Поиск по словарям.

Telekommunikasiya — məftil, radio, optik və ya digər elektromaqnit sistemləri vasitəsilə müxtəlif növ texnologiyalar ilə məlumatların ötürülməsi. Bu, insan səsi ilə mümkün olandan daha böyük məsafədə, lakin buna bənzər məqsədəuyğunluq miqyası ilə ünsiyyət qurmaq istəyindən yaranmışdır. Buna görə də poçt sistemi kimi vasitələr bu sahədən xaric edilir. Telekommunikasiyada ötürmə vasitələri mayaklardan və digər vizual siqnallardan (məsələn, tüstü siqnalları, semafor teleqrafları, siqnal bayraqları və optik helioqraflar) elektrik kabelinə və elektromaqnit şüalanmasına qədər texnologiyanın çoxsaylı mərhələləri vasitəsilə inkişaf etmişdir. Bu cür ötürmə yolları əksər hallarda çoxlu paralel kommunikasiya seanslarının multipleksləşdirilməsinin üstünlüklərini təmin edən kommunikasiya kanallarına bölünür. Müasir dövrdən əvvəl formalaşmış uzaq məsafəli ünsiyyətin digər nümunələrinə zərb alətlərinin kodlu ritmləri, musiqi aləti kimi istifadə olunan buynuzlar və yüksək səsli fitlər kimi səsli mesajlar aiddir. Uzun məsafəli rabitə üçün XX və XXI əsr texnologiyaları adətən elektrik və elektromaqnit texnologiyalarını əhatə edir. Bunlara teleqraf, telefon, televiziya və teleprinter, şəbəkələr, radio, mikrodalğalı ötürücü, optik lif və kommunikasiya peykləri daxildir. İlkin telekommunikasiya şəbəkələri siqnal ötürülməsi üçün fiziki vasitə kimi metal məftillər ilə yaradılmışdır. Uzun illər bu şəbəkələr teleqraf və səs xidmətləri üçün istifadə edilmişdir.

Fərq operatoru — riyaziyyatda bir ƒ(x) funksiyasını fərqli bir ƒ(x + b) - ƒ(x + a) funksiyasına bərabərləşdirən sxem. İrəli fərq operatoru Δ f ( x ) = f ( x + 1 ) − f ( x ) {\displaystyle \Delta f(x)=f(x+1)-f(x)\,} sonlu fərq hesablamalarında geniş istifadə olunur və törəmənin davamlı situasiyalar üçün götürdüyü vəzifəni keçici funksiyalar üçün yerinə yetirir. Geri fərq operatoru isə ∇ f ( x ) = f ( x ) − f ( x − 1 ) {\displaystyle \nabla f(x)=f(x)-f(x-1)\,} formasında təyin olunur. Çoxhədlilərlə müqayisə edildiyində irəli fərq əməliyyatı bir delta operatoru vəzifəsinə sahib olur.

Azərbaycanda telekommunikasiya — Azərbaycanı televiziya, radio, internet, mobil rabitə, sabit xətlərlə təmin edən ümumi anlayış. Azərbaycanın sürətli iqtisadi inkişafı sayəsində Azərbaycanın informasiya və telekommunikasiya sektoru da inkişaf etməkdədir. Buna baxmayaraq hələ də problemlər ortaya çıxmaqdadır. Bunun səbəbi bu sahənin hələ cavan və tam inkişaf etməmiş olmasıdır. Azərbaycan Respublikası Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi Aztelekom vasitəsilə Azərbaycanda telekomunikasiya inkişafına nəzarət etməkdədir. == Tarixi == === 1881-ci ilə qədərki dövr === Azərbaycanda yazılı məlumatların qasidlər vasitəsilə mübadiləsi qədimdən məlumdur. Rabitə əlaqələri müxtəlif qasidlər, çaparlar, dəvə karvanları və s. formada mövcud olmuşdur. Dövlət səviyyəsində poçtun əsası 1501-ci ildə Səfəvilər dövlətinin başçısı Şah İsmayıl Xətai tərəfindən qoyulmuşdur. Müasir formada poçtun yaranması isə XIX əsrin 1-ci qərinəsinə təsadüf edir.

Telekommunikasiya Afrika, Amerika və Asiya regionlarında tüstü siqnalları və barabanların istifadəsi ilə başlamışdır. 1790-cı illərdə Avropada ilk sabit semafor sistemləri ortaya çıxdı; Ancaq 1830-cu ilə qədər elektrik telekommunikasiya sistemlərinin ortaya çıxması başladı. Bu məqalədə telekommunikasiya tarixçəsi və bu gün telekommunikasiya sistemlərində əməyi keçən şəxslər təsvir edilir. Telekommunikasiyanın tarixi geniş kommunikasiya tarixinin vacib hissəsidir. Erkən ünsiyyətdə duman siqnalları və barabanlar vardı. "Danışan barabanlar", Afrikadakı yerlilər tərəfindən,həmçinin Şimali Amerika və Çində də siqnallar istifadə edirdi. Bu sistemlər çox vaxt yalnız bir hərbi düşərgənin varlığını elan etmək üçün istifadə edirdilər. Rəbbin Yahudiliyində, başçı kahinlər və ya bayraqlarla yüksək rahibə geri dönərkən fasilələrlə bir siqnal verildi. Ev göyərçinləri ara-ara fərqli mədəniyyətlər tərəfindən istifadə edildiyi, göyərçin postunun Fars köklərinə sahib olduğunu və daha sonra Romalılar tərəfindən hərbi Yunan hidravlik semafor sistemlərini istifadə etdikləri məlum idi.Əsrin əvvəllərində, gəmilərlə və vizual siqnallarla çalışan vizual semaforlarla çalışan hidravlik semaforlar istifadə edilirdi, ancaq çox məhdud sayda əvvəlcədən müəyyən mesajlar istifadə edilirdi,ancaq bütün bu fikirlər optik sistemlərində təkminləşdiriliməyə başlandı. Orta əsrlərdə, məkanların zəncirləri bir siqnalın ötürülməsi vasitəsi kimi hilltoplarda istifadə olunurdu.

