is. [ lat. ]
1. Bir şəxsin bu və ya digər hüquqlarının həyata keçirilməsini məhdudlaşdıran şərt.
2. Bir müəssisə bu və ya digər siyahıya daxil etmək üçün lazım olan şərt.
Onlayn senzura
İnternet senzurası senzuranın ən yeni növlərindən biridi, dövlət, hökumət orqanları, İnternet provayder və internetə nəzarət etmək imkanı olan şirkət və təşkilatların istifadəçilərin İnternetdəki fəaliyyətinə nəzarət və ya qadağalar qoyması deməkdir. İnternet senzuranın aradan qaldırılması hazırda İnternetin ən böyük problemlərindən biridir və miqyasından asılı olmayaraq İnternetlə bağlı əksər şirkətlər internet senzuranın aradan qaldırılması, eləcə də İnternet senzuradan yayınma yolları axtarmaqla məşğuldurlar. Belə ki, Google və Mərkəzi Avropa Universiteti 2010-cu ilin sentyabrın 20–22-də Macarıstanın paytaxtı Budapeştdə "Azadlıqda İnternet 2010" beynəlxalq tədbirini təşkil edib bu barədə müzakirələr aparıblar. Bundan başqa müxtəlif təşkilatlar və şirkətlər İnternetdə anonimliyi təmin etmək, bloklanmış səhifələrə daxil olmağa şərait yaratmaq üçün müxtəlif onlayn alətlər (Freegate, Dynaweb, Tor, Tor körpüləri, JonDo, Puff, Your-Freedom, Ultrasurf, Tor Brauzer Bandlı, Psiphon, Hotspot Shield, GPass, GTunnel və s.) hazırlayıblar.
Senzo Meyiva
Senzo Meyiva — CAR futbolçusu; Cənubi Afrika Respublikasının futbol üzrə milli komandasının qapıçısı
26 oktyabr 2014-cü ildə Meyivanın evinə 3 nəfər naməlum şəxs hücum çəkərək ona odlu silahdan atəş açıblar. 27 yaşlı futbolçu hadisədən sonra xəstəxanaya aparılsa da, həyatını xilas etmək mümkün olmamışdır.
Senzor
Senzor (lat. censor, censere — "qiymətləndirmə", "nəzarət") — Qədim Romada e.ə. 443-cü ildə, əvvəl 5 il, sonralar 18 aya qədər, sonralar isə ömürlük müddətə təsis edilmiş vəzifə. Senzorlar keçmiş konsullardan seçilirdilər və heç kim vəzifəni ikinci dəfə tuta bilməzdi.
inventarlaşdırma, siyahıyaalma;
ədəb-ərkana, davranışa nəzarət (lat. censura morum) və cəzalandırmaq: senatdan kənarlaşdırma (lat. senatu movere), rütbənin kiçildilməsi (lat. tribu movere) və ya alınması (lat. tribubus omnibus movere), bu zaman günahkar erari (lat. aerarius) adlandırılırdı.
Senzura
Senzura (lat. cencura) — nitqin, ictimai kommunikasiyanın və ya digər məlumatların gizlədilməsi. Bu, sözügedən materialın etiraz edilə bilən, zərərli, həssas və ya "uyğunsuz" hesab edilməsi əsasında tətbiq edilə bilər. Senzura hökumətlər, özəl qurumlar və digər nəzarət orqanları tərəfindən tətbiq oluna bilər.
Hökumətlər və özəl təşkilatlar senzura ilə məşğul ola bilər. Digər qruplar və ya qurumlar senzura təklifi verə və tətbiq olunması üçün müraciət edə bilər. Müəllif və ya digər yaradıcı şəxs öz əsərlərinə və ya nitqinə senzura tətbiq etdikdə, bu, avtosenzura adlanır. Ümumi senzura, milli təhlükəsizlik də daxil olmaqla müxtəlif iddia edilən səbəblərə görə əxlaqsızlığa, pornoqrafiyaya, nifrət məzmunlu nitqlərə nəzarət etmək, uşaqları və ya digər həssas qrupları qorumaq, siyasi və ya dini baxışları təşviq etmək və ya məhdudlaşdırmaq və böhtanların qarşısını almaq üçün nitqlər, kitablar, musiqilər, filmlər və digər incəsənət növləri, mətbuat, radio, televiziya və internet daxil olmaqla müxtəlif media vasitələrində tətbiq olunur.
