Lüğətlərdə axtarış.

Solaxay — sağ əlinə nisbətən, sol əlindən daha çox istifadə edən adam. İnsanların təxminən 15 %-i, hər yeddi nəfərdən biri solaxaydır. Beynəlxalq solaxaylar günü — hər ilin 13 avqustunda qeyd edilir.

Şanxay (çin. 上海, ing. Shanghai) — Çində şəhər. Çinin ən böyük şəhəridir. Çinin şərq sahilində Yangtze çayı deltasında qurulmuşdu. Olduqca sıxlıq olan bu şəhər ayrıca Çin Xalq Respublikasının ən əhəmiyyətli liman şəhəridir. Şanghay, Şərq Çində Yangtze Çayı Deltasının sahilində iştirak edən Çin Xalq Respublikasının ən böyük və dünyanın da səkkizinci ən böyük şəhəridir. Məşhur olaraq Çinin müasir iqtisadiyyatının qalası olaraq hesab edilən şəhər bu istiqamətiylə, xalqın ən əhəmiyyətli mədəni, ticari, sənaye və ünsiyyət mərkəzlərindən biri olaraq xidmət görər. İnzibati olaraq Şangay Çin Xalq Respublikasının əyalət statusundakı bir bələdiyyəsidir. Bununla birlikdə Şangay dünyanın ən sıx limanlarından biridir və 2005də dünyadakı ən böyük yük limanı olmuşdur.

Nanay — mərasim nəğməsi. Bu nəğmə adətən avazla oxunur və yallı ilə müşayiət edilir. Hər bir nanay vəsfi-hallardan və "nanay arası"ndan ibarətdir. "Nanay arası" həm də nanayın motivi sayılır. Ağbaba mahalında əhalinin özünəməxsus folkloru, adətləri vardı. Məsələn Güllübulaq kəndinin folkloru nanay adlanan mərasim nəğməsi ilə fərqlənir. Nanayların özünəməxsus xüsusiyyəti onda idi ki, bu nümunələrin xüsusi oxunma tərzi vardır. Ağbabada Nanaylar tırınqılara baxanda daha əvvəl yaranıb, formalaşıb. Nanaylar daha çox su, dədə-babaların inancları ilə bağlıdır. Dədə-babalar suya artım, bərəkət, ana kimi yanaşıblar.

Naqay adası (ing. Nagai) — ABŞ-nin Alyaska ştatı ərazisində yerləşən ada. Alyaska yarımadasıının cənub-qərb ucunda yerləşən Şumaqin adalarına daxildir. Alyaska yarımadasının cənubunda, Alyaska körfəzində yerləşir. Adanın uzunluğu 50 km-dir. Sahəsi 310 km²-dir. Məhz burada 1741-ci il avqustun 31-də "Müqəddəs Pyotr" (İkinci Kamçatka Ekspedisiyası) komandasının dənizçisi Nikita Şumaqin sinqa xəstəliyindən ölür və adalara onun adı verilir. İlk dəfə 1836-cı ildə rus admiralı Fyodor Litke tərəfindən xəritəyə salınmışdır. Donald J. Orth. Dictionary of Alaska Place Names.

Çaxay - türk və altay mifologiyasında ildırım tanrısı. Çakay (Çakkay) və ya Şakay (Şakkay) olaraq da bilinir. Şimşəklər və ildırımlar çaktırır. Yayına qoyub atdığı oxlar ildırımlardır. Yerdəki pis ruhları izlər və onların saxlandığı ağacların üzərinə atəşini göndərir. İldırım düşən ağacdan bir parça alınıb saxlansa evə pis ruhların girməsi maneə törədilər. Bəzi Türk birlikləri İldırım ilahına süd ya da ayranı saçı (cansız qurban) olaraq verərlər. Süd ildırım atəşini söndürebilen və uzaq tuta bilən tək şeydir. İldırımın düşdüyü yer, artıq Çaxay Xana aiddir və oranı kimsə mülk edinmez. Monqollar şimşək və ildırım'dan qorxarkən türklər bundan sevinc duyurlar.

