Budyonnovski rayonu

Budyonnovski rayonu (rus. Будённовский район) — Rusiya Federasiyası, Stavropol diyarının tərkibində inzibati ərazi vahidi[5][6]. İnzibati mərkəzi Budyonnovsk şəhəridir.

Budyonnovski rayonu
Bayraq[d] Gerb[d]
Bayraq[d] Gerb[d]

44°45′00″ şm. e. 44°10′00″ ş. u.

Ölkə
İnzibati mərkəz Budyonnovsk[2]
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 1924
Sahəsi
  • 3.060,08 km²[3]
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 107.390 nəf. (2023)[4]
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu 86559
Rəsmi sayt
Budyonnovski rayonu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Budyonnovski rayonu Stavropol diyarının böyük bir sənaye mərkəzi (Budennovsk şəhəri) olan ən böyük kənd təsərrüfatı ərazisidir. Şimalda Arzqir rayonu, şərqdə Neftekumski və Levokumski, cənub və cənub-qərbdə Sovetski və Stepnovski, qərbdə - Blaqodarnenski və Novoselitski rayonları ilə həmsərhəddir. Relyefi əsasən dərələr və çay vadiləri ilə girilən aşağı düzənlikdir.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

22 Avqust 1924-cü ildə Ümumrusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin Fərmanı ilə Tersk dairəsini əhatə edən Cənub-Şərq vilayəti qurulur. Mərkəzi Rostov-na-Don şəhərində yerləşir. Elə həmin il oktyabrın 16-da Ümumrusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin qərarı ilə Cənub-Şərq vilayəti Şimali Qafqaz diyarı olaraq adlandırıldı.

23 aprel 1928-ci ildə Ümumrusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin qərarı ilə Levokumski rayonu Prikumski rayonuna birləşdirildi.

1930-cu il yanvarın 10-da Terski də daxil olmaqla, bütün dairələr ləğv edildi[7]. Elə həmin il avqustun 8-də, rayon icra komitəsinin Rəyasət Heyətinin qərarı ilə birbaşa Sevqafqarkray icra komitəsinə tabe olan rayon və şəhərlər şəbəkəsi təsdiq quruldu.

30 yanvar 1931-ci ildə Arzgir rayonu ləğv edildi və Prikumski rayonuna daxil edildi.

10 yanvar 1934-cü ildə Ümumrusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin qərarı ilə Azov-Qara dəniz diyarının ərazisi Şimali Qafqaz diyarı ərazisindən ayrıldı. Şimali Qafqaz diyarının regional mərkəzi Pyatiqorsk şəhəridir.

23 yanvar 1935-ci ildə Şimali Qafqaz diyarının bir hissəsi olaraq, o dövrdə mövcud 13 rayon Prikumski də daxil olmaqla 43 rayona çevrildi. Həmin il avqustun 7-də SSRİ Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin qərarı ilə Prikumski rayonu Budennovski rayonu olaraq adlandırıldı.

13 mart 1937-ci ildə Ümumrusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi Rəyasət Heyətinin qərarı ilə Şimali Qafqaz diyarı Orjonikidze diyarı olaraq adlandırıldı. Həmin il mayın 25-də SSRİ Xalq Komissarları Sovetinin qərarı ilə Orjonikidze diyarının inzibati mərkəzi Pyatiqorsk şəhərindən Voroşilovsk şəhərinə (Stavropol) köçürüldü.

11 yanvar 1943-cü ildə Budyonnovski rayonu alman faşist işğalçılarından azad edildi[8].

20 avqust 1953-cü ildə Arxangelsk rayonu ləğv edildi. Ərazisi Budyonnovski rayonuna verildi.

14 Noyabr 1957-ci ildə SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin Fərmanı ilə Budyonnovski rayonu Prikumski adlandırıldı.

1962-ci ildə Nekrasov kazaklarının ailələri Türkiyədən Stavropol diyarına köçürüldü və Levokumski və Prikumski rayonlarına yerləşdirildi[9].

1 fevral 1963-cü ildə mövcud 15 kənd rayonu əvəzinə: Aleksandrovski, Apanasenkovski, Blaqodarnenski, Vorontsovo-Alexandrovski, Qeorqievski, İzobilnenski, İpatovski, Koçubeevski, Krasnoqvardeyski, Kurski, Levokumski, Mineralovodski, Petrovski, Şpakovski.

30 noyabr 1973-cü ildə RSFSR Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin qərarı ilə Prikumski rayonu Budennovski rayonu olaraq adlandırıldı.

16 mart 2020-ci il tarixindən etibarən Stavropol diyarının 31 yanvar 2020-ci il tarixli 5-kz qanununa əsasən Budyonnovski rayonunun bütün bələdiyyələri Budennovski bələdiyyəsinə birləşdirilərək dəyişdirildi.