Long-term evolution (LTE, azərb. uzunmüddətli təkamül‎) — telekommunikasiyada GSM/EDGE və UMTS/HSPA standartlarına əsaslanan mobil cihazlar və məlumat terminalları üçün simsiz genişzolaqlı rabitə standartı. Fərqli radio interfeysi və əsas şəbəkə təkmilləşdirmələrindən istifadə etməklə bu standartların tutum və sürətini yaxşılaşdırır. LTE həm GSM/UMTS şəbəkələri, həm də CDMA2000 şəbəkələri olan operatorlar üçün təkmilləşdirmə yoludur. LTE tezlikləri və diapazonları ölkədən ölkəyə fərqli olduğuna görə onun dəstəkləndiyi bütün ölkələrdə yalnız çoxzolaqlı telefonlar LTE-dən istifadə edə bilər. == Siyahı == Aşağıda 2019-cu ilin fevral və mart aylarında OpenSignal.com tərəfindən ölçülən 4G LTE əhatə dairəsinə görə ilk 10 ölkənin siyahısı verilmişdir. == Tezlik diapazonları == LTE standartı bir sıra müxtəlif diapazonları əhatə edir, onların hər biri həm tezlik, həm də diapazon nömrəsi ilə təyin olunur: Şimali Amerika – 600, 700, 850, 1700, 1900, 2300, 2500, 2600, 3500, 5000 MHz (bands 2, 4, 5, 7, 12, 13, 14, 17, 25, 26, 28, 29, 30, 38, 40, 41, 42, 43, 46, 48, 66, 71) Mərkəzi Amerika, Cənubi Amerika və Karib hövzəsi – 600, 700, 800, 850, 900, 1700, 1800, 1900, 2100, 2300, 2500, 2600, 3500, 5000 MHz (bands 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 12, 13, 14, 17, 20, 25, 26, 28, 29, 38, 40, 41, 42, 43, 46, 48, 66, 71) Avropa – 450, 700, 800, 900, 1500, 1800, 2100, 2300, 2600, 3500, 3700 MHz (bands 1, 3, 7, 8, 20, 22, 28, 31, 32, 38, 40, 42, 43) Asiya – 450, 700, 800, 850, 900, 1500, 1800, 1900, 2100, 2300, 2500, 2600, 3500 MHz (bands 1, 3, 5, 7, 8, 11, 18, 19, 20, 21, 26, 28, 31, 38, 39, 40, 41, 42) Afrika – 700, 800, 850, 900, 1800, 2100, 2500, 2600 MHz (bands 1, 3, 5, 7, 8, 20, 28, 41)[mənbə göstərin] Okeaniya (Avstraliya və Yeni Zelandiya) – 700, 850, 900, 1800, 2100, 2300, 2600 MHz (bands 1, 3, 5, 7, 8, 28, 40) Nəticədə bir ölkənin telefonları digər ölkələrdə işləməyə bilər. İstifadəçilərə beynəlxalq rouminq üçün çox diapazonlu telefon lazımdır. == Patentlər == Avropa Telekommunikasiya Standartları İnstitutunun (ETSI) əqli mülkiyyət hüquqları (IPR) verilənlər bazasına əsasən, 2012-ci ilin mart ayına olan məlumata görə, 50-yə yaxın şirkət LTE standartını əhatə edən əsas patentlərə malik olduğunu bəyan etmişdir. Bununla belə, ETSI bəyannamələrin düzgünlüyünə dair heç bir araşdırma aparmışdır.

Telekommunikasiya şəbəkəsi — qovşaqlar arasında mesaj mübadiləsi üçün istifadə olunan, telekommunikasiya əlaqələri ilə bir-birinə bağlanan qovşaqlar qrupu. Bağlantılar mesajları və siqnalları ötürmək üçün dövrə kommutasiyası, mesajların dəyişdirilməsi və ya paket kommutasiyası metodologiyalarına əsaslanan müxtəlif texnologiyalardan istifadə edə bilər. Birdən çox qovşaq mesajı başlanğıc qovşağından təyinat qovşağına çoxlu şəbəkə atlamaları vasitəsilə ötürmək üçün əməkdaşlıq edə bilər. Bu marşrutlaşdırma funksiyası üçün şəbəkədəki hər bir qovşağın identifikasiyası və şəbəkədə yerləşdirilməsi üçün şəbəkə ünvanı təyin edilir. Şəbəkədə ünvanlar toplusu şəbəkənin ünvan məkanı adlanır. Telekommunikasiya şəbəkələrinə misal olaraq kompüter şəbəkələri, internet, ictimai telefon şəbəkəsi (PSTN), qlobal "Telex" şəbəkəsi, aviasiya ACARS şəbəkəsi və mobil telefon telekommunikasiya provayderlərinin simsiz radio şəbəkələrini göstərmək olar. Ümumiyyətlə, hər bir telekommunikasiya şəbəkəsi konseptual olaraq üç hissədən və ya müstəvidən ibarətdir (onlar ayrı-ayrı üst-üstə düşən şəbəkələr kimi düşünülə bildiyinə görə belə adlandırılır): Verilənlər müstəvisi (həmçinin istifadəçi təyyarəsi, daşıyıcı müstəvi və ya yönləndirici müstəvi) şəbəkə istifadəçilərinin trafikini, faktiki faydalı yükü daşıyır. Nəzarət müstəvisi idarəetmə məlumatını daşıyır (siqnal kimi də tanınır). Menecment müstəvisi şəbəkənin idarə edilməsi üçün tələb olunan əməliyyatları, administrasiya və menecment trafikini daşıyır. Menecment müstəvisi bəzən nəzarət müstəvisinin bir hissəsi hesab olunur.

