Beyrut

Beyrut (ərəb. بيروت‎, ing. Beirut) — Livanın paytaxtı, ən iri şəhəri və böyük dəniz portu. Beyrut Yaxın Şərqin vacib maliyyə - bank və mədəni mərkəzidir. Beyrutda bir çox beynəlxalq təşkilatlar məskən salmışlar. Əhalisi təxminən 900 min nəfərlə 2 milyon nəfər arasıdır. Bu onunla bağlıdır ki, əhalinin siyahıya alınması ölkədə axırıncı dəfə 1932-ci ildə keçirilmişdir. == Tarixi == Eramızdan əvvəl XVIII əsrdən etibarən Berut, Berit adı ilə məlumdur. VII əsrdə Xilafətə daxil edilmişdir. XIV-XV əsrlərdə Misir məmlüklərinin, 1516-1918-cı illərdə Osmanlı İmperiyasının tərkibində, 1920-43-cü illərdə Fransa işğalı altında olub.

Beyrut vilayəti — Osmanlı İmperiyası tərkibində, 1888–1917-ci illərdə mövcud olmuş I dərəcəli inzibati–ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Beyrut şəhəri idi.

Beyrut (ərəb. بيروت‎, ing. Beirut) — Livanın paytaxtı, ən iri şəhəri və böyük dəniz portu. Beyrut Yaxın Şərqin vacib maliyyə - bank və mədəni mərkəzidir. Beyrutda bir çox beynəlxalq təşkilatlar məskən salmışlar. Əhalisi təxminən 900 min nəfərlə 2 milyon nəfər arasıdır. Bu onunla bağlıdır ki, əhalinin siyahıya alınması ölkədə axırıncı dəfə 1932-ci ildə keçirilmişdir. == Tarixi == Eramızdan əvvəl XVIII əsrdən etibarən Berut, Berit adı ilə məlumdur. VII əsrdə Xilafətə daxil edilmişdir. XIV-XV əsrlərdə Misir məmlüklərinin, 1516-1918-cı illərdə Osmanlı İmperiyasının tərkibində, 1920-43-cü illərdə Fransa işğalı altında olub.

Beyrut Amerika Universiteti (ing. American University of Beirut), 1920-ci ilə qədər – Suriya Protestant Kolleci (ing. Syrian Protestant College) — Beyrutda bir universitetdir. 1866-cı ildə təsis edilmişdir. == Tarixi == 1866-cı ildə Livanın Beyrut şəhərində yaradılmış Amerika universitetidir.

Beyrut döyüşü və ya Beyrut əməliyyatı — 1911-1912-ci illər arasında baş verən İtaliya–Osmanlı müharibəsi çərçivəsində 24 fevral 1912-ci ildə Osmanlı və İtalya hərbi qüvvələri arasında Beyrutda baş vermiş dəniz döyüşü. Döyüşdə iki İtalyan kreyseri limanda bir Osmanlı zirehli korvetini və bir torpedo gəmisini batıraraq Beyrut şəhərini bombardman etdi. Beyrutdakı Osmanlı donanması tamamilə məhv edildi və bölgədə İtaliya gəmiçiliyi üçün yeganə türk dəniz təhlükəsi aradan qaldırıldı. Bu hücumdan sonra italyanlar müharibənin qalan hissəsində Cənubi Aralıq dənizində tam dəniz hökmranlığını qoruyub saxladılar, Süveyş kanalında tam dəniz üstünlüyü əldə etdilər və müstəmləkələri olan Eritreyadakı qüvvələrini gücləndirməkdə üstünlük əldə etdilər. İtalyanların Beyrutdakı hərəkətlərinə cavab olaraq, Osmanlı hökuməti döyüşdən 4 gün sonra bütün İtaliya vətəndaşlarını Beyrut, Hələb və Dəməşq əyalətlərinə deportasiya etdi. Suriya sahillərində maraqları olan Fransa və Böyük Britaniya, müharibənin Şimali Afrika ilə məhdudlaşması, Aralıq dənizi və Egeydəki Osmanlı limanlarına hücum etməməsi üçün italyanlara diplomatik təzyiqlər etməyə başladı. Sonrakı aylarda İtaliya donanması bir daha belə hücumlar etmədi. == Arxa plan == Tripoli müharibəsi zamanı İtalya ordusu Aralıq dənizindəki Osmanlı dəniz qüvvələrinin İtaliyanın Şərqi Afrikasına gedən təchizat və qoşun gəmilərinə basqın edəcəyindən qorxurdu. Belə bir basqın ehtimalının qarşısını almaq üçün kontr-admiral Paolo Taon di Revelə Beyrut limanını təmizləmək və orada ola biləcək Osmanlı donanmasının gəmilərinə hücum etmək əmri verildi. Revelin gücü, Cüzeppe Qaribaldi və Françesko Ferruccio zirehli kreyserlərindən ibarət idi.

