сущ.; -иве, -иве; -ивер, -ивери, -ивера гардандин кьам галай пад. Гамишдин хев акъатнавай. Р. 2) гардан кьазвай парталдин пай. Перемдин хев къазунна. Р. 3) арабадин вилик пад. Ам арабадин хиве ацукьна. Р.
* хев кваз хьун гл., нин са кар авунин разивал хьун. Гьич хев квач хьи цанар цуник, тумакь яц. Е. Э. Тумакь яц. Вилик заманада са кеспидин сагьибни тушир, кӀвалахуникни хев квачир са кас авай кьван. И. В. Чирхчир.
* хев кутун гл., ни квек.... иштараквал авун, са кӀвалах авуниз разивал гун (гзафни-гзаф инкарвилин формада ишлемишда).... гьич тахьайтӀа са вишни яхцӀурни цӀуд кас кьванни членар хьана кӀанда лугьуз хев кутан тийиз хьана. З. Э. Муькъвел гелер. \[Наси\]. - Ваъ, юлдаш председатель! Амма Фундугъбега и кардик гьич вичин хев кутазвач, гьар са кар кьулухъ ягъиз алахънава. Ш. Э. М., А. Р. Фундугъбег. - Зи теклифдик хев кутадай ашкъи авачиз. жаваб гана хци ва вичин жаваб генани мягькемар хъувун патал алава хъувуна. А. Къ. Нехирбанни лекь.
* хиве аваз хьун гл., нин вуж-вуч са вуч ятӀани кьилиз акъудун мажбури яз хьун. Жувакай рахайтӀа, зи хиве гьар са водитель тайин троллейбусдихь галкӀурунин, пассажирриз селигъалувилелди къуллугъдай, абурун хатасузвал хуьдай, машинар датӀана кардик жедай гьалар таъминарунин везифа ава. ЛГ, 2003, 13. ХӀ. Гьар са чӀавуз вад ферз я ви хивевай... Е. Э. Ярдиз.
* хиве гьатун гл., вуч нин 1) са вуж-вуч ятӀани жуванди хьун. И етимар вичин хиве гъатуникай ва, гьабур себеб яз, вичихъ галукьай рикӀин тӀарвилерикай шаирди вичин эхир нефесда туькӀуьрай чӀалара къалурнава. М. М. Гь. Шииррин кӀватӀал туькӀуьрайдан патай ( 1941). Хзандин дерди-бала михьиз вичин хиве гьатай жегьилдин ( а чӀавуз Тагьиран цӀемуьжуьд йис тир ) ийир-тийир квахьна. А. С. Хуьруьг Тагьир. 2) са нин-куьн ятӀани жавабдар хьун. Гьелбетда, вагонда авай пассажиррикай садани, пакет нинди ятӀа, хиве кьунач. ГьакӀ хьайила, и рекьяй жавабдарвални вагондин проводникдин ва поезддин началъникдин хиве гьатзава. ЛГ, 2004, 26. VӀӀ.
* хиве кьун гл., ни вуж-вуч 1) хьайи, авур кӀвалах хьайиди я, авайди я лугьун. Гьамбая фена шейхинин патав, пул вахце лугьуз. Шейхини пул хиве хкьадач. Ф. Гьамбал. \[Мамед\] - Жора! Вун дуьзвал хиве кьунал пашман туш хьи? Жора; - Ваъ. Дуьзвал хиве кьунал зун шад я. А. Аминов. Шуьшедал гелер. Гьакъикъат патал хиве кьуна кӀанда хьи, сталинизмдин репрессиядикай чӀехи зарар хьайи халкьарикай садни лезгияр я. М. М. Лацу лекеяр. 2) авур кардин иеси жув тирди лугьун. Пачагьди лагьана: - Жемятар! Икьван гьунарар къалурзавай кьегьал вуж ятӀа, мердвилелди экъечӀрай майдандиз, за зи пачагьвални гъадаз гуда. Садани хиве кьунач, я хтулдини лагьанач. Ф. Б язибурув хиве кьаз таз... Хьана хата, зиян, наиб. Е. Э. Наиб Гьасаназ. 3) кьилиз акъудда лугьудай гаф гун. ЧӀехи духтурди пул къачун тавуна, зи хер вичи сагъар хъийида лагъана хиве кьуна. Къ. М. Кьашкьа духтур. - Заз и йикъара сакӀани мажал хьанач!- лагъана Сабира кьецелай атай Кьаюмаз. Багъишламиша, къвез хьанач. Инсанди хиве кьур кар чарасуз авуна кӀандайд я. З. Э. КУТВ-диз фена. Ашуралидиз са аял кьванни тухвана хуьх, ваз суваб жеда, лагьайла ада хиве кьунач. З. Э. Муькъвел гелер. Квгз куьмекар гуз атанавайди я. Мад завай хиве кьур кар кьилиз акъуд тавуна жедани? А. Р., Я. Я. Хендедадин мехъер.
* хиве тун \[ттуTM\] гл., ни нин вуч жавабдар авун. Гьар са завал хьайивалди тахсирар масабурун хиве твадайбур майданда жеда. С. Ярагъви ашукь Уьзден. Заз инанмиш жез кӀанзавай хьи, ада вичин и гьалдин тахсиркарвал зи хиве твазвач. А. Къ. Нехирбанни лекь. - Чан хтул, къе чна вун Армиядиз рекье твазва. ИкӀ, са тӀимил йикъарилай, на гъиле автомат кьада, ЧӀехи уьлкве ва гъакӀни гъвечӀи ватан - Миграгърин хуьрни секиндиз ксун патал. Им кьисметди ви хиве твазвай пара жавабдар кӀвалах я. 3. Ш.. "За чӀижревай чирна цуьквер хкягьиз..." Синонимар: илитӀун, хивез вегьин.
* хивез вегьин гл., ни нин, вуж вуч са кардик кутун. - Хьайи затӀ авач, бег. Жез кичӀезва. А хванаха ламран хва хьтинди я, инал са чӀуру кӀвалах хьайитӀа, ви тахсирарни зи хивез вегьеда ви бубади. С. Ярагъви ашукь Уьзден. Синонимар: илитӀун, хиве тун.. Антоним: хивяй акъудун.
* хивяй акъудун гл., ни нин жувалай алудун, жув азад авун са квекай ятӀани. Буржи крар чпин хивяй Куьтягьна акъудна кӀевяй, Хъсан нез-хъваз столовой, Гьак кефер чӀугваз, Дагъустан. С. С. Дагъустан. Антоним: хивез вегьин..