Mixail Qlinka

Mixail İvanoviç Qlinka (rus. Глинка, Михаил Иванович; 20 may (1 iyun) 1804[1] – 15 fevral 1857[2][3][…], Berlin[4][5][…]) — tanınmış Rusiya bəstəkarı.

Mixail Qlinka
Ümumi məlumatlar
Doğum tarixi 20 may (1 iyun) 1804[1]
Vəfat tarixi 15 fevral 1857(1857-02-15)[2][3][…] (52 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
  • Tixvin qəbiristanlığı[d]
Vətəndaşlığı
Musiqiçi məlumatları
Fəaliyyəti bəstəkar
Janrlar opera, romans, simfonik musiqi[d], kamera musiqisi
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mixail İvanoviç Qlinka 1804-cü ildə Smolensk quberniyasının Novospassk kəndində anadan olmuşdur. Uşaqlıq illərini orada keçirmiş, Rus təbiətini müşahidə etmiş və Rus kəndlilərinin həyatı ilə yaxından tanış olmuşdur. Kiçik yaşlarından müstəqil olaraq fortepiano, skripka və fleytada çalmağı öyrənir. O, yüksək mədəniyyəti və hərtərəfli inkişafı ilə fərqlənirdi. İspan,italyan,fars və s. kimi 8 xarici dil bilirdi.

1817-ci ildə Mixail Peterburqda olan "Nəcib pansiona" daxil olur. Pansionda oxuduğu müddətdə o, fortepiano, skripka və musiqi nəzəriyyəsi üzrə Peterburqun ən bilikli müəllimlərindən dərs almışdır.

1823-cü ildə pansionu bitirdikdən sonra Qlinka müalicə üçün Qafqaza gəlir. Burada o, Qafqaz xalq mahnı və rəqslərini dinləyir və öz yaradıcılığında istifadə edir.

Bəstəkarın sənətkar kimi formalaşmasında A. S. Puşkin, A. S. Qriboyedov (1795 – 1829), V. A. Jukovski (1783 1852) kimi görkəmli ədəbiyyat xadimləri ilə tanışlığının böyük rolu olmuşdur.

1828–1834-cü illərdə İtaliya və Almaniyada yaşamış bəstəkar bir sıra bəstəkar və müğənnilərlə tanış olaraq müasir musiqini öyrənir, vokal yaradıcılığı sahəsində təkmilləşir. İtaliyada olarkən o, fortepiano və simli alətlər üçün sekstet, "Patetik trio", "Venasiya gecəsi", "Qalib"və s. romanslarını yazmışdır.

1832-ci ildə Qlinka milli opera yaratmaq fikrinə düşür. 1834-cü ildə Rusiyaya qayıtdıqdan sonra Jukovski tərəfindən təklif olunmuş İvan Susanin mövzusu Qlinkanı maraqlandırır. K.F. Rileyevin (1795–1826) "İvan Susanin" poeması əsasında şair və dramaturq V. R. Rozen libretto yazır. Qlinka rus xalqının fədakarlığını, avam kəndlinin qəlbinin təmizliyini, sadiqliyini, vətən uğrunda mübarizəsini təsvir edən "İvann Susanin" operasını yazır. Operanın ilk tamaşası 1836-cı ildə (27/XI) olmuşdur. Həmin gün musiqi tarixinə rus klassik operasının yaranması günü kimi düşdü. Operanı rus cəmiyyətinin qabaqcıl nümayəndələri alqışlarla qarşıladılar.

1837-ci ildə Qlinka saray nəzdində olan kapellada işləyir. Bu dövrdə bəstəkar yeni "Ruslan və Lüdmila" operasını yazmaq qərarına gəlir. Arzu edirdi ki, operanın librettosunu A.S. Puşkin yazsın, lakin librettonu bəstəkar özü yazmalı oldu. Bu opera üzərində Qlinka 5 ilə yaxın çalışır. Operanın ilk tamaşası 1842-ci ildə çox böyük müvəffəqiyyətlə keçmişdir. Operanın müvəffəqiyyəti haqqında mətbuatda çoxlu təriflər çap edilmişdir.

Qlinka eyni zamanda "Vals fantaziya", N.V. Kukolnikin (1808–1868) "Knyaz Xolmski" faciəsinə musiqi, 12 romansdan ibarət "Peterburqla vida" məcmuəsini və s. əsərlər yazmışdır.

Bəstəkar 1844-cü ildə Parisə, 1845-ci ildə İspaniyaya gedir. İspaniyada olarkən xalq mahnı və rəqslərini dinləmiş və nota salmışdır. Bu səfərin təsərrüfatı nəticəsində o, "Araqon xotası" uvertürasını, İspaniyadan qayıtdıqdan sonra (1848-ci ildə) ikinci ispan uvertürasını yazır.

1848–1857-ci illəri Qlinka Peterburq, Varşava, Paris və Berlində keçirtmişdir. O, 1848-ci ildə "Kamarinskaya" simfonik poemasını yazır, "Taras Bulba" simfoniyası və "İki ərli" operası üzərində işləməyə başlayır. Lakin bəstəkar bir qədər ruhdan düşmüşdü, onun operaları demək olar ki, tamaşaya qoyulmurdu. Peterburqda ona qarşı intriqa yaranmışdır. Rus mədəniyyətinin qabaqcıl xadimləri Qlinkanın tərəfində idilər. O, A. S. Darqomıjski, V. S. Stasov (1824–1906), A. N. Serov (1820–1971) ilə tanış olur. Onlar dostluq edirlər və tez-tez Qlinkanın evində toplaşıb yeni musiqi əsərlərini dinləyib təhlil edirdilər. Tədricən gələcək "Qüdrətli dəstə"nin rəhbəri gənc M.A. Balakirev (1836–1910) də onlara qoşulur və onlar möhkəm dostluq edirlər.

1856-cı ildə Qlinka Berlinə gedir. 1857-ci ilin yanvar ayında konsertdən qayıdarkən xəstələnir və 1857-ci il fevralın 3-də vəfat edir. Onun külünü Peterburqa aparırlar.

Bəstələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

"Tərəddüd", "Qanımda arzular coşur". "Xoş bir anı xatırlayıram", "Torağay", "Venesiya gecəsi" onun məşhur romanslarındandır.

  • kamarinskaya
  • taras bulba
  • iki erli
  • (araqon xotası) uverturası
  • peterburqla vida
  • Ruslan ve lyudmila operasi
  • ivan susanin
  • patetik trio
  • venasiya gecesi
  • qalib

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Финдейзен Н. Глинка, Михаил Иванович (rus.). // Русский биографический словарь Москва: 1916. Т. 5. С. 275–290.
  2. ↑ 1 2 Archivio Storico Ricordi. 1808.
  3. ↑ 1 2 The Fine Art Archive. 2003.
  4. ↑ 1 2 https://books.google.de/books?id=qYw1qSFkcmMC&pg=PA37#v=onepage&q&f=false.
  5. ↑ 1 2 Grove Music Online (ing.). OUP.