Abaxay xan (28 noyabr 1592 – 21 sentyabr 1643, Mancuriya) Nurxasi xanın səkkizinci oğlu — Mancuriya dövlətinin qurucusu. == Həyatı == Mancurlar XVII əsrin birinci yüzilliyində Tsin ("Saf") dövləti yaratmışdılar ki, buna da Abaxay xan başçılıq edirdi. Mancurlar qiyamşçılara divan tutub Abaxay xanın oğullarından birini Çin imperatoru elan etdilər və bunula da yeni Tsin sülaləsinin əsasını qoydular. Abaxay xan 1626-cı ildə ulu xan və imperator seçildi. Abaxay xan 1643-cü ilin sentyabr ayında vəfat etmişdir. == Ədəbiyyat == Oleq NepomninИстория Китая: Эпоха Цин. XVII — начало XX века. М.: Восточная литература, 2005. ISBN 5-02-018400-4 Э. Паркер — Китай, его истории, политика и торговля, 1903 г.

Günaxay aşırımı — Sarıbaş kəndinin Rusiya ilə sərhəd hissəsində yerləşir. Hündürlüyü 2657 m dir. Dağ Alp-Himalay qurşağında yerləşir. Böyük Qafqaz sıra dağlarına aiddir.

Solaxay — Qobustan rayonu ərazisindəki palçıq vulkanıdır. Magistral yoldan solda yer­ləşir. Ehtimal etmək olar ki, adlandırmada vulkanın coğrafi mövqeyi əks olunmuşdur. Oronim Saxalay variantında da qeydə alın­mışdır.

Şanxay Universiteti (çin. 上海大学) — Çin Xalq Respublikasının Şanxay şəhərində yerləşən ali təhsil müəssisəsi. Universitet "Şanda" (çin. 上大) adı ilə də tanınır. Çinin ən nüfuzlu ali məktəblərindən biri hesab olunur. Universitetin əsası 1922-ci ildə qoyulmuşdur. 1994-cü ildə yenidən qurulmuşdur. Universitet əyalət hökuməti tərəfindən idarə olunur. Universitetin hazırkı prezidenti Jin Donqhandır. Universitetin 3 əsas kampusu var: Baoşan kampusu; Yançanq kampusu; Jiadinq kampusu.

Şanxay — Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində yerləşən qəsəbə. Şəhərin şərqində yerləşən Keşlə qəsəbəsi bu adla tanınır. Qəsəbə sökülməkdədir. Şanxay qəsəbəsi kəndlərdən 1950-ci illərin sonlarında, 1960-cı illərin əvvəllərində gələn şəxslər tərəfindən salınmışdır. Onlar SSRİ dövründə burada yerləşən beton zavodunun işçiləri olmuşdurlar. Onların arxasınca qohumları gəlmiş, daha sonra isə uşaqları doğulmuşdur. İlk evlər dəmiryolu xəttindən uzaqda tikilsə də, sonrakı evlər yaxınlıqda tikilməyə başlamışdır. Qəsəbə adının tarixçəsi qəsəbədə yaşamış Hacı Salman adlı şəxslə bağlıdır. O, bir dəfə Çinin Şanxay şəhərinə səfər edib. Qəsəbəyə geri qayıdanda burada yaşayan sakinlər ondan səfər etdiyi yerlərin necə olduğunu soruşublar.

Şanxay — Çində şəhər. Şanxay (Azərbaycan) — Bakıda qəsəbə.

Şanxay daşıyıcısı (çin. 极致追击, Şimali Amerikada S.M.A.R.T. Chase adı ilə tanınır) — rejissor Çarlz Martinin çəkdiyi və baş rollarda Orlando Blum, Leo Vu, Saymon Yam, Hannah Quinlivan və Lin Hunqun oynadığı 2017-ci il istehsalı olan Britaniya-Çin döyüş triller filmidir. Filmin 30 sentyabr 2017-ci il tarixində Çində, digər ölkələr üçün daha gec tarixdə nümayişi nəzərdə tutulmuşdu.

Naxa (lat. Silurus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin naxakimilər dəstəsinin naxalar fəsiləsinə aid heyvan cinsi. Müxtəlif növlərinin uzunluğu 35 sm-lə 5 m arasında dəyişir. Cinsə 14 növ daxildir.

Kensuke Naqay (d. 5 mart 1989) — Yaponiya futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 6 oyun keçirib.

Nanay dili (keçmiş adı qold dili) — Nanayların dili. Tunqus-mancur dillərinə daxildir. Bu dildə Rusiyada 1.347 nəfər adam danışır. 3 dialektə bölünür: Amur, Kurirmi və Sunqari. Sunqari dialekti əsasən Çində danışılır. Ədəbi dil Amur dialektinin nayxi şivəsinə əsaslanır. Yazıda 1931-ci ildən 1963-cü ilədək latın əlifbasından istifadə olunmuş, 1963-cü ildən sonra isə kiril əlifbasından istifadə olunmaqdadır. ASE, VII cild, Bakı, 1983-cü il, səhifə 155.

