Поиск по словарям.

Azərbaycan və ya rəsmi adı ilə Azərbaycan Respublikası — Şərqi Avropa və Qərbi Asiyanın sərhəddində yerləşən transkontinental ölkə. Azərbaycan Xəzər dənizi hövzəsinin qərbində, Cənubi Qafqazda yerləşir. Şimaldan Rusiya (Dağıstan), şimal-qərbdən Gürcüstan, qərbdən Ermənistan, cənub-qərbdən Türkiyə və cənubdan İran ilə həmsərhəddir. Azərbaycanın eksklavı olan Naxçıvan Muxtar Respublikası Ermənistanla şimal-şərqdə, İranla qərbdə və Türkiyə ilə şimal-qərbdən həmsərhəddir. Azərbaycan ərazisinin bir hissəsi (Dağlıq Qarabağ bölgəsi və ona bitişik 7 inzibati rayon) 1988–1994-cü illərdə Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş və burda heç bir ölkə tərəfindən tanınmayan qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası yaradılmışdır. Uzunsürən sülh danışıqları nəticəsiz qalmış və 2020-ci il 27 sentyabrda Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən əks-hücum əməliyyatı ilə torpaqların bir hissəsi azad edilmiş və 10 noyabr Bakı vaxtı ilə 01:00-da imzalanan üçtərəfli bəyanat ilə başa çatmışdır. 19 sentyabr 2023-cü ildə Qarabağ tam olaraq Azərbaycanın nəzarətinə keçmişdir. Dövlət sərhədləri cənubdan İranla 765 km, Türkiyə ilə 15, şimaldan Rusiya ilə 391 km, şimal-qərbdən Gürcüstan ilə 471 km, qərbdən Ermənistan ilə 1007 km həmsərhəddir. Onun 825 km-i su sərhəddidir. Sahil xəttinin uzunluğu 713 km-dir.

"Azərbaycan" (az-əbcəd. آذربایجان‎) — Azərbaycanın rəsmi dövlət qəzeti. AXC hökuməti 1918-ci il iyulun 3-də "Azərbaycan Cümhuriyyəti hökumətinin əxbarı" adı altında öz rəsmi orqanının dərcinə başlamaq haqqında qərar verdi. "Azərbaycan" qəzetinin parlament orqanı kimi ilk nömrəsi 15 sentyabr 1918-ci il tarixində — Qafqaz İslam Ordusunun Bakını erməni-bolşevik işğalından azad etdiyi gün Gəncədə işıq üzü gördü. İlk redaktorlarından biri Üzeyir Hacıbəyli olub. Qəzet 1919-cu il dekabrın 28-nə qədər Üzeyir bəyin qardaşı Ceyhun bəy Hacıbəyli imzası ilə çıxıb. O dövrdə nəşrin ərsəyə gəlməsində Ceyhun bəy Hacıbəylinin əməyi və xidmətləri şəksizdir. Aprel işğalından [Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin süqutundan] sonra ölkədən köçmək məcburiyyətində qalan Ceyhun bəy Hacıbəyli öz mühacirlik həyatında da eyni adlı qəzet buraxmağa çalışmış və 1951-ci ildə buna Münxendə nail olmuşdu. == Tarixi == "Azərbaycan" qəzeti ondan əvvəl təxminən yarım əsrə yaxın bir müddət ərzində milli ziyalıların ölkənin adını daşıyan mətbuat orqanı yaratmaq, qəzet çıxarmaq təşəbbüslərinin də davamı, məntiqi nəticəsi idi. 1891-ci ildə tanınmış Azərbaycan ziyalısı Cəlal Ünsizadənin baş redaktoru olduğu "Kəşkül" qəzeti bağlandıqdan sonra "Azərbaycan" adlı qəzet çıxarmaq üçün rəsmi olaraq Tiflisdə Baş Mətbuat İşləri İdarəsinə müraciət etmək arzusu da baş tutmamışdı.