Beyrut döyüşü və ya Beyrut əməliyyatı — 1911-1912-ci illər arasında baş verən İtaliya–Osmanlı müharibəsi çərçivəsində 24 fevral 1912-ci ildə Osmanlı və İtalya hərbi qüvvələri arasında Beyrutda baş vermiş dəniz döyüşü. Döyüşdə iki İtalyan kreyseri limanda bir Osmanlı zirehli korvetini və bir torpedo gəmisini batıraraq Beyrut şəhərini bombardman etdi. Beyrutdakı Osmanlı donanması tamamilə məhv edildi və bölgədə İtaliya gəmiçiliyi üçün yeganə türk dəniz təhlükəsi aradan qaldırıldı. Bu hücumdan sonra italyanlar müharibənin qalan hissəsində Cənubi Aralıq dənizində tam dəniz hökmranlığını qoruyub saxladılar, Süveyş kanalında tam dəniz üstünlüyü əldə etdilər və müstəmləkələri olan Eritreyadakı qüvvələrini gücləndirməkdə üstünlük əldə etdilər. İtalyanların Beyrutdakı hərəkətlərinə cavab olaraq, Osmanlı hökuməti döyüşdən 4 gün sonra bütün İtaliya vətəndaşlarını Beyrut, Hələb və Dəməşq əyalətlərinə deportasiya etdi. Suriya sahillərində maraqları olan Fransa və Böyük Britaniya, müharibənin Şimali Afrika ilə məhdudlaşması, Aralıq dənizi və Egeydəki Osmanlı limanlarına hücum etməməsi üçün italyanlara diplomatik təzyiqlər etməyə başladı. Sonrakı aylarda İtaliya donanması bir daha belə hücumlar etmədi. == Arxa plan == Tripoli müharibəsi zamanı İtalya ordusu Aralıq dənizindəki Osmanlı dəniz qüvvələrinin İtaliyanın Şərqi Afrikasına gedən təchizat və qoşun gəmilərinə basqın edəcəyindən qorxurdu. Belə bir basqın ehtimalının qarşısını almaq üçün kontr-admiral Paolo Taon di Revelə Beyrut limanını təmizləmək və orada ola biləcək Osmanlı donanmasının gəmilərinə hücum etmək əmri verildi. Revelin gücü, Cüzeppe Qaribaldi və Françesko Ferruccio zirehli kreyserlərindən ibarət idi.

Beyrut kazarma bombalanması, 23 oktyabr 1983-cü ildə Livan vətəndaş müharibəsi dövründə Beyrutda meydana gələn bombalı hücumudur. Bu hücum nəticəsində 299 Amerika və fransız əsgəri ABŞ və Fransa əsgərlərinin yerləşdirildiyi binaların qarşısında iki bomba yüklü yük maşınının partlaması nəticəsində həyatını itirmişdir. Daha sonra Hizbullah olaraq bilinən İslami Cihad təşkilatı bombalı hücumun məsuliyyətini öz üzərinə götürmüşdür. Nəqliyyat vasitələrindəki partlayıcılar intiharçılar tərəfindən partladılmışdır. ABŞ dəniz piyadaları korpusu kazarmalarına edilən hücumda 220 nəfəri dəniz piyadası, 18 nəfəri dənizçi və 3 nəfəri əsgər olmaqla ümumilikdə 241 Amerika əsgəri öldürüldü, 60-ı yaralandı. ABŞ Dəniz Piyadaları Korpusunun İkinci Dünya Müharibəsindəki İvo Jima döyüşündən bu tərəfə və ABŞ ordusunun Vyetnam müharibəsindəki Tet Hücumunun ilk günündən bu tərəfə bir gün ərzində ən çox əsgər itirdiyi hadisədir. Həmçinin bu hücum İkinci Dünya Müharibəsindən bəri xaricdəki Amerikalılara edilən ən ölümcül hücumdur. Bundan əlavə, binada qapıçı olaraq işləyən yaşlı bir livanlı da ilk partlayışda öldü. İstifadə olunan partlayıcı 5,400 kq ağırlığında TNT-yə bərabər idi. İki dəqiqə sonra, Fransız əsgərlərinin qaldığı səkkiz mərtəbəli binaya (Fransa “Drakkar” paraşütçü kazarması, Ramlet al Baida, Beyrut) edilən hücumda 58 Fransız paraşütçü öldürüldü, 15 əsgər yaralandı.

Beyrut limanında partlayışlar və ya Beyrut limanının bombalanması — 4 avqust 2020-ci il tarixində, yerli saat ilə 18:08-də Livanın paytaxtı olan Beyrut şəhərinin limanında baş vermiş iki ardıcıl partlayış. Partlayış nəticəsində ən azı 192 nəfər ölmüş, 5 min nəfər yaralanmış, 80 nəfər itkin düşmüşdür. Livan İctimai Təhlükəsizliyinin ümumi direktoru Abbas İbrahim partlayışın səbəbini 6 ildir anbarlarda saxlanılan təqribən 2.750 ton nitrat ammonyak – ammonyak turşusu ilə əlaqələndirmişdir. Partlayışın böyüklüyü təqribən 300 ton TNT-nin partlamasına bərabər idi. == Zəmin == Livan partlayış zamanı iqtisadi böhran yaşayırdı. Livan funtu kəskin şəkildə ucuzlaşmış, ölkədəki kasıblıq səviyyəsi isə 50%-ə qalxmışdır. Beyrut limanı Livana dəniz yolu ilə səyahətin qapısı kimi qiymətləndirilir və hər il 3 minə yaxın gəmi qəbul edir. Livan dövlətinin nəzarətində olan limanda 4 hövzə, 16 sahil bəndi, biri buğda üçün nəzərdə tutulmuş 13 anbarı var. Limanda hərbi baza da mövcuddur. === MV Rhosus === Partlayışların səbəbi dərhal dəqiqləşməmişdir.

Beyrut limanında partlayışlar və ya Beyrut limanının bombalanması — 4 avqust 2020-ci il tarixində, yerli saat ilə 18:08-də Livanın paytaxtı olan Beyrut şəhərinin limanında baş vermiş iki ardıcıl partlayış. Partlayış nəticəsində ən azı 192 nəfər ölmüş, 5 min nəfər yaralanmış, 80 nəfər itkin düşmüşdür. Livan İctimai Təhlükəsizliyinin ümumi direktoru Abbas İbrahim partlayışın səbəbini 6 ildir anbarlarda saxlanılan təqribən 2.750 ton nitrat ammonyak – ammonyak turşusu ilə əlaqələndirmişdir. Partlayışın böyüklüyü təqribən 300 ton TNT-nin partlamasına bərabər idi. == Zəmin == Livan partlayış zamanı iqtisadi böhran yaşayırdı. Livan funtu kəskin şəkildə ucuzlaşmış, ölkədəki kasıblıq səviyyəsi isə 50%-ə qalxmışdır. Beyrut limanı Livana dəniz yolu ilə səyahətin qapısı kimi qiymətləndirilir və hər il 3 minə yaxın gəmi qəbul edir. Livan dövlətinin nəzarətində olan limanda 4 hövzə, 16 sahil bəndi, biri buğda üçün nəzərdə tutulmuş 13 anbarı var. Limanda hərbi baza da mövcuddur. === MV Rhosus === Partlayışların səbəbi dərhal dəqiqləşməmişdir.

Beyrut limanında partlayışlar və ya Beyrut limanının bombalanması — 4 avqust 2020-ci il tarixində, yerli saat ilə 18:08-də Livanın paytaxtı olan Beyrut şəhərinin limanında baş vermiş iki ardıcıl partlayış. Partlayış nəticəsində ən azı 192 nəfər ölmüş, 5 min nəfər yaralanmış, 80 nəfər itkin düşmüşdür. Livan İctimai Təhlükəsizliyinin ümumi direktoru Abbas İbrahim partlayışın səbəbini 6 ildir anbarlarda saxlanılan təqribən 2.750 ton nitrat ammonyak – ammonyak turşusu ilə əlaqələndirmişdir. Partlayışın böyüklüyü təqribən 300 ton TNT-nin partlamasına bərabər idi. == Zəmin == Livan partlayış zamanı iqtisadi böhran yaşayırdı. Livan funtu kəskin şəkildə ucuzlaşmış, ölkədəki kasıblıq səviyyəsi isə 50%-ə qalxmışdır. Beyrut limanı Livana dəniz yolu ilə səyahətin qapısı kimi qiymətləndirilir və hər il 3 minə yaxın gəmi qəbul edir. Livan dövlətinin nəzarətində olan limanda 4 hövzə, 16 sahil bəndi, biri buğda üçün nəzərdə tutulmuş 13 anbarı var. Limanda hərbi baza da mövcuddur. === MV Rhosus === Partlayışların səbəbi dərhal dəqiqləşməmişdir.

2015-ci ilin noyabrın 12-də baş vermiş Beyrut bombalamaları (ərəb. تفجيرا بيروت‎) şəhərin əsasən şiələr yaşadığı Burc al Baracne rayonunda baş vermişdi. Ölənlərin sayı 37-dən 43-ə qədər çox olduğunu xəbər verilir. Terror aktına görə məsuliyyəti öz boynuna İŞİD təşkilatı götürmüşdür. O, 136 adamı öldürən Parisdə terror hadisələrindən bir gün öncə baş verib. Hücumların sonra gələn 48 saat ərzində Daxili Təhlükəsizlik Qüvvələri 11 adamı həbs ediblər, onlardan çoxu Suriyadandılar. Sonraki xəbərdarlıqda deyilirdi ki, iki Suriyalı və Livanlı şübhəli şəxslər həbs olundu. Onlar Burc al Baracnedəki qaçqın düşərqəsində və paytaxtın şərqində yerləşən Açrafiye rayondaki mənzildə dayandırılıblar. Orada partlayan kəmərlər hazırlanırdılar. == Şərait == 2011-ci ildən bəri Livannan sərhədi bölən Suriyada vətəndaş müharibəsini yaşayır.