Поиск по словарям.

Siyasi repressiya (lat. repressio - əzmə, zülm etmə) — dövlət orqanları, dövlət tərəfindən tətbiq edilən cəza tədbiri. Siyasi təzyiq bəzən siyasi ayrı-seçkilik termini ilə sinonim kimi istifadə olunur. İnsan hüquqlarının pozulması, nəzarətdən sui-istifadə, polis şiddəti, həbs, vətəndaş hüquqlarının məhdudlaşdırılması, zorakılıq aktları və ya terrorizm, qətl, məhkəmədənkənar qətl, işgəncə, adam oğurluğu və siyasi fəalların, dissidentlərin və ya ümumi əhalinin məhkəmədənkənar cəzalandırılması kimi ayrı-seçkilik siyasəti həyata keçirilir.

Siyasi repressiya (lat. repressio - əzmə, zülm etmə) — dövlət orqanları, dövlət tərəfindən tətbiq edilən cəza tədbiri. Siyasi təzyiq bəzən siyasi ayrı-seçkilik termini ilə sinonim kimi istifadə olunur. İnsan hüquqlarının pozulması, nəzarətdən sui-istifadə, polis şiddəti, həbs, vətəndaş hüquqlarının məhdudlaşdırılması, zorakılıq aktları və ya terrorizm, qətl, məhkəmədənkənar qətl, işgəncə, adam oğurluğu və siyasi fəalların, dissidentlərin və ya ümumi əhalinin məhkəmədənkənar cəzalandırılması kimi ayrı-seçkilik siyasəti həyata keçirilir.

Ağyanaq susüpürən (lat. Sterna repressa) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin çovdarçıkimilər dəstəsinin qağayılar fəsiləsinin susüpürən cinsinə aid heyvan növü.

Şamil Mahmudbəyov — tanınmış nəslin nümayəndəsi, 1898-ci ildə pedaqoq və ictimaiyyətçi, rus-tatar məktəbinin və Azərbaycanda ilk teatr truppasının əsasını qoyan, xalq müəllimi Həbib bəy Mahmudbəyovun oğlu 1916-cı ildə Bakı realnı məktəbini bitirdikdən sonra Kiyev politexnik institutuna daxil olmuşdur. O, Kiyevdə olarkən ictimai işlərdə fəal iştirak etmişdir. Şamil Mahmudbəyov 1920-ci ildən məsul vəzifələrdə çalışmış, N. Nərimanovun şəxsi katibi olmuş, Şuşa icrayə komitəsinin sədri, Qarabağ və Zəngəzurun fövqəladə komissarının müavini, Naxçıvan daxili işlər xalq komissarı, Naxçıvan SSR-in xalq komissarları şurasının sədrinin müavini və sədri, Azərbaycan mərkəzi icrayə komitəsinin işlər müdiri olmuşdur. Şamil Mahmudbəyov torpaqlarımızın ermənilər tərəfindən işğal edilməsinə qarşı qətiyyətli mübarizə aparmışdır. Bununla əlaqədar Azərbaycan Respublikası Dövlət Arxivində və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin siyasi sənədlər arxivində Mahmudbəyovun N. Nərimanova yazdığı gizli məktublar saxlanılır. 1924–1928-ci illərdə "Azərbaycan Dövlət Kino"sunun rəhbəri, 1931-ci ilə kimi Kənd təsərrüfatı institutunun tədris bölməsinin prorektoru vəzifələrində çalışmışdır. 1931-ci ildə Şamil Mahmudbəyov Moskvaya Qırmızı Professorlar İnstitutuna göndərildi. 1933-cü ildə Sormovaya göndərilmiş və Qorki şəhərində Marksizm-Leninizm institutunda oxumuşdur. Şamil Mahmudbəyov Sormova şəhərinin zavodlarında geniş maarifləndirmə işi aparır fəal ictimai fəaliyyətlə məşğul olurdu. 30-cu illərdə aparılan repressiyalar digər görkəmli ziyalılar kimi Şamil Mahmudbəyovdan da yan keçməmişdir.

Baba Əliyev (Tam adı: Baba Əliyoldaş oğlu Əliyev; 1877, Mərdəkan, Bakı qəzası – 3 yanvar 1937) — Az. ÇK sədri . Azərbaycan SSR Dövlət Siyasi İdarəsinin sədri. Repressiya qurbanı. == Həyatı == Baba Əliyev 1877-ci ildə Bakının Mərdəkan qəsəbəsində anadan olmuşdur. İbtidai təhsil almışdır. 1905-ci ildən Rusiya Kommunist Partiyasına üzv qəbul edilmişdir. 1905–1907-ci illərdə Balaxanı-Sabunçu fəhlə rayonunda Hümmət Partiyasının, tətil və nümayişlərin təşkilatçısı olmuşdur. 1910-cu ildə partiyanın tapşırığına əsasən İran inqilabına (milli-azadlıq hərəkatına) kömək məqsədilə bu ölkəyə getmişdir. 1917–1918-ci illərdə Azərbaycanda sovet hakimiyyətinin qurulması üçün mübarizə aparmış, Bakı kommunasının süqutundan sonra Həştərxana getmiş və "Hümmət" təşkilatının yerli bürosuna sədr seçilmişdir.

Siyasi Repressiya Qurbanları Muzeyi — Azərbaycanda Bakı şəhərində yerləşən muzey. Muzey 1925-ci ildən SSRİ-nin əsas repressiv orqanlarının, Fövqəladə Komissiyanın, Daxili İşlər Xalq Komissarlığının və Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin fəaliyyət göstərdiyi binada açılıb. Vaxtilə binanın zirzəmisində saxlama kameraları, istintaq otaqları, ölüm cəzasına məhkum edilənlərin güllələndiyi yerlər mövcud olub. Muzeyin ekspozisiyası Azərbaycan tarixinin ən acınacaqlı səhifələrindən, 1920–1950-ci illərdə SSRİ-nin yüz minlərlə ictimai xadim və dövlət xadiminin, elm, mədəniyyət, incəsənət nümayəndəsinin, sıravi vətəndaşın siyasi repressiyalara məruz qoyulması ilə nəticələnən repressiv siyasətindən bəhs edir. 1920–1950-ci illərdə repressiyaya məruz qalmış azərbaycanlıların ümumi sayı 400 min nəfərdən artıq olub. Muzey 24 may 2019-cu ildə Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyinə həsr edilən tədbirlər çərçivəsində DSX-nin inzibati binasında yaradılıb. 1925-ci ildən sonra bu binada SSRİ-nin əsas repressiv orqanları fəaliyyət göstərib. Binanın zirzəmisində həbs edilənlərin saxlanılma kameraları, istintaq otaqları, ölüm hökmü çıxarılanların güllələnməsi yerləri mövcud olub. Muzeyin ekspozisiyasının əsasını Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Siyasi Sənədlər, Milli Arxiv İdarəsinin Dövlət və Kino-Foto arxivlərində, Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin arxivində saxlanan sənədlər və fotoşəkillər, həmçinin yerli sənətkarların hazırladıqları kompozisiyalar təşkil edir. Bəzi sənədlər Rusiya arxivlərindən, Qazaxıstan "ALJİR" Siyasi Repressiya Muzeyi tərəfindən təqdim olunub.