Azərbaycan, Azərbaycan qısametrajlı sənədli filmi rejissor Yalçın Əfəndiyev tərəfindən 1970-ci ildə çəkilmişdir. "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Kinopoema Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının yarım əsrlik yubileyinə həsr olunmuşdur. == Məzmun == Kinopoema Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının yarım əsrlik yubileyinə həsr olunmuşdur. Lirik formada çəkilmiş filmin əsas hissəsi Azərbaycan xalqının qədim tarixindən və zəngin mədəniyyətindən bəhs edir. Tamaşaçı bugünkü Azərbaycana, onun şəhərlərinə, kəndlərinə, təkrarolunmaz Mingəçevir SES-nə, Sumqayıt Kimya Zavodlarına, möcüzələr adası sayılan Neft Daşlarına səyahət edir. İlk kadrlar dünyanın 150-165 yaşlı sakinlərindən, bizim Azərbaycan ağsaqqallarından danışır. Sonra ekranda qaya daşları-ibtidai insan izləri tapılmış Azıx mağarasının çöküntüləri, layları canlanır. Filmdə Şərqin qapısı sayılan 3500 yaşlı Naxçıvandan, şeir, sənət ocağı qədim Gəncədən, Təbrizdən, yadlara baş əyməyən Bərdə, Ərdəbil, Şuşa qalası, elm mərkəzi Marağa və Şamaxıdan, oradakı nadir abidələrdən bəhs olunur. Ekranda igid Babəkin, Koroğlunun, sərkərdə və şair Şah İsmayıl Xətainin yadellilərə qarşı apardıqları qəhrəmanlıq mübarizəsindən söhbət gedir.

Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: Azərbaycan — Planlanan 25 cildlik Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının Azərbaycana dair xüsusi cildi. Bu cild Azərbaycanın təbiətini, əhalisini, iqlisadiyyatını, tarixini, elmini, incəsənətini və digər mühüm aspektlərini səciyyələndirən nəşrdir. Cildin hazırlanmasında respublikanın aparıcı alimləri, mədəniyyət və dövlət xadimləri iştirak etmişlər. “Azərbaycan” xüsusi cildi 2007-ci ildə xüsusi tərtibatla Almaniyanın "Sigloch" nəşriyyatında yüksək poliqrafik səviyyədə nəşr edilib. İlk nəşr funksionallıq və dizayn səviyyəsinə görə adi ensiklopediyadan fərqlənir. Bu nəşrdə Azərbaycan etnosunun təşəkkülü və inkişafı əks olunmuş, başqa ölkələrlə əlaqələrinə diqqət yetirilmiş, təbii və antropogen obyektlər ekoloji prinsip əsasında göstərilib. Ensiklopedik əsərdə Azərbaycan zəngin keçmişə malik, eyni zamanda möhtəşəm gələcəyini özü qurmağa qadir bir dövlət kimi təqdim olunur. Cəmiyyətin mənəvi-mədəni inkişaf tarixinin bir səhifəsi kimi, milli ideologiyanın möhkəmləndirilməsinə xidmət edən elmi əsər rus dilinə tərcümə edilərək rusdilli oxuculara da çatdırılmışdır. == Haqqında == Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının (AME) “Azərbaycan” (Azərbaycan və rus dillərində) xüsusi cildi (tirajı 25 min nüsxə olmaqla) kitabxana variantı nəşr edilmiş və təmənnasız olaraq respublikanın nazirlik, komitələrinin və digər təşkilatların kitabxanalarına, tədris müəssisələrinə paylanmışdır. AME-nin abunə variantının “Azərbaycan” cildi 2007-ci ildə nəşr edilib.

