Volter Beychot

Volter Becet, və ya Volter Bacot[4] (ing. Walter Bagehot (tələffüzü: ˈbædʒət); 3 fevral 1826[1][2][…] – 24 mart 1877[1][2][…], Somerset qraflığı) — XIX əsrin İngilis iqtisadçısı və siyasi filosofu, Mançester məktəbinin siyasi iqtisadiyyatda təmsilçisi.

Volter Beychot
Doğum tarixi 3 fevral 1826(1826-02-03)[1][2][…]
Vəfat tarixi 24 mart 1877(1877-03-24)[1][2][…] (51 yaşında)
Vəfat yeri
Elm sahələri iqtisadiyyat, fəlsəfə
İş yeri
Təhsili
İmza
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Riyaziyyat və fəlsəfə tədris aldığı London Universitet Kollecini (1848) bitirib. Hüquq fakültəsinə dəvət edildi, amma təcrübə etmədi, ancaq atasının bank işinə qatıldı. Müxtəlif dövri mətbuatda məqalələr yazdı, ancaq atasının James Wilson tərəfindən qurulan The Economist jurnalının köşə yazarı və baş redaktoru kimi şöhrət qazandı. Becetin Amerika mövzularında yazdığı təfərrüatlı məqalələr təkcə ictimai rəydə deyil, həm də İngilis siyasətçilərinin hərəkətlərində böyük təsir bağışladı.

Vəfatından sonra çox sayda bioqrafik və iqtisadi esselər nəşr olundu.

Xidmətlərinə görə xərac verən The Economist, Britaniya siyasətinə dair həftəlik köşəsini onun adını verdi — "Beychot". Siyasi Elmlər Birliyi, hər il hökumət və dövlət idarəçiliyində ən yaxşı dissertasiyaya görə Walter Bagehot Prize mükafatını verir.

Siyasi-fəlsəfi və sosioloji nəzəriyyə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Becet yalnız cəmiyyətin iqtisadi sahəsinə maraq göstərmədi. Əsərləri arasında bir çox siyasi və sosioloji tədqiqatlar var. Bundan əlavə, bir çox Qərb alimi tərəfindən müstəqil siyasi sosiologiyanın qurucularından biri kimi tanınır. Sosial elmlərdə zamanında populyar olan sosioloji naturalizm və təkamülçülüyün vəkilidir. Becetin siyasi fəlsəfəsi və sosiologiyası bu istiqamətlərin prinsipləri üzərində qurulur.

Sosial və siyasi həyat araşdırmalarında filosof sosial sistemin davamlı təkamülü konsepsiyasına istinad edirdi. Cəmiyyətdəki bəzi hadisələrin məcmuəsinin nəticədə onu "üzvi" inkişafa aparacağına inanırdı. Xüsusi təkamül və etik yanaşması buna əsaslanır: Becet dövlətə elə sosial inkişaf üçün mümkün qədər çox seçim azadlığı təmin etməyi zəruri hesab etdi. Yalnız belə bir azadlıq şəraitində, ən yaxşı işləyənlərin "təbii seçimi" yolu ilə qurumlarda bir inkişaf olacağını düşünürdü. Bu yanaşmaya əsasən, alim inqilabı qəbuledilməz hesab etdi, çünki hər halda şeylərin təbii gedişatını pozur, sosial tarazlığı məhv edir. Yalnız ardıcıl modernləşməni təsirli saydı.

Sosial inkişafı öyrənən Becet, cəmiyyətin fərd üzərində hökm sürdüyü kollektivizmdən insan şəxsiyyətinə qiymət verdiyi fərdiyyətçi bir cəmiyyətə keçid kimi bir meyar tətbiq etdi və özü də əsasən şəxslərin öz ehtiyaclarını ödəmək üçün fəaliyyət göstərir.