Telekommunikasiya avadanlığı, həmçinin telekommunikasiya qurğuları — telekommunikasiya məqsədləri üçün istifadə olunan avadanlıq növü. 1990-cı illərdən bəri telekommunikasiya avadanlığı və IT avadanlıqları arasındakı sərhəd internetin böyüməsi və onun telekommunikasiya verilənlərinin ötürülməsində artan rolu nəticəsində bulanıqlaşmışdır. Telekommunikasiya Vasitələrinin və Qurğularının (TVQ) sertifikatlaşdırılmasının əsas məqsədi, respublikada telekommunikasiya vasitələri və qurğuları bazarının qurulması və saxlanmasıdır. Bu, TVQ-nin Azərbaycan Respublikasının qarşılıqlı əlaqədə olan telekommunikasiya şəbəkələrinin (QTŞ) tələblərinə, milli, beynəlxalq, dövlətlərarası və digər normativ sənədlərin tələblərinə cavab verməsinin təmin edilməsi üçün mümkündür. Telekommunikasiya vasitələrinin sertifikatlaşdırılması "Telekommunikasiya haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu və Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin № 175 saylı 21 avqust 1998-ci il tarixli Qərarı ilə təsdiq edilmiş "Azərbaycan Respublikasında telekommunikasiya vasitələri və qurğularının sertifikatlaşdırılması Qaydalarının (AZ 031.01)" tələblərinin yerinə yetirilməsini təmin edir. "Telekommunikasiya qaydalarına" əsasən TVQ-lərin sertifikatlaşdırılması mərkəzi olan Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyindən (hazırki Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyindən) TVQ-lərin sertifikatlaşdırılması işləri üzrə bəzi funksiyaların "AzInTelecom" MMC-yə ötürülməsi Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin № 0010 saylı 13 fevral 2017-ci il tarixli Əmri ilə təsdiq edilib. TVQ-lərin sertifikatlaşdırılması prosesini "AzInTelecom" MMC-nin Əməliyyatlar departamentinin Sertifikatlaşdırma şöbəsi yerinə yetirir. Bu şöbədə Sınaq laboratoriyası bölməsi və İstismara nəzarət və sertifikatların hazırlanması bölməsi daxildir. Sertifikatların verilməsi Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilir. TVQ-lərin sertifikatlaşdırılmasına TVQ-lərin uyğunluq sınaqlarının aparılması, uyğunluğun qiymətləndirilməsi və nəticələrinin sənədləşdirilməsi daxildir.

İnternet xidmət provayderi (ing. Internet service provider, ISP) — internetə daxil olmaq, ondan istifadə və idarə etmək və ya orada iştirak etmək üçün xidmətlər göstərən təşkilat. ISP-lər müxtəlif formalarda təşkil edilə bilər. Məsələn, bu, kommersiya, icmaya məxsus, qeyri-kommersiya və ya başqa şəkildə özəl mülkiyyətə sahibdir. Adətən ISP-lər tərəfindən təmin edilən internet xidmətlərinə internetə çıxış, internet tranziti, domen adının qeydiyyatı, veb-hostinq, "Usenet" xidməti və kolokasiya daxil ola bilər. İnternet xidmət provayderi adətən istifadəçiyə internetdə mövcud olan hər şeyə çıxışı təmin edən giriş nöqtəsi və ya şlüz kimi xidmət edir. Belə bir şəbəkəni göz alma şəbəkəsi də adlandırmaq olar. İnternet (orijinal olaraq ARPAnet) dövlət tədqiqat laboratoriyaları və universitetlərin iştirakçı şöbələri arasında şəbəkə kimi hazırlanmışdır. Digər şirkətlər və təşkilatlar onurğa sütununa birbaşa əlaqə ilə, ya da digər əlaqəli şirkətlər vasitəsilə, bəzən UUCP kimi "dial-up" alətlərindən istifadə edərək qoşulurdular. 1980-ci illərin sonlarında internetdən kommersiya məqsədli istifadəsi baş tutmuşdur.

Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqı (BTI; fr. Union Internationale des Télécommunications) ilk adı "Beynəlxalq teleqraf İttifaqı"'(fr. Union Télégraphique Internationale), Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) tabeliyində olan ixtisaslaşdırılmış qurumu. Beynəlxalq teleqraf İttifaqı kimi 1865-ci ildə yaradılıb 1947-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) ixtisaslaşdırılmış qurumuna çevrilmişdir. == Təsis edilməsi == 1865-ci ildə, 20 avropa dövlətinin qərarı əsasında teleqraf qovşaqlarının birləşdirilməsi və avadanlıqların standartlaşdırılmasının ümumi qaydalarını (hansı ki, onların qarşılıqlı qoşulmasına imkan verir) razılaşdırmaq üçün yaradılmışdır. == İstinadlar == == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s.