Azərbaycan Milli Mərkəzi — Bakıda yaradılıb və fəaliyyət göstərən gizli təşkilat. == Fəaliyyəti == Azərbaycan SSR Dövlət Siyasi İdarəsinin "Azərbaycan Milli Mərkəzinin işi" adı altında apardığı istintaq işinə görə, bu mərkəz sovet hakimiyyətini devirərək, müstəqil Azərbaycan Respublikası qurmaq məqsədilə 1924-cü ildə Bakıda yaradılmışdı. Mərkəzə ziyalılar, o cümlədən Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökumətinin keçmiş nazirləri və üzvləri, "Müsavat" və "İttihad" partiyalarının nümayəndələri rəhbərlik edirdilər. İstintaqa görə "AMM" gələcək müstəqil Azərbaycan Respublikası üçün iqtisadi baza yaratmaq məqsədilə hakim partiya və dövlətin şüarlarından öz xeyrinə istifadə etməli idi. "AMM" ilk mərhələdə əməli fəaliyyətini sənaye və kənd təsərrüfatının bütün sahələri üzrə milli kapitalın yerləşdirilməsi məsələsinə yönəltmişdi. Sovet hakimiyyətinin özünü məhv edəcəyinə və yenidən doğulacağına olan bütün ümidlərin itdiyi bərpa dövrü başa çatdıqdan sonra mərkəzin fəaliyyət taktikası fəal mübarizəyə və sənayenin birbaşa dağıdılmasına yönəldilmişdi. İstintaq işinə görə "AMM"in fəaliyyətinin ikinci dövrü üsyançı dəstələr yaratmaq, Azərbaycan diviziyasının milli hissələrində hərbi təşkilat yaratmaq və s. yollarla sovet hakimiyyətini devirmək uğrunda silahlı mübarizə dövrüdür. "AMM" sovet hakimiyyətinə qarşı birgə mübarizə aparmaq üçün "Birləşmiş Zaqafqaziya Komitəsi" yaratmış, "Müsavat" və "İttihad" partiyaları ilə birləşmişdi. Dağıstanda sovet hakimiyyətinə qarşı mübarizə aparan təşkilatla və kəndli partiyası ilə də əlaqə yaradılmışdı.

2698 Azərbaycan — Asteroid qurşağında yerləşən, kiçik asteroid. 11 oktyabr 1971-ci ildə Krım Astrofizika Rəsədxanası işçiləri tərəfindən kəşf olunmuşdur və ona Azərbaycan adı verilmişdir.

AccessBank — QSC "Azərbaycan Bank Mikromaliyyə" təsis edilmiş və 29 oktyabr 2002-ci ildə fəaliyyətə başlamışdır. 8 sentyabr 2008-ci il tarixində Bank, adını AccessBank olaraq dəyişdirdi. Hazırda bankın Bakı, Abşeron və Azərbaycanın digər bölgələrində 30 filialı var. == Tarix == "Access Bank" QSC 29 oktyabr 2002-ci ildə Bakıda fəaliyyətə başlayıb. İlk illər Azərbaycan Mikromaliyyələşdirmə Bankı (AMMB) adı ilə tanınıb. 8 sentyabr 2008-ci il tarixindən "AccessBank" adı ilə fəaliyyət göstərir. Hazırda bankın Bakı şəhərində, Abşeronda və regionlarda 30 filialı var. АccessBank-ın missiyası, Azərbaycanda mikro və kiçik sahibkarlara, eləcə də aşağı və orta gəlirli ailələrə maliyyə xidmətləri göstərməkdən ibarətdir. АccessBank beynəlxalq Fitch reytinq agentliyi tərəfindən Azərbaycan bankları arasında ən etibarlı bank adına layiq görülüb (sabit proqnozla "BB+" səviyyəsində), həmçinin Global Finance (2011) və Euromoney Nəşriyyat Qrupu (2010–2011) tərəfindən "Azərbaycanın ən yaxşı bankı" və The Banker nəşri tərəfindən isə "İlin bankı" adına layiq görülüb. 2005-ci ildən AccessBank öz xidmətlər sahəsinə əmanət hesablarını da daxil edib.

