dərin dəniz çöküntüləri. A.ç. Dünya okean yatağının 75,5% əhatə edir. абиссальные отложения аbyssal deposits
dərin su hövzələrində relyefin sualtı düzənlik tipi, okean yatağında çökəkliklərə və keçid zonanın kənar dəniz çökəkliklərinə aiddir
okeanların dərin sahələri (2500 m-dən 6000m-ə qədər). абиссальная область (зона) аbyssal area (zone)
okeanların abissal düzənliklərində əsasının eni 5-10 km, hündürlüyü bir neçə metrdən bir neçə yüz metrə qədər olan yüksəklik
intensiv parçalanmış təpəli relyeflə və kövrək çöküntülərin qalınlığının az olması ilə (300-500 m-ə qədər) səciyyələnən, okean çökəkliyinin dibi
bax: Kollüvi.
(lat. ablatio-aparma) buzlaq kütləsinin və ya qar örtüyünün ərimə, buxarlanma və mexaniki daşınma (külək) йолу иля азалмасы
çökdürülmüş moren tipi, buzlağın ablyasiyası zamanı əmələ gəlir. абляционная морена аblation moraine
dəniz dalğalarının abrazionakkumulyativ fəaliyyəti nəticəsində əmələ gəlmiş təxminən horizontal səth
abrazion mənşəli düzənlik. Müasir A.d. sualtı abrazion yamacdan və ya bençdən ibarət olub, dənizin müasir səviyyəsinə uyğun olaraq yaranır
müxtəlif formada (divar, dəniz qapısı, qüllə, konus və s.) dənizin, gölün səthindən yüksələn, dağılmaya qarşı davamlı süxurlardan təşkil olunmuş, abra
abrazion sahilin xüsusi hamarlanma forması. Sahil xəttinin iki yuyulmayan və ya zəif yuyulan sahil çıxıntıları arasında yerləşmiş sahəsinin geri çəkil
dəniz sahilinin dayaz liman tipi olub, dalğaların abrazion fəaliyyəti sayəsində əmələ gəlir. абразионная бухта сove
dalğaların uzun müddətli qeyri müəyyən fəaliyyəti nəticəsində ana süxurlarda formalaşan abrazion sahilin sualtı yamacının profili
dəniz və ya göl sahilində abraziya nəticəsində yaranmış uçurum və ya dik çıxıntı (pillə). A.p. fəal (hazırda inkişafda olan) və sönmüş (dalğaların təs
maili surətdə dənizə düşən və tədricən dənizin altına keçən sahilyanı zolaq. A.p. çox hissəsi dəniz səviyyəsindən aşağı olur
sahilə çırpılan dalğaların təsiri ilə dağılan, yüksək, dik sahil (dənizdə, göldə). абразионный берег аbrasion shore
dalğaların təsiri ilə üzərində iki tərəfi açıq deşik açılmış, sahilin ensiz qaya çıxıntısı (dəniz qapısı adlanır)
sahilboyu düzxəttli klif, cavan tektonik qırılmalarla əlaqədardır. уступ абразионно-тектонический аbrasion-tectonic escarp (escarpment, ladge, step)
abraziya mənşəli dəniz və ya göl terrası. A.t. termini bəzən abrazion platforma mənasında işlədilir. абразионная терраса аbrasion terrace
mənşəcə bir-birilə əlaqədar olan abrazion və akkumulyativ sahil formalarının birləşməsi. A. a. s. yaranması adətən dəniz sahilinin yetkinlik mərhələsi
(lat. söz abrasio-qazıma) dalğanın və ləpələrin təsiri ilə sahillərin (dənizin, gölün və böyük su anbarlarının) dağılması
abrazion platformanın eninə inkişaf həddi. Dalğa axınının öz gücünü sürtünməyə, ağırlıq qüvvəsinə, bərk qırıntı materiallarının daşınmasına sərf etməs
Üst Pliosenin sonunda müasir Xəzər dənizinin yerində mövcud olmuş duzlu hövzə. Ölçülərinə görə müasir dənizdən böyük, özündən əvvəlki, Ağçaqıl hövzəsi
yuxarı hissələri dərədaxili suayırıcı ilə ayrılan, müxtəlif istiqamətdə axan iki çayın dərəsi. A.d. ondan axan çaylara nisbətən qədimdir (məs: Manıç ç