Avropa Telekommunikasiya Standartları İnstitutu (beynəlxalq qısa adı - ETSI) 32 dövlət tərəfindən formalaşdırılmış bir qurumdur. ETSI-nin gördüyü işlər Avropada informasiya şəbəkələrinin yaradılması və inkişafı problemlərini əhatə edir. Məsələn, İnstitut rəqəmli Avropa simsiz rabitə, GSM “mobil rabitə üzrə qlobal sistemini” və yerli şəbəkədə küyəbənzər siqnalların istifadəsinin standartlarını hazırlayıb. İnstitut mürəkkəb çoxnizamlı funksional profillərin və Euro-ISDN şəbəkəsinin işlənib hazırlanması üzrə vacib işlər aparır. ETSI aşağıdakı standartları hazırlayıb: rəqəmli simsiz avropa rabitəsi; ümumavropa TETRA radiomagistralı.

Azerspace/Africasat-1A Rabitə Peyki (ing. Azerspace/Africasat-1A Satellite) — Azərbaycanın ilk rabitə peyki, Amerikanın "Orbital Sciences Corporation" şirkəti tərəfindən inşa olunmuşdur. Azerspace-1 peyki orbitə 2013-cü il 8 fevral tarixində, Fransız Qvianasında (Cənubi Amerika) yerləşən Kuru kosmodromundan Fransanın Arianespace şirkəti tərəfindən Ariane-5 daşıyıcı raketi ilə buraxılmışdır. == Peyk == Çəkisi: 6521 kq. Ölçüləri: Tam açılmış halda peykin ölçüləri: 23,6 m x 8,9 m x 5,6 m-dir. "Azerspace-1" peyki teleradio yayımı və telekommunikasiya xidmətlərinin göstərilməsi, eləcə də korporativ və hökumət müştərilərinin tələblərinə cavab verən keyfiyyətli və dayanıqlı rabitə platformaların təmin edilməsi üçün nəzərdə tutulub. Peyk üzərindən 100-ə yaxın televiziya və radio kanalı yayımlanır. "Azerspace-1"-in istismar müddəti isə azı 15 ildir. Telekommunikasiya peyki olan Azerspace-1-dən səs, məlumat bazası, internet, TV və radio yayım xidmətləri məqsədilə istifadə edilə bilər. Peykin verəcəyi bir neçə qiqabitlik İnternet alternativ kimi fors-major situasiyalarda faydalı ola bilər.

Ailə TV — Azərbaycanda informasiya və kommunikasiya texnologiyaları sahəsində fəaliyyət göstərən Caspian Telecom MMC şirkətinin brendidir. 1997-ci ildən bu sahədə fəaliyyət göstərir.

M. A. Bonç-Brueviç adına Sankt-Peterburq Dövlət Telekommunikasiya Universiteti (rus. Федеральное государственное образовательное бюджетное учреждение высшего профессионального образования "Санкт-Петербургский государственный университет телекоммуникаций им. проф. М.А. Бонч-Бруевича" (СПбГУТ)) — Rusiyada universitet; telekommunikasiya sahəsində mütəxəssislər hazırlayan məşhur ali təhsil ocaqlarından biri. Universitet 1930-cu ildə Leninqradda radiotexnika və telekommunikasiya üzrə xüsusi ali təhsil müəssisəsi adı ilə fəaliyyətə başlayıb. Bir müddət sonra ali məktəb Leninqrad Elektrotexnika İnstitutu adlandırılır. İnstitut 1994-cü ildən universitet statusu qazanaraq M. A. Bonç-Brueviç adına Sankt-Peterburq Dövlət Telekommunikasiya Universiteti kimi tanınır. Ali məktəb 1993-cü ildən Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya, İtaliya, İspaniya, Portuqal, İsveçrə, İsveç və Finlandiyanın aparıcı ali təhsil müəssisələrinin daxil olduğu Avropa Universitetləri və İnformatika və Telekommunikasiya Kampaniyaları Assosiasiyasının(EUNICE) üzvüdür. Universitet maarifləndirici xidmətlər sferasını daim genişləndirir, tədris planlarını yeniləyir və təkmilləşdirir. Hazırda təlim 15 hazırlıq istiqamətini və 20-dən çox texniki, iqtisadi və humanitar ixsisası əhatə edir.

SWIFT (ing. Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) – Ümumdünya Banklararası Maliyyə Telekommunikasiya Cəmiyyəti məlumat ötürülməsi və ödənişlərin həyata keçirilməsi üçün beynəlxalq banklararası sistemdir. SWIFT 1973-cü ildən mövcuddur. Onun köməyi ilə ilk maliyyə əməliyyatı 19 oktyabr 1977-ci ildə Belçika şahzadəsi Albert tərəfindən həyata keçirilib. SWIFT – Belçika qanunvericiliyi tərəfindən yaradılmış kooperativ cəmiyyətdir və onun üzvlərinə – 209 ölkədə 9700-dən çox bank təşkilatı – məxsusdur. Bu təşkilat maliyyə aləmini birləşdirən alətləri birlikdə təqdim edir. Onun əsas xüsusiyyəti isə ondan ibarətdir ki, iştirakçı bank şəxsi unikal SWIFT şifrəyə sahib olur. Avropada ödənişlər həyata keçirmək üçün bankın SWIFT şifrəsini və alıcının IBAN şifrəsini bilmək kifayətdir.Bir gün ərzində SWIFT vasitəsilə pul köçürmələri, banklararası ödənişlər, qiymətli kağızlar, ümumi dəyəri milyard avrodan çox olan yol çekləri də daxil olmaqla milyondan çox tranzaksiya həyata keçirilir. Bu növ köçürmələr adətən əcnəbi valyuta, xüsusən də ABŞ dolları vasitəsilə həyata keçirilir.SWIFT demək olar ki, bütün qaydalarında beynəlxalq ISO standartlarından istifadə edir. Bu səbəbdən bəzi inkişaf etmiş ölkələr SWIFT standartları əsasın öz milli köçürmə sistemləri standartlarını yaradıblar.