AccessBank — QSC "Azərbaycan Bank Mikromaliyyə" təsis edilmiş və 29 oktyabr 2002-ci ildə fəaliyyətə başlamışdır. 8 sentyabr 2008-ci il tarixində Bank, adını AccessBank olaraq dəyişdirdi. Hazırda bankın Bakı, Abşeron və Azərbaycanın digər bölgələrində 30 filialı var. == Tarix == "Access Bank" QSC 29 oktyabr 2002-ci ildə Bakıda fəaliyyətə başlayıb. İlk illər Azərbaycan Mikromaliyyələşdirmə Bankı (AMMB) adı ilə tanınıb. 8 sentyabr 2008-ci il tarixindən "AccessBank" adı ilə fəaliyyət göstərir. Hazırda bankın Bakı şəhərində, Abşeronda və regionlarda 30 filialı var. АccessBank-ın missiyası, Azərbaycanda mikro və kiçik sahibkarlara, eləcə də aşağı və orta gəlirli ailələrə maliyyə xidmətləri göstərməkdən ibarətdir. АccessBank beynəlxalq Fitch reytinq agentliyi tərəfindən Azərbaycan bankları arasında ən etibarlı bank adına layiq görülüb (sabit proqnozla "BB+" səviyyəsində), həmçinin Global Finance (2011) və Euromoney Nəşriyyat Qrupu (2010–2011) tərəfindən "Azərbaycanın ən yaxşı bankı" və The Banker nəşri tərəfindən isə "İlin bankı" adına layiq görülüb. 2005-ci ildən AccessBank öz xidmətlər sahəsinə əmanət hesablarını da daxil edib.

Astara — Azərbaycan Respublikasının Astara rayonunun Astara şəhər inzibati ərazi dairəsində şəhər, Astara rayonunun inzibati mərkəzi. 1945-ci ildə rayon tabeli şəhər statusu almışdır. Astara şəhəri Astara çayının sol sahilində yerləşir. Bakıdan 313 km məsafədə yerləşir. Şəhərdən 3 km aralıda Astara dəmiryolu stansiyası yerləşir. == Etimologiya == Astara sözünün etimologiyasına aid bir neçə versiya və tarixi mənbələr var. Talış toponiminə əsasən "osto" (azərb. ahəstə, asta, asan‎), "ru" (azərb. yol‎), yəni "asan yol" deməkdir.[mənbə göstərin] Başqa versiya, asterid (lat. asteridae) yarımsinifinə aid, xüsusən astraçiçəklilər (lat.

Günəşli (keçmiş adı Ozobijon (2007-ədək)) — Azərbaycan Respublikasının Lerik rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. == Əhalisi == Əhalisi 826 nəfərdir. == Tarixi == 8 may 2007-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin qərarı ilə Lerik rayonunun Noda kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Azərbaycan kəndi Günəşli kəndi adlandırılmışdır.

"Azərbaycan" — Azərbaycanın milli rəqsi. Son dərəcə melodık, qədim Azərbaycan rəqsi. Bu rəqsi yalnız kişilər oynayırlar. Təntənəli mərasimlərdə ifa edilir. Daha çox bayram libasında, çərkəzi çuxada oynayırlar. Xeyli cəld tempi ifaçıdan xüsusi məharət tələb edir.

Azərbaycan – bəstəkar, Azərbaycanın xalq artisti Aygün Səmədzadənin 2016-cı ildə satışa çıxardığı musiqi albomu. Tərkibində 4 disk olan alboma müxtəlif dövrlərdə yazdığı 60 musiqi əsəri daxildir. Disklərin adları bəstəkarın mahnıları ilə eyni adı daşıyır. Bu şəhər ikimizindir, Gecikmiş etiraf, Tut ağacım, Məktəb illəri adlı disklərdə əsasən lirik mahnılar yer almışdır. Albom 2017-ci ildə Apple Music, Spotify, Deezer və s. rəqəmsal musiqi platformalarına yüklənmişdir.

Azərbaycan — tut ipəkqurdu cinsi. 1949-cu ildə Azərbaycan Elmi-Tədqiqat İpəkçilik İnstitutunda professor R. A. Hüseynov yetişdirmişdir. Xarici mühitə çox həssasdır. Qurdu ağ olur, dərisi üzərində heç bir xal yoxdur. Baraması ağ və oval formalı, orta çəkisi 1,8 qram, baramada ipəyin miqdarı 22%-dir.

