Andropov rayonu

Andropov rayonu (rus. Андроповский район) — Rusiya Federasiyası, Stavropol diyarının tərkibində inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Kursavka kəndidir[6].

Andropov rayonu
Андроповский муниципальный район
Bayraq[d] Gerb[d], Gerb
Bayraq[d] Gerb[d], Gerb

44°27′36″ şm. e. 42°29′43″ ş. u.

Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 1924
Sahəsi
Hündürlük
 392 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 33.526 nəf. (2023)[4]
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu 86556
Avtomobil nömrəsi 26[5], 126[5]
Rəsmi sayt
Andropov rayonu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Coğrafi yerləşmə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rayon Stavropol diyarının cənub-qərb hissəsində yerləşir. Şimalda Qraçevski rayonu, şərqdə Aleksandrovski və Mineralovodski rayonları ilə, cənubda Priqorodnı rayonu və Qaraçay-Çərkəz Respublikası, qərbdə Koçubevski və Şpakovski rayonları ilə həmsərhəddir. Ərazisi şimaldan cənuba 75 km, qərbdən şərqə 60 km-dir[7]. Ərazinin ümumi sahəsi 2388 km²-dir. Bu göstəriciyə görə Andropov rayonu Stavropol diyarının 26 rayonu arasında 12-ci yeri tutur[8].

"Qafqaz" federal magistral yolu, Şimali Qafqaz dəmir yolu xəttinin "Nevinnomısskaya — Mineralnıye Vodı" xətti, "Malqobek — Tixoretsk" neft kəməri rayon ərazisindən keçir.

Hidroqrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Andropov rayonunun əsas çayları Kalaus, Surkul, Bolşoy Yankuldur. Onlardan ən böyüyü Kalaus — Kuban, Terek və Kumadan sonra bölgənin dördüncü ən uzun çaydır. Brık dağının cənub yamacından başlayır və cənubdan şimala Stavropol dağlarını keçir. Çayın uzunluğu 436 km, hövzənin sahəsi 9 800 km²-dir. Rayon yeraltı mineral bulaqlar ilə təmsil olunur ("Yessentuki № 4" və "Yessentuki № 17" kimi mineral su yataqları daxil olmaqla) . Rayon ərazisində Bolşoy Stavropol, Şirokiy və Barsuçkovı kanalları, habelə bölgənin ən böyük su anbarlarından biri "Krasnoe" vardır.

İqlim

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rayonun ərazisi mülayim rütubətli iqlim zonasına daxildir. Yanvar ayının orta temperaturu 9 °C; iyul ayının orta temperaturu + 27 °C-dir. Orta illik yağıntının miqdarı 557,1 mm; ən çox yağıntının miqdarı (70%) adətən aprel-oktyabr aylarına düşür. Rayon az qar, qeyri-sabit qış və isti, quru yay ilə xarakterizə olunur. Qış-payız dövründə tez-tez dumanlar müşahidə olunur. Qarlı dövrün müddəti 63 gün, şaxtasız dövr 190 gündür.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Andropov rayonu 20 fevral 1924-cü ildə Stavropol diyarının[9] keçmiş Aleksandrovski qəzasına daxil olan volost və kəndlərdən qurulmuşdur.

10 iyul 1931-ci ildə Ümumrusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi Rəyasət Heyətinin Fərmanı ilə Batalpaşinski rayonu ləğv edilir. Eyni zamanda, Oveçkinski kənd sovetliyindən olan Novo-Xopyorski xutoru Kursavski rayonuna verilir.

1934-cü ildə Şimali Qafqaz diyarı Azov-Qara dəniz diyarı (mərkəzi Rostov-na-Donu şəhərində yerləşirdi) və Şimali Qafqaz diyarına (mərkəzi Pyatiqorsk şəhərində yerləşirdi) bölünür. Sonunculara Kursavski rayonu da daxil olmaqla keçmiş Stavropol və Tersk dairələrinin 17 rayonu daxil idi[10].

17 yanvar 1943-cü ildə Kursavski rayonu alman faşist işğalçılarından azad edilir[11].

20 avqust 1953-cü ildə Naqutski rayonu ləğv edilir. Ərazisi Kursavski rayonuna verilir.

1963-cü ildə rayon ləğv edilir, lakin RSFSR Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin 11 dekabr 1970-ci il tarixli Fərmanı ilə yenidən bərpa edilir. Buraya əvvəllər digər rayonlara verilmiş kənd sovetlikləri, 29 yaşayış məntəqəsi olan cəmi 8 kənd sovetliyi daxil idi.

