — Rahim Nuriyev — Rahim Sadıqov — Rahim Tağıyev — gizir.

Hacı Rəhim — erməni daşnaklarına qarşı vuruşan el qəhrəmanı. == Həyatı == Hacı Rəhim Molla Şəfi oğlu 1860-cı ildə Göyçə mahalının Daşkənd kəndində anadan olub. O, Daşkənddə dinin mahir bilicilərindən olmuşdur. Hacı Rəhimin babası Qazaxın Dəmirçilər kəndindən Göyçə mahalına köçübdür. Ümumiyyətlə bu nəsil axund, molla kimi kənddə və digər bölgələrdə tanınmışlar. Kənddə dini məktəb açmış və kənd sakinlərinə dini elmlərdən dərs keçmişdir. Əsrin əvvəllərində ermənilərin Göyчə mahalında törətdiyi qırğına başçılıq edənlərə qarşы amansızlıq göstərənlərdən biri də Hacı Rəhimdir. Ailələrində dünyaya göz açan qardaş-bacılarının hamısı saza-sözə maraq göstərən, ürəyindən keçənləri qələmə alan olmuşlar. 1918-ci ildə Göyçə mahalında erməni millətçilərinə qarşı xalqı səfərbər edən və özü də bu yolda döyüşən igidlərdən biri olmuşdur. Daşnak ordusuna başçılıq edən Andranik Ozanyanin silahdaşlarından sayılan erməni generalı Selikovun başını da Göyçə mahalının Zod kəndində o kəsmiş və başı da doğma kəndi Daşkəndə gətirmişdir.

Qali Rəxim (tam adı:Möxəmmədqali Möxəmmədşakir ulı Qabderəximov) — tatar yazıçı, folklorşunas, alim, ictimai xadim, represiya qurbanı Ləqəbilə daha çox tanınan Qali Rəximin adı, atasının adı və soyadı tatar qaynaqlarında Möxəmmədqali Möxəmmədşakir ulı Qabderəximov kimi yazılır. Ruslar isə onu öz dillərinə uyğunlaşdıraraq Muxammetqali Abdureximov kimi yazırlar. 1898-ci il noyabrın 4-də tacir ailəsində doğulan Qali Rəxim o dövrün tanınmış elm ocaqlarından sayılan "Möxəmmədiyyə" mədrəsəsində oxuyub. O, uşaqlıqdan elmə, ədəbiyyata maraq göstərsə də, valideynləri övladlarını tacir görmək istədiklərindən ticarət məktəbində oxumasını məsləhət görüblər. Qali Rəxim də valideynlərinin istəyinin əksinə getməyib. 1905-ci ildə Kazandakı ticarət məktəbinə daxil olub. Orada ixtisas fənləri ilə yanaşı, bir neçə dil öyrənib, ictimai fənlərə böyük maraq göstərib. Təhsildəki uğurlarından, müəllimlərinin onu ruhlandırmasından ilhamlanaraq 1909-cu ildə yəni, 21 yaşında "Yer coğrafiyası" kitabını çap etdirib. Bu kitabdan uzun müddət Rusiyadakı türk xalqlarının övladları dərslik kimi istifadə ediblər. 1913-cü ildə məktəbi bitirən Qali Rəximi valideynləri Moskvadakı Ticarət İnstitutunun iqtisadiyyat fakültəsində oxumağa göndərib.

Rəhim Mir Kazım oğlu Allahverdiyev (1911, Artız, Qərbi Azərbaycan – 1975, Bakı) — alim, üzümçülük sahəsi üzrə Azərbaycanda ilk elmlər doktoru (1965) və professor, Ermənistanın xalq maarif komissarı müavini (1941–1942). Rəhim Mir Kazım oğlu Allahverdiyev 1907-ci ildə İrəvan yaxınlığındakı Artız kəndində (Ellər rayonu ərazisi) kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Onun 130 il yaşamış ata babası Seyid Allahverdi də 1760-cı ildə bu torpaqda – İrəvanda dünyaya göz açmışdı. Yəni onlar tarixən həmin yerdə məskunlaşmışdılar. Rəhim Allahverdiyevin ailəsi qaçqınlığa məruz qalmış və bu dövrdə o, atasını, qardaş və bacılarını itirmişdir. Ona kiçik yaşlarından dayısı Məmmədbağır himayəçilik etmiş və 1922-ci ildə onların ailəsi İrəvana köçmüşdür. О, şəhər yeddillik məktəbini bitirdikdən sonra "Zəngi" (sonralar "Sovet Ermənistanı") qəzeti mətbəsində mürəttib müavini vəzifəsinə qəbul olunmuşdur. İstehsalatdan ayrılmaqla İrəvan fəhlə fakültəsində oxumuşdur. 1929-cu ildə fəhlə fakültəsini bitirən R. Allahverdiyev həmin ildə Gəncə şəhərində Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutuna daxil olmuş və 1932-ci ildə oranı əla qiymətlərlə bitirmişdir. İki il İrəvandakı "Ararat" trestinin üzüm bağları sovxozlarında və Qəmərli (Artaşat) MTS-ində aqronom vəzifəsində işləmişdir.