süxurların açılış səthi. Təbii və süni yolla ola bilər. oбнажение exposure
hər tərəfdən su ilə əhatələnən (okean, dəniz, göl və ya çay) quru sahəsi. Materikdən ölçülərinin kiçik olması ilə fərqlənir
yüksəkliyi 100 m-dən 1-2 km-ə qədər olan, planda uzunsov, oval və ya dairəvi formada olan, təcrid olunmuş dağlar
adaları əhatə edən dayaz dəniz zolağı. oстровная отмель insular shelf, island shoal
okeanlarda adaların əmələ gəlməsi və inkişafı ilə əlaqədar olan vulkanizm prosesi. вулканизм островной island vulcanism
şelf zonasından kənarda yerləşən adanın sualtı yamacı. Ada yamacının meylliyi adətən 5-80, az hallarda isə 15-200, bəzən isə 200-dən çox olur
zirvələri suyun səthinə çıxan, qövsvari adalar zənciri əmələgətirən sualtı dağ silsiləsi. A. q. bir və ya iki olur
/türk/ ətraf dağlıq əraziyə nisbətən cavan süxurlardan təşkil olunmuş dağarası, dağdaxili çökəkliklərdə və dağətəyində yerləşən alçaq dağətəyi və yaxu
yer səthi ilə qrunt sularının aynası arasında yer qabığının ən üst zonası. зона аэрации zone of aeration
xüsusi yüngül əl kameraları və ağır, avtomatik idarə olunan fotoqrafik aparatlar vasitəsilə uçan aparatlardan (təyyarədən və s
aerofotoplanalmada fotosxem termininin sinonimi. aэрофотосхема aerophotoscheme
Yerin coğrafi təbəqəsinin, ona məxsus hadisələrin, təbii və antropogen landşaft obyektlərinin uçan cihazlardan tədqiqi və xəritələşdirilməsi metodları
təyyarə və vertolyot vasitəsilə aparılan müxtəlif müşahidələr kompleksi /landşaft, oroqrafik, geomorfoloji, geoloji və s
dağ-dərə buzlaq tipi olub, iri dərə ilə axan əsas buzlaqdan və ona tökülən yan buzlaq qollarından ibarətdir (məs: Pamirdə Fedçenko buzlağı)
Üst Pliosendə Xəzərin indiki yerində olmuş dəniz hövzəsi, sahəsi kifayət qədər böyük olmuşdur. Maksimal genişləndiyi zaman Manıç çökəkliyi boyu boğazl
(bax: Qravitasion anomaliya) müşahidə edilən ağırlıq qüvvəsilə həmin nöqtədə onun normal (nəzəri) qiyməti arasındakı fərq
Dünya okeanına və ya daxili dənizə səthi axımı olmayan çökəkliklər. Səhra iqlimli ərazilər, eləcə də karst vilayətləri üçün xarakterikdir
Dünya okeanı ilə təbii əlaqəsi olmayan su hövzəsi (mis: Aral və Xəzər axarsız hövzələri). Azərbaycan daxilində Acınohur gölü hövzəsi və s
1) yağış və qar sularının yerin səthi ilə-yerüstü, eləcə də torpaq örtüyünün altı iləyeraltı su hövzələrinə və çökəkliklərə axması; 2) müəyyən vaxt ər
kiçik dağ çayı yatağının, sutoplayıcı qıfla gətirmə konusu arasında yerləşən orta hissəsi. kанал стока runoff channel
düz xətt şəkilində uzanan, daimi su axarı olmayan, bəzən şaxələnən yastı, dayaz dərə. безрусловые ложбины стока bedless linear depression
vahid zamanda, vahid kəsimdən axımın nəql edə biləcəyi, çöküntülərin miqdarı. cпособность потока транспортирующая carrying capasity of stream, carryin
çayın subasarında göl. Uzunsov əyri-üyrü və ya nal şəkilli olur. cтарица, пойменное озеро bayou lake, cresent lake, dead lake, flood plain lake
(Türkmən) qabarıq dərə termininin sinonimi. aкар akar
/lat. accumulatio-bir yerə toplanmaq, toplanma/ yer səthində yumşaq və mineral maddələrin və ya üzvi qalıqların bir yerə toplanması