SWIFT (ing. Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) – Ümumdünya Banklararası Maliyyə Telekommunikasiya Cəmiyyəti məlumat ötürülməsi və ödənişlərin həyata keçirilməsi üçün beynəlxalq banklararası sistemdir. SWIFT 1973-cü ildən mövcuddur. Onun köməyi ilə ilk maliyyə əməliyyatı 19 oktyabr 1977-ci ildə Belçika şahzadəsi Albert tərəfindən həyata keçirilib. SWIFT – Belçika qanunvericiliyi tərəfindən yaradılmış kooperativ cəmiyyətdir və onun üzvlərinə – 209 ölkədə 9700-dən çox bank təşkilatı – məxsusdur. Bu təşkilat maliyyə aləmini birləşdirən alətləri birlikdə təqdim edir. Onun əsas xüsusiyyəti isə ondan ibarətdir ki, iştirakçı bank şəxsi unikal SWIFT şifrəyə sahib olur. Avropada ödənişlər həyata keçirmək üçün bankın SWIFT şifrəsini və alıcının IBAN şifrəsini bilmək kifayətdir.Bir gün ərzində SWIFT vasitəsilə pul köçürmələri, banklararası ödənişlər, qiymətli kağızlar, ümumi dəyəri milyard avrodan çox olan yol çekləri də daxil olmaqla milyondan çox tranzaksiya həyata keçirilir. Bu növ köçürmələr adətən əcnəbi valyuta, xüsusən də ABŞ dolları vasitəsilə həyata keçirilir.SWIFT demək olar ki, bütün qaydalarında beynəlxalq ISO standartlarından istifadə edir. Bu səbəbdən bəzi inkişaf etmiş ölkələr SWIFT standartları əsasın öz milli köçürmə sistemləri standartlarını yaradıblar.

1. PAL (Dünyada bu sistem geniş yayılıb.) 2. CCAM (Bu sistem hal-hazırda Fransa işlədir.) 3. MULTYSİSTEM 4. NTS (Bu sistem hal — hazırda ABŞ — da işlədilir.) PAL sistemi yayımda 625 sətir, NTS sistemi isə yayımda 525 sətir təsvir ötürə bilir. PAL sisteminin bir — birindən fərqlənən çoxlu qolları var: 1. PAL 2. PAL N 3. PAL M TRANSKADYOR — Bir sistemdən digərinə keçmək üçün istifadə olunan qurğudur. 1.

1. PAL (Dünyada bu sistem geniş yayılıb.) 2. CCAM (Bu sistem hal-hazırda Fransa işlədir.) 3. MULTYSİSTEM 4. NTS (Bu sistem hal — hazırda ABŞ — da işlədilir.) PAL sistemi yayımda 625 sətir, NTS sistemi isə yayımda 525 sətir təsvir ötürə bilir. PAL sisteminin bir — birindən fərqlənən çoxlu qolları var: 1. PAL 2. PAL N 3. PAL M TRANSKADYOR — Bir sistemdən digərinə keçmək üçün istifadə olunan qurğudur. 1.

Radio-operator (radist, radioçu, radiorabitəçi) — radio stansiyasında mesajların ötürülməsi və qəbulu üzrə mütəxəssis. Bu müddət oxşar bir peşə, ixtisas, hərbi ixtisas, vəzifə və hərbi mövqe də adlanır. Bəzən bu peşə başqası ilə birləşdirilir, məsələn: radio-operatoru, naviqator, radio-operatoru və s. Bu peşə radio ixtirası ilə əlaqələndirilir. Radio-operatoru peşəsi insan fəaliyyətinin bir çox sahəsində — dənizdə, çayda, havada, kosmosda, quruda tələb olunur. Radio-operatoru radio stansiyasında işləyir və radio mesajları qəbul etmək, ötürmək və ona texniki xidmət göstərməklə məşğuldur. SSRİ-nin fəxri radio-operatoru — nişan Üstümüzdə Cənubi Xaç Bütün dünyanın adamları olsa … Krenkel E. T. Dörd yoldaş. M .: Bədii ədəbiyyat, 1940. — 316 s. Krenkel E. T. RAEM — çağırışım.

Radio-operator (radist, radioçu, radiorabitəçi) — radio stansiyasında mesajların ötürülməsi və qəbulu üzrə mütəxəssis. Bu müddət oxşar bir peşə, ixtisas, hərbi ixtisas, vəzifə və hərbi mövqe də adlanır. Bəzən bu peşə başqası ilə birləşdirilir, məsələn: radio-operatoru, naviqator, radio-operatoru və s. Bu peşə radio ixtirası ilə əlaqələndirilir. Radio-operatoru peşəsi insan fəaliyyətinin bir çox sahəsində — dənizdə, çayda, havada, kosmosda, quruda tələb olunur. Radio-operatoru radio stansiyasında işləyir və radio mesajları qəbul etmək, ötürmək və ona texniki xidmət göstərməklə məşğuldur. SSRİ-nin fəxri radio-operatoru — nişan Üstümüzdə Cənubi Xaç Bütün dünyanın adamları olsa … Krenkel E. T. Dörd yoldaş. M .: Bədii ədəbiyyat, 1940. — 316 s. Krenkel E. T. RAEM — çağırışım.