Rəhim Alxas (xın. Раьхıим Алхас; tam adı: Rəhim Xəlfə oğlu Alxasov; 20 mart 1937, Xınalıq, Quba rayonu – 20 sentyabr 2003, Xınalıq, Quba rayonu) — xınalıqlı şair, aşıq, publisist, poliqlot, pedaqoq. Rəhim Alxas 20 mart 1937-ci ildə Quba rayonunun Xınalıq kəndində anadan olmuşdur. Məşhur xınalıqlı şair Rəhim Alxasın yaradıcılıq dövrü XX əsrin ikinci yarısına aiddir. Beş dildə – Azərbaycan, xınalıq, özbək, tatar və türkmən dillərində şeirlərin müəllifi və Xınalıq kənd orta məktəbinin müəllimi olmuş Rəhim Alxas xınalıq dili barədə xeyli tədqiqat işi aparmış və müəyyən etmişdir ki, Xınalıq dilində fellər həm cinsə, həm də insan və heyvana görə fərqlənir. Məsələn, "gəlir" sözü qadın, kişi və heyvana görə müxtəlif tərzdə səslənir. Şairin öz doğma kəndinə sıx bağlılığını əks etdirən bir şeir belədir: Onun yazılarından da xınalıqlıların Allaha necə inandıqları bir daha aydın görünür: Rəhim Alxas Xınalıqda Xıdır Nəbi məscidində imamlıq etmişdir. Bütün şahdağlıların fəхri, görkəmli xınalıqlı şair Rəhim Alxas doğulub, boya-başa çatdığı doğma Xınalıq kəndində 2003-cü il sentyabr ayının 20-də vəfat etsə də, həmin gün onun cənazəsi ailəsinin məskunlaşdığı Quba rayonunun Vladimirovka (Gülüstan) kəndinə gətirilmiş, sentyabr ayının 21-də həmin kəndin qəbiristanında dəfn edilmişdir. Vətən təranələri. Bakı, "Elm", 1990 (az.) «Хыналыкъ» (Шеирдир.

Rəhim Arazi (tam adı: Nəcəfov Rəhim Cəfər oğlu; 1928, Alışar, Naxçıvan MSSR – 19 avqust 1982, Alışar, İliç rayonu) — Dissident şair. Nəcəfov Rəhim Cəfər oğlu (Arazi) 1928-ci ildə Şərur rayonunun Alışar kəndində anadan olmuşdur. 1950-ci ildə Azərbaycan Sənaye İnstitutunun III kurs tələbəsi olarkən siyasi fəaliyyətinə görə ailəsi (anası, qardaşı və bacıları) ilə birlikdə Cənubi Azərbaycana mühacirət etmək cəhdinə görə həbs olunmuş, 25 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilmişdir. 1957-ci ilə qədər Komi MSSR-da siyasi dustaqlar üçün həbs düşərgələrində saxlanılmışdır. Amnistiyaya görə həbsdən vaxtından əvvəl azad olunduqdan sonra ailəsini dolandırmaq üçün uzun müddət fəhlə, gözətçi, kankan işləmişdir. 1967-ci ildən ömrünün sonuna kimi müxtəlif məktəblərdə riyaziyyatdan dərs demişdir. 1982-ci ilin avqust ayının 19-da doğma kəndində vəfat etmişdir. Siyasi və lirik şeirlərdən, kiçik poemalardan ibarət 4 dəftəri qalmışdır. Oğlu Yusif Nəcəfov atasının məhbəs şeirlərini çap üçün hazırlasa da, onlardan yalnız bir neçəsi "Ulus" və "Hürriyyət" qəzetlərində işıq üzü görmüşdür. Sabiq SSRİ-nin bir sıra dissidentləri ilə tanışlığı olan, Azərbaycan SSR məmurları tərəfindən təqib edilən, xalq tərəfindən həm anlaşılan, həm də anlaşılmayan Rəhim Arazi fərd kimi (əslində xalqı ilə birlikdə) faciəli bir ömür yaşamışdır.