Azərbaycan — Cənubi Qafqazda dövlət. Həmçinin aşağıdakı mənalara da gələ bilər: == Coğrafiya == Azərbaycan SSR — ZSFSR (1920–1936) və SSRİ (1936–1991) tərkibində mövcud olmuş sovet respublikası. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti — 1918–1920-ci illərdə mövcud olmuş müstəqil Azərbaycan dövləti. Qərbi Azərbaycan — tarixi Azərbaycan, indiki Ermənistan ərazisi. Cənubi Azərbaycan — İranın şimal-qərbində tarixi bölgə. Şərqi Azərbaycan ostanı — müasir İranın şimal-qərbində yerləşən ostan. Qərbi Azərbaycan ostanı — müasir İranın şimal-qərbində yerləşən ostan. Azərbaycan Milli Hökuməti — Cənubi Azərbaycan ərazisində de-fakto müstəqil dövlət (1945–1946). Azərbaycan (tarixi ərazi) — tarixi Azərbaycan ərazisi. Azərbaycan (toponim) — müxtəlif dövrlərdə müxtəlif ərazilər və hal-hazırda müasir Azərbaycan Respublikası üçün istifadə edilən toponim.

Azərbaycan — müxtəlif dövrlərdə Şimali və Cənubi Azərbaycan üçün hal-hazırda müasir Azərbaycan Respublikası üçün istifadə edilən toponim. == Etimologiya == "Azərbaycan" toponimi parf və ya orta dövr fars dilində, Atropatena adlı qədim dövlətin adı olan Aturpatakandan (Āturpātakān) əmələ gəlmişdir. Makedoniyalı İsgəndərin işğalından sonra Əhəmənilər imperiyasının Midiya satrapı Atropatın öz çarlığının əsasını qoyduğu Midiyanın şimalı Atropat Midiyası və ya sadəcə Atropatena adlandırılır. Qədim müəlliflər həmçinin Atropatena üçün Kiçik Midiya adını istifadə edirlər. "Aturpatkan" toponimindən orta dövr fars dili toponimi "Adərbadqan" (fars. Âzarâbâdagân‎) vasitəsilə "Azərbaycan" toponimi ortaya çıxır. Bu ərazinin sakinləri irandilli midiyalılar idi. Midiya Atropatenası coğrafi olaraq böyük hissəsi Cənubi Azərbaycanı və həmçinin Araz sərhəd olmaqla Azərbaycan Respublikasının cənub-şərqini əhatə edirdi. Ancaq eramızdan əvvəl II əsrin əvvəllərində Atropatenanın siyasi gücü Azərbaycan Respublikasında yerləşən Naxçıvana qədər yayılmışdı. Orta əsr ərəb coğrafişünasları ekzonimi fərqli şəkildə, şəxs adı Adarbadordan xalq etimologiyasının nəticəsi kimi əmələ gəlmiş olaraq şərh ediblər.

Azərbaycan — Azərbaycan Dövlət Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinə aid olan gəmilərdən biri. == Texniki göstəriciləri == == Poçt markası üzərində == 2008-ci ilin iyul ayının 21-də Bakı şəhərində Azərbaycan Respublikası Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin "Azərmarka" şirkəti tərəfindən Azərbaycan Dövlət Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinin 150 illiyinə həsr olunmuş 5 ədəd poçt markası təqdim edilmişdir. Qiyməti 30 qəpik, tirajı isə 20070 ədəd olan həmin markalardan biri "Azərbaycan" gəmisinə həsr olunmuşdur.

Azərbaycan — Cənubi Qafqazda dövlət. Həmçinin aşağıdakı mənalara da gələ bilər: == Coğrafiya == Azərbaycan SSR — ZSFSR (1920–1936) və SSRİ (1936–1991) tərkibində mövcud olmuş sovet respublikası. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti — 1918–1920-ci illərdə mövcud olmuş müstəqil Azərbaycan dövləti. Qərbi Azərbaycan — tarixi Azərbaycan, indiki Ermənistan ərazisi. Cənubi Azərbaycan — İranın şimal-qərbində tarixi bölgə. Şərqi Azərbaycan ostanı — müasir İranın şimal-qərbində yerləşən ostan. Qərbi Azərbaycan ostanı — müasir İranın şimal-qərbində yerləşən ostan. Azərbaycan Milli Hökuməti — Cənubi Azərbaycan ərazisində de-fakto müstəqil dövlət (1945–1946). Azərbaycan (tarixi ərazi) — tarixi Azərbaycan ərazisi. Azərbaycan (toponim) — müxtəlif dövrlərdə müxtəlif ərazilər və hal-hazırda müasir Azərbaycan Respublikası üçün istifadə edilən toponim.

