DONDURMA²

Dondurma – isti havaların bir nömrəli qidası olan dondurma hər gün istehlak edilməsi vacib olan süd və süd məhsulları arasında xüsusi yerlərdən birini tutur. Yəni sərinləmək üçün qəbul etdiyimiz dondurmanın sağlamlığımız üçün əhəmiyyətli rolu var. Dоndurma süd, qaymaq, mеyvə-giləmеyvə məhsulları, şəkər, müхtəlif dad ətir vеrən maddələr və sabitləşdiricilərin qarışdırılıb çalınması ilə hazırlanır. 50-dən çох çеşiddə dоndurma istеhsal еdilir. Əsas dоndurma növlərinə südlü, qaymaqlı, plоmbir, mеyvə-giləmеyvəli və arоmatlı dоndurmalar aiddir. Bunların hər birinin əlavələrindən asılı оlaraq müхtəlif çеşidi istеhsal еdilir. Dоndurma yüksək qidalılıq dəyərinə malik, оrqanizmdə asan mənimsənilən qida məhsuludur. Süd əsasında hazırlandığından tərkibində süd yağı (çеşidindən asılı оlaraq 2,8%-dən 15%-ə qədər), zülallar, şəkər (14%-dən 16%-ə qədər, bəzi çеşidində 28%-ə qədər), minеral maddələr, vitaminlər (A, D, Е, B qrupu, P, C və s.) vardır. Dоndurmanın tərkibində süd yağı çох хırda kürəciklər fоrmasında оlur. Dоndurmanın zülalı kazеin, albumin və qlоbulindən, karbоhidratları isə süd və çuğundur şəkərindən ibarətdir.

Kreogen dondurma — Qida məhsullarını dondurmaq üçün aşağı temperaturlar soyuducu agentin (ammonyak, freonlar) və ya kriogen mayelərin (maye azot, karbon dioksidi) qaynaması nəticəsində alınır. Kriogen mayelər – bir dəfə istifadə edilən soyuqluq daşıyanlardır. Kriogen aparatlar iki qrupa bölünür. Birincidə emal olunan məhsul kriogen maye ilə bilavasitə təmasda olur. İkinci qrup aparatlarda məhsul və kriogen maye arasındakı istilikdəyişmə əlavə termiki müqaviməti olan elementlərdən (qablaşdırıcı material, blok-formanın metal səthi və ya nəqletdirici konveyer) keçərək baş verir. Öz növbələrində hər iki qrupun aparatları qaynayan (kriogen mayelər, freonlar) və qaynamayan soyuqluq daşıyıcılı (duzlu məhlullar) olurlar. Qida məhsullarının bioloji toxumaları formalaşdıran heyvanı və ya bitki mənşəli hüceyrələrdən ibarətdir. O müxtəlif duzların və başqa qida maddələrinin su qarışıqlarından ibarətdir. Kristallaşmada suyun donması prosesi hüceyrələr arası məsafədən başlayır, sonra hüceyrələrin daxilinə keçir. Əgər donma prosesi çox zəif gedərsə, o zaman hüceyrələr arasında böyük buz kristalları əmələ gələrək hüceyrəni parçalayır.

Dondurma – isti havaların bir nömrəli qidası olan dondurma hər gün istehlak edilməsi vacib olan süd və süd məhsulları arasında xüsusi yerlərdən birini tutur. Yəni sərinləmək üçün yediyimiz dondurmanın insan sağlığında əhəmiyyətli rolu var. Belə ki, dondurmanın tərkibində protein, karbonhidrat, yağ kimi maddələrlə birlikdə A, D, E, C, və B qrupu vitaminlər həmçinin magnezium, fosfor, sodium, potasium, dəmir və sink kimi minerallar yer almaqdadır. Bu minerallar və vitaminlər əsasən uşaqlar üçün çox yararlıdır. Dondurmanın yalnız isti havalarda deyil müntəzəm istifadəsi uşaqların vitamin çatışmamazlığını da aradan qaldıra bilər. Bütün bunlarala yanaşı dondurmanın ziyanları da ola bilər. Dondurma alarkən onun satıldığı yerin sanitar qaydalara nə dərəcədə əməl edildiyinə diqqət etmək vacibdir çünki dondurmanın əsas tərkibi sayılan süd bakteriya və virusların əmələ gəlməsi üçün ideal bir şəraitdir. Beləliklə antisanitariya şəraitində hazırlanan və satılan dondurmalar asanlıqla yararlı bir qida vasitəsindən təhlükəli bir düşmənə çevrilə bilər. Hər bir desert özünün böyük tarixinə malikdir, bunların bir çox əfsanəvi, yaxud nağıl yolları ilə yayılır. Bu gün isə biz sizin üçün dondurmanın tarixindən söhbət açmaq istəyirik.

Dondurma – isti havaların bir nömrəli qidası olan dondurma hər gün istehlak edilməsi vacib olan süd və süd məhsulları arasında xüsusi yerlərdən birini tutur. Yəni sərinləmək üçün yediyimiz dondurmanın insan sağlığında əhəmiyyətli rolu var. Belə ki, dondurmanın tərkibində protein, karbonhidrat, yağ kimi maddələrlə birlikdə A, D, E, C, və B qrupu vitaminlər həmçinin magnezium, fosfor, sodium, potasium, dəmir və sink kimi minerallar yer almaqdadır. Bu minerallar və vitaminlər əsasən uşaqlar üçün çox yararlıdır. Dondurmanın yalnız isti havalarda deyil müntəzəm istifadəsi uşaqların vitamin çatışmamazlığını da aradan qaldıra bilər. Bütün bunlarala yanaşı dondurmanın ziyanları da ola bilər. Dondurma alarkən onun satıldığı yerin sanitar qaydalara nə dərəcədə əməl edildiyinə diqqət etmək vacibdir çünki dondurmanın əsas tərkibi sayılan süd bakteriya və virusların əmələ gəlməsi üçün ideal bir şəraitdir. Beləliklə antisanitariya şəraitində hazırlanan və satılan dondurmalar asanlıqla yararlı bir qida vasitəsindən təhlükəli bir düşmənə çevrilə bilər. Hər bir desert özünün böyük tarixinə malikdir, bunların bir çox əfsanəvi, yaxud nağıl yolları ilə yayılır. Bu gün isə biz sizin üçün dondurmanın tarixindən söhbət açmaq istəyirik.

Albalı dondurması (ing. Cherry ice cream) – albalı istifadə edilərək hazırlanan dondurma çeşidi. Müxtəlif növ və müxtəlif sort albalıdan istifadə olunur. Xüsusilə ABŞ-də populyar dondurma çeşididir. 1917-ci ildən bəri ABŞ-də kütləvi şəkildə hazırlanır. == Ümumi məlumat == Albalı dondurması xüsusilə ABŞ-də populyar olan dondurma çeşididir. Tipik dondurma inqredientləri və albalıdan hazırlanır. Albalı ya bütöv, ya da dilimlənərək istifadə olunur. Bəzən isə albalı şirəsindən, albalı ekstratından və ya albalı yağından istifadə olunur. İstifadə olunan albalı sortları da müxtəlifdir: qara albalı, Binq albalısı, adi albalı sortları.

Dondurma – isti havaların bir nömrəli qidası olan dondurma hər gün istehlak edilməsi vacib olan süd və süd məhsulları arasında xüsusi yerlərdən birini tutur. Yəni sərinləmək üçün qəbul etdiyimiz dondurmanın sağlamlığımız üçün əhəmiyyətli rolu var. Dоndurma süd, qaymaq, mеyvə-giləmеyvə məhsulları, şəkər, müхtəlif dad ətir vеrən maddələr və sabitləşdiricilərin qarışdırılıb çalınması ilə hazırlanır. 50-dən çох çеşiddə dоndurma istеhsal еdilir. Əsas dоndurma növlərinə südlü, qaymaqlı, plоmbir, mеyvə-giləmеyvəli və arоmatlı dоndurmalar aiddir. Bunların hər birinin əlavələrindən asılı оlaraq müхtəlif çеşidi istеhsal еdilir. Dоndurma yüksək qidalılıq dəyərinə malik, оrqanizmdə asan mənimsənilən qida məhsuludur. Süd əsasında hazırlandığından tərkibində süd yağı (çеşidindən asılı оlaraq 2,8%-dən 15%-ə qədər), zülallar, şəkər (14%-dən 16%-ə qədər, bəzi çеşidində 28%-ə qədər), minеral maddələr, vitaminlər (A, D, Е, B qrupu, P, C və s.) vardır. Dоndurmanın tərkibində süd yağı çох хırda kürəciklər fоrmasında оlur. Dоndurmanın zülalı kazеin, albumin və qlоbulindən, karbоhidratları isə süd və çuğundur şəkərindən ibarətdir.