1920–1936-cı illərdə Azərbaycanda repressiya qurbanlarının siyahısı — 1920–1936-cı illərdə Azərbaycanda repressiya qurbanı olmuş insanların siyahısı. == 1920 == Güllələnənlər arasında Azərbaycan ordusunun 12 generalı, 27 polkovnik və podpolkovniki, 46 kapitan, ştabskapitan, poruçik və podporuçiki, 146 praporşik və podpraporşiki, 267 digər hərbi qulluqçusu da var idi. Yaqub bəy Axmetyev — podpolkovnik Rüstəm Şıxlinski — 1920 iyun 11 Polkovnik Murad xan Naxçıvanski — ştab-rotmistri Teymur xan Xoyski — artilleriya podpolkovniki Bahadır bəy Vəkilov 1920 3 iyul Danyal bəy Həlləcov — Polkovnik Rüstəm bəy Mirzəyev — Polkovnik Firudin mirzə Qovanlı-Qacar — Kapitan Yaqub bəy Əhmədzadə — Kapitan Hüseyn bəy Mirizadə — Kapitan Xuduş Xudaverdiyev — Kapitan İlyas bəy Talışxanlı — podporuçik mayor Hüseyn bəy Şıxlinski 27 iyun 1920 Ələkbər bəy Qalabəyov — prsitav İsmayıl Babayev — praporşik İsfəndiyar bəy Muradov — prsitav 6 iyun 1920 Məcid bəy Vəkilov — doktor 6 iyun 1920 Firidun bəy Köçərli — ədəbiyyatşünas 6 iyun 1920 Nadir bəy Dağkəsəmənski — müəllim 6 iyun 1920 Abuzər bəy Rzayev — mühəndis Mirzə Abbas Abbaszadə — müəllim İsmayıl xan Ziyadxanov — hüquqşünas İslam bəy Qəbulzadə — müəllim Murtuza Muxtarov milyonçu Musa Muxtarov milyonçu Teymur bəy Məlik-Aslanov — mühəndis Nəsib bəy Yusifbəyli Fətəli xan Xoyski Həsən bəy Ağayev Məmmədbağır Şeyxzamanlı may 1920 Qoçu Nəcəfqulu 29 may 1920 Qaçaq Qəmbər Tatoğlu Həsən Hacı bəy Seyidbəyov 29 avqust 1920 İsgəndər bəy Seyfulin Abdulla bəy Ağayev Məmməd bəy Yadigarov Şirin bəy Kəsəmənli Paşa bəy Vəkilov Teymur bəy Zeynalov Yaqub bəy Axmetyev Vəsilə xanım Musabəyova Piri Mürsəlzadə Murtuza Axundzadə Aslan bəy Qardaşov Teymur bəy Cavanşirov Piri Mürsəlzadə Ələkbər xan Şahsuvarov İbrahim bəy Fəttahov Cəfər bəy Axundzadə Cabbar Həşimov 1920 may 1 (Gəncə) === Sürgün olunanlar === Qara bəy Qarabəyov Nəsurulla bəy Aşurbəyli Hüseyn xan Naxçıvanski 1919 yanvar Teymur xan Xoyski Fərhad bəy Ağalarov Məhəmməd Pişnamazzadə — Qafqazın VII şeyxülislamı == 1921 == Yanvar ayının 1-dən 1922-ci il yanvar ayının 1-dək güllələnənlər: Kərbəlayi İsmayıl Roman İvanoviç Şerbekov Bəxşi Şirin oğlu Paşayev Mixail Qabarayev Trifel Aron Qriqoryeviç Fyodor Samoylov Qasım Musailov Samidiyani Aleksandr Alavladze İlya Karsiladze Sergey Nedoraşbili Zasima Lantadze Kolistra Qəzənfər Zeynal Əbdül Hüseyn Fətulla oğlu Ağa Cəfər Salmanov Həsən Xan Şah Əli Orucbala Kərbəlayi oğlu Hüseynov Hüseyn Kadat Bala Ağa Bala oğlu Xaçpanov Xristofor Həsənbəyov Əbülfəz İsfəndiyar Məmmədzadə Kaşkarov Cabbar Seyid Əli Seyid Əbdül oğlu Mir Kazımov İsrafil Verdiyev Abbas bəy Usubbəyov İsayev Eyyub Əfəndiyev Xosrofak Xan Əli Tapdıq oğlu Əhliman Mirzəyev Miri Cabbarov Bexqayi Əliyev Əli Baxşı Nəcəf Əli Rza Sadıq Səməd Vəli oğlu Məşədi Əsgər Əlimərdan oğlu (Əsgər Əliyev) Cəlil Məşədi Həsən oğlu Hüseyn Fəttahov Yunus Məmməd Rza Musayev Yusuf Hacıyev Hacı Ağa Kitab Əli Gülhüseyn oğlu Xudaverdiyev İldırım Məmməd Xəlil Şakirzadə Xrıçkova Mariya Tağıyev Məmmədtağı Mehdi oğlu İlyaszadə Həsən Perumova Zoya Pavlovna Qasım oğlu Əsədulla Varonin Mixail Alekseyevic Məhərrəm Səttar oğlu Lobacev Vladimir Korneyeviç Karpov Qriqori Liqura Yevgeni Nikolayevic Temnikov Sergey Vasilyevic Orlovski Yuri Pavlovic Kosenkov İvan Kondratyeviç İsmayılov Tağı İsmayıl Cavadov Bəylər Cəfərov Mirzə Ağa Hacı Bəhmən oğlu İsgəndər oğlu Rüstəm İsgəndər oğlu Əlibaba Hüseyn Əli Abbas Eyvaz oğlu Nurkişi Qusev Mixail Sultanov Bala Ağayar oğlu Abdulla Səməd oğlu İsgəndər Yusuf oğlu Əli Ağamalı İsmayıl Bağır oğlu Nəsib Nəsir oğlu Sultanov Əli İsgəndər oğlu Zaman Mehdi oğlu Həşim Əhməd oğlu Mehdi Osman oğlu Nəsrulla Mehdi oğlu Hacı İsabəy Qulu oğlu Molla Ramazan Hacı Səfər oğlu Saqanidze Denis Haşımov Adil Haşım oğlu Babayev Səfərəli Əbülfəz Kelib Eldar oğlu Bəy Mirzə Xan Mirzə Xan oğlu Ataxan Tat oğlu Heybət Qaçan oğlu Bəşir Zeynal oğlu Əli Abbas oğlu Qədir Məşədi Rza oğlu Səfiyar Molla Qafar oğlu İbad Nəsir oğlu Rzaqulu bəy Kərimbəyli 1921-ci ilin iyununda Azərbaycan Milli Müdafiə İslam Firqəsinin rəhbərlik də daxil olmaqla 230 nəfər fəal üzvü həbs edildi. Həbs edilənlərdən 22 nəfəri güllələndi (əsasən rəhbərlik), 61 nəfər 5 il müddətinə, 15 nəfər 1 il müddətinə azadlıqdan məhrum edildi; 14 nəfərə isə 5 il icbari həbs cəzası hökmü oxundu. == 1922 == Ələsgər Gəngərlinski — 1922 11 iyun Türkiyə Samsun == 1923 == 1923-cü il yanvar ayının 1-dən 1924-cü il yanvarın 1-dək (Az. ÇK-nın Kollegiya İclasının materiallarına əsasən) güllələnən 89 nəfərin siyahısı: Mixailov Georgi Mixailoviç Akopyan Akop Abarsumoviç Ağa Ibrahim Balabəy oğlu Trusanov Qriqori Artemoviç Əliyev Seyid Sevdimli oğlu Məmməd Sadıx Murxuz oğlu Mesədi Azay Mesədi Qasım oğlu Bilal Cəmil oğlu Arzumanov Hacı əbdül Qədirbəy oğlu Müzəfər Ağababa oğlu Xəlil Kərbəlayı Qara oğlu Borisov Georgi Sultanov Ağa bəy Səlim bəy oğlu (Göyçay üsyanında istirakına görə) İsrafilbəyov Pərviz bəy Qasımbəyov Əhməd Sultan oğlu Qasımbəyov Həmid Sultan oğlu Sultanov Rəsul bəy Səlim bəy oğlu Bağır Baba oğlu Üzeyir Murad oğlu Məmməd Ismayıl oğlu Məsədi Ibrahimxəlil Ibad oğlu Ağababa bəy Ağamirzə bəy oğlu İsmayıl Fətulla oğlu Hacı Musa Haçı Isa oğlu, Isa əfəndi oğlu və ya Ismayıl Oskay oğlu Məcid bəy Mirzəbəyov Mirzəbəyov Mirzə bəy Məmməd bəy Mirzəbəyov Arist bəy Səməd bəy oğlu Süleyman bəy Mahmud bəy oğlu Hacı Mahmud bəy Hacı Məmməd oğlu Molla Həmid Əbdülhəşim oğlu Şahlar Nurməmməd oğlu Molla Camal Çələbi oğlu Əli Osman oğlu Əmirəli Fərzəli oğlu Şirin Nəsir oğlu Nəsir Mehdi oğlu Həsən Həsənəli oğlu Əhəd Baxıs oğlu Koberidze Aleksandr Semyonoviç Qasım Yüzbası Aslan oğlu Rotay Nikolay Aleksandroviç Kiladze Vladimir Dmitriyeviç, Mandarov Aleksandr Davidov Mamulaşvili İvan İosifoviç Aykazuni Partov Setoviç Allahverdi Əbdülsalam oğlu Ağabala Almaz oğlu Məmməd İsmayıl oğlu Nəriman Süleyman oğlu Hacı Qalamov Məmmədəli Süleyman Hacı Hüseyn Qoçu Qurban Əhməd Məmməd Nuru oğlu Qardasxan Ağamalı oğlu Hüseynov Məsədi Qəhrəman oğlu Astan Kərbəlayı Ələkbər oğlu Malazani Qriqori Aleksandroviç Hüseynov Sadıq Qəhrəman oğlu Camalov Şirinxan Surət Fəxraba Dubrovski Georgi Andreyeviç Kərimağa Hüseyn oğlu Bağırov Ağa Bala oğlu Əli Ibis Seyid Hüseyn Məmməd Cavad oğlu Deken Yuri Yevgeniyeviç Uspenski Vadim Nikolayeviç Çernikov Valeri Konstantinoviç Ortınov Georgi Rudolfoviç Qriqoryan Nikolay Aleksandroviç Qurbanov Məmməd Bağır Manqil Mixail Qriqoryeviç Məmməd Hüseyn Atam oğlu Matevosov Arusan Qalustyanoviç Sailov Arakel Arutyunoviç Sıxbala Əbdülhəsən oğlu Yusifbəyov Əziz bəy Kakutis Aleksandr Petroviç İbadulla Cahangir oğlu Məmməd Yusif oğlu Cəlal Abbas oğlu Abdulla Qara oğlu Dilbaz ağa Dilbazov İbrahim Məşədi Səfər oğlu Əsəd İbrahim oğlu Dalanki Mahmud oğlu Ryasnov Feodor Pavloviç Camal Asab oğlu Mədət Allahverdi oğlu Kərim Namaz oğlu === Sürgün olanlar === Hüseyn Paşayev Daniyal bəy Şərifov Abdulla Şəfiyev Nəsrulla bəy Rzabəyov Nemətulla bəy Rzabəyov == 1924 == "İstiqlal" qəzetinin 19-cu nömrəsində Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Azərbaycandan Dağlıq Qarabağı ayırıb ermənilərə verilməsi əleyhinə müsavatçıların bəyanatları və digər bu kimi məqalalər verilmişdir. Bundan təxminən dörd ay sonra Birləşmiş Dövlət Siyasi İdarəsinin Kollegiyası yanında xüsusi şuranın 25 aprel 1924-cü il tarixli qərarı ilə Cəfər Cabbarlı istisna olmaqla, iyirmi nəfərə yaxın istiqlalçı, o cümlədən, Hacıbaba Cəbiyev 3 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilməklə Murmansk vilayətinə, Solovki ölüm düşərgəsinə sürgün edildi. 1927-ci ilin aprel ayında Moskvadan gələn bir əmrlə ilk qrup "sərbəst" buraxılmışdı. Bu qrupun ən üzvlərindən Nəsrullah İsrafilzadə və Əbdülrəhman Dai Urala sürgün edildilər. Onlar orada üç il yaşadılar.