Birbaşa senzura növündən, yerindən və məzmunundan asılı olaraq qanuni ola və ya olmaya bilər. Bir çox ölkələr qanunla senzuraya qarşı güclü müdafiə təmin edir, lakin bu müdafiələrin heç biri mütləq deyil və tez-tez nəyin senzuraya məruz qala biləcəyini və edilə bilməyəcəyini müəyyən etmək üçün ziddiyyətli hüquqların tarazlaşdırılmasının zərurət olduğu iddiası irəli sürülür.
Sovet senzurasının xronologiyası
Sovet senzurasının xronologiyası — 1917-ci ilin oktyabr ayından 1991-ci ilin oktyabr ayına qədər RSFSR və SSRİ-də senzurayla ilə bağlı baş verən hadisələr.
Tarix elmləri doktoru, Rusiya Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivinin direktoru Tatyan Qoryayeva sovet senzurasının inkişafını iki əsas tarixi mərhələyə ayırır:
1917–1930-cu illər — təşəkkül və bərqərar olma dövrü
1940-cı illər— 1991-ci il — durğunluq dövrü
Daha ətraflı dövrləşdirmə imkanı institusional yanaşmanın istifadəsi zamanı yaranır:
1917–1922 — İnqilabi Hərbi Şura, Çeka, Narkompros zamanı müəssisə senzurası dövrü;
1922–1930 — dövlət senzura sisteminin təşkil edilməsi və təşəkkülü;
1930–1953 — Ədəbiyyat və nəşriyyat məsələləri üzrə baş idarə (Qlavlit) Narkomprosun tərkibində fəaliyyəti (1953-cü ildə Qlavlit qısa müddətə DİN tabeliyində idi);
1953–1966 — müvəqqəti liberallaşdırılma dövrü;
1966–1987 — senzura sisteminin durğunluq dövrü;
1987–1991 — Qlavlitdə islahat aparma cəhdləri fonunda sistemin dağılması;
RSFSR Xalq Komissarları Soveti 1917-ci il oktyabrın 27-də (9 noyabr) (Petroqradda hakimiyyətin ələ keçmirilməsindən 2 gün sonra) "Mətbuat haqqında dekret" çıxartdı Bu dekret əsasında 1917-ci ilin oktyabrından 1918-ci ilin iyununadək 470-dən çox müxalifət qəzetləri ya bağlanıldı yada fəaliyyətini dayandırdı..
1917-ci il noyabrın 4-də (17) Ümumrusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi səs çoxluğu ilə bolşevik fraksiyasının Xalq Komissarları Sovetinin mətbuata aid siyasətini dəstəkləyən qətnaməsini qəbul etdi.
1917-ci il noyabrın 8-də Xalq Komissarları Soveti tərəfindən "Elanların çapına monopoliya" dekreti buraxıldı və ona əsasən, ancaq hökumət nəşrləri elanları çap edə bilərdilər.
1918-ci il yanvarın 28-də Xalq Komissarları Soveti "Mətbuatın inqilabi tribunalı haqqında" dekreti qəbul elədi, ona əsasən, "əksinqilabi çıxışlara" görə cərimə və qəzetin bağlanmasından tutmuş azadlıq və ya siyasi hüquqlarından məhrum edilməsinə qədər müxtəlif cəzalar tətbiq oluna bilərdi.
1918-ci il martın 4-də XKS özəl kinematoqrafı sovetlərə tabe edən "Kino müəssisəsi nəzarəti haqqında" qərarı qəbul elədi.
1918-ci ilin iyununda Hərbi İşlər üzrə Xalq komissarlığının operativ şöbəsi nəzdində Hərbi-senzura şöbəsi yaradıldı.