Smooth Operator – Məşhur ingilis musiqi qrupu olan Sadenin debüt albomu olan Diamond Life albomundan çıxardığı dördüncü və sonuncu sinql. Billboard Hot 100 hit paradında 1985-ci ilin may ayında iki həftə beşinci yerdə qalan mahnı Sadenin ABŞ-da ilk onluğa yüksələn birinci mahnısı olmuşdur. Mahnı ulduz həyat tərzi sürən və səfərləri zamanı onu sevən bir çox kişinin könlünü sındıran qadın haqqındadır. Mahnı Sade qrupundan sonra bir çox məşhur müğənnilər tərəfindən ifa edilmişdir.

Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqı (BTI; fr. Union Internationale des Télécommunications) ilk adı "Beynəlxalq teleqraf İttifaqı"'(fr. Union Télégraphique Internationale), Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) tabeliyində olan ixtisaslaşdırılmış qurumu. Beynəlxalq teleqraf İttifaqı kimi 1865-ci ildə yaradılıb 1947-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) ixtisaslaşdırılmış qurumuna çevrilmişdir. == Təsis edilməsi == 1865-ci ildə, 20 avropa dövlətinin qərarı əsasında teleqraf qovşaqlarının birləşdirilməsi və avadanlıqların standartlaşdırılmasının ümumi qaydalarını (hansı ki, onların qarşılıqlı qoşulmasına imkan verir) razılaşdırmaq üçün yaradılmışdır. == İstinadlar == == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s.

Məmmədov Eldar Teymur oğlu — Əməkdar mədəniyyət işçisi (1989). Humay" (1994), "Tərəqqi" medalı (2006). Operator. Bir çox film və teletamaşaların operatorudur. == Həyatı == 1964-cü ildən Azərbaycan Dövlət radio və Televiziya Komitəsində teleoperator, 1969-1983-cü illlər ərzində bütün dövlət əhəmiyyətli translyasiyalarda aparıcı operator işləyib. 50-dən yuxari televiziya filmi və tamaşalarının quruluşçu operatorudu. 1998-ci ildə Hollivud yaradıcı qrupu ilə birlikdə çəkilən prezident Heydər Əliyevə həsr olunmuş. "Ömur, tale və epoxa" filminin operatoru olub. Hal-hazirda AzTV-də operator qrupunun bədii rəhbəridir. Azərbaycan Kinematoqrofçular İttifaqinin üzvüdür.

Etibar Şirinov (19 yanvar 1965, Bakı) - operator. == Həyatı == Etibar Şirinov 1965-ci il 19 yanvarda Bakı şəhərinin Lökbatan qəsəbəsində doğulmuşdur. Uşaqlıq illərindən kino sənətinə böyük marağı olan Etibar C.Cabbarlı adına Azərbaycanfilm Kinostudiyasında operator köməkçisi kimi işə başlamışdır. O, burada müxtəlif filmlərin çəkilişində iştrak etmişdir. 1993-cü ilə qədər burada işlədikdən sonra Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyində Sənədli Filmlər Kinostudiyasının Bədii rəhbəri işləmişdir. Qarabağ muharibəsinin ən qızğın səhnələrini lentə almışdır. 2014-cü ildən mayor rütbəsi ilə ordu sıralarından ehtiyata buraxılmışdır. 2014-cü ildən Baku media center də işə başlamışdır. == Filmoqrafiya == Şeytan göz qabağında (film, 1987) - operator Pəncərə (film, 1991) - operator Qətldən yeddi gün sonra (film, 1991) - operator assistenti Qəzəlxan (film, 1991) - operator Qayalarda qalan səs (film, 1995) - ikinci operator Heydər Əliyev.

Kənan Məmmədov (9 oktyabr 1946, Bakı) — Azərbaycan kinooperatoru, C. Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasının baş operatoru, Azərbaycanın əməkdar incəsənət xadimi (2000), Avropa Kino Akademiyasının üzvü (2010). == Həyatı == Kənan Məmmədov 1946-cı il oktyabrın 9-da Bakıda doğulub. 1965-ci ildə orta məktəbi bitirib. Hələ uşaqlıq illərində sənətkar Xan Babayevlə ünsiyyət onun gələcək peşə seçiminə müsbət təsir göstərib. 1971-ci ilə qədər Azərbaycan Politexnik İnstitutunda təhsil alıb. 1971–1976-cı illərdə Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunda A. V. Qalperinin emalatxanasında kinooperator fakültəsində təhsilini başa vurub, "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında bədii və sənədli filmlərdə quruluşçu operator kimi fəaliyyətə başlamışdır. Hal-hazırda eyni zamanda ANS TV-də baş operator kimi fəaliyyət göstərir. Azərbaycan Respublikasının Əməkdar İncəsənət Xadimi, Azərbaycan SSR Dövlət Mükafatı laureatıdır. 1996–2002-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində dərs demişdir. 2010-cu ildə Avropa Kino Akademiyasının üzvü seçilmişdir.

