Tərcümə prosesi
1. Bir işarələr sistemindən digərinə keçid. 2. Orijinaldakı hər hansı ekvivalent vahidlərin əvəzinə tərcümə dilində ekvivalent vahidlərin ardıcıl olaraq qoyulması prosesi. 3. Tərcüməçinin ilkin mətndən qavradığını tərcümə mətnində yaratması. İki dildən istifadə etməklə kommunikasiyanın əsas həlqəsini və spesifikasını təşkil edir. 4. Bir dildə göndərəndən digər dildə adresata (informasiyanın verilməsi yolu ilə (şifahi, yaxud yazılı) şəyata keçirilən kommunikasiya aktı, yəni, ikidilli kommunikasiya aktı. 5. Üç hissədən ibarət məqsədyönlü, adekvat proses: a) hər hansı dildə görmə, yaxud eşitmə yolu ilə anlama məqsədilə qavrama; b) başa düşülmüşün dildə təhlili məqsədilə məlumatın, yaxud orijinalın öz şəxsi biliyinə çevrilməsinin dərk olunması; c) digər dildə yadda saxlanılmışların yenidən səsləndirilməsi (əksər hallarda ana dilində) öz biliyinin malına çevrilmişi digər şəxsə çatdırma. 6. Burada sözlər, orijinalda digər dilin qrammatik konstruksiya və vasitələri yox, orijinalın məzmunu, mənası tərcümə olunur. Məzmun bir daha ifadə olunur. Bu dəfə tərcümədə, lakin öz qanunları olan digər sistem işarələri yaradan başqa vasitələrin köməyi ilə gedir. 7. Ümumi şəkildə desək, o, çoxsaylı funksional kriteriyalar arasında gedən axtarış həlli prosesi kimi nəzərdən keçirilə bilər. Tərcümənin nəticəsində təsir edən və eyni zamanda geniş perifraz (kontekstual sinonimiya) tərcümə həllinin heç də yeganə həll olmadığını və çoxsaylı dəyişkən həcmlər olduğunu göstərir. Başqa sözlə, deyim çərçivəsində tərcümənin bir neçə «düzgün» variantı mümkündür. 8. Fikir-nitq fəaliyyəti olmaqla, üç ardıcıl mərhələni özündə birləşdirir: ilkin dildə olan ifadələrin fikrinin başa düşülməsi; təfəkkürün bir obyektdən digərinə qoşulması (bir dildən başqa dilə); tərcümə dilinin vasitələri ilə fikrin ifadəsi. Buradan belə bir nəticə çıxır ki, tərcümə nitq fəaliyyətindəki digər dörd növə nisbətən - şifahi nitq, məruzəyə qulaq asanlar, yazılı nitq və özü-özünə oxuya nisbətən ikincidir; tərcümənin hər hansı növü üzrə bacarıq və vərdişlərin nitq fəaliyyətinin sadaladığımız iki növündən (audirovaniye - şifahi nitq, audirovaniye - yazılı nitq, öz-özünə (ürəkdə) oxuma - yazılı nitq) və bir dildən başqa dilə keçid təfəkkürünü tərcümənin hər hansı növünü yuxarıda qeyd etdiyimiz nitq fəaliyyətinin iki növünə bölmək mümkündür. 9. Hər hansı mətnin, yaxud şifahi nitqin digər dilin köməyilə birincinin məzmun və formasının vahidliyini yenidən yaratma prosesi. Adətən tərcümə dedikdə nəinki proses, həm də tərcümə olunmuş mətn, bəzən isə tərcümə olunmuş sənəd nəzərdə tutulur.