Alim şəxsiyyətin tarixdəki rolu məsələsinə də toxundu. Görkəmli siyasətçilərin və xadimlərin ictimai tərəqqini əhəmiyyətli dərəcədə təsir etdiyinə inanırdı. Becet siyasi lideri yalnız insanlarla münasibətləri qarşılıqlı etimad və məsuliyyət əsasında qurmağı bacarmayan, eyni zamanda dəyişən cəmiyyətə uyğunlaşma qabiliyyətini, seçicilərinin təbəqələrində və sosial təbəqələrində hiss etməyi bacaran bir şəxs olaraq təyin etdi. Ümumiyyətlə, onun cəmiyyət haqqında apardığı tədqiqatlar tarixi şəxsiyyətlərə qarşı açıq bir oriyentasiya ehtiva edir.

Əsərləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1867-ci ildə İngilis Konstitusiyası kitabını yazdı, burada Böyük Britaniyanın dövlət quruluşunu, xüsusən Parlamentin fəaliyyətini və İngilis monarxiyasını ətraflı araşdırdı, İngilis və Amerika hökumət sistemini müqayisə etdi. İngilis monarxiyasının əksər hissəsində ideoloji bir funksiyanı yerinə yetirdiyi və ya alimin özünün dediyi "fəxri" olduğu qənaətinə gəldi. Fəal, həqiqi hakimiyyət, şübhəsiz ki, demokratik hakimiyyət qurumu olan parlament tərəfindən həyata keçirilir. Büdcə İngiltərəni monarxiya ətrafının yuxarıdan verilmiş ilahi bir şey və eyni zamanda parlamentin fəaliyyəti ilə həyata keçirilmiş demokratiya kimi birləşməsinin misilsiz bir nümunəsi kimi tanıdı. Amerika modelində, özü parlamentarizmin tərəfdarı olsa da, o siyasi sistemə xas olan həddindən artıq qeyri-sabitliyi tənqid etdi. Kitab nümunəvi sayıldı və bir çox xarici dillərə tərcümə edildi.

Ayrıca Physics and Politics (1872) və Lombard Street (1873) yazdı, əhəmiyyətli bir maliyyə əsəri.

  • Bedzhgot, Walter Science and Politics. Təbii seleksiya və irsiyyət prinsiplərinin siyasi cəmiyyətə tətbiqi barədə düşüncələr. - SPb., 1874. - 328 s.
  • Bedzhgot, Walter İrsiyyət və təbii seleksiya ilə əlaqəli xalqların inkişafının elmi qanunları. - Xarkov, 1896. - 209 s.
  • Bedjgot, Walter Lombard Caddesi. İngilis pul bazarının təşkili və istismarı ilə bağlı kritik bir araşdırma. / Ön sözlə ona. ed. prof. Franz von Holtzendorf; Per. İngilis dilindən. (ed. 1896) və sənət. "İngiltərə və Rusiyadakı depozit bankları" E. Epstein. - SPb., 1901. - 294 s.
  • Bedzhgot, İngiltərə Dövlət sistemi - M., 1905 .- 359 s.
  • Millin Siyasi İqtisadiyyat Prinsiplərinin icmalı (Review of Mill’s Principles of Political Economy, 1848);
  • "İqtisadi Tədqiqatlar" (Economic Studies, 1880);
  • "İngilis Siyasi İqtisadiyyatının Postulatları" (The Postulates of English Political Economy, 1885)

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  2. ↑ 1 2 3 4 Walter Bagehot // Encyclopædia Britannica (ing.).
  3. ↑ 1 2 https://newcriterion.com/issues/1998/10/the-greatest-victorian.
  4. ↑ Ермолович Д. И. Англо-русский словарь персоналий. — М.: Рус. яз., 1993. — 336 с. — С. 43

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Блауг М. Бэджгот, Уолтер // 100 великих экономистов до Кейнса. Библиотека «Экономической школы», вып. 42 (1 500 nüs.). СПб.: Экономикус. 2008 [Great Economists before Keynes: An introduction to the lives & works of one hundred great economists of the past]. 52–52. ISBN 978-5-903816-01-9.
  • Кузнецов А. Г. Уолтер Бэджгот как основоположник политической социологии (PDF). 4 (43) (Вестник ПАГС). Саратов: Поволжский институт управления имени П. А. Столыпина. 2014. 100–104.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]