Azərbaycanda repressiya qurbanlarının siyahısı (1937–1938) — Respublika Prokuroru tərəfindən Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi İ. Mustafayevə təqdim edilən arayışda (4 may 1955-ci il) XÜ tərəfindən, yalnız siyasi cinayətlərə görə, 1937-ci ildə, 2846 nəfərin həbs edilməsi, 2215 nəfər haqqında ölüm hökmü çıxarılması haqqında məlumat verilir. 1937-ci il sentyabrın 15-dən 16-na keçən gecə 97 nəfər qətlə yetirilmişdir. Qətlə yetirilənlərin 86 nəfəri Azərbaycanlı idi. 1937-ci il noyabrın 15-dən 16-na keçən gecə 169 nəfər soydaşımız güllələnib Siyahıda cəmi 2556 nəfər qeyd olunmuşdur. == A == Abadov Hacırəhim Xəlil oğlu (16.11.1937*, 29 yaş) Abbasəli Durmuş oğlu (14.1.1938*, 68 yaş) Abbasquluyev Şahlar Şıxəli oğlu (1.3.1938*, 35 yaş) Abbasov Abbas Mehdi oğlu (8.11.1937*, 60 yaş) Abbasov (Məşədi) Abbas Namaz oğlu (18.3.1938*, 64 yaş) Abbasov Abdulla Abbas oğlu (14.1.1938*, 30 yaş) Abbasov (Quluyev) (Məşədi) Abuzər Mehdi oğlu (1.9.1937*, 52 yaş) Abbasov Ağa Ağalar oğlu (14.1.1938*, 35 yaş) Abbasov (Kərbəlayı) Aslan Əbdülqasım oğlu (1.3.1938*, 68 yaş) Abbasov Dadaş Abdulla oğlu (20.11.1937*, 40 yaş) Abbasov Eynulla Fəti oğlu (20.1.1938*, 47 yaş) Abbasov Əbdülxalıq (Hacı) İsmayıl oğlu (1878–16.3.1938*, 60 yaş) Abbasov (Seyid) Əhəd (Seyid) Nəsir oğlu (6.3.1938*, 48 yaş) Abbasov Əkbər Məhəmmədbağır oğlu (18.3.1938*, 35 yaş) Abbasov Ələkbər Məhəmməd oğlu (14.1.1938*, 25 yaş) Abbasov Əsəd Balakişi oğlu (29.11.1937*, 39 yaş) Abbasov Fərman Həsən oğlu (14.1.1938*, 25 yaş) Abbasov Güləsər Əbdülbağı oğlu (14.1.1938*, 25 yaş) Abbasov (Molla) Hacıağa Hüseyn oğlu (1877–20.1.1938*) Abbasov Hüseyn Astan oğlu (16.9.1937*, 52 yaş) Abbasov Xəlil Əli oğlu (8.1.1938*) Abbasov İslam (Molla) Rəşid oğlu (29.3.1938*, 43 yaş) Abbasov Mehbalı Niftalı oğlu (18.3.1938*, 60 yaş) Abbasov Mədəd Abbas oğlu (8.11.1937*, 45 yaş) Abbasov Məhəmməd Cabbar oğlu (29.10.1937*, 33 yaş) Abbasov Məhi Nəsrulla oğlu (14.1.1938*, 27 yaş) Abbasov (Molla) Məhiş Abbasqulu oğlu (16.3.1938*, 50 yaş) Abbasov Misir Dadaş oğlu (4.1.1938*) Abbasov (Kərbəlayı) Mürsəl Abdulla oğlu (29.11.1937*, 70 yaş) Abbasov Osman Xıdır oğlu (29.3.1938*, 70 yaş) Abbasov Poladxan Qubad oğlu (9.9.1937*, 40 yaş) Abbasov (Seyid) Rəsul (Seyid) Nəsir oğlu (16.3.1938*, 65 yaş) Abbasov Rza (Kərbəlayı Molla) İsa oğlu (16.9.1937*, 40 yaş) Abbasov Rza Müseyib oğlu (14.1.1938*, 45 yaş) Abbasov Sultan Əliheydər oğlu (9.9.1937*, 68 yaş) Abbasov (Məşədi) Tarıverdi (Hacı) Rəhim oğlu (18.3.1938*, 60 yaş) Abbasov Üzeyir (Məşədi) Qara oğlu (16.9.1937*, 45 yaş) Abdı Abdı oğlu (20.1.1938*, 33 yaş) Abdinbəyov Əhməd bəy Süleyman bəy oğlu (16.11.1937*, 49 yaş) Abdinov (Molla) Dünyamalı Rəşid oğlu (1.9.1937*, 55 yaş) Abdiyev Yunus Musa oğlu (16.11.1937*, 42 yaş) Abdulağa Cavad oğlu (29.10.1937*, 34 yaş) [Qazı] Abdulxalıq əfəndi Allahverdi oğlu (16.11.1937*, 90 yaş) Abdulxanov Fanrislan (?) Abdulla oğlu (3.1.1938*) Abdulkərimov Fətulla Abdulqədir oğlu (9.9.1937*, 53 yaş) Abdulkərimov (Kərbəlayı) Həmid Yusif oğlu (16.9.1937*, 65 yaş) Abdulkərimov Şihabəddin (Hacı) Kərim oğlu (16.11.1937*, 50 yaş) Abdulla Əhməd (Nəcəf) oğlu (16.9.1937*, 61 yaş) Abdullabəyov İman bəy Tərlan bəy oğlu (18.3.1938*, 38 yaş) Abdullayev Abbas Ağasəf oğlu (29.8.1937*, 60 yaş) Abdullayev Abbas Namaz oğlu (26.8.1937*, 51 yaş) Abdullayev Abdulla Nuru oğlu (27.7.1937*, 25 yaş) Abdullayev Abdulla Teymur oğlu (14.10.1937*) Abdullayev Aman Abdulla oğlu (1900–4.7.1938*) (bax: Şəfiqə Məhəmmədova. Anaların fəryadı. : "Gənclik". 2006, s.252–253) Abdullayev Bahadır Abdulla oğlu (14.1.1938*, 46 yaş) Abdullayev Bəxti Hümbət oğlu (16.3.1938*, 40 yaş) Abdullayev Bəylər bəy Fətulla bəy oğlu (18.3.1938*, 45 yaş) Abdullayev (Hacı) Cəlal Qulaməli oğlu (11.3.1938*, 70 yaş) Abdullayev Əbdül Əhməd Bala oğlu (1.9.1937*, 61 yaş) Abdullayev Əbdül Xəlil oğlu (16.3.1938*, 25 yaş) Abdullayev Əbdüləziz Hafiz əfəndi oğlu (29.11.1937*, 24 yaş) Abdullayev Əhməd Nəsib oğlu (29.3.1938*, 40 yaş) Abdullayev Ələkbər Abdul oğlu (27.7.1937*, 35 yaş) Abdullayev Ələkbər Qulaməli oğlu (14.1.1938*, 49 yaş) Abdullayev Əli Fətulla oğlu (16.9.1937*, 33 yaş) Abdullayev Əliheydər Mirzə oğlu (1895–31.12.1937*) Abdullayev (Şahnigarov) Əli Yolçu oğlu (20.11.1937*, 50 yaş) Abdullayev Əmir Abbas oğlu (8.11.1937*, 40 yaş) Abdullayev Əmir İsmayıl oğlu (16.9.1937*, 42 yaş) Abdullayev Əşrəf Cəfər oğlu (1888–11.3.1938*) Abdullayev Fərəc Müzəffər oğlu (16.11.1937*, 38 yaş) Abdullayev Hacıağa bəy Mirzəməhəmməd oğlu (20.1.1938*, 57 yaş) Abdullayev Hüseyn Qasım oğlu (1.3.1938*, 43 yaş) Abdullayev Hüseyn Məhəmməd oğlu (16.9.1937*, 38 yaş) Abdullayev Xəlil Abbas oğlu (26.8.1937*, 35 yaş) Abdullayev İsa bəy Mahmud bəy oğlu (27.9.1937*, 42 yaş) Abdullayev İsmayıl Nurəhməd oğlu (27.9.1937*, 47 yaş) Abdullayev (Məşədi) Qara Səfiyar oğlu (20.11.1937*, 59 yaş) Abdullayev (Molla) Qasım Əbdülmanaf oğlu (16.3.1938*, 60 yaş) Abdullayev Qəhrəman Yusub oğlu (16.11.1937*, 31 yaş) Abdullayev Qəni Əhəd oğlu (20.11.1937*, 36 yaş) Abdullayev Maqsud Abdulla oğlu (18.3.1938*, 48 yaş) Abdullayev Mehralı (Kərbəlayı) Hüseyn oğlu (16.9.1937*, 60 yaş) Abdullayev Məcid Əlipaşa oğlu (29.10.1937*, 27 yaş) Abdullayev Məhəmməd Hafiz əfəndi oğlu (29.11.1937*, 30 yaş) Abdullayev (Molla) Məhəmməd Hidayət oğlu (29.11.1937*, 52 yaş) Abdullayev (Molla) Məhyəddin Abdulla əfəndi oğlu (1885–11.3.1938*) Abdullayev Məhəmməd Mütəllib oğlu (20.8.1937*, 21 yaş) Abdullayev (Kərbəlayı) Məhəmmədhüseyn (Hacı) Maqsud oğlu (27.9.1937*, 65 yaş) Abdullayev Mənsur Səməd oğlu (11.3.1938*, 40 yaş) Abdullayev Mirəhməd Mirfəttah oğlu (18.3.1938*, 47 yaş) Abdullayev Miri Mirseyid oğlu (29.3.1938*, 45 yaş) Abdullayev Mirsəməd Mirhadı oğlu (29.3.1938*, 49 yaş) Abdullayev Mövsüm Məhəmməd oğlu (6.1.1938*) Abdullayev Muxtar Şəfi oğlu (1.9.1937*, 44 yaş) Abdullayev Muxtar Nağı oğlu (13.10.1937*) Abdullayev Rəşid İsgəndər oğlu (1.9.1937*, 50 yaş) Abdullayev Salman Rüstəm oğlu (16.9.1937*, 57 yaş) Abdullayev Seyidxəlil Şükür oğlu (18.3.1938*, 60 yaş) Abdullayev Sədulla Beydulla oğlu (27.7.1937*, 39 yaş) Abdullayev Sədulla bəy Nurulla bəy oğlu (18.3.1938*, 38 yaş) Abdullayev Sədyar Məhəmməd oğlu (14.1.1938*, 45 yaş) Abdullayev Şahnəzər İman oğlu (26.8.1937*, 75 yaş) Abdullayev Şahverən Rəsul oğlu (20.11.1937*, 59 yaş) Abdullayev Şirin bəy Əbdüsalam oğlu (27.7.1937*, 27 yaş) Abdullayev Şükür (Hacı) Abdulla oğlu (29.11.1937*, 44 yaş) Abdullayev Talıb bəy İsmixan bəy oğlu (27.3.1938*, 51 yaş) Abdullayev Umud Həmid oğlu (3.8.1937*, 70 yaş) Abdullayev Veysəl (Yüzbaşı) Bəndalı oğlu (27.11.1937*, 70 yaş) Abdullayev Yəhya Həsən oğlu (29.3.1938*, 47 yaş) Abdullayev (Molla) Yunus Gülməhəmməd oğlu (20.11.1937*, 65 yaş) Abdullayev Yusif Fətulla oğlu (9.9.1937*, 31 yaş) Abdullayev (Molla) Zəkəriyyə (Molla) Qurban oğlu (1.9.1937*, 70 yaş) Abdulov Kərim Yəhya oğlu (12.10.1937) (bax: Şəfiqə Məhəmmədova. Anaların fəryadı. Bakı: ənclik".