"Azərbaycan" kinoteatrı — Azərbaycanın Bakı şəhərində fəaliyyət göstərən kinoteatr. Xurşidbanu Natəvanın heykəlinin arxasında yerləşir. Sovet dövründən istifadəyə verilmiş kinoteatr müstəqilliyin ilk on illiyində də fəaliyyətini davam etdirmişdir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2000-ci il 10 avqust tarixli 383 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasında dövlət əmlakının özəlləşdirilməsinin II Dövlət Proqramı”na uyğun olaraq, Azərbaycan Respublikasının prezidentinin 23 avqust 2006-cı il 1635 saylı sərəncamı əsasında özəlləşdirilmişdir. 31 oktyabr 2011-ci ildən təmirə saxlanılaraq fəaliyyətini dayandırmışdır. 2016-cı ilin dekabrından yeni təmirdən çıxmış və “CinemaPlus” premium kinoteatrlar şəbəkəsinin tərkibində Azərbaycan kinoteatrı tamamilə yenidən qurularaq fəaliyyətini bərpa etmişdir. Dünya stardartlarına cavab verən iki mərtəbəli kinoteatrın 3 zalı və 190 oturacaq yeri var. Zallar rahat və yüksək keyfiyyətli kreslolarla təchiz olunub. Bundan əlavə, kinoteatrda birinci mərtəbədən ikinci mərtəbəyə qalxmaq üçün xüsusi liftlər quraşdırılıb. Onların köməyi ilə həm VİP zalın tamaşaçıları növbə gözləmədən zala daxil ola, həm də fiziki qüsurlu insanlar əlil arabaları ilə rahat şəkildə ikinci mərtəbəyə qalxa bilərlər.

Azərbaycan — Cənubi Qafqazda dövlət. Həmçinin aşağıdakı mənalara da gələ bilər: == Coğrafiya == Azərbaycan SSR — ZSFSR (1920–1936) və SSRİ (1936–1991) tərkibində mövcud olmuş sovet respublikası. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti — 1918–1920-ci illərdə mövcud olmuş müstəqil Azərbaycan dövləti. Qərbi Azərbaycan — tarixi Azərbaycan, indiki Ermənistan ərazisi. Cənubi Azərbaycan — İranın şimal-qərbində tarixi bölgə. Şərqi Azərbaycan ostanı — müasir İranın şimal-qərbində yerləşən ostan. Qərbi Azərbaycan ostanı — müasir İranın şimal-qərbində yerləşən ostan. Azərbaycan Milli Hökuməti — Cənubi Azərbaycan ərazisində de-fakto müstəqil dövlət (1945–1946). Azərbaycan (tarixi ərazi) — tarixi Azərbaycan ərazisi. Azərbaycan (toponim) — müxtəlif dövrlərdə müxtəlif ərazilər və hal-hazırda müasir Azərbaycan Respublikası üçün istifadə edilən toponim.

Azərbaycan — Cənubi Qafqazda dövlət. Həmçinin aşağıdakı mənalara da gələ bilər: == Coğrafiya == Azərbaycan SSR — ZSFSR (1920–1936) və SSRİ (1936–1991) tərkibində mövcud olmuş sovet respublikası. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti — 1918–1920-ci illərdə mövcud olmuş müstəqil Azərbaycan dövləti. Qərbi Azərbaycan — tarixi Azərbaycan, indiki Ermənistan ərazisi. Cənubi Azərbaycan — İranın şimal-qərbində tarixi bölgə. Şərqi Azərbaycan ostanı — müasir İranın şimal-qərbində yerləşən ostan. Qərbi Azərbaycan ostanı — müasir İranın şimal-qərbində yerləşən ostan. Azərbaycan Milli Hökuməti — Cənubi Azərbaycan ərazisində de-fakto müstəqil dövlət (1945–1946). Azərbaycan (tarixi ərazi) — tarixi Azərbaycan ərazisi. Azərbaycan (toponim) — müxtəlif dövrlərdə müxtəlif ərazilər və hal-hazırda müasir Azərbaycan Respublikası üçün istifadə edilən toponim.