Ərazi vahidi öz statusunu qorumuşdur.

Əhali

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Cins tərkibi

2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıyaalınmasının nəticələrinə görə, rayonda 25 179 kişi (47,28 %) və 28 072 qadın (52,72%) yaşayırdı[10].

Milli tərkib

2010-cu il əhalinin siyahıyaalınmasının nəticələrinə görə rayonda aşağıdakı millətlərin nümayəndələri yaşayırdı:

Millət Say %
ruslar 42 972 80,70
darginlər 3689 6,93
ermənilər 1834 3,44
tabasaranlılar 678 1,27
qaraçılar 599 1,12
digərləri[11] 3479 6,53
Ümumi 53 251 100,00

İqtisadiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Budyonnovski rayonunun əsas sənayesi kənd təsərrüfatdır. Bələdiyyənin ərazisində buğda, günəbaxan, arpa, qarğıdalı, yem bitkiləri əkilir; ətlik və südlük maldarlıq, quşçuluq inkişaf edir. Rayonda üzümçülük və şərabçılıq sahəsində aparıcı yer tutur.

2007-ci ilin statistikasına görə rayonda 25 iri kənd təsərrüfatı müəssisəsi və 378 təsərrüfat kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı və satışı ilə məşğuldur. Əsas fəaliyyət taxılçılıqdır.

Elmi xidmətlərin təşkilində "Prikumskaya təcrübə-damazlıq stansiyası" yeni sortların inkişafı ilə yanaşı taxıl bitkilərinin elit toxumlarının istehsalı və satışı ilə məşğuldur.

Rayonda taxıl qəbulu, saxlanması və emalı ilə məşğul olan ümumi gücü 255 min ton olan iki anbar vardır.

Budyonnovski rayonu ərazisindəki sənaye istehsalı qida və emal sənayesi müəssisələri ilə təmsil olunur. Dörd ixtisaslaşdırılmış müəssisə sonrakı emal ilə meyvə və üzüm becərilməsi, habelə şərab məhsullarının istehsalı, qablaşdırılması və satışı ilə məşğul olur.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 http://docs.cntd.ru/document/461506269.
  2. ↑ 1 2 3 http://www.gks.ru/free_doc/2016/oktmo/tom4_oktmo.rar.
  3. ↑ http://to26.rosreestr.ru/upload/to26/files/doklad_2010_sk.pdf.
  4. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года.
  5. ↑ "Закон Ставропольского края "Об административно-территориальном устройстве Ставропольского края"". Электронный фонд правовой и нормативно-технической документации. 2017-03-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-05.
  6. ↑ "Закон Ставропольского края "Об утверждении Реестра административно-территориальных единиц Ставропольского края"". Электронный фонд правовой и нормативно-технической документации. 2017-07-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-05.
  7. ↑ "Краткая справка по административно-территориальному делению Ставропольского края с 1920 по 1992 год". Официальный сайт комитета Ставропольского края по делам архивов. 2018-09-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-06.
  8. ↑ "Календарь государственных праздников Российской федерации, памятных дат и знаменательных событий Ставропольского края на 2011 год". Официальный сайт администрации Курсавского сельсовета Андроповского района Ставропольского края. 2015-01-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-01-17.
  9. ↑ "Календарь юбилейных, знаменательных и памятных дат Ставропольского края на 2017 год". Сайт Государственного архива Ставропольского края. 2019-03-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-05.
  10. ↑ "Всероссийская перепись населения 2010 года на территории Ставропольского края. Том 3 книга 1 "Национальный состав и владение языками, гражданство"". Сайт Северо-Кавказстата. 2015-04-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-05.
  11. ↑ abazinlər (12), avarlar (410), aqullar (18), adıgeylər (5), azərbaycanlılar (238), başqırdlar (15), belarus (86), bolqarlar (5), macarlar (5), yunanlar (23), gürcülər (61), yezidilər (108), inquşlar (25), kabardinlər (21), kazaklar (32), qazaxlar (19), qaraçaylılar (29), komi (10), koreyalılar (100), kumıklar (80), laklar (32), ləzgilər (76), marilər (9), moldovanlar (68), mordvalılar (20), almanlar (198), noyaqlar (88), osetinlər (77), polyaklar (14), rutullar (42), tatarlar (128), türklıər (489), türkmənlər (16), udinlər (118), udmurdlar (17), özbəklər (14), ukraynalılar (371), çeçenlər (125), çuvaşlar (16), digər millətin nümayəndələri (52), milliyyətini bildirməyənlər (239)

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]