DAS

Amar Das (5 may 1479, Amritsar – 1 sentyabr 1574, Amritsar) — Siqhlərin üçüncü qurusudur. Quru Anqadın tələbəsi olmuş, 1552-ci ildə Quru olmuşdur. Siqhlərin müqəddəs kitabı Adi-Qranthın mətnində onun 907 şeiri var.

Das Kapital — Siyasi iqtisadiyyatın Tənqidi olan kitab, Karl Marksın ən mühüm əsərlərindən biridir. Üç cilddir. Marksın ölümündən sonra 2 və 3-cü cildləri dostu və həmkarı Fridrix Engels tərəfindən nəşr olundu. == Həmçinin bax == Vladimir Lenin Kommunizm Fridrix Engels == İstinadlar == ^ "Arxivləşdirilmiş surət". 6 iyul 2013-cü ildə orijinaldan arxivləşdirilib.

Das adası (ərəb. داس‎) — Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə daxil olan Əbu-Dabi əmirliyinin bir parçası. Sahildən 160 km şimal-qərbdə yerləşir. Ada 1,2 x 2,4 km ölçülərinə malikdir. Buradan neft və sıxılmış təbii qaz Avropa və Asiyanın bir çox limanlarına ixrac edilir. Neft hasilatı 1956–1960-cı illərdə gerçəkləşən kəşfiyyat işlərinin ardından baş vermişdir. Das adası əvvələr tısbağa və dəniz quşlarının yuva qurduğu bir ərazi olmuşdur. Neft və qaz hasilatına baxmayarq ada yenədə köçəri quşların əsas dayanacaq yerlərindən biridir. Burada qədim insanların, xüsusi ilə islam keramikanın izlərinə rast gəlinir. Balıqçılar və mirvari toplayan üzgüçülər fırtınadan qorunmaq üçün adaya sığınırdılar.

Das alte Karussell (azərb. Köhnə karusel‎) — İsveçrənin 1956-cı ildə Avroviziyada təmsil olunduğu mahnı. Liz Assia tərəfindən alman dilində ifa edilmişdir. Bu mahnı ikinci nömrə altında ifa olunmuşdur. 1956 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsinin səsvermə nəticələri açıqlanmadığı üçün bu mahnının topladığı xal və tutduğu yer məlum deyil.

Moji-das-Kruzis — Braziliyanın San-Paulu ştatında yer.

Ram Das Ci (1534-1581) — siqhlərin dördüncü qurusudur. 1574-cü ildə quru Amar Dasın ölümündən sonra siqhlərin qurusu olmuşdur. Onun dövründə Amritsar şəhərinin əsası qoyulmuşdur.

So geht das jede Nacht (azərb. Hər gecə bu cür‎)— Almaniyanın 1956-cı ildə Avroviziyada təmsil olunduğu mahnı. Fredi Kvin alman dilində ifa etmişdir. 1956 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsinin səsvermə nəticələri açıqlanmadığı üçün bu mahnının topladığı xal və tutduğu yer məlum deyil.

“Abbas və Gülgəz” – XVII əsr Azərbaycan məhəbbət dastanı. == Haqqında == Azərbaycan xalq dastanları içərisində elələri var ki, qəhrəmanlıqla məhəbbətin birləşdirilməsi yolu ilə yaradılmışdır. Xalq içərisində sevilib geniş yayılan “Əsli və Kərəm”, “Abbas və Gülgəz”, “Seydi və Pəri”, “Məhəmməd və Güləndəm”, “Leyli və Məcnun” və s. dastanları bu qəbildəndir. Abbas və Gülgəz XVII əsrdə yaranmış Azərbaycan məhəbbət dastanlarından biridir. Ehtimal olunur ki, Aşıq Abbas Tufarqanlının həyatı və şeirləri əsasında qoşulmuşdur. == Məzmunu == Abbasın sevgilisi Gülgəz zorla şah sarayına aparılır. Abbas müxtəlif çətinliklərdən keçərək məhəbbətinə qovuşur. Dolğun lirik-epik surətlər, gərgin süjet xətti “Abbas və Gülgəz”-i orta əsrlər Azərbaycan məhəbbət dastanının kamil nümunəsi səviyyəsinə yüksəltmişdir. == Variantları == Dastanın indiyədək yeddi variantı toplanmışdır: Azərbaycan məhəbbət dastanları.

Abdulla və Cahan – Azərbaycan məhəbbət dastanı. Şirvanlı Aşıq Abdullanın (XVII əsr) həyatı və şeirləri əsasında yaranmışdır. Müxtəlif variantları var. Məhəbbət dastanlarına xas olan ənənəvi süjetə malikdir. Dastanın qısa məzmununu və şeirlərindən bir qismini H.Əlizadə "Aşıqlar" kitabında (h.1, 1935), qazaxlı Aşıq Məmmədyardan toplanmış variantını isə Ə.Axundov və M.H.Təhmasib nəşr etdirmişlər. Dastanın başqa bir variantını 1971–1972-ci illərdə Türkiyədə nəşr etdirən türk aşığı Lütfi Aydanın ehtimalına görə, bu dastan uzun müddət Şirvanda və Dağıstanda yaşamış Xəstə Qasım tərəfindən Aşıq Abdullanın şeirləri əsasında yaradılmışdır. == Mənbə == Azərbaycan dastanları. 5 cilddə. C. 2. B., 2005.

Abram Mkrtçyeviç Dastakyan yaxud Abram Nikitiç Dastakov (1864, Yelizavetpol, Tiflis quberniyası – 20 mart 1929, Paris) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti səhiyyə naziri, Daşnaksutyun Partiyası Bakı bürosunun sədri, Bakı Şəhər Duması və Bakı Şəhər İctimai Özünüidarəsi üzvü. == Həyatı == 1864-cü ildə tacir ailəsində anadan olmuşdur. Əsl adı Abram Mkrtiçyeviç Dastakyandır. Peterburq Universitetində oxuyarkən "Narodnaya Volya" təşkilatına qoşulmuşdu. Bu təşkilat daha sonra II Aleksandrı öldürən təşkilat olacaqdı. Daha sonra 1884-cü ildə "Gənclər birliyi" (rus. Союза молодежи) təşkilatını yaratdı. Bu təşkilat sayəsində 1907–1908-ci illərdə Bakıda fəaliyyətə olmuş bolşevik Mixail Stepanoviç Olminski ilə tanış oldu. "Narodnaya Volya" təşkilatının üzvü olduğu üçün Zaqatala şəhərində 3 il çar polisindən gizləndi. Vəzifədən gedəndən sonra bir müddət Ermənistan Səhiyyə Naziri kimi işləmiş, daha sonra 1920-ci ildə Tbilisiyə köçmüşdü.

Abram Mkrtçyeviç Dastakyan yaxud Abram Nikitiç Dastakov (1864, Yelizavetpol, Tiflis quberniyası – 20 mart 1929, Paris) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti səhiyyə naziri, Daşnaksutyun Partiyası Bakı bürosunun sədri, Bakı Şəhər Duması və Bakı Şəhər İctimai Özünüidarəsi üzvü. == Həyatı == 1864-cü ildə tacir ailəsində anadan olmuşdur. Əsl adı Abram Mkrtiçyeviç Dastakyandır. Peterburq Universitetində oxuyarkən "Narodnaya Volya" təşkilatına qoşulmuşdu. Bu təşkilat daha sonra II Aleksandrı öldürən təşkilat olacaqdı. Daha sonra 1884-cü ildə "Gənclər birliyi" (rus. Союза молодежи) təşkilatını yaratdı. Bu təşkilat sayəsində 1907–1908-ci illərdə Bakıda fəaliyyətə olmuş bolşevik Mixail Stepanoviç Olminski ilə tanış oldu. "Narodnaya Volya" təşkilatının üzvü olduğu üçün Zaqatala şəhərində 3 il çar polisindən gizləndi. Vəzifədən gedəndən sonra bir müddət Ermənistan Səhiyyə Naziri kimi işləmiş, daha sonra 1920-ci ildə Tbilisiyə köçmüşdü.

Acacia lineata (lat. Acacia lineata) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin akasiya cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == Acacia centrinervia Maiden & Blakeley Acacia dasyphylla Benth.

Adolf "Adi" Dassler (3 noyabr 1900, Herzoqenaurax[d], Bavariya – 6 sentyabr 1978, Herzoqenaurax[d], Bavariya) — alman idman geyimləri şirkəti Adidasın təsisçisi. Pinəçi kimi fəaliyyətə başlamış, Birinci dünya müharibəsindən dönəndən sonra isə özünün yeni idman ayaqqabılarını anasının çamaşırxanasında hazırlamağa başladı. Onun ayaqqabı fabrikində işləyən atası Kristof və Zehlein qardaşları, Dassleri öz biznesini qurmağında dəstəklədi. 1924-cü ilin 1 iyulunda böyük qardaşı Rudolf Dassler, "Dassler qardaşları" ayaqqabı fabrikinə qoşuldu. 1928 yay Olimpiya oyunlarında Dassler bir çox idmançıları öz şirkətinin məhsulları ilə təmin etdi. Berlində keçirilmiş 1936 yay Olimpiya oyunları ərzində, Dassler ABŞ idmançısı Cessi Ouensi idman ayaqqabıları ilə təmin etdi. Cessi Ouensin geyindiyi Adidas idman ayaqqabıları, onun 4 qızıl medal qazanmasında mühüm rol oynadı. 1930-cu illərdə Adolf Hitlerin hakimiyyətə gəlməsi ilə, Dassler qardaşları Nasist partiyasına üzv oldular, daha çox Rudolf qatı nasional-sosialist olması ilə tanınmışdı. Rudolf ayaqqabıların layihəsini hazırlayar, Adolf Vermaxt üçün ayaqqabılar istehsal edərdi, lakin sonralar Nasist partiyasından uzaqlaşdı. Müharibə, qardaşlar arasında fərqləri kəskinləşdirdi.

Ageratina dasyneura (lat. Ageratina dasyneura) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin ageratina cinsinə aid bitki növü.

Alpamış (özb. Alpomish) — özbək dastanı. Burada Baysun vadisində konqrat tayfasından olan qəhrəmandan bəhs edilir. == Məzmun == Dastanda konqrat tayfasının məişəti, ictimai münasibətləri, adət-ənənələri, dünyagörüşü aydın şəkildə təsvir edilmişdir. Müsbət qəhrəmanlar Alpamış, Gülbərçin, Keyqubad, Qarakozayım xalqın ən yaxşı keyfiyyətlərinin daşıyıcılarıdır. "Alpamış" digər türkdilli xalqlar, o cümlədən qaraqalpaqlar, tatarlar, başqırdlar, altaylar, qazaxlar və başqaları arasında da tanınır. Dastanın özbək variantları qazax və qaraqalpaq variantlarından onunla fərqlənir ki, Alpamış və onun sevgilisi iki qardaşın övladlarıdır. Özbək konqratlar öz yaxın və uzaq qohumları ilə evlənirlər ki, bu da onları Mərkəzi Asiyada yaşayan digər xalqlardakı konqratlardan fərqləndirir. Dastanın əsas ideyasını xalqın müstəqillik uğrunda mübarizəsi, ədalətli və dinc həyatın bərqərar olması, yüksək bəşəri ideallar təşkil edir. == Tədqiqi == Dastanın variantlarının mətnlərini Əbubəkr Divayev, A. Konratbayev, Saken Seyfullin, Sabit Mukanov hazırlayıb nəşr etdirmişlər.

Ana-Yulia Daskal (12 sentyabr 2002, Kluj-Napoka) — Rumıniyalı üzgüçü. Ana-Yulia Daskal Rumıniyanı 2016-cı ildə XXXI Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil etdi. == Karyerası == Ana-Yulia Daskal birinci dəfə Olimpiya Oyunlarına 2016-cı ildə qatıldı. O, Rio-de-Janeyroda baş tutan XXXI Yay Olimpiya Oyunlarında qadınlar 100 m sərbəst stildə, təsnifat mərhələsində iştirak etdi. 58.72 saniyəlik nəticəsi ilə 36-cı yeri tutdu və yarımfinala vəsiqə qazana bilmədi.

Aralia dasyphylla (lat. Aralia dasyphylla) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin araliyakimilər fəsiləsinin araliya cinsinə aid bitki növü.

Tükcüklüçiçək gəvən (lat. Astragalus dasyanthus) — paxlakimilər fəsiləsinin gəvən cinsinə aid bitki növü. == Botaniki xarakteristikası: == Çoxillik ot bitkisidir. Gövdəsi çoxsaylı, yatmış, düzqalxan və ya azca qalxan olub, uzunluğu 40 sm-dir. Yarpaqları növbəli, cüt olmayan lələkyarpaqlı, saplaqlı, uzunluğu 12-20 sm olmaqla, 12-14 cüt yarpaqcıqlardan ibarətdir. Yarpaqcıqları demək olar ki, oturaq, uzunsov-oval və ya uzunsov-neştərşəkilli, uzunluğu 15-20 mm, eni isə 6 mm-dir. Yalançı zoğu neştərşəkilli və itiucludur. Hamaşçiçəkləri sıx, başcıqlı, adətən 15-20 mm, açıq sarı, kəpənəkçiçək taclı olmaqla, zəngvari kasacığı vardır. Bitkinin çiçək tacının bütün hissəciklərində ağımtıl və ya sarımtıl tükcüklər vardır. Yuxarı və orta dağlıq ərazilərində, bozqır zonalarda və pöhrəliklərdə yayılmışdır.

Astragalus agrestis (lat. Astragalus agrestis) — paxlakimilər fəsiləsinin gəvən cinsinə aid bitki növü.

"Atropatena dastanı" — Vahid Məmmədlinin müəllifi olduğu Azərbaycanın ilk fentezi trilogiyası.«Koroğlu», «Dədə Qorqud» kimi Azərbaycan dastanlarından sonra XXI əsrdə yazılmış dastan, epos. Azərbaycan tarixinin Alban və Atropat dövrünün dastanı. Magiyalar və sehrlərlə, fantastik qəhrəmanlarla, detektiv, döyüş və məhəbbət səhnələri ilə zəngin olan bir kitabda toplanmış üç kitab. Trilogiya 11 ölkədə çap olunub. == Məzmun == === Birinci kitab === Trilogiyanın birinci kitabı «Albaner» adlanır. «Zaman o zaman idi ki, Qafqaz Albaniyası çarlığı Kiçik Midiya dövlətinin tərkibində idi. Çar Vaçaqan ölkədə xristianlığı qəbul etdirmək istədiyindən sehrbaz kahinlərin əli ilə öldürüldükdən sonra, Qüdsdən gələn müqəddəs Yelisey, Vaçaqanın oğlu Albaneri də özü ilə götürərək Paytakaran yaxınlığındakı gözdən- könüldən uzaq kəndlərin birindəki kilsədə gizlənmişdi. Kənd əhalisini daim müalicə edib onlara şəfa verən müqəddəs Yelisey, kəndlilərin sevimlisinə çevrilmiş, Çar oğlu Albaneri də əsl cəngavər kimi tərbiyə edib böyütmüşdü. Yeni Çar Vaçe, ölkədə sayı günü-gündən artan sehrbazları və cadugərləri, bütpərəst kahinləri, habelə, murdar sənəmlərə sitayiş edənləri sarayın həndəvərinə buraxmasa da belə, onların qəzəbindən qorxaraq müqəddəs Yeliseyi saraydan uzaqlaşdırmışdı. Kiçik Midiyanın paytaxtı Qazakanı Parfiyalı şah Artaban qorxunc əjdahaların vasitəsi ilə idarə edir, həmin əjdahaları qonşu dövlətlərin üzərinə göndərməklə onların əhalisini daim vahimə və qorxu içərisində saxlayırdı…» «Zülmət gecə» ordeninin başçısı Nadovarın qara magiyaları, onun arvadı İfritənin sehrli iliksirləri işə düşür.