Azərbaycan — müxtəlif dövrlərdə Şimali və Cənubi Azərbaycan üçün hal-hazırda müasir Azərbaycan Respublikası üçün istifadə edilən toponim. == Etimologiya == "Azərbaycan" toponimi parf və ya orta dövr fars dilində, Atropatena adlı qədim dövlətin adı olan Aturpatakandan (Āturpātakān) əmələ gəlmişdir. Makedoniyalı İsgəndərin işğalından sonra Əhəmənilər imperiyasının Midiya satrapı Atropatın öz çarlığının əsasını qoyduğu Midiyanın şimalı Atropat Midiyası və ya sadəcə Atropatena adlandırılır. Qədim müəlliflər həmçinin Atropatena üçün Kiçik Midiya adını istifadə edirlər. "Aturpatkan" toponimindən orta dövr fars dili toponimi "Adərbadqan" (fars. Âzarâbâdagân‎) vasitəsilə "Azərbaycan" toponimi ortaya çıxır. Bu ərazinin sakinləri irandilli midiyalılar idi. Midiya Atropatenası coğrafi olaraq böyük hissəsi Cənubi Azərbaycanı və həmçinin Araz sərhəd olmaqla Azərbaycan Respublikasının cənub-şərqini əhatə edirdi. Ancaq eramızdan əvvəl II əsrin əvvəllərində Atropatenanın siyasi gücü Azərbaycan Respublikasında yerləşən Naxçıvana qədər yayılmışdı. Orta əsr ərəb coğrafişünasları ekzonimi fərqli şəkildə, şəxs adı Adarbadordan xalq etimologiyasının nəticəsi kimi əmələ gəlmiş olaraq şərh ediblər.

Azərbaycan xoronimi — konkret sərhədləri olan tarixi və müasir Azərbaycan ölkəsini bildirmək üçün istifadə olunur. Bu xoronim müxtəlif dillərdə yazılmış tarixi məxəzlərdə müxtəlif formalarda xatırlanmışdır. 13. Hürmüzün şahlıq hakimiyyətini itirdiyini eşidən oğlu Xosrov adətən yaşadığı yerləri tərk etdi, Hürmüzün düçar olduğu təhlükələrin qorxusu və bu bədbəxtliyin nəticələrinin ona da toxunacağını düşünərək Adrabiqana (orjinalda: yun. Αδραβιγανων Adrabiqanon) qaçdı.

Azərbaycan musiqisi (az-əbcəd. آذربایجان موسیقی‌سی‎) — Azərbaycan mədəniyyətinin bir qolu olub, Azərbaycan milli folklorunu təmsil edən, xalq və ya ayrı-ayrı azərbaycanlı bəstəkarlar tərəfindən yaradılmışdır. Azərbaycan musiqisi çoxəsrlik inkişaf yolu keçmişdir. Onun kökləri əsrlərin dərinliklərinə gedib çıxır. Çox qədim zamanlardan – Qobustanda qayaüstü rəsmlərdən (yallı-rəqs) – başlayaraq Azərbaycanda melodiya və ritm zənginliyi ilə fərqlənən çoxlu sayda mahnılar, müxtəlif rəqslər, çobanların tütəkdə çaldığı havalar səslənir. == Klassik musiqi == Azərbaycan klassik musiqisi — klassik musiqinin qollarından biri. XX əsrin əvvəllərində ictimai-siyasi və mədəni yüksəliş şəraitində Üzeyir Hacıbəyov müasir Azərbaycan peşəkar musiqi mədəniyyətinin əsasını qoydu və şifahi ənənəli milli sənətlə bəstəkar yaradıcılığının sintezini yaratdı. === Azərbaycan operası === Azərbaycan operası — operanın qollarından biri. 1908-ci il yanvar ayının 12-də ilk milli Azərbaycan operası – Üzeyir Hacıbəyovun "Leyli və Məcnun" operasının ilk tamaşası, 1913-cü il oktyabrın 25-də isə ilk milli musiqili komediya "Arşın mal alan" operettasının premyerası oldu. === Azərbaycan baleti === Azərbaycan baleti — baletin qollarından biri.