İnternet senzura
İnternet senzurası senzuranın ən yeni növlərindən biridi, dövlət, hökumət orqanları, İnternet provayder və internetə nəzarət etmək imkanı olan şirkət və təşkilatların istifadəçilərin İnternetdəki fəaliyyətinə nəzarət və ya qadağalar qoyması deməkdir. İnternet senzuranın aradan qaldırılması hazırda İnternetin ən böyük problemlərindən biridir və miqyasından asılı olmayaraq İnternetlə bağlı əksər şirkətlər internet senzuranın aradan qaldırılması, eləcə də İnternet senzuradan yayınma yolları axtarmaqla məşğuldurlar. Belə ki, Google və Mərkəzi Avropa Universiteti 2010-cu ilin sentyabrın 20–22-də Macarıstanın paytaxtı Budapeştdə "Azadlıqda İnternet 2010" beynəlxalq tədbirini təşkil edib bu barədə müzakirələr aparıblar. Bundan başqa müxtəlif təşkilatlar və şirkətlər İnternetdə anonimliyi təmin etmək, bloklanmış səhifələrə daxil olmağa şərait yaratmaq üçün müxtəlif onlayn alətlər (Freegate, Dynaweb, Tor, Tor körpüləri, JonDo, Puff, Your-Freedom, Ultrasurf, Tor Brauzer Bandlı, Psiphon, Hotspot Shield, GPass, GTunnel və s.) hazırlayıblar.
İnternet senzurası
İnternet senzurası senzuranın ən yeni növlərindən biridi, dövlət, hökumət orqanları, İnternet provayder və internetə nəzarət etmək imkanı olan şirkət və təşkilatların istifadəçilərin İnternetdəki fəaliyyətinə nəzarət və ya qadağalar qoyması deməkdir. İnternet senzuranın aradan qaldırılması hazırda İnternetin ən böyük problemlərindən biridir və miqyasından asılı olmayaraq İnternetlə bağlı əksər şirkətlər internet senzuranın aradan qaldırılması, eləcə də İnternet senzuradan yayınma yolları axtarmaqla məşğuldurlar. Belə ki, Google və Mərkəzi Avropa Universiteti 2010-cu ilin sentyabrın 20–22-də Macarıstanın paytaxtı Budapeştdə "Azadlıqda İnternet 2010" beynəlxalq tədbirini təşkil edib bu barədə müzakirələr aparıblar. Bundan başqa müxtəlif təşkilatlar və şirkətlər İnternetdə anonimliyi təmin etmək, bloklanmış səhifələrə daxil olmağa şərait yaratmaq üçün müxtəlif onlayn alətlər (Freegate, Dynaweb, Tor, Tor körpüləri, JonDo, Puff, Your-Freedom, Ultrasurf, Tor Brauzer Bandlı, Psiphon, Hotspot Shield, GPass, GTunnel və s.) hazırlayıblar.
İnternetdə senzura
İnternet senzurası senzuranın ən yeni növlərindən biridi, dövlət, hökumət orqanları, İnternet provayder və internetə nəzarət etmək imkanı olan şirkət və təşkilatların istifadəçilərin İnternetdəki fəaliyyətinə nəzarət və ya qadağalar qoyması deməkdir. İnternet senzuranın aradan qaldırılması hazırda İnternetin ən böyük problemlərindən biridir və miqyasından asılı olmayaraq İnternetlə bağlı əksər şirkətlər internet senzuranın aradan qaldırılması, eləcə də İnternet senzuradan yayınma yolları axtarmaqla məşğuldurlar. Belə ki, Google və Mərkəzi Avropa Universiteti 2010-cu ilin sentyabrın 20–22-də Macarıstanın paytaxtı Budapeştdə "Azadlıqda İnternet 2010" beynəlxalq tədbirini təşkil edib bu barədə müzakirələr aparıblar. Bundan başqa müxtəlif təşkilatlar və şirkətlər İnternetdə anonimliyi təmin etmək, bloklanmış səhifələrə daxil olmağa şərait yaratmaq üçün müxtəlif onlayn alətlər (Freegate, Dynaweb, Tor, Tor körpüləri, JonDo, Puff, Your-Freedom, Ultrasurf, Tor Brauzer Bandlı, Psiphon, Hotspot Shield, GPass, GTunnel və s.) hazırlayıblar.