Azərbaycanda repressiya qurbanlarının siyahısı (1939–1954) — 1939–1954-cü illərdə Azərbaycanda repressiyaya məruz qalan insanların siyahısı. == 1939 == Ağa Axundov (16 aprel; 15 il iş alıb) Əsəd bəy Axundov (19 aprel) Qafur Əfəndizadə Seyfulla Şamilov (9 iyun) Teymur bəy Aslanov (28 dekabr) Mixail Rayev-Kaminski Yusif Zeynalov Rəhim Rəhimzadə Zeynal Tağıyev Ələkbər Şahbazov İsmayıl Xanlarov Zeynal Hacıyev Cəlil Vəzirov Qədim Qədimbəyov İsgəndər Məmmədov Şahid Hüseynov Əli bəy Qulubəyov 1939-cu il oktyabrın 29-da bu on bir nəfər barədə son ittihamnamə tərtib olunub, baxılmaq üçün Zaqafqaziya Hərbi Dairəsinin hərbi tribunalına göndərildi. Dekabrın 3-də Tiflisdə hərbi tribunalın hazırlıq iclasında ittihamnamələr yenidəe nəzərədən keçirildi və onlara verilən cəza tədbirləri dəyişilməz olaraq qaldı. Dekabrın 27-də Bakıda Zaqafqaziya Hərbi Dairəsinin Hərbi Tribunalarının səyyar sessiyası tərəfindən keçirilən qapalı məhkəmə iclasına işə təkrar baxıldı. Məhkəmədə Zeynal Tağıyevdən və Firuz Süleymanovdan başqa, heç kəs özünü müqəssir saymadı və onların hamısına müxtəlif müddətə iş kəsildi. Teymur bəy Aslanov da 1939-cu il dekabrın 28-də verilən məhkəmə qərarına görə əks-inqilabi Milli üsyançı təşkilatın üzvü kimi 12 il müddətinə azaldıqdan məhrum edildi və Qazaxıstanın Karaqanda vilayətinin Cezkazqan şəhərinə sürgünə göndərildi.

1920–1936-cı illərdə Azərbaycanda repressiya qurbanlarının siyahısı — 1920–1936-cı illərdə Azərbaycanda repressiya qurbanı olmuş insanların siyahısı. == 1920 == Güllələnənlər arasında Azərbaycan ordusunun 12 generalı, 27 polkovnik və podpolkovniki, 46 kapitan, ştabskapitan, poruçik və podporuçiki, 146 praporşik və podpraporşiki, 267 digər hərbi qulluqçusu da var idi. Yaqub bəy Axmetyev — podpolkovnik Rüstəm Şıxlinski — 1920 iyun 11 Polkovnik Murad xan Naxçıvanski — ştab-rotmistri Teymur xan Xoyski — artilleriya podpolkovniki Bahadır bəy Vəkilov 1920 3 iyul Danyal bəy Həlləcov — Polkovnik Rüstəm bəy Mirzəyev — Polkovnik Firudin mirzə Qovanlı-Qacar — Kapitan Yaqub bəy Əhmədzadə — Kapitan Hüseyn bəy Mirizadə — Kapitan Xuduş Xudaverdiyev — Kapitan İlyas bəy Talışxanlı — podporuçik mayor Hüseyn bəy Şıxlinski 27 iyun 1920 Ələkbər bəy Qalabəyov — prsitav İsmayıl Babayev — praporşik İsfəndiyar bəy Muradov — prsitav 6 iyun 1920 Məcid bəy Vəkilov — doktor 6 iyun 1920 Firidun bəy Köçərli — ədəbiyyatşünas 6 iyun 1920 Nadir bəy Dağkəsəmənski — müəllim 6 iyun 1920 Abuzər bəy Rzayev — mühəndis Mirzə Abbas Abbaszadə — müəllim İsmayıl xan Ziyadxanov — hüquqşünas İslam bəy Qəbulzadə — müəllim Murtuza Muxtarov milyonçu Musa Muxtarov milyonçu Teymur bəy Məlik-Aslanov — mühəndis Nəsib bəy Yusifbəyli Fətəli xan Xoyski Həsən bəy Ağayev Məmmədbağır Şeyxzamanlı may 1920 Qoçu Nəcəfqulu 29 may 1920 Qaçaq Qəmbər Tatoğlu Həsən Hacı bəy Seyidbəyov 29 avqust 1920 İsgəndər bəy Seyfulin Abdulla bəy Ağayev Məmməd bəy Yadigarov Şirin bəy Kəsəmənli Paşa bəy Vəkilov Teymur bəy Zeynalov Yaqub bəy Axmetyev Vəsilə xanım Musabəyova Piri Mürsəlzadə Murtuza Axundzadə Aslan bəy Qardaşov Teymur bəy Cavanşirov Piri Mürsəlzadə Ələkbər xan Şahsuvarov İbrahim bəy Fəttahov Cəfər bəy Axundzadə Cabbar Həşimov 1920 may 1 (Gəncə) === Sürgün olunanlar === Qara bəy Qarabəyov Nəsurulla bəy Aşurbəyli Hüseyn xan Naxçıvanski 1919 yanvar Teymur xan Xoyski Fərhad bəy Ağalarov Məhəmməd Pişnamazzadə — Qafqazın VII şeyxülislamı == 1921 == Yanvar ayının 1-dən 1922-ci il yanvar ayının 1-dək güllələnənlər: Kərbəlayi İsmayıl Roman İvanoviç Şerbekov Bəxşi Şirin oğlu Paşayev Mixail Qabarayev Trifel Aron Qriqoryeviç Fyodor Samoylov Qasım Musailov Samidiyani Aleksandr Alavladze İlya Karsiladze Sergey Nedoraşbili Zasima Lantadze Kolistra Qəzənfər Zeynal Əbdül Hüseyn Fətulla oğlu Ağa Cəfər Salmanov Həsən Xan Şah Əli Orucbala Kərbəlayi oğlu Hüseynov Hüseyn Kadat Bala Ağa Bala oğlu Xaçpanov Xristofor Həsənbəyov Əbülfəz İsfəndiyar Məmmədzadə Kaşkarov Cabbar Seyid Əli Seyid Əbdül oğlu Mir Kazımov İsrafil Verdiyev Abbas bəy Usubbəyov İsayev Eyyub Əfəndiyev Xosrofak Xan Əli Tapdıq oğlu Əhliman Mirzəyev Miri Cabbarov Bexqayi Əliyev Əli Baxşı Nəcəf Əli Rza Sadıq Səməd Vəli oğlu Məşədi Əsgər Əlimərdan oğlu (Əsgər Əliyev) Cəlil Məşədi Həsən oğlu Hüseyn Fəttahov Yunus Məmməd Rza Musayev Yusuf Hacıyev Hacı Ağa Kitab Əli Gülhüseyn oğlu Xudaverdiyev İldırım Məmməd Xəlil Şakirzadə Xrıçkova Mariya Tağıyev Məmmədtağı Mehdi oğlu İlyaszadə Həsən Perumova Zoya Pavlovna Qasım oğlu Əsədulla Varonin Mixail Alekseyevic Məhərrəm Səttar oğlu Lobacev Vladimir Korneyeviç Karpov Qriqori Liqura Yevgeni Nikolayevic Temnikov Sergey Vasilyevic Orlovski Yuri Pavlovic Kosenkov İvan Kondratyeviç İsmayılov Tağı İsmayıl Cavadov Bəylər Cəfərov Mirzə Ağa Hacı Bəhmən oğlu İsgəndər oğlu Rüstəm İsgəndər oğlu Əlibaba Hüseyn Əli Abbas Eyvaz oğlu Nurkişi Qusev Mixail Sultanov Bala Ağayar oğlu Abdulla Səməd oğlu İsgəndər Yusuf oğlu Əli Ağamalı İsmayıl Bağır oğlu Nəsib Nəsir oğlu Sultanov Əli İsgəndər oğlu Zaman Mehdi oğlu Həşim Əhməd oğlu Mehdi Osman oğlu Nəsrulla Mehdi oğlu Hacı İsabəy Qulu oğlu Molla Ramazan Hacı Səfər oğlu Saqanidze Denis Haşımov Adil Haşım oğlu Babayev Səfərəli Əbülfəz Kelib Eldar oğlu Bəy Mirzə Xan Mirzə Xan oğlu Ataxan Tat oğlu Heybət Qaçan oğlu Bəşir Zeynal oğlu Əli Abbas oğlu Qədir Məşədi Rza oğlu Səfiyar Molla Qafar oğlu İbad Nəsir oğlu Rzaqulu bəy Kərimbəyli 1921-ci ilin iyununda Azərbaycan Milli Müdafiə İslam Firqəsinin rəhbərlik də daxil olmaqla 230 nəfər fəal üzvü həbs edildi. Həbs edilənlərdən 22 nəfəri güllələndi (əsasən rəhbərlik), 61 nəfər 5 il müddətinə, 15 nəfər 1 il müddətinə azadlıqdan məhrum edildi; 14 nəfərə isə 5 il icbari həbs cəzası hökmü oxundu. == 1922 == Ələsgər Gəngərlinski — 1922 11 iyun Türkiyə Samsun == 1923 == 1923-cü il yanvar ayının 1-dən 1924-cü il yanvarın 1-dək (Az. ÇK-nın Kollegiya İclasının materiallarına əsasən) güllələnən 89 nəfərin siyahısı: Mixailov Georgi Mixailoviç Akopyan Akop Abarsumoviç Ağa Ibrahim Balabəy oğlu Trusanov Qriqori Artemoviç Əliyev Seyid Sevdimli oğlu Məmməd Sadıx Murxuz oğlu Mesədi Azay Mesədi Qasım oğlu Bilal Cəmil oğlu Arzumanov Hacı əbdül Qədirbəy oğlu Müzəfər Ağababa oğlu Xəlil Kərbəlayı Qara oğlu Borisov Georgi Sultanov Ağa bəy Səlim bəy oğlu (Göyçay üsyanında istirakına görə) İsrafilbəyov Pərviz bəy Qasımbəyov Əhməd Sultan oğlu Qasımbəyov Həmid Sultan oğlu Sultanov Rəsul bəy Səlim bəy oğlu Bağır Baba oğlu Üzeyir Murad oğlu Məmməd Ismayıl oğlu Məsədi Ibrahimxəlil Ibad oğlu Ağababa bəy Ağamirzə bəy oğlu İsmayıl Fətulla oğlu Hacı Musa Haçı Isa oğlu, Isa əfəndi oğlu və ya Ismayıl Oskay oğlu Məcid bəy Mirzəbəyov Mirzəbəyov Mirzə bəy Məmməd bəy Mirzəbəyov Arist bəy Səməd bəy oğlu Süleyman bəy Mahmud bəy oğlu Hacı Mahmud bəy Hacı Məmməd oğlu Molla Həmid Əbdülhəşim oğlu Şahlar Nurməmməd oğlu Molla Camal Çələbi oğlu Əli Osman oğlu Əmirəli Fərzəli oğlu Şirin Nəsir oğlu Nəsir Mehdi oğlu Həsən Həsənəli oğlu Əhəd Baxıs oğlu Koberidze Aleksandr Semyonoviç Qasım Yüzbası Aslan oğlu Rotay Nikolay Aleksandroviç Kiladze Vladimir Dmitriyeviç, Mandarov Aleksandr Davidov Mamulaşvili İvan İosifoviç Aykazuni Partov Setoviç Allahverdi Əbdülsalam oğlu Ağabala Almaz oğlu Məmməd İsmayıl oğlu Nəriman Süleyman oğlu Hacı Qalamov Məmmədəli Süleyman Hacı Hüseyn Qoçu Qurban Əhməd Məmməd Nuru oğlu Qardasxan Ağamalı oğlu Hüseynov Məsədi Qəhrəman oğlu Astan Kərbəlayı Ələkbər oğlu Malazani Qriqori Aleksandroviç Hüseynov Sadıq Qəhrəman oğlu Camalov Şirinxan Surət Fəxraba Dubrovski Georgi Andreyeviç Kərimağa Hüseyn oğlu Bağırov Ağa Bala oğlu Əli Ibis Seyid Hüseyn Məmməd Cavad oğlu Deken Yuri Yevgeniyeviç Uspenski Vadim Nikolayeviç Çernikov Valeri Konstantinoviç Ortınov Georgi Rudolfoviç Qriqoryan Nikolay Aleksandroviç Qurbanov Məmməd Bağır Manqil Mixail Qriqoryeviç Məmməd Hüseyn Atam oğlu Matevosov Arusan Qalustyanoviç Sailov Arakel Arutyunoviç Sıxbala Əbdülhəsən oğlu Yusifbəyov Əziz bəy Kakutis Aleksandr Petroviç İbadulla Cahangir oğlu Məmməd Yusif oğlu Cəlal Abbas oğlu Abdulla Qara oğlu Dilbaz ağa Dilbazov İbrahim Məşədi Səfər oğlu Əsəd İbrahim oğlu Dalanki Mahmud oğlu Ryasnov Feodor Pavloviç Camal Asab oğlu Mədət Allahverdi oğlu Kərim Namaz oğlu === Sürgün olanlar === Hüseyn Paşayev Daniyal bəy Şərifov Abdulla Şəfiyev Nəsrulla bəy Rzabəyov Nemətulla bəy Rzabəyov == 1924 == "İstiqlal" qəzetinin 19-cu nömrəsində Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Azərbaycandan Dağlıq Qarabağı ayırıb ermənilərə verilməsi əleyhinə müsavatçıların bəyanatları və digər bu kimi məqalalər verilmişdir. Bundan təxminən dörd ay sonra Birləşmiş Dövlət Siyasi İdarəsinin Kollegiyası yanında xüsusi şuranın 25 aprel 1924-cü il tarixli qərarı ilə Cəfər Cabbarlı istisna olmaqla, iyirmi nəfərə yaxın istiqlalçı, o cümlədən, Hacıbaba Cəbiyev 3 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilməklə Murmansk vilayətinə, Solovki ölüm düşərgəsinə sürgün edildi. 1927-ci ilin aprel ayında Moskvadan gələn bir əmrlə ilk qrup "sərbəst" buraxılmışdı. Bu qrupun ən üzvlərindən Nəsrullah İsrafilzadə və Əbdülrəhman Dai Urala sürgün edildilər. Onlar orada üç il yaşadılar.