Azərbaycan Mədi oğlu Məmbətov (qazaxca: Әзірбайжан Мәдиұлы Мәмбетов, 2 sentyabr 1932—ci il, Savinka kəndi, Palasov kantonu, Volqa Alman Muxtar Sovet Respublikası, Aşağı Volqa diyarı, Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası - 17 noyabr 2009-cu il Astana, Qazaxıstan) — SSRİ, Qazaxıstan kino və teatr rejissoru, pedaqoq, SSRİ xalq artisti (1976), SSRİ Dövlət Mükafatı laureatı (1974), Qazaxıstan Xalq Qəhrəmanı (2000). == Həyatı == Azərbaycan Mədi oğlu Məmbətov 2 sentyabr 1932—ci ildə Savinka kəndi, Palasov qəsəbəsi (hazırda şəhər), Volqa Alman Muxtar Sovet Respublikası, Aşağı Volqa diyarı, Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikasında (bəzi mənbələrə görə sentyabrın 2-də hazırkı Rusiya Federasiyası, Volqoqrad vilayəti) Palasov şəhərində) anadan olmuşdur. Milliyyətcə qazaxdır. Müharibə zamanı ailə Alma-Ataya köçmüşdür. 1952-ci ildə N.Qoqol adına Alma-Ata Teatr və Rəssamlıq Məktəbinin aktyorluq hissəsini bitirmişdir. Təhsil aldığı müddətdə eyni zamanda Alma-Ata xoreoqrafiya məktəbinin rəqs şöbəsində rəqs etmişdir. Həmçinin təhsil aldığı dövrdə Qazaxıstan SSR Mahnı və Rəqs Ansamblının solisti olmuşdur. 1957-ci ildə Moskvada Rusiya Teatr Sənəti İnstitutunda rejissorluq şöbəsini bitirmişdir (N.M.Qorçakov və A.A.Qonçarovun tələbəsi olmuşdur). Hələ tələbə ikən, filmlərdə rol almışdır. A.P.Staynın "Şəxsi İş", K.Qoldoninin "İki Ustanın Xidmətçisi" tamaşalarını Atırau və Jambul vilayət dram teatrlarının səhnələrində səhnələşdirmişdir.

İsmin hallanması — isimlərin əlaqəyə girdiyi sözlərin tələbi ilə formaca dəyişməsinə deyilir. İsimlərin cümlədə asılı olduğu sözlərin tələbi ilə formaca dəyişməsi, yəni müəyyən qrammatik şəkilçilər qəbul etmiş formasıdır. Azərbaycan dilində ismin altı halı var: Adlıq hal, Yiyəlik hal, Yönlük hal, Təsirlik hal, Yerlik hal, Çıxışlıq hal Adlıq hal: Bu hal başlıca olaraq, subyekt halı olub, şəxs, əşya, hadisə və s.-in adını bildirir. Morfoloji əlaməti yoxdur. Isimlər lüğətlərdə adlıq halda verilir. Bu halda olan isím kim? nə? hara?suallarından birinə cavab verir. Adlıq halda olan isimlər cümlədə, əsasən, dörd mövqedə işlənir: 1) mübtəda: İnsan yer üzünün əşrəfidir. 2) xəbər: Yer üzünün əşrəfi insandır.

Azərbaycanda UNO müşahidə halları — bu Azərbaycanda UNO görülməsi hallarının tamamlanmamış siyahısıdır. == 1952 == Xəzər əjdahası Bakının Suraxanı rayonunda olması ehtimal olunan UNO bazasıdır. == 2014 == Qax rayