сущ.
1. наклон, крен (наклонное положение). Sağa meyil наклон вправо, meyil bucağı угол наклона
2. наклонность, предрасположенность, влечение, предрасположение. İçkiyə meyil влечение к напиткам, musiqiyə meyil наклонность к музыке, xəstəliyə meyil предрасположенность к болезни
3. склонность:
1) расположенность к какой-л. деятельности, занятиям. Ədəbiyyata meyil склонность к литературе, riyaziyyata meyil склонность к математике, oxumağa meyil склонность к учёбе
2) пристрастие, любовь к чему-л. Vara meyil склонность к богатству
3) симпатия к кому-л. , граничащая с чувством любви. Meyil göstərmək kimə проявлять склонность к кому-л.
4. тенденция, склонности, стремления, свойственные к ому-, чему-л. Ədəbiyyatda demokratik meyillər демократические тенденции в литературе
5. астр. , физ. склонение. Maqnit meyli магнитное склонение (угол между магнитным и географическим меридианами в данной точке земной поверхности). Meyil dairəsi круг склонения, meyil oxu ось склонения; meyil eləmək, etmək:
1. накреняться, накрениться
2. направляться, направиться к кому-л., чему-л. ; meyil qılmaq kimə проявлять чувство симпатии к ому, meyil göstərmək kimə, nəyə проявлять расположенность к кому, к чему ; meyil salmaq kimə, nəyə проявлять любовь к кому, к чему , meyli düşmək см. meyil salmaq; meyli olmaq kimə, nəyə иметь расположение, иметь предрасположение к кому, к чему ; meyli çəkmək хотеть, иметь желание; meyli oyanıb kimə, nəyə проснулось чувство к кому, к чему ; meyli var: 1. nəyə имеет желание, наклонности к чему ; 2. kimə имеет симпатию к кому , meyli yoxdur: 1. nəyə не имеет желания, не имеет склонности к чему ; 2. kimə не имеет симпатии к кому
Standart meyillənmə
Standart meyillənmə (və ya orta kvadratik meyillənmə)- ehtimal nəzəriyyəsində və statistikada təsadüfi dəyişənlərin səpələnməsi üçün istifadə olunan ən geniş yayılmış göstəricidir. Təsadüfi dəyişənin vahidində ölçülür. Qiyməti dəyişənin (parametrin) dispersiyasının (σ2) kökünə bərabərdir. Standart meyillənmədən orta arifmetik qiymətlərin satandart xətalarının hesablanmasında, inam intervallarının təyinində, hipotezlərin statistik yoxlanmasında, təsadüfi dəyişənlər arasında xətti asılılıqların ölçülməsində istifadə olunur. Standart meyillənmə s ilə işarə olunur və belə hesablanır:
s
=
n
n
−
1
σ
2
=
1
n
−
1
∑
i
=
1
n
(
X
i
−
X
¯
)
2
{\displaystyle s={\sqrt {{\frac {n}{n-1}}\sigma ^{2}}}={\sqrt {{\frac {1}{n-1}}\sum _{i=1}^{n}{(X_{i}-{\bar {X}})^{2}}}}}
burada,
x
i
{\displaystyle x_{i}}
seçmənin i-ci elementidir,
X
¯
{\displaystyle {\bar {X}}}
- seçmənin ədədi ortası, n- seçmənin həcmidir.
X
¯
{\displaystyle {\bar {X}}}
- aşağıdakı düsturla hesablanr:
X
¯
=
1
n
∑
i
=
1
n
X
i
{\displaystyle {\bar {X}}={\frac {1}{n}}\sum _{i=1}^{n}{X_{i}}}
Seçmə dedikdə aparılmış ölçmələrin içərisindən statistik analiz üçün qrup şəklində seçilmiş ölçülər nəzərdə tutulur. Seçmə təsadüfi, sistematik və ya qarışıq (random) üsullarla aparıla bilir.
== Mənbə ==
Əliyev, R. Maşınqayırma leksikonu. Bakı: Apostroff, I hissə, 2012.427 s.
Şahbazov, Ə. Ehtimal nəzəriyyəsi və riyazi statistika: ali məktəblər üçün dərslik / red.
Səthi meyillik xəritəsinin tərtibi
Səthi maillik xəritəsinin tərtibi
== Ümumi məlumat ==
Səthi axın potensial enerjisini yaradan relyefin bütün ünsürləri eroziya prosesini yaradan imkanına malikdir. Daha doğrusu hər hansı bir şəraitdə eroziya prosesinin əmələgəlmə gərginliyi və inkişafı ilk növbədə yerin relyefindən, eləcə də mövcud yamacların mailliyindən, baxarlığından, onların məsafəsindən və yamacların səth quruluşunun formasından (kələ-kötürlü, çala və qabarıqlığın bir-birini əvəzetmə tezliyindən) asılı olur. Ümumiyyətlə səthi maillik xəritəsi dedikdə yer səthinin relyef quruluşunda sərbəst su axımının yaranması potensialına malik relyefin müəyyən maillik bucağı altında şaquli formasını özündə əks etdirən planı yada düşür. Səthi maillik xəritəsi hər hansı şəraitdə səth axınlarının sərbəst baş vermə ehtimalı olan bütün ərazilər üçün tərtib edilir. Bundan başqa dağətəyi və dağlıq bölgələrdə torpaqların becərilməsi müxtəlif maillik bucağına və baxarlığa malik yamaclarda aparıldığına, eləcə də leysan xarakterli yağışların yağma ehtimalı çox olan dağətəyi və dağlıq bölgələr üçün səthi maillik xəritələrinin tərtibi olduqca vacibdir. Səthi maillik xəritələri digər tərəfdən ona görə lazımdır ki, tərtib edilmiş həmin xəritələrdə yer səthinin hansı dərəcədə mailliyə malik olması və eroziyaya potensial təhlükəli sahələr əvvəlcədən müəyyən edilir və sel hadisəsi baş verdikdə və səthi yayılma prosesi getmə ehtimal olan yerlər (xüsusən əkinaltı torpaqlar yayılan sahələr) üzrə eroziyaya qarşı tədbirlər sistemi göstərilməlidir.
== Maillik dərəcələrinin seçilməsi ==
Xəritələr tərtib edilərkən səth axınlarına potensial təhlükəli yamacların və digər sahələrin maillik dərəcələrini ifadə etmək üçün aşağıda göstərilən şkaladan istifadə edilməlidir: 0-1, 1-3, 3-5, 5-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-45, >45. Göstərilmiş metod və şkaladan istifadə edilərək Azərbaycan Respublikasının eroziyaya potensial təhlükəli bütün əraziləri üçün irimiqyaslı (1:10 000) səthi maillik xəritələri tərtib edilməlidir. Həmin materiallar əsasında gələcəkdə torpaqların səthi və qobu eroziyasının qarşısının alınmasına aid tədbirlər kompleksinin işlənməsi məqsədilə müvafiq kiçik (1:100000, 1:200000 və 1:500000) miqyaslı xəritələr hazırlanmalıdır.
== Maillik xəritələrin əhəmiyyəti ==
Son vaxtlar iqlimdə istiləşmələrin yüksələn xətlə davam etməsi ilə əlaqədar leysan xarakterli yağıntıların tez-tez təkrarlanması və bunun nəticəsində torpaq eroziyası prosesləri və yaşayış məntəqələrinin, yerüstü və yeraltı xətt tikintilərinin su basması halları güclənmişdir.