Rəhim Sadıq (Sadıx) oğlu Babayev (19 oktyabr 1930, Bakı – 20 iyul 2010, Bakı) — Azərbaycan fleytaçalanı, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti (2008). Rəhim Babayev 19 oktyabr 1930-cu ildə Bakıda anadan olmuşdur. 1973-cü ildə Ə.İsgəndərovun sinfində Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasını bitirmişdir. 1952-ci ildən Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrının simfonik orkestrinin, 1978-ci ildən həmçinin Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrinin solisti olmuşdur. 1958–2010-cu illərdə pedaqoji fəaliyyət göstərmişdir. Rəhim Babayev 20 iyul 2010-cu ildə Bakıda vəfat etmişdir. "Azərbaycan Respublikasının xalq artisti" fəxri adı — 17 sentyabr 2008 "Əməkdə fərqlənməyə görə" medalı — 9 iyun 1959 Babayev Rəhim Sadıq oğlu // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 2-ci cild: Argentina – Babilik (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2010.

Rəhim Cavadbəyli — Cənubi azərbaycanlı tədqiqatçı, milli mədəni fəal, siyasi məhbus. Rəhim Cavadbəyli 1976-cı ildə Təbrizdə anadan olub. Orta məktəbi Təbrizdə bitirib. Kiyev Dövlət Universitetinə daxil olaraq 2008-ci ildə beynəlxalq hüquq fakültəsini bitirib. 1991-ci ildən Azərbaycan Milli Hərəkatının tələblərini müdafiə etməyə başlayıb. Doktor Məhəmmədtağı Zehtabinin başçılığı altında təşkil edilən milli-mədəni tədbirlərdə iştirak edib. Onun təşəbbüsü ilə Babək qalasına ilk dəfə yürüş edənlərdən olub. 2001-ci ildə ən yaxın fikirdaşları ilə birlikdə "İlqar" Mədəni Cəmiyyətində fəaliyyətini davam etdirib. 2003-cü ilin sentyabrında təzyiqlər artdığından R.Cavadbəyli Güney Azərbaycanı tərk edərək Quzey Azərbaycana mühacirət etməyə məcbur olub. 2014-cü ildən Türkiyədə yaşayıb, fəaliyyət göstərib.

Geyim — parçadan və müxtəlif materialalrdan hazırlanan, insanların bədənin müxtəlif hissələrini örtmək üçün istifadə etdiyi bədən örtüyü. Geyim adətən parçadan və ya toxuculuq materiallarından hazırlanır, lakin zaman keçdikcə heyvan dərisindən və ya digər materiallardan hazırlanmış geyimlər də yaranmağa başlanılmışdır. Geyim bütün insan cəmiyyətlərinin xüsusiyyətidir və yalnız insanla məhdudlaşır. Geyilən geyimin həcmi və növü cinsiyyət, bədən növü, sosial və coğrafi mülahizələrdən asılıdır. Geyim bir çox məqsədə xidmət edir: dəri və ətraf mühit arasında bir maneə təmin etməklə elementlərdən, kobud səthlərdən, həşərat dişləmələrindən, tikanlardan qoruyur. Paltar soyuq və ya isti hava şəraitinə qarşı müdafiə edir və yoluxucu və zəhərli materialları bədəndən uzaq tutaraq gigiyenik bir səth yarada bilir. Geyim həm də ultrabənövşəyi şüalanmadan qorunma təmin edir. Paltar geyinmək sosial bir normadır və başqalarının gözü qarşısında geyimdən məhrum olmaq utandırıcı hal yarada bilər. Dünyanın əksər yerlərində ictimai yerlərdə paltar geyinməmək ləyaqətsiz ifşa sayıla bilər. == Tarixi və mənşəyi == Arxeoloqlar 1988-ci ildə Rusiyada, Kostenki yaxınlığında tapılmış sümük və fil sümüyü tikiş iynələrini eramızdan təxminən 30 min il əvvələ aid olduğunu təyin etdilər.

Nəssir Əbdül Kərim Əbdül Rəhim — Fələstinin Azərbaycandakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri (2010-cu ildən)