Nar — Azerfon MMC-nin Azərbaycanda fəaliyyət göstərən GSM standartlı mobil rabitə operatoruna məxsus olan əmtəə nişanı. Şirkətin açıqlamasına görə “Nar” əmtəə nişanı Azərbaycanın zəngin mədəni və tarixi irsinin çağdaş həyatla bağlılığının rəmzi olaraq seçilib. “Nar” ölkədə ilk dəfə olaraq 3G texnologiyasını təqdim edib və geniş 4G şəbəkəsini abunəçilərinin istifadəsinə verib. “Nar” şəbəkəsi hazırda ölkə ərazisinin 91%-ni əhatə edir və 2,24 milyondan çox abunəçiyə yüksəkkeyfiyyətli xidmət göstərir. “Nar” şəbəkə keyfiyyətinin davamlı təkmilləşdirilməsi strategiyası çərçivəsində səs keyfiyyətinin nəzərəçarpacaq dərəcədə artımını və səsin təmiz ötürülməsini təmin edən “HD-Voice” (High Definition Voice) xidmətini təqdim edib. Azerfon MMC şirkəti 2005-ci ildə rəsmi qeydiyyatdan keçib (link). 2007-ci il mart 21-də “Nar Mobile” əmtəə nişanı ilə fəaliyyətə başlayıb. Azərbaycan telekommunikasiya bazarına üçüncü daxil olan mobil operator bazarda ən sərfəli qiymətləri təklif etdi . 2008-ci ildə “Nar” Azərbaycanda 3G texnologiyası əsasında xidmət təklif edən mobil operator olub. 2014-cü ildə 4G'ni tətbiq elədi.

Rafiq Səfər oğlu Quliyev (27 fevral 1957, Bakı) — Azərbaycan kinooperatoru, rejissor, ssenarist, prodüser və montaj rejissoru, Azərbaycanın əməkdar incəsənət xadimi (2005), "Şöhrət" ordeni laureatı (2018). Rafiq Quliyev 27 fevral 1957-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub. 1975-ci ildən "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında işləyir. 1981-ci ildə Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunu, 1987-ci ildə Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunun "Kinooperatorluq" fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Rejissor M. Kosırevlə çəkdiyi "Gənc Mixailin görüntüsü" adlı diplom filmi xüsusi diqqət çəkərək Monreal film festivalında "Ən yaxşı film" və "Ən yaxşı fantaziya" mükafatlarına layiq görülüb və festival rəhbərliyi tərəfindən "Tələbə Filmlərinin Ümumdünya Proqramı"na salınaraq London, Berlin, Rimini, eləcə də digər film festivallarında nümayiş etdirilib. 1991-ci ildən bədii filmlərin ali dərəcəli quruluşçu operatorudur. Kinostudiyada çalışmaqla yanaşı 1999–2001-ci illərdə Türkiyənin STV kanalının Azərbaycan təmsilçiliyində televiziya rəhbəri vəzifəsində çalışıb və Azərbaycanla bağlı həqiqətləri dünyaya çatdıran "Xəzərdən dünyaya" verilişinin Asiya və Avropa ölkələrinə yayımını təşkil edib. 2001-ci ildə "Lider" televiziyasında "Azərbaycan" redaksiyasını yaradıb və 2001–2004-cü illər ərzində müxtəlif səpkili 237 televiziya filminin ərsəyə gəlməsinə rəhbərlik edib. 1997-ci ildən Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin "Kino-Televiziya Sənətləri" kafedrasında pedaqoji fəaliyyətlə məşğuldur. 2005-ci ildən həmin kafedranın dosentidir.

Rafiq Cəfər oğlu Əliyev — Azərbaycan kinooperatoru, prodüser. Rafiq Əliyev 1953-cü ildə Bakıda anadan olub. 1972-1976-cı illərdə Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi İnstitutunda təhsil alıb. 1976-cı ildə Cəfər Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında operator assistenti kimi əmək fəaliyyətinə başlayıb. 1978-ci ildə Moskvada Dövlət Kino Komitəsi nəzdində ixtisasartırma kurslarında iştirak edib. 1980-1985-ci illərdə Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunun kinooperatorluq fakültəsində Aleksandr Qalperinin emalatxanasında təhsil alıb. Bir neçə bədii və sənədli filmin quruluşçu operatorudur. ANS televiziyasının baş operatoru çalışmışdır. Hazırda "Aranfilm" Yaradıcılıq Mərkəzinin baş operatorudur. Bizi bağışlayın (film, 1979) (tammetrajlı bədii film) - operator assistenti Yolda adamlar (film, 1986) (sənədli film) - operator Araqarışdıran (film, 1987) (tammetrajlı bədii film) - quruluşçu operator Monoloq (film, 1987) (sənədli film) - operator Müsəlmanlar sülh uğrunda mübarizədə (film, 1987) (sənədli film) - operator "Neftçi"-87 (film, 1987) (sənədli film) - operator Yol hərəkətinin təhlükəsizliyi (film, 1988) (sənədli film) - operator Sahilsiz gecə (film, 1989) (tammetrajlı bədii film) - quruluşçu operator Dəvətnamə (film, 1989) (qısametrajlı bədii film) - quruluşçu operator İmam Mustafayev.