Depressiya ən geniş yayılmış psixi pozuntudur. Əldə olan məlumatlara görə hər beş nəfərdən biri ömründə heç olmasa bir dəfə depressiya ilə xəstələnir. Adi emosional dəyişikliklərdən fərqli olaraq depressiyada əhvali-ruhiyyənin enməsi və digər emosional pozuntular xəstəlik fonunda olur və bir sıra hallarda müxtəlif səbəblərə görə meydana çıxır. Depressiya diaqnozu XBT-10 (Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatı — 10-cu buraxılış) diaqnostik kriterilərinə əsasən müəyyənləşdirilir. Depressiyanı təyin etmək üçün həmçinin özünüqiymətləndirmə depressiya testləri də istifadə edilir. İnsanlar zaman-zaman özlərini hüznlü və bədbəxt hiss edirlər. İşindən ayrılmaq, sevdiyini itirmək və ya müvəffəqiyyətli ola bilməmək hüznə gətirib çıxaran həyat hadisələrindəndir. Qısaca hüzn normal həyatın bir parçasıdır, Ancaq bu hüznlü vəziyyətin uzanması və qeyri müəyyən səbəblə ortaya çıxması ruh sağlamlığı problemidir və depressiya olaraq təyin olunar. Depresiya duyğu, düşüncə və davranışa təsir edir. Müalicə edilmədiyi təqdirdə aylar illər, bəzən də ömür boyu qala bilər.

Reqressiya (rus. регрессия , ing. regression) — dənizin tədricən sahillərdən geri çəkilməsi, qurunun qalxması və ya okean dibinin enməsi. Qapalı su hövzələrində iqlim şəraitinin dəyişməsi təsirindən hövzələrdə su həcminin azalması ilə əlaqədardır. Dünya okeanı hövzəsində su həcminin azalması (məs., Buzlaq epoxalarında) nəticəsində baş verir. Qapalı su hövzələrində (Xəzər dənizi və s.) Reqressiya iqlim şəraitinin dəyişməsi təsirindən hövzələrdə su həcminin azalması ilə əlaqədardır. Xəzər dənizi dəfələrlə Reqressiyaya məruz qalmışdır. Dəniz reqressiyası – transqressiyanın əksidir, bu zaman dəniz səviyyəsi quruya nisbətən düşür və sahil xətti keçmiş dəniz dibinə doğru yerini dəyişir. Çökmə süxurların fasiyasının (litoloji və üzvü tərkibinin) dəyişməsi dəniz transqressiyası və reqressiyasının sübutlarıdır. Pleystosen dövründə Azərbaycan ərazisində Xəzər dənizi ilə əlaqədar üç transqressiya və üç reqressiya hadisəsinin baş verdiyi bildirilir (A. V. Məmmədov, B. D. Ələsgərov, 2002).

Balkar xalqının repressiya qurbanlarına həsr olunmuş abidə — 1944-1957-ci illər arası sürgün edilmiş balkar xalqına həsr olunmuş abidə. Memorial abidənin açılışı 8 mart 2002-ci ildə Kabardino-Balkariya respublikasının Nalçik şəhərində Kanukoyeva küçəsində baş tutub. Abidənin ətrafında hər il matəm mitinqləri keçirilir. == Haqqında == Abidənin qoyulması ilə bağlı qərar 8 mart 1989-cu ildə balkar xalqının deportasiyasının 45-ci ildönümü münasibətilə qəbul olunub. Məhz bu tarixdə "Balkar xalqının soyqırım qurbanlarına" yazılmış simvolik daş gələcəkdə abidənin tikiləcəyi özülə qoyulmuşdur. Abidənin mmemarlıq xüsusiyyətləri orta asiya məqbərə tərzindədir. Abidənin divarında balkar xalqının sürgün edildiyi tarix - 8 mart 1944-cü il - 28 mart 1957-ci il qeyd olunub. Memorialın ekspozisiyasına yüzlərlə toplanmış sənədlər, şəxsi əşyalar daxildir. Ekspozisiya 2 mərtəbədə yerləşir eləcə də burada, müvəqqəti ekspozisiyalar üçün sərgi zalı, akt zalı, arxiv və işçi bölmələri mövcuddur.

Sovet represiyası qurbanı olmuş azərbaycanlı hərbiçilərin siyahısı

Böyük böhran (ing. Great Depression) — 1929-cu ildə başlanmış və 1939-cu ilə qədər davam etmiş dünya iqtisadi böhranı. Amma dünya 1945-ci ilə qədər böhrandan çıxırdı. Buna görə 1930-cu illər bütovlükdə Böyük böhran dövrü hesab edilir. Böyük böhran ABŞ-yə, Kanadaya, Böyük Britaniyaya, Almaniyaya və Fransaya ən güclü toxundu, amma başqa dövlətlərdə də hiss olunurdu. Ən yüksək dərəcə sənaye şəhərləri zərər çəkdi, ölkələr bir sıra tikintini praktik olaraq qurtardı. Ödəmə qabiliyyəti olan tələbatın ixtisarına görə, kənd təsərrüfatı məhsuluna qiymətlər 40–60% düşdü. == Səbəblər == İqtisadçılar Böyük böhranın səbəbləri haqqında ümumi fikirə gəlmiyiblər. Bir sıra nəzəriyyələr bu məsələdə mövcuddur: Keynsian izahati — pul kütləsinin çatışmazlığı. O zaman pul qızıl ehtiyata bağlanmışdı, bu pul kütləsini məhdudlaşdırırdı.

Depressiya (lat.depressio — enmə) — geomorfologiyada yer səthində forma və mənşəyindən asılı olmayaraq eniş; bəzən dibi okean səviyyəsindən aşağıda yerləşən çökəklik.

Depressiya —

Depressiya ən geniş yayılmış psixi pozuntudur. Əldə olan məlumatlara görə hər beş nəfərdən biri ömründə heç olmasa bir dəfə depressiya ilə xəstələnir. Adi emosional dəyişikliklərdən fərqli olaraq depressiyada əhvali-ruhiyyənin enməsi və digər emosional pozuntular xəstəlik fonunda olur və bir sıra hallarda müxtəlif səbəblərə görə meydana çıxır. Depressiya diaqnozu XBT-10 (Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatı — 10-cu buraxılış) diaqnostik kriterilərinə əsasən müəyyənləşdirilir. Depressiyanı təyin etmək üçün həmçinin özünüqiymətləndirmə depressiya testləri də istifadə edilir. İnsanlar zaman-zaman özlərini hüznlü və bədbəxt hiss edirlər. İşindən ayrılmaq, sevdiyini itirmək və ya müvəffəqiyyətli ola bilməmək hüznə gətirib çıxaran həyat hadisələrindəndir. Qısaca hüzn normal həyatın bir parçasıdır, Ancaq bu hüznlü vəziyyətin uzanması və qeyri müəyyən səbəblə ortaya çıxması ruh sağlamlığı problemidir və depressiya olaraq təyin olunar. Depresiya duyğu, düşüncə və davranışa təsir edir. Müalicə edilmədiyi təqdirdə aylar illər, bəzən də ömür boyu qala bilər.

Bu tip insanlar isə sakit, ancaq həssasdırlar. Onlar heç nəyə biganə qalmırlar. Elə bu səbəbdən onlara münasibətdə ən kiçik diqqətsizlikdən belə tez inciyirlər. Kiçik bir qanqaraçılığı uzun müddət unuda bilmirlər. Dönə-dönə bu hadisəni xatırlayırlar, kədərlənirlər, öz aləmlərində ölçüb-biçirlər. Heç bir tip onlar qədər "yüz ölç, bir biç" məsləhətinə riayət etmir. Hər şeydən tez rənicdə olan melanxoliklər istənilən problemin qarşısında acizdirlər. Ən kiçik problemlə üzləşdikdə belə özlərini itirirlər, vəziyyətdən çıxış yolu tapa bilmirlər. Əslində, bu acizliyi onlar özü-özlərinə aşılayırlar. Çünki sözügedən tiplər bu dünyada ən çox özlərindən narazıdırlar.

Qrafik reqressiya — statistik proqnozlar qrafik reqressiyanın köməyi ilə də verilə bilər. Bu zaman prediktor ədədi qiymətlə və ya keyfiyyət xarakterli göstəricilərlə verilə bilər. Bu üsul təcrübədə geniş şəkildə istifadə olunur. Burada X3 predikantı, X1 və X2 prediktorlarının funksiyaları kimi verilir. Qrafik reqressiya üsulunun mənfi cəhəti bu üsulun subyektiv xarakter daşımasıdır. Məlumdur ki, izoxəttlər nə qədər sadə olsa, götürülən kəmiyyət daha da statistik cəhətdən yararlı sayılır. Qrafik reqressiya üsulunun köməyilə hesablamalar sadələşdirilir və gözlənilən kəmiyyətin alınması sadələşir.

Reqressiv eroziya (rus. регрессивная эрозия, ing. regressive erosion, head ward erosion, backward erosion) — lat. regressio – geriyə hərəkət – geriyə çəkilən eroziya. Süxurların səthi axınlarla parçalanması və yuyulması prosesi. Dərinlik eroziyası mənbə istiqamətində inkişaf edərək tarazlıq profilinin yaranmasına gətirib çıxarır və adətən qonşu hövzələrin çaylarının baş hissəsinin zəbt olunmasına səbəb olur.

Reqressiv vergitutma (ing. regressive tax) — vergi tutulan məbləğ artdıqca orta dərəcənin azaldığı vergitutma sistemi. Bu o deməkdir ki, təsərrüfat subyektinin gəlirinin artması ilə nisbət aşağı düşür, gəlir azaldıqda isə əksinə artır. Reqressiv vergi kasıblara (resurslar baxımından) zənginlərə nisbətən daha çox yük qoyur: vergi dərəcəsi ilə vergi ödəyicisinin aktivləri, istehlakı və ya gəlirləri ilə ölçülən ödəmə qabiliyyəti arasında tərs əlaqə mövcuddur. Bu vergilər daha yüksək ödəmə qabiliyyəti olan insanların vergi yükünü azaltmağa meyillidirlər, çünki onlar nisbi yükü daha çox ödəmə qabiliyyəti olan insanların üzərinə keçirirlər. Bir qayda olaraq, reqressiv vergitutma ilə gəlir hissələrə bölünür, onların hər biri öz dərəcəsi ilə vergiyə cəlb edilir, yəni azaldılmış dərəcələr bütün vergitutma obyektinə deyil, əvvəlkindən artıq olan hissəsinə şamil edilir. Məsələn, ƏDV kimi məsrəfdən sabit faiz şəklində tutulan vergilər və ya sorğu vergisi və ya Böyük Britaniya televiziyası lisenziyası haqqı kimi birbaşa sabit vergilər son nəticədə reqressivdir. Reqressiv vergitutma idxal, ticarət, mal və xidmətlərin istehsalı sahəsində tətbiq edilir. Həmçinin reqressiv prinsipə əsasən bir sıra xüsusi rüsumlar hesablanır, onlar üçün vergitutma müddəti fərqlidir. Beləliklə, məsələn, məhkəmədə ərizə vermək üçün dövlət rüsumu iddiaçının əmlak iddialarının ölçüsündən asılıdır.