Senzay Vakaşu
"Senzay Vakaşu" (千載和歌集, azərb. "Min ilin kolleksiyası") və ya qısaca "Senzayşu" (千載集) – yapon poeziyasının yeddinci imperial antologiyası. Keçmiş imperator Qo-Şirakavanın əmri ilə 1183–1188-ci illərdə tərtib olunmuş, növbəti illərdə əlavələr edilmişdir. Antologiyanın tərtibatçısı və girişinin yazarı Fucivara no Şunzey olmuşdur. Antologiya 20 kitab və 1285 şeirdən ibarətdir.
Antologiyanın tərtib olunduğu dövr Yaponiyada Tayra və Minamoto klanları arasında baş verən müharibə dövrünə təsadüf edir. Şunzey əsəri tərtib edərkən Kiotoda yaşayırdı. Müharibə dövrü olduğu üçün antologiyanın tərtibatında çətinliklər və gecikmələr yaşanmış, nəticə də, əsər 5 il ərzində tamamlanmışdır.
Son mətn keçmiş imperator Qo-Şirakavaya 1188-ci ildə təqdim olunmuş və Şunzeyin öz dəsti-xətti ilə yazılmış 20 əlyazmadan ibarət olmuşdur.
Şunzey antologiyanı tərtib edərkən son 200 ilin ən yaxşı poeziya işlərini daxil etməyə çalışmış, həm son, həm də qədim şeirləri seçmişdir.
Seçki senzi
Seçki senzi — seçki hüququndan istifadə etmək üçün konstitusiya və ya seçki qanunu ilə müəyyən olunmuş şərtlər. Senzlər hələ XVIII–XIX əsrlərdə tətbiq edilmişdir. Ən çox yayılmış seçki senzi aşaqıdakılar idi:
Əmlak senzi — seçici müəyyən əmlaka sahib olmalıdır.
Təhsil senzi — seçkilərdə iştirak etmək ucun müəyyən təhsil tələb olunurdu.
Oturaqlıq senzi — bir ölkədə, yaxud şəhərdə müəyyən müddət yaşamaq tələbi.
Vətəndaşlıq senzi — seçki hüququ yalnız müəyyən müddət ərzində bir dövlətin vətəndaşı olan şəxslərə verilirdi.
Bir çox ölkədə cins senzi, yüksək yaş senzi və s. də tətbiq olunurdu. Zəhmətkeşlərin mübarizəsi nəticəsində müasir burjua dövlətlərində ümumi seçki huququ elan olunmuş, seçki senzinin çoxu ləğv edilmişdir. Buna baxmayaraq, seçkilərdə iştirak etmək üçün müxtəlif maneələr saxlanılmaqdadır.
Film senzurası
Film senzurası — müxtəlif ölkələrdə bəzən təşkilatlar və ya şəxslər tərəfindən güclü lobbiçilik nəticəsində həyata keçirilir. Hər hansı bir ölkədə qadağan olunmuş filmlər zamanla dəyişilə bilər.
== Reytinq sistemləri ==
Kinofilmlərin reytinq sistemi filmləri cins, zorakılıq, narkotikdən sui-istifadə, söyüş, həyasızlıq və ya digər nalayiq məzmun növlərinə görə tamaşaçılar üçün uyğunluq baxımından təsnif etmək üçün təyin edilir. Verilmiş xüsusi reytinqi sertifikatlaşdırma, təsnifat, və ya sadəcə sertifikat adlandırmaq olar.
== Ölkəyə görə ==
=== Avstraliya ===
Əvvəllər Film və Ədəbiyyat Təsnifat Ofisi (OFLC) kimi tanınan Avstraliyanın Avstraliya Təsnifat Şurası (ACB), ölkə daxilindəki senzuranın əksəriyyəti üçün bələdçi kimi 1995-ci il Birlik Təsnifat Aktından istifadə edir, lakin hər bir ştat və ərazi əlavə qanunlar qəbul etməkdə sərbəstdir. Avstraliya bir çoxları tərəfindən bütün Qərb demokratik ölkələrinin film reytinqləri ilə müqayisədə ən məhdudlaşdırıcı ölkə kimi qəbul edilir.