Şərif İsmayıl oğlu Şərifov (12 oktyabr 1938, Bakı – 26 sentyabr 2007) — Azərbaycan operatoru. Şərif Şərifov 13 oktyabr 1938-ci ildə Bakı şəhərində anadan olmuşdur. Onun hələ uşaqlıq illərindən foto sənətinə böyük marağı var idi. 1964–1970-ci illərdə Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunun kinooperatorluq fakültəsində təhsil almışdır. Orada oxuduğu müddət ərzində tanış olduğu məşhur kinooperatorlar onun kamil bir sənətçi kimi püxtələşməsinə, gələcək həyat yolunu müəyyənləşdirməsinə güclü təsir etmişlər. Şərif Şərifov həm də gözəl ailə başçısı idi. O, ömür-gün yoldaşı Məhinbanu xanım, qızı Nəcibə və nəvəsi Rəsul ilə birlikdə özünü xoşbəxt hesab edirdi. Lakin vaxtsız əcəl onun arzularını yarımçıq qoydu. Şərif İsmayıl oğlu Şərifov 2007-ci il sentyabrın 26-da gözlərini əbədi olaraq yumdu. Şərif Şərifov ömrünün 42 ilini Azərbaycan kinosunun inkişafına həsr etmişdir.

Dənizlər imperatoru və ya Dəniz tanrısı (해신 Hae-sin, ing. Sea God və ya ing. Emperor of The Sea) - 2004-2005-ci illərdə yayımlanan Bədii Televiziya Teleserialıdır. Serial real tarixdə baş verən hadisələr əsasında yaradılmışdır. Serial Cənubi Koreyanın yazıçılarından biri olan 1945-2013-cü illər ərzində yaşamış Çoy İn Honun (Choi In Ho) yazdığı eyniadlı romanın əsasında hazırlanmışdır. Serialda Cənubi Koreyada Şila krallığı (e.ə. 57-935) dövründə baş vermiş hadisələrdən danışılır. Serialda, əsasən, "Dənizlər imperatoru" ləqəbli Çanq Boqonun həyatından danışılır. Çanq Boqo əvvəllər qul olmasına baxmayaraq bir müddət sonra dəniz komandanlığı vəzifəsinə qalxır. Bu zaman çətinliklə qarşılaşır.

Roma imperatoru — tarixçilər tərəfindən Roma Respublikasının süqutundan sonra Roma imperiyasının hökmdarlarına müraciət etmək üçün istifadə olunan termin. Qədim Romada "Roma imperatoru" titulu yox idi, əksinə, bu başlıq mürəkkəb vəzifə və səlahiyyətlər toplusu üçün lazım olan stenoqram idi. Bu titulun indi populyar olmasına baxmayaraq, bu titul ilk daşıyan IX əsrin əvvəllərində I Mixail olmuş, özünü "Basileus Romaion" (romalıların imperatoru) adlandırmışdır. İmperator tituluna bənzər heç bir titul və ya rütbə yox idi, əksinə imperatorla ənənəvi olaraq bağlı olan bütün titulların mənşəyi respublika dövrünə təsadüf edir. Roma imperatorları haqqında olan müzakirə əsasən müasir tarixçilərin öz baxış bucağından təsirlənir. Romalıların özləri müasir monarxik "imperiya" və "imperator" anlayışlarını bölüşmürdülər. Roma imperiyası mövcud olduğu müddətdə Roma Respublikasının bütün siyasi institutlarını və ənənələrini, o cümlədən senat və məclisləri saxlamışdır. Ümumiyyətlə, imperatorları de-yure hökmdarları kimi təsvir etmək olmaz. Rəsmi olaraq, imperator vəzifəsi "bərabərlər arasında birinci" (primus inter pares) hesab olunurdu və onların bir çoxu de-fakto hökmdarlara çevrilməmişdilər. Sultan II Mehmedin dövründə Osmanlı imperiyası 1453-cü ildə Konstantinopolu fəth etmişdir.

1946-cı ilin noyabr ayında ittifaq qüvvələri tərəfindən parlament formasında razılaşdırılmış idarəetmə və icra orqanlarının əlində hakimiyyətin təmərküzləşməsinin yolverilməzliyi məqsədilə yaradılmış 99 maddədən ibarət Yaponiya Konstitusiyasına görə dövlət başçısı – sırf formal səlahiyyətlərə malik olan və dövlətin və millətin rəmzi sayılan imperatordur. Real hakimiyyət Baş nazirə, onun rəhbərlik etdiyi kabinetə və qarşısında məsuliyyət daşıdığı Parlamentə verilmişdir. Taxt varislik yolu ilə imperator ailəsinin kişi üzvlərinə keçir. İmperator (2019-cu ildən Naruhito) mütləq hakimiyyətə malik deyildir, dövlət işlərinə aid fəaliyyəti Nazirlər Kabinetinin məsləhəti və icazəsi əsasında həyata keçirməlidir. Konstitusiyada göstərilən hallar xaricində İmperatorun hökumətlə bağlı səlahiyyəti yoxdur. Bununla yanaşı İmperator Baş naziri və Ali Məhkəmənin Baş Hakimini təyin edir. Baş nazir əvvəlcə Parlament tərəfindən seçilir və İmperator tərəfindən təsdiq edilir. Baş hakim Nazirlər Kabineti tərəfindən seçilir və daha sonra İmperator tərəfindən təsdiq edilir. İmperatorun qanun və müqavilələri imzalamaq, Parlamentin sessiyalarını çağırmaq və Nazirlər Kabinetinin tövsiyə və icazəsi ilə şərəf nişanı vermək səlahiyyəti vardır. Yaponiya Konstitusiyasına görə imperator xalqın birliyinin və dövlətin rəmzidir.