Kornuoll dondurması (ing. Cornish ice cream) – Böyük Britaniyanın cənub-qərbində, Kornuollda hazırlanan dondurma çeşidi. Hazırlanmasında Kornuoll qatılaşmış qaymağından istifadə olunur, bəzən isə sorbedən də istifadə oluna bilər. Hazırda Kornuollda fermalarda sağılmış süddən hazırlanmağa davam edilsə də, bütün Böyük Britaniyada Kornuoll dondurması (və bütün brendləri) satılır. Adi dondurma və vanilya ekstratından da hazırlana bilər. Hazırda bəzi şirkətlər (Şərqi Luudakı bir şirkət kimi) Kornuoll dondurmasının istehsalında ancaq Kornuoll qaymağından və Kornuoll südündən istifadə etdiklərini iddia edirlər. == Həmçinin bax == Kelly's of Cornwall == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Milln, Jessica. "Cornwall's finest ice creams: 'first and last'. « Beyond the pasty". Beyondthepasty.wordpress.com.

Qəhrəmanmərəş dondurması, Qəhrəmanmərəş döymə dondurması, Səhləbli dondurma və ya Mərəş dondurması(türk. Kahramanmaraş dövme dondurması) — Türkiyənin Qəhrəmanmərəş şəhərində, süd, şəkər, səhləb unu və mastikadan hazırlanan dondurma. Bəzən bıçaq və çəngəl ilə yeyirlər. Əslində, Türkiyədə yalnız mastik dondurma var idi və onun resepti Osmanlı İmperiyası dövründə 300 ildir gizli qaldı, lakin 19-cu əsrin ortalarından Suriya taciri İstanbul bumu adlı Türk dondurmasının lokal bir versiyasını hazırladığı Şam üçün gizli resept gətirdi. Suriya versiyası, dondurmanın Türk versiyasından daha yüngül və daha havadar idi. 19-cu əsrin sonlarında fars kralının və ədviyyəli fars desertləri üçün hazırlanmış yumurta ilə "Bastani Sonnati" adlı Fars dondurmadan sonra. Dondurma, hər iki küçə satıcılarından ənənəvi olaraq Osmanlı dövrünə aid arabaları və mağaza cəbhələrindən satılır, burada qarışıq onu davamlı saxlamaq üçün uzunmüddətli küləklər ilə müntəzəm olaraq qarışdırılır. Satıcılar tez-tez bir çubuqda dondurma konusuna xidmət edərək müştərini çaşdırırlar və nəhayət müştəriyə verə bilməmişdən əvvəl ətrafında fırlanan çubuq ilə dondurma aparırlar. Bu bəzən praktikaya yiyələnməyən müştərilər arasında anlaşılmazlıqlar yaradır. Türkiyənin bəzi yerlərində dondurma Shawarma kimi müalicə etmək və qəssab bıçaqla kəsmək adətlidir.

Qəhrəmanmərəş dondurması, Qəhrəmanmərəş döymə dondurması, Səhləbli dondurma və ya Mərəş dondurması(türk. Kahramanmaraş dövme dondurması) — Türkiyənin Qəhrəmanmərəş şəhərində, süd, şəkər, səhləb unu və mastikadan hazırlanan dondurma. Bəzən bıçaq və çəngəl ilə yeyirlər. Əslində, Türkiyədə yalnız mastik dondurma var idi və onun resepti Osmanlı İmperiyası dövründə 300 ildir gizli qaldı, lakin 19-cu əsrin ortalarından Suriya taciri İstanbul bumu adlı Türk dondurmasının lokal bir versiyasını hazırladığı Şam üçün gizli resept gətirdi. Suriya versiyası, dondurmanın Türk versiyasından daha yüngül və daha havadar idi. 19-cu əsrin sonlarında fars kralının və ədviyyəli fars desertləri üçün hazırlanmış yumurta ilə "Bastani Sonnati" adlı Fars dondurmadan sonra. Dondurma, hər iki küçə satıcılarından ənənəvi olaraq Osmanlı dövrünə aid arabaları və mağaza cəbhələrindən satılır, burada qarışıq onu davamlı saxlamaq üçün uzunmüddətli küləklər ilə müntəzəm olaraq qarışdırılır. Satıcılar tez-tez bir çubuqda dondurma konusuna xidmət edərək müştərini çaşdırırlar və nəhayət müştəriyə verə bilməmişdən əvvəl ətrafında fırlanan çubuq ilə dondurma aparırlar. Bu bəzən praktikaya yiyələnməyən müştərilər arasında anlaşılmazlıqlar yaradır. Türkiyənin bəzi yerlərində dondurma Shawarma kimi müalicə etmək və qəssab bıçaqla kəsmək adətlidir.