== Qısa tarix ==
Film senzurası, filmin məzmununa və təqdimatına nəzarət, demək olar ki, hər zaman kino sənayesində olmuşdur. Mövcud cəmiyyətin fəalları sənətin müəyyən həddə məhdudlaşdırılmasına imkan verən kino sənayesi üçün Birinci Düzəliş hüquqlarını genişləndirməyə davam edirlər. Britaniya 1912-ci ildə film senzurası qurdu və ABŞ bunu on il sonra tətbiq etdi. Kino sənayesini senzuraya salmaq üçün digər erkən cəhdlərə 1922-ci il Hays Məcəlləsi və 1930-cu il Kino Film İstehsalat Məcəlləsi daxildir
== Həmçinin bax ==
Çəkiliş icazəsi
Qadağan olunmuş filmlərin siyahısı
== İstinadlar ==
== Əlavə oxu ==
Forbidden Films: Censorship Histories of 125 Motion Pictures Müəllif: Doun Sova ISBN 0-8160-4336-1
Behind The Mask of Innocence: Sex, Violence, Crime: Films of Social Conscience in the Silent Era Müəllif: Kevin Brounlou, 2-ci hissə.
Sovet İttifaqında şəkillərin senzuraya məruz qalması
Sovet İttifaqında şəkillərin senzuraya məruz qalması — fotolara və şəkillərə qarşı senzura tədbiq edilməsi Sovet İttifaqında geniş yayılmışdı. Vizual senzuradan siyasi kontekstdə, xüsusən İosif Stalinin siyasi təmizləmələri (Böyük Təmizləmə) zamanı istifadə edilmişdi. Bu proses zamanı Sovet hökuməti təmizlənmiş bəzi şəxsiyyətləri Sovet tarixindən silməyə cəhd etmiş və şəkillərin dəyişdirilməsi, filmin məhv edilməsini əhatə edən tədbirlər görmüşdür.
5 may 1920-ci ildə Lenin Moskvanın Sverdlov meydanındakı insanlar qarşısında özünün məşhur nitqini söylədi. Onun qarşısında Leon Trotski və Lev Kamenev dayanmışdı. Bu iki şəxs sonradan Stalin tərəfindən edam edildikləri və anti-sovet fəaliyyətdə ittiham edildikləri üçün onlar Leninin bu çıxışı zamanı çəkilmiş fotolardan yox edilmişdilər.
Leon Trotski müasir Ukraynada doğulmuş və etnik olaraq yəhudi əsilli olan inqilabçı və marksist nəzəriyyəçi idi. O, inqilab zamanı aktiv üzvlərdən biri olmuş, Sovet Rusiyasının ilk illərində Xalq XArici İşlər Komissarlığının rəhbəri kimi çalışmışdır. Bundan sonra isə Qızıl Ordunun yaradıcısı və Xalq Hərb Komissarlığının rəhbəri kimi çalışmışdır. O, həmçinin Siyasi Büronun da ilk üzvləri arasında idi.
Senzura Komitəsi
Senzura komitəsi — Rusiya imperiyasında 9 iyul 1804-cü il tarixli Senzura haqqında Nizamnaməyə uyğun olaraq Xalq Maarif Nazirliyinin nəzdində yaradılmış komitə.
Mərkəzi senzura komitəsi birbaşa Sankt-Peterburq təhsil dairəsinin müvəkkilinə tabe olan Sankt-Peterburq Senzura Komitəsi idi. Eyni zamanda Moskva, Vilna, Dorpat, Qafqaz rayonlarında, sonralar isə başqa yerlərdə senzura komitələri yaradıldı. Bütün çap və əlyazma nəşrləri senzuraya məruz qalırdı. XX əsrin əvvəllərində Senzura Komitələri Daxili İşlər Nazirliyinin tərkibində olmağa başlamışdı.
Водовозов В. В. Цензура // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
Высочайше утвержденный Устав о цензуре.