Nuxay Batırmurzayev (qum. Нухай Батырмурзаев; 1865, Yaxsay, Xasavyurd rayonu – 18 sentyabr 1919, Xasavyurd, Dağıstan MSSR) ― qumuq yazıçı, maarifçi. Batırmurzayev Nuxay 1865-ci ildə Yaxsay kəndində kasıb bir ailədə anadan olub. Doğma kəndində mədrəsədə təhsil alıb. Erkən yaşlarından yazmağı və oxumağı bacarıb, uşaqlıqdan türkcə kitablar oxuyub şərq ədəbiyyatı ilə yaxından tanış olub. Batırmurzayev ilk əsəri 1906-cı ildə yazıb. 1916-cı ildə oğlu Zeynalabdin və digərləri ilə birgə Xasavyurtda "Tanq Çolpan" (səhər ulduzu) ədəbi-dram dərnəyinin əsasını qoyub. Dağıstan ədəbiyyatında realist nəsrin əsasını qoyub. Qumuqları ana dilində oxumağa həvəsləndirmək məqsədilə bir çox ərəb nağıllarını qumuqcaya çevirib. Nəsr əsərlərinə nümunə kimi "Davud və Leyla", "Yazıq Həbibət və bəxtsiz Canbikə" əsərlərini göstərmək olar.

Yoşikazu Naqay (d. 6 aprel 1952) — keçmiş Yaponiya futbolçusu. Yaponiya milli komandasının heyətində 69 oyun keçirib, 9 qol vurub.

Yuyçiro Naqay (d. 4 fevral 1979) — Yaponiya futbolçusu. Yaponiya milli komandasının heyətində 4 oyun keçirib, 1 qol vurub.

Yuyçzülyü Naqay (v. 506) — 492-ci ildə qardaşı oğlundan sonra taxta çıxmış jujan xaqanı. Yerinə oğlu Futu keçmişdi.

Andre Onana (2 aprel 1996[…], Mərkzəz regionu[d]) — İngiltərə Premyer Liqasında çıxış edən Mançester Yunaytedin kamerunlu qapıçısı. == Klub karyerası == === İnter === 1 iyul 2022-ci ildə İnter Onana ilə 5 illik müqavilə imzaladığını açıqladı. "İnter"də ilk matçına 7 sentyabr 2022-ci ildə keçirilən "İnter"–"Bayern Münhen" matçında çıxıb. Matça start heyətdə başlayan Onana 90 dəqiqə meydanda qalıb.Matç "Bayern Münhen"in 0–2 hesablı qələbəsi ilə başa çatıb.

Naqay stadionu (yap. 大阪市 長居陸上競技場) — Osaka (Yaponiya) şəhərində yerləşən stadion 1964-cü ildə inşa edilib və 23 000 tamaşaçı tutumuna malikdir. 1996-cı ildə yenidənqurma işlərindən sonra yerlərin sayı 50 000-ə qədər artırılmışdır. Serezo Osaka futbol klubunun ev arenasıdır. 2002-ci ildə stadion 2002 FİFA Dünya Kubokunun qrup mərhələsinin 2 matçını və bir dörddəbir finalını qəbul edib, 2007-ci ildə stadion təmir edilib və 2007 Yüngül Atletika üzrə Dünya Çempionatının əsas arenasına çevrilib. Naqay stadionu 2002 FİFA Dünya Kubokunun üç matçına ev sahibliyi etdi.

Nanay — mərasim nəğməsi. Ağızla çalınan oyun havası. Bu nəğmə adətən avazla oxunur və yallı ilə müşayiət edilir. Hər bir nanay vəsfi-hallardan və "nanay arası"ndan ibarətdir. "Nanay arası" həm də nanayın motivi sayılır. == Nanaylar Ağbaba mahalında == Ağbaba mahalında əhalinin özünəməxsus folkloru, adətləri vardı. Məsələn Güllübulaq kəndinin folkloru nanay adlanan mərasim nəğməsi ilə fərqlənir. Nanayların özünəməxsus xüsusiyyəti onda idi ki, bu nümunələrin xüsusi oxunma tərzi vardır. Ağbabada Nanaylar tırınqılara baxanda daha əvvəl yaranıb, formalaşıb. Nanaylar daha çox su, dədə-babaların inancları ilə bağlıdır.

Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı (çin. 上海合作组织) — 2001-ci ildə yaradılmış beynəlxalq təşkilatdir. Hazırda 9 ölkə bu təşkilatın üzvüdür.

Solaxay palçıq vulkanı– Ələt tirəsinin cənub-şərq hissəsində, Qobustan qəsəbəsində 9 km qərbdə yerləşir. Solaxay palçıq vulkanının mütləq hündürlüyü 190.3 m olan meylli şimal-şərq və dik cənub-qərb yamaclı yüksəklikdir. Nəvahi dərəsinə dərin yarğan və qobularla enir. Solaxay palçıq vulkanı şimal-şərq-cənub-şərq istiqamətində uzanan pilosen antiklinal strukturuna aiddir. İlk dəfə 1949-cu ildə püskürüb. Daha sonra 1989, 2001-ci illərdə püskürüb.

Navay-E Asatid — Alireza Eftekhari ilk albomu.

Emine Önasya (türk. Emine Semiye Önasya 28 mart 1866, Konstantinopol – 1944, İstanbul) — Türk əsilli yazıçı və ilk feministlərdən biri. == Bioqrafiya == 28 mart 1866-cı ildə İstanbulda anadan olmuşdur. Əhməd Cövdət paşanın ikinci qızı və yazıçı Aliye Fatmanın bacısı idi. Emine Seminin anası Advie Rəbiyə xanım idi. Emine Semiye yeddi il Fransa və İsveçrədə psixologiya və sosiologiyanı öyrənir. Osmanlı İmperiyasının Avropada təhsil almış ilk müsəlman qadınlarından biri olur. 1882-ci ildən etibarən Emine Semiye İstanbulda, digər şəhərlərdə türk dili və ədəbiyyatından dərs deyir. Qızlar üçün bir məktəbdə müfəttiş və Şişli Eftal xəstəxanasında tibb bacısı işləmişdir. "Mütalaa" və "Hanımlara Mahsus Gazete" qəzetlərində dərc olunan təhsil və siyasətlə bağlı məqalələr yazır.

Turqut Özatay (30 dekabr 1927, İzmir – 26 iyun 2002, İstanbul) — aktyor, Türkiyə ermənisi. Turqut Özatayın Balkan Türklerinden Emin Özatay'ın oğludur. 2002-ci ilin iyununda ağciyər xərçəngi xəstəliyindən vəfat edib .. O, türk kino tarixinin ən məhsuldar aktyorlarından hesab olunur. Onun filmoqrafiyası 500 filmdən ibarətdir. Daha çox mənfi obrazları canlandıran aktyor 50-60-cı illərdə Kemal Sunalın komediyalarında və Cüneyt Arkının döyüş filmlərində obrazlar yaradırdı. “Sezercik Küçük mücahit” filmində yaratdığı yunan generalı və “Korkusuz Korkak” filminde Ayı Abbas rolu onun aktyor karyerasında xüsusi yerə malikdir. Paralel olaraq teatrda oynayan aktyor xəstəliyi ilə əlaqədar səhnədən uzaqlaşır. Turqut Özatay 1999-cu ilə qədər aktyor karyerasını davam etdirib.

Önaltay Qobisi — səhra Monqolustanın cənub-şərqində yerləşir. Qobi səhrasının bir hissəsini təşkil edir. Şimaldan Monqol Altayı, cənubdan isə Atas-Boqda və Saqan-Boqda dağları arasında yerləşir. Səhra əsasən orta və alçaq dağlıq yaylaları əhatə edir. Onun ərazisinin böyük hissəsi dəniz səviyədindən 700-1800 metr əraziləri əhatə edir. Səhra əsasən daşlı, bəzi yerlərdə isə qumlu-çınqıllı ərazilərdən ibarətdir. Bitki örtüyünə nadir hallarda rast gəlinir. Burada səhranın mərkəz hissələrdə saksaul, acılıqotu və başqalarına rast gəlinir. Su mənbələrinə yaxın ərazilərdə qamış, yulğun, iydə, qovaq, dəvətikanı, şoranlıqlarda isə şorangə bitir. Önaltay Qobisi ərazisində antilop, qulan, nadir hallarda vəhşi dəvə, dağlıq ərazilədə isə qonur ayıya rast gəlinir.