is. Xəmrə üçün ayrılmış xəmir tikəsi, mayalıq xəmir
sif. Xəmrə qatılmamış. Xəmrəsiz çörək
is. zool. Siyənəyəoxşar dəniz balığı
is. [ər.] Ərəblərdə: qışın, qırx günündən sonra gələn əlli günlük mövsümünün xalq təqvimində adı, habelə bu dövrdə əsən küləyin yerli adı
is. [fars.] Ucu sivri, iki tərəfi iti soyuq silah. Otağın baş tərəfindən divardan bir maral başı, bir də tüfəng, onun da altında bir xəncər asılmışdı
bax xəncərsaz
“Xəncərləmək”dən f.is
f. Xəncərlə vurmaq, yaralamaq; xəncərlə çapmaq
“Xəncərləşmək”dən f.is
qarş. köhn. Dalaşaraq bir-birini xəncərlə vurmaq, xəncərləmək
sif. Xəncər bağlamış, xəncəri olan, yaxud əlində xəncər. Oturmuşlar məğrur, qollar çirməkli; Xəncərli, qılınclı, patron-tüfəngli
is. [fars.] köhn. Keçmişdə xəncər qayıran usta. Bakıda ümumiyyətlə peşəkarlar: keçəçi, dabbağ, dərzi, xəncərsaz və sairə çox olardı
sif. Xəncər kimi, xəncərəoxşar, xəncərşəkilli
is. köhn. Keçmişdə məhərrəmlikdə aşura günü xəncərlə öz başını yaran
sif. [fars.] klas. 1. Gülən, gülər, şən, üzügülər. Kim görübdür Qövsiyi məhzuni xəndan bir nəfəs? Qövsi
is. [fars.] köhn. Gülüş
is. [ər.] Torpaqda uzununa qazılmış dərin çuxur. [At] qabağına çıxan xəndəklərdən məharətlə atılır, balaca qulaqlarını qısaraq çapırdı
is. Xəndək qazımağa məxsus maşın. // Sif. mənasında. Xəndəkqazan maşın
is. bot. İri yarpaqları və boruşəkilli gülləri olan, əsasən xəndək, çay kənarlarında və rütubətli yerlərdə bitən yabanı bitki
is. [ər.] klas. Meyxana, işrətxana. Yox, dəxi könlüm mənim meyxanəyə mayil deyil; Kim gəzir ev-ev xərabat içrə hüşyar axtarır
sif. və is. 1. Vaxtını meyxanalarda, işrətxanalarda, sərxoşluqda keçirən, əlinə keçən pulu keyfə, içkiyə, eyş-işrətə xərcləyən adam; əyyaş
is. [ər.] tar. Vergi, bac. [Koroğlu dedi:] Verin yeddillik xəracı; Paşalar gətirsin bacı. “Koroğlu”. [Şah Abbas:] Həmədan vilayətinin üçillik xəracını
is. [ər.] İşlənən, sərf olunan pul; məsarif, məsrəf, məxaric. [Məşədi İbad:] A kişi, axı bunun bir anbar da toy xərci var
zərf Borc pul alaraq, borca düşərək, zorla pul taparaq, ondan-bundan borc alaraq. Xərc-borc etmək. □ Xərcəborca düşmək – borc pul almağa, borca düşməy
“Xərcləmək”dən f.is
f. Sərf etmək, işlətmək, məsrəf etmək (pulu). Şəfiqə xanım yavaşyavaş var-yoxundan satıb xərcləyirdi
“Xərclənmək”dən f.is
məch. Sərf edilmək, xərc edilmək, işlənmək (pul haqqında). Pulların hamısı xərclənmişdir. – …Əsil mayanın bir hissəsi də müntəzəm bir surətdə [Mahmudu
is. Adi gündəlik və xırda xərclər üçün verilən, ya ayrılan pul; cibxərci. [Hacı Mehdi:] Ala, qabaqcadan da bir az sənə xərclik verim
is. zool. Buğumayaqlılar tipindən üstü qınla örtülü və baş tərəfdə iri qısqacları olan suda yaşayan onurğasız heyvan
is. İnsan və heyvanın həm iç, həm də bayır orqanlarında əmələ gələn xətərli şiş. Bədbəxtlikdən il yarım bundan qabaq [Balaşın] mədəsində xərçəng yaras
is. zool. Xərçəngəoxşar onurğasız buğumayaqlılar qrupu. Xərçəngkimilərlə qidalanan balıqlar
is. [fars.] 1. Daş, qum və s. şeylər daşımaq üçün taxtadan və s.-dən düzəldilmiş alət. Xərəklə qum daşımaq
is. dan. Qarmaqarışıqlıq, səs-küy, nizamsızlıq. Məclisdə bir xərəngəlik vardı. Aralarında qadınlar olmasına baxmayaraq, açıq-saçıq sözlər söyləməkdən
bax xırdavat
sif. [ər.] Qocalıqdan ağlı zəifləmiş, səfehləmiş, sərsəmləmiş
“Xərifləmək”dən f.is
f. Qocalıqdan başı xarab olmaq, beyni kütləşmək, səfehləmək. Zəki Məmmədbağırın xəriflədiyinə qənaət hasil etdi
is. Ağlı başından çıxmış adamın halı; ağıl seyrəkliyi, sərsəmlik
is. [ər.] Yer səthinin coğrafi vəziyyətinin kağız və s. üzərində təsviri. Coğrafiya xəritəsi. Asiyanın xəritəsi
bax xəritəçi
is. Coğrafiya xəritələri tərtib edən mütəxəssis; kartoqraf
is. Coğrafi xəritə çəkmə (tərtib etmə) sənəti; kartoqraflıq
is. [ər.] Ziyan, zərər. [Züleyxa ilə Cəmilin] yaşadıqları kənd müharibə cəbhəsinə yaxın olduğundan böyük xəsarətlərə düçar olmuşdu
is. Göy taxıl. Alaq otları torpaqdakı qidalı maddələri almaqla xəsilləri zəifləşdirir. – İl faraş gəlsə, yaylaqda ot, qışlaqda güzdək və xəsil bol ols
“Xəsilləşmək”dən f.is
f. Göyərmək (taxıl haqqında). Körpə və tər taxıl xəsilləşirdi. S.Rəhimov
is. Xəsil olan, xəsil əkilən yer. Xəsillik salmaq. // Xəsil üçün ayrılan. Xəsillik arpa
sif. Simic, ifrat dərəcədə qənaətcil, pul xərcləməkdən hər vasitə ilə çəkinən. [Qulu:] Allah pulu götürüb belə xəsisə verir ki, sandığa qoyub gecə-gün