ŞƏRTİ

I
прил.
1. условный:
1) установленный по условию между кем-л. , понятный, известный только условившимся. Şərti siqnal условный сигнал
2) ограниченный, оговоренный каким-л. условием, имеющий силу только при наличии какого-л. условия. Şərti razılıq условное согласие, юрид. şərti cəza условное наказание, şərti azadetmə условное освобождение, şərti məhkumetmə (hökm) условное осуждение, условный приговор
3) являющийся следствием принятых в какой-л. среде норм, правил. Şərti adlar условные названия, əxlaq şərti məfhumdur мораль – понятие условное
4) не существующий на самом деле, лишь воображаемый, допускаемый мысленно. Şərti xətt условная линия, şərti sərhəd условная граница
5) являющийся символическим обозначением, изображением какого-л. реального предмета. Şərti işarələr условные обозначения
6) принятый за основу при вычислении объёма какой-л. работы, ресурсов и т.д. On min şərti banka десять тысяч условных банок, min ton şərti yanacaq тысяча тонн условного топлива
7) предусмотренный условиями, правилами (обычно какого-л. учебного занятия, тренировки, игры и т.п. ). Şərti rəqib (düşmən) условный противник (соперник)
2. конвенциональный (условный, принятый, соответствующий установившимся традициям)
II
нареч. условно. Şərti cəza vermək осудить условно, şərti olaraq условно; физиол. şərti reflekslər условные рефлексы (рефлексы, которые вырабатываются в течение жизни высших животных организмов при обязательном участии коры больших полушарий головного мозга)
ŞƏRT
ŞƏRTİLİK
OBASTAN VİKİ
Şərti məhkumetmə
Şərti məhkumetmə — cəza təyin edən məhkəmənin, məhkumun cəza çəkmədən islah olunmasını mümkün saydığı təqdirdə, həmin cəzanın şərti olaraq tətbiq edilməsi haqqında qərarı
İslamın beş şərti
İslamın beş şərti. İslam dininin beş şərti bunlardır: Kəlməyi şəhadət (ərəb. الشهادة‎) Namaz (ərəb. الصلاة‎) Oruc (ərəb. الصوم‎) Həcc (ərəb. الحج‎) Zəkat (ərəb. الزكاة‎) == Kəlimeyi şəhadət == Bir insanın Müsəlman ola bilməsi üçün kəlmeyi-şəhadət gətirməsi lazımdır. Bu şahidliyin mənası belədir: "Allahdan başqa haqq məbud olmadığına, Həzrəti Məhəmmədin də onun qulu və elçisi olduğuna şahidlik edərəm." (ərəb. أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسوُلُ اللَّهِ‎) == Namaz == Farsca "təzim etmək, ibadət üçün əyilmək" mənasını verən Namaz, lüğətdə "dua etmək, ibadət etmək, bağışlanma diləmək, yalvarmaq" mənasını verən ərəbcə salat (cəmi salavat) sözünün qarşılığıdır. Salat bir termin olaraq təkbirlə başlayıb salamla bitən müəyyən əməl və sözlərdən ibarət bədən ibadətini ifadə edir.
Bədii şərtilik
Bədii şərtilik — Ədəbiyyat və incəsənətdə həyatı obrazlı əksetdirmə üsulu. Bədii təsvir prinsipi olmaqla, obrazın təsvir edilən obyektlə bütünlüklə eyni olmamasıdır. Bədii şərtilik anlayışı tarixən dəyişkəndir; məsələn, Homerin mifoloji obrazları öz dövrünə görə həyati olduqları halda, klassisizm ədəbiyyatında sırf şərtidir. Bədii ədəbiyyatda şərtilik, əsasən, bədii təsvir vasitələrinə, obraza və zamana münasibətdə təzahür edir. Dünya ədəbiyyatında İohann Volfqanq Hötenin "Faust", Frans Kafkanın "Çevrilmə", rus ədəbiyyatında Nikolay Vasilyeviç Qoqolun "Burun", Mixail Afanasyeviç Bulqakovun "Usta və Marqarita" əsərləri, Azərbaycan ədəbiyyatında Hüseyn Cavidin "İblis", Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin "Pəri-cadu" pyesləri, Yusif Vəzir Çəmənzəminlinin "Qızlar bulağı", Yusif Səmədoğlunun "Qətl günü", Elçinin "Ağ dəvə", Mövlud Süleymanlının "Köç" romanları və s. bədii şərtilik prinsipləri əsasında yazılmışdır. Azərbaycan təsviri sənətində də bədii şərtilik ünsürlərinə təsadüf edilir (Rasim Babayev, Mircavad Mircavadov, Cahid Camal və başqalarının yaradıcılığı). Bədii şərtiliyə təmsil, elmi fantastika və s. janrlar daha çox meyil edir. Ədəbiyyat və incəsənətdə bədii şərtiliyin üslub səviyyəsinə qalxması mifologiya və folklordan geniş istifadə olunması ilə bağlıdır.

Digər lüğətlərdə