Reqressiv yatım (rus. залегание регрессивное, ing. regressive bedding) — dənizin geriyə çəkilməsi şəraitində toplanan süxur laylarının yatımı. R. y. üçün fasiyaların ərazi üzrə və şaquli kəsilişdə nisbətən dərin dəniz çöküntülərindən dayaz dəniz çöküntülərinə doğru qanunauyğun dəyişilməsi səciyyəvidir.

Reqressiya analizi — bir və ya bir neçə asılı olmayan dəyişənin digər asılı dəyişənə təsirinin statistik analiz üsulu. Məqsədi bir asılı olan, və bir və ya bir neçə asılı olmayan dəyişənlər arasındakı münasibəti araşdırmaqdır. Burada asılı dəyişənlərin sistematik təsiri nəticəsində asılı olmayan dəyişənlərin özlərini aparmasını izah etmək və onları təsadüfi təsirlərdən ayırd etmək əsas məsələlərdəndir. Asılı olmayan dəyişənlərə reqressorlar və ya prediktorlar, asılı olan dəyişənlər isə kriterial dəyişənlər adlanır. Tədqiqatda yalnız riyazi asılılıq nəzərdə tutulur. Araşdırılan prosesə misal kimi mexaniki emalda kəsmə qüvvəsinin dəyişməsi (asılı olan dəyişən) ilə prosesin gedişini müəyyənləşdirən kəsmə parametrləri (asılı olmayan dəyişən) arasındakı asılılığın təyinini göstərmək olar. Dəyişənlər arasındakı münasibət birölçülü halda y = f ( x ) + e {\displaystyle y=f(x)+e\quad } , formada, n-ölçülü halda isə y = f ( x 1 , x 2 , … , x n ) + e {\displaystyle y=f(x_{1},x_{2},\dotsc ,x_{n})+e\quad } formada axtarılır. Burada y asılı olan dəyişən (parametr), x isə asılı olmayan dəyişənlərdir (parametrlər). f axtarılan və ya qəbul olunmuş funksiyadır. e ilə xətanı təsvir edirlər.

Reqressiya teoremi — pulun dəyərinin (dəyərinin) dəyərini aldıqları əmtəə və xidmətlərin izlənilməsi (“reqressiya”) ilə bağlı ifadə. Ehtimal edilir ki, müəyyən bir zamanda “obyektiv dəyəri” olan əmtəə mövcud olmuşdur, bu əmtəə müəyyən şəraitdə müəyyən sayda başqa əmtəə ilə dəyişdirilmiş və mübadilədə ekvivalent kimi istifadə olunmağa başlamışdır. İnsan emosiyalarına əsaslanan əmtəə qiymətləndirilməsinin adi üsulu ilə formalaşmışdır. Bu bəyanatı Avstriya məktəbinin yaradıcılarından biri Lüdviq fon Mizes 1912-ci ildə özünün “Pul və kredit nəzəriyyəsi” kitabında pulun alıcılıq qabiliyyətinə malik olmasının səbəblərini izah etmək kimi tərtib etmişdir. Növbəti əsərində İnsan Fəaliyyəti. Mises teoremi Benjamin Anderson və Hovard Ellisin tənqidlərinə qarşı müdafiə edir. Özündə reqressiya teoremi pulun sosial institut kimi təkamül mənşəyi nəzəriyyəsinin ilkin olaraq Karl Menqer tərəfindən təqdim edilmiş retrospektiv tətbiqinin nəticəsidir. Bir çox iqtisadçılar üçün alıcılıq qabiliyyətinin mənşəyinin izahı Şiddətli dairəni qırmaq üçün Mises, pulun “dünənki” alıcılıq qabiliyyəti (əvvəlki mübadilələrdə baş verənlər) haqqında mövcud məlumatla hazırda müəyyən edilmiş qiymətə pul almağa (almağa) qərar verən şəxsin davranışını şərtləndirir. Eyni şəkildə, “dünən” pula olan tələbi “srağagün” onun alıcılıq qabiliyyəti müəyyən edirdi. Bu, sonsuzluğa qədər reqressiyaya gətirib çıxarmır, çünki əvvəllər yalnız istehsal və ya istehlaka xidmət edən qeyri-pul birjalarından pulun müəyyən bir nöqtəsi var.

Maskalı depressiya və ya gülümsəyən depressiya — depressiyanın əlamətləri kimi dərhal tanınmayan simptomlarla xarakterizə edilən depressiyanın alt növü. Davamlı kədər və ya maraq itkisi kimi klassik simptomlar əvəzinə, maskalı depressiyada olan şəxslər, əsas depressiv vəziyyəti gizlədən başqa davranışlar və ya şikayətlər göstərə bilir.

Acrotriche depressa (lat. Acrotriche depressa) — bitkilər aləminin erikaçiçəklilər dəstəsinin erikakimilər fəsiləsinin akrotrixe cinsinə aid bitki növü.

Agrostis stolonifera (lat. Agrostis stolonifera) — bitkilər aləminin qırtıcçiçəklilər dəstəsinin qırtıckimilər fəsiləsinin agrostis cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == × Agropogon robinsonii (Druce) Melderis & D.C.McClint. Agrostis adscendens Lange Agrostis alba var. albida (Trin.) Griseb. Agrostis alba f. amethystina Podp. Agrostis alba var. armena Schischk. Agrostis alba var.

Xallı südləyən (lat. Euphorbia maculata) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == Anisophyllum maculatum (L.) Haw. Chamaesyce jovetii (Huguet) Holub Chamaesyce maculata (L.) Small Chamaesyce pseudonutans Thell. Chamaesyce supina (Raf.) H.Hara Chamaesyce supina (Raf.) Moldenke Chamaesyce tracyi Small Euphorbia depressa Torr. ex Spreng. Euphorbia jovetii Huguet Euphorbia maculata var. detonsa Engelm. ex Boiss. Euphorbia maculata var.

Adi ardıc (lat. Juniperus communis) — bitkilər aləminin çılpaqtoxumlular şöbəsinin i̇ynəyarpaqlılar sinfinin cupressales dəstəsinin sərvkimilər fəsiləsinin ardıc cinsinə aid bitki növü. Hündürlüyü adətən 5–10 m, gövdəsinin diametri 0,2 m olan, çətiri möhkəm, konusşəkilli və ya yumurtaşəkillidir. Qabığı boz-qonur, lifli, zoğları qırmızı-qonurdur. İynəyarpaqları üç hissəli, ucu biz, uzunluğu 1,5 sm, eni 0,1–0,2 sm-dir, yaşıl, üst tərəfdən ağ zolaqlı və çöküntülüdür, budaqlarda 4 ilə qədər qalır. Mayda çiçəkləyir, erkək çiçəkləri sarı, dişi çiçəkləri yaşıldır. Qozaları yumru, diametri 0,6–0,9 sm-dir, yetişmiş meyvəsi göyümtül-qara, çöküntülüdür. Yavaş böyüyür. İllik boy artımı 10–15 sm-dir. 200 ilə qədər yaşayır.

Quercus depressa (lat. Quercus depressa) — fıstıqkimilər fəsiləsinin palıd cinsinə aid bitki növü.

Bebb söyüdü (lat. Salix bebbiana) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin söyüdkimilər fəsiləsinin söyüd cinsinə aid bitki növü. Salix bebbiana var. perrostrata (Rydb.) C.K.Schneid. Salix livida var. occidentalis A.Gray Salix perrostrata Rydb. Salix rostrata Richardson Salix rostrata var. perrostrata (Rydb.) Fernald Salix starkeana subsp.