Akmeizm

Akmeizm (yun. άκμη — zirvə) — simvolizmə qarşı olaraq XX əsrin əvvəllərində Rusiyada təşəkkül tapan ədəbi cərəyan. Akmeistlər maddiliyi, mövzu və obrazların konkretliyini, sözlərin dəqiqliyini əsas sayırdılar. Akmeizm — konkretlik, obrazın "maddiliyi" kultu, "dəqiq yoxlanılmış və ölçüb-biçilmiş sözlər sənəti"dir. Cərəyanın proqramı ilk dəfə 1912-ci il dekabrın 19-da Sankt-Peterburqdakı "Sərsəri köpək" kabaresində ictimaiyyətə elan edilmişdir. Yeni cərəyanın təşəkkülü "Şeir akademiyası"na müxalif olan "Şairlər sexi" birliyinin fəaliyyəti ilə sıx bağlıdır. Bu müxalif birliyin əsas simaları akmeizmin qurucuları olan Nikolay Qumilyov, "sexin" katibi vəzifəsini tutan Anna Axmatova və Sergey Qorodetski idi. Müasirləri bu terminə başqa izahlar da vermişlər: Vladimir Piast onun köklərini Anna Axmatovanın latın dilində "akmatus" kimi səslənən təxəllüsündə görmüş, bəziləri terminin yunan dilindəki "akme" — "tiyə, uc" sözü ilə əlaqəsinə işarə etmişlər. "Akmeizm" termini 1912-ci ildə Nikolay Qumilyov və Sergey Qorodetski tərəfindən təklif olunmuşdur: onların fikrincə, böhran keçirən simvolizmin yerini sələflərin təcrübəsini ümumiləşdirən və şairi yaradıcılıq uğurlarının yeni zirvələrinə aparan bir ədəbi cərəyan tuturdu. Andrey Belıyə görə ədəbi cərəyanın adı mübahisələrin qızğın vaxtında seçilmişdir və bu səbəbdən də tam əsaslandırılmış deyildi: Vyaçeslav İvanov zarafatla "akmeizm" və "adamizm" haqqında nəsə demiş, Nikolay Qumilyov isə təsadüfən ortaya çıxan bu sözləri havada qamarlamış və özünə yaxın bir qrup şairi akmeist adlandırmağa başlamışdı.