15 mart 1984-cü ildə Kursavski rayonu Andropov rayonu olaraq adlandırılır (Yuri Andropovun şərəfinə).

16 mart 2020-ci il tarixindən etibarən Stavropol diyarının 31 yanvar 2020-ci il tarixli 2-kz qanununa əsasən Andropov bələdiyyəsinin bütün bələdiyyələri birləşərək Andropov bələdiyyəsinin vahid bələdiyyə quruluşuna çevrilir.

Ərazi vahidi öz statusunu qoruyur.

Əhali

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1 yanvar 2017-ci il tarixinə Andropov rayonunda əhalinin sıxlığı 14,5 nəfər/km² olmuşdur.

Demoqrafiya Federal Dövlət Statistika Xidmətinin "Bələdiyyə formalaşdırma pasportu" bazasında verilən məlumata görə, 2011-ci ildə rayonda 406 nəfər dünyaya gəlmiş (ölü doğulmadan başqa), 402 nəfər ölmüşdür. 2017-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında Stavropolstatdan alınan ilkin məlumatlara görə, rayonda doğuşların sayı 249 nəfər, ölənlərin sayı 290 nəfər olmuşdur[12].
Cins tərkibi

2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıyaalınmasının nəticələrinə görə, bölgədə 16 842 kişi (47.53%) və 18.595 qadın (52.47%) yaşayırdı[13].

Milli tərkib 2010-cu il əhalinin siyahıyaalınmasının nəticələrinə görə rayonda aşağıdakı millətlərin nümayəndələri yaşayırdı
Millət Say %
Ruslar 26 289 74,19
Ermənilər 1944 5,49
Darginlər 1638 4,62
Yunanlar 1078 3,04
Çeçenlər 1060 2,99
Avarlar 559 1,58
Digərləri[14] 2869 8,10
Ümumi 35 437 100,00

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 http://docs.cntd.ru/document/461506269.
  2. ↑ 1 2 http://www.gks.ru/free_doc/2016/oktmo/tom4_oktmo.rar.
  3. ↑ http://stavstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/stavstat/resources/0b99810047c561dc854aa5ed3bc4492f/АТУ_МТУ_на_2015г.htm.
  4. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года.
  5. ↑ 1 2 http://docs.cntd.ru/document/901815383.
  6. ↑ "Андроповский муниципальный район". Портал органов государственной власти Ставропольского края. 2017-07-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-26.
  7. ↑ "Паспорт района". Официальный сайт администрации Андроповского муниципального района. 2017-12-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-04.
  8. ↑ "Территория районов Ставропольского края на 1 января 2017 года : экспресс-информация" (PDF). Сайт Ставропольстата. 2017-12-26 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-06.
  9. ↑ "Памятные даты по Ставропольскому краю на 2019 год. Февраль". Сайт Ставропольской краевой универсальной научной библиотеки им. М. Ю. Лермонтова. 2019-02-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-04.
  10. ↑ "Краткая справка по административно-территориальному делению Ставропольского края с 1920 по 1992 год". Официальный сайт комитета Ставропольского края по делам архивов. 2018-09-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-06.
  11. ↑ "Календарь государственных праздников Российской федерации, памятных дат и знаменательных событий Ставропольского края на 2011 год". 2015-01-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-01-17.
  12. ↑ "Социально-экономическое положение Андроповского района. Основные итоги 2016 года и 9 месяцев 2017 года : оперативная статистическая информация" (PDF). Сайт Ставропольстата. 2018-01-01 tarixində arxivləşdirilib.
  13. ↑ "Всероссийская перепись населения 2010 года на территории Ставропольского края. Том 3 книга 1 «Национальный состав и владение языками, гражданство»". Сайт Ставропольстата. 2015-04-05 tarixində arxivləşdirilib.
  14. ↑ abazinlər (138), abxazlar (6), ağullar (98), azərbaycanlılar (133), balkarlar (12), başqıırdlar (11), belaruslar (72), gürcülər (47), inquşlar (15), kabardinlər (28), qaraçaylar (341), Kumıklar (259), laklar (17), ləzgilər (222), moldovanlar (19), mordvalılar (13), almanlar (40), noqarlar (32), osetinlər (135), farslar (5), polyaklar (8), rutullar (12), tabasaranlılar (322), taciklər (5), tatarlar (56), türkmənlər (11), udmurdlar (12), özbəklər (15), ukraynalılar (290), qaraçılar (242), çərkəzlər (8), çuvaşlar (7), estonlar (54), digər millətlərin nümayəndələri (44), milliyətini bildirməyənlər (140)

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]