Azərbaycan dastanları (az.-əbcəd آذربایجان داستان‌لاری‎) — Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatının tərkib hissəsi. "Kitabi Dədə Qorqud" dastanının mənşəyi Mərkəzi Asiya olsa da, oğuzların sıx məskunlaşdığı Azərbaycan ərazisində formalaşıb. Buradakı hekayə və mahnılar XIII əsrin başlanğıcından gec olmamaqla formalaşmış, XV əsrdən gec olmamaqla yazıya alınmış olmalı idi. Dastanın günümüzə azərbaycan dilindəki Drezden əlyazması və XVI əsr türkcəsinə yaxın Vatikan əlyazması gəlib çatıb. Dastan oğuzların işğal edilmiş Qafqaz torpaqlarında "kafirlərlə" mübarizəsində bəhs edir. Oğuz xanla bağlı "Tarix-i Oğuz" dastanının isə Nizami Gəncəvinin "İsgəndərnamə"si ilə bənzər süjet xətlərinə malik olması bu dastanın da Azərbaycanda yaradılmasını sübut edir. Həm "Kitabi-Dədə Qorqud", həm də "Oğuznamə" dastanı müxtəlif Azərbaycan miflərinin mənşəyidir.Səfəvi dövründə Azərbaycan xalq dastanları — "Şah İsmayıl", "Əsli və Kərəm", "Aşıq Qərib", "Koroğlu" dastanları yaradılmışdır. Yerli dialektlər və klassik dil arasında körpü rolunu oynayan bu dastanlar zamanla Osmanlı, özbək və fars ədəbiyyatlarına nüfuz edir, hətta azərbaycan xalqı ilə əlaqələr nəticəsində "Aşıq Qərib" dastanı erməni və gürcülərə keçir. Bu lirik və epik romansların türk ədəbiyyatının Osmanlı və Çağatay qolları ilə müqayisədə Azərbaycan ədəbiyyatının xarakterik bir xüsusiyyəti hesab edilə bilər. XVIII əsr ədəbiyyatının ən önəmli ədəbi abidəsi anonim müəllifin "Şəhriyar və Sənubər" xalq dastanı əsasında yazdığı "Şəhriyar" dastanıdır.

Aşıq Qərib (erm. Աշուղ Ղարիբ; gürc. აშიკ ქერიბი; krımtat. Yolcu Ğarip; türk. Aşık Garip; türkm. Şasenem-Garyp) — Cənubi Qafqaz, Orta Asiya və Yaxın Şərqdə geniş yayılan xalq nağılı. Həmçinin bu əsər aşıqlar tərəfindən ifa olunan lirik dastanı sayılır, bundan başqa o, əsasında məşhur folklor süjeti ("ər arvadının toyunda iştirak edir") olan epos janrına aid olunur. Dastan oğuz-türk mənşəlidir. 1837-ci ildə Mixail Lermontov nağılın Azərbaycan versiyasını ilk dəfə yazdıqdan və yazı 1846-cı ildə dərc olunduqdan sonra, əsər rusdilli mühitdə geniş şöhrət qazandı. Bundan başqa erməni, gürcü, türk, türkmən və s.

Bulbophyllum dasypetalum (lat. Bulbophyllum dasypetalum) — səhləbkimilər fəsiləsinin bulbofillium cinsinə aid bitki növü. == Arealı == Bulbophyllum dasypetalum növü Filippin üçün endemik növdür.

Bulbophyllum betchei (lat. Bulbophyllum betchei) — səhləbkimilər fəsiləsinin bulbofillium cinsinə aid bitki növü. == Arealı == Bulbophyllum betchei növü Sulavesi, Sumatra, Yava, Kalimantan, Yeni Qvineyadan Sakit okeannın qərb hissəsinə qədər yayılmışdır. == Sinonim == Bulbophyllum atroviolaceum H.Fleischm. & Rech. Bulbophyllum ceratostyloides Ridl. Bulbophyllum dasyphyllum Schltr. Bulbophyllum desmanthum Tuyama Bulbophyllum finetianum Schltr. Bulbophyllum perductum J.J.Sm. Bulbophyllum perductum var.

Cardamine impatiens (lat. Cardamine impatiens) — bitkilər aləminin kələmçiçəklilər dəstəsinin kələmkimilər fəsiləsinin ürəkotu cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == Cardamine apetala Gilib. [Invalid] Cardamine apetala Moench Cardamine basisagittata W.T.Wang Cardamine brachycarpa Opiz Cardamine dasycarpa M.Bieb. Cardamine glaphyropoda O.E.Schulz Cardamine glaphyropoda var. crenata T.Y.Cheo & R.C.Fang Cardamine impatiens var. acutifolia Knaf Cardamine impatiens var. angustifolia O.E.Schulz Cardamine impatiens var. dasycarpa (M.Bieb.) T.Y.Cheo & R.C.Fang Cardamine impatiens subsp. elongata O.E. Schulz Cardamine impatiens var.

Cardamine impatiens (lat. Cardamine impatiens) — bitkilər aləminin kələmçiçəklilər dəstəsinin kələmkimilər fəsiləsinin ürəkotu cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == Cardamine apetala Gilib. [Invalid] Cardamine apetala Moench Cardamine basisagittata W.T.Wang Cardamine brachycarpa Opiz Cardamine dasycarpa M.Bieb. Cardamine glaphyropoda O.E.Schulz Cardamine glaphyropoda var. crenata T.Y.Cheo & R.C.Fang Cardamine impatiens var. acutifolia Knaf Cardamine impatiens var. angustifolia O.E.Schulz Cardamine impatiens var. dasycarpa (M.Bieb.) T.Y.Cheo & R.C.Fang Cardamine impatiens subsp. elongata O.E. Schulz Cardamine impatiens var.

Co Dassen (fr. Joe Dassin; tam adı Jozef Ayra Dassen, 5 noyabr 1938 — 20 avqust 1980) — ABŞ əsilli Fransa müğənnisi və bəstəkarı. == Həyatı == Co Dassen 5 noyabr 1938-ci ildə Nyu-Yorkda yəhudi əsilli amerikalı rejissor Jül Dassen və skripkaçı Beatris Loner Dassen ailəsində dünyaya göz açıb. Əsasən 60-cı illərdə dünya şöhrəti qazanmışdır. Oxuduğu mahnılar hələ də dillər əzbəridir. 20 avqust, 1980-ci ildə Taitidə qastrol səfərindəykən ürək çatışmazlığından vəfat etmişdir.

Co Dassen (fr. Joe Dassin; tam adı Jozef Ayra Dassen, 5 noyabr 1938 — 20 avqust 1980) — ABŞ əsilli Fransa müğənnisi və bəstəkarı. == Həyatı == Co Dassen 5 noyabr 1938-ci ildə Nyu-Yorkda yəhudi əsilli amerikalı rejissor Jül Dassen və skripkaçı Beatris Loner Dassen ailəsində dünyaya göz açıb. Əsasən 60-cı illərdə dünya şöhrəti qazanmışdır. Oxuduğu mahnılar hələ də dillər əzbəridir. 20 avqust, 1980-ci ildə Taitidə qastrol səfərindəykən ürək çatışmazlığından vəfat etmişdir.

DASD yəni birbaşa keçidli yaddasaxlama qurğusu (en. Direct access storage device), (ru. запоминающее устройство прямого доступа), (tr. doğrudan erişimli saklama aygıtı) - verilənlərin saxlandığı sahələrə istənilən ardıcıllıqla müraciət etməyə imkan verən yaddasaxlama qurğusu; bundan fərqli olaraq, ardıcıl erişimli (keçidli) qurğularda yaddaş sahələri başlanğıcından başlayaraq ardıcıl olaraq nəzərdən keçirilir. Birbaşa erişimli qurğuya misal olaraq diski, ardıcıl erişimli qurğuya misal olar isə lenti göstərmək olar. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.