тӀв-эв. 1) рахазвайдавай са жизви мензилдалди ва я вахтуналди яргъал тир. 2) тӀвар кьун тавунвай, амма ихтилат ийизвайдаз ва я ийизвайбуруз талукь. Эгер дуьшуьш хьанайтӀа са кас анал, Жузачир за а касдивай зи ярдин гьал. Е. Э. Зав рахамир. ТӀварун стха, зид а касдив гьуьжет туш... Е. Э. ТӀварун стхадиз. Ният уна вун базардиз фейитӀа, Хъсан затӀ хьуй а къиметар гайила... Е. Э. Къавумдиз. А бенде хьуй уьзуькъара: гафар - кишмиш, тӀуьрла къура. С. С. Къара пулуниз. Квез я а паб гъуьлуьн кефи акӀ хадай, - Вядедамаз акъуд ви гъил яхадай. С. С. Пис папаз. Паб-гъуьл хьайла, тежез хьайтӀа гьуьрметар, Квез герек я мад а мехъер, зегьметар?! С. С. Пис папаз. А вахтунин Бакудай кӀвалах жагъурун зарафатдин кар тушир кьван гьакӀан гъвечӀи. А. Ф. КьатӀ-кьатӀ авур зунжурар. Са затӀ кхьидай чӀавуз а кардикай жувалай гзаф чидай, а кардин устадвал авай инсанри кхьей чешмейрикай менфят къачун хъсан кар я ва лазимни я. И. В. Чуьнуьх гумбатӀ. А гзаф камаллу инсан, «поэзиядин жавагьирар» яратмишайди ( С. Сулейман - А. Г.) чӀехи гьуьрметдалди рикӀел хкана. Гь. А. Поэзиядин жавагьирар яратмишайди. А чӀавуз, адет яз, ана колхозди са къад-яхцӀур гектарда техилар цазвай. 3. Э. Зардияндин дустар.. Анонимар: и, нугъ. ан.
* а виле цӀам [кьал] <эцягъа>! межд. « ийизвай фикир, умуд кьилиз акъатич!" манада ишлемишдай мягькем ибара. Вахъ я намус, я ягъ авач. Ваз гьар са гьилледалди мад цӀийи кьилелай директор хъжез кӀанзавай. А виле цӀам! А экв ваз ахквач. Н. А. Гуьлдесте. Сардаран къайгъударвал акур Юзбега йифиз къаткай месик веревирдна... заместителдиз складда вичин халуд хва эцигиз кӀанзава. А виле кьал! Сардар жуван итим я. А. М. Са истикан чай. - Зи мал-девлет пайда лугьуз квехъ еке къастар авалда. А виле кьал эцягъа, - лагъана Тарланаз мукьва хьунивди Шемякьа. 3. Э. Муькъвел гелер. Пул гъинвайди я? Ваз пулунилай вилик жуван кьам аквада! (ада къуьнтеб къалурзава) - Ма пул! А виле цӀам! Ф. Б. Филиал.
* а [агъа, атӀа] дуьнья сущ.; динди къалурзавайвал, инсан кьейидалай кьулухъ Аллагьди адал чан хкида, ам яшамиш хъжез башламишда. И яшамиш жезвай чкадиз «а дуьнья» лугьуда. [Фетягь] Авурай, авурай. Белки, а дуьньяда Герек атайтӀа? Къурбан, хтул, бегенмиш жезвани ваз чи кӀвалахар, чи цӀийи багъ? Ш-Э. М., А. Р. Фундугъбег. Аллагьдин бурж - ам чи вири уьмуьр я - И дуьньяда, гьакӀни атӀа дуьньяда.... А. Къ. Ярагъ Мегьамедан гъазават. Антоним: и дуьнья.
* а дуьньядиз рекье тун гл., ни вуж 1) кьин, чан кумачир гьалдиз гъун. Мад жерягьриз эвер хъийимир, абурувай ваз куьмек ийиз хьанач, са гъвел амай - а дуьньядиз рекье твазвай. К. ъ. М. Кьашкьа духтур; 2) кучудун. Чна бубани а дуьньядиз рекье туна. Р.
* а [муькуь] дуьньядиз фин гл., вуж кьин, чан кумукь тавун. Азарлу жедай кас чахъ авач, чун лигим хьанвай кесибар я, азарар чна агуддач. Чун, кьуьзуьбур, ван-сес квачиз а дуьньядиз фида. Къ. М. Кьашкьа духтур. Зуьгьре, кесиб Зуьгьре, рикӀ алай руш бахтлу хъхьана такунмаз, муькуь дуьньядиз фена. Гь. Къ. Къацу цуьквер. Синонимар: ата-бубайрин патав фин, вилер акьалун, вилер къава акӀун, гьамишалугъ яз чара хьун, гъиляй фин, дуьньядилай фин, куьтягь хьун, кӀвачер кевягъун, рагьметдиз фин, чан гун, элкъуьн тийидай кӀвализ [чкадиз] фин, эхир нефес хьун, а дуьньядин рекьел.
* а кьил сущ., нин эхир. Азгъунвилин а кьил вуч я? А. Ал. А кьил.