Halogen
Halogenlər (yun. ἁλός — duz və γένος — mənşə) — VII qrup elementləri (energetik səviyyələrini doldurmaq üçün 1 elektronları çatmayanlar). Halogenlər reaksiya zamanı daha çox elektron alırlar. Bu xassə daha çox flüora aiddir. Halogenlər təbiətdə sərbəst şəkildə tapılmır,yalnız birləşmə şəklində tapılırlar.
Xlor ilk dəfə 1774-cü ildə xlorid turşusunun manqan oksidi ilə oksidləşməsindən alınmışdır.
Flüor yalnız oksidləşdiricidir, onu duz məhlullarının elektrolizi yolu ilə almaq olar.
Flüor yalnız −1 və 0 oksidləşmə dərəcəsi göstərir.Yerdə qalan elementlər isə- xlor, brom, yod −1 — +7 aralağında oksidləşmə dərəcəsi göstərir. Qrup üzrə yuxarıdan aşağı getdikcə (F->Cl->Br->J sırası boyunca);
elektromənfilik, oksidləşdiricilik, qeyri-metallıq xassəsi, aktivlik azalır.
Atom radiusu, reduksiyaedicilik isə artır.
Galeopsis gacognei
Adi işırqan (lat. Galeopsis tetrahit) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin i̇şırqan cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Galeopsis alpicola Nyman
Galeopsis beckii (K.Malý) Dalla Torre & Sarnth.
Galeopsis crenatifolia Sennen
Galeopsis gacognei Nyman
Galeopsis glaucocerata P.Fourn.
Galeopsis grandiflora Suter [Illegitimate]
Galeopsis ionantha Borbás
Galeopsis lactiflora Borbás
Galeopsis laramberguei Martrin-Donos
Galeopsis leucantha Jord.
Galeopsis michelianae Turra
Galeopsis neglecta Schult.
Galeopsis nodosum (Moench) Gray [Illegitimate]
Galeopsis persetosa Borbás
Galeopsis praecox Jord.
Galeopsis pseudotetrahit P.Fourn.
Galeopsis reichenbachii Reut.
Galeopsis silvestris Borbás
Galeopsis subtatrensis Borbás
Galeopsis tetrahit f.
Halogenli üzvi birləşmələr
Halogenli üzvi birləşmələr - tərkibində Karbon - Halogen rabitəsi saxlayan birləşmələrə deyilir.
== Halogenli törəmələrin nomenklaturası ==
Halogenli törəmələr R-Hal kimi (Alk-Hal-alkilhalogenidlər və Ar-Hal-arilhalogenidlər üçün) ümumi formulaya malikdirlər. Sistematik nomenklatura ilə ad verərkən müvafiq doymuş karbohidrogenin adının əvvəlinə halogen atomunun yerini göstərmək şətrilə "xlor", "brom", "yod" - sözləri yazılır. halogen karbohidrogen zəncirinin hansı ucuna yaxındırsa, nömrələmə də ordan başlanır. Əgər zəncirdə ikiqat və üçqat rabitələr varsa, onda nömrələmə ondan başlanır. Əgər halogen zəncirdə yeganə əvəzləyicidirsə, müvafiq radikalın adının sonunda "xlorid", "florid", "bromid" və "yodid" sözlərini əlavə edirlər. Əgər ilkin karbohidrogenin bütün hidrogen atomları halogenlə əvəz olunubsa onda halogenli törəmənin adının əvvəlinə "per-" sözü əlavə edilir.
Bir sıra halogenli törəmələr üçün trival nomenklaturadan istifadə edilir.
== Halogenidlərin fiziki xassələri ==
Struktur quruluşuna görə alkil və arilhalogenidlərin qaynama və ərimə temperaturları müvafiq karbohidrogenlərdən böyükdür. Normal şəraitdə, ancaq ən kiçik halogenidlər: CH3F, C2H5F, C3H3F, CH3Cl, C2H5Cl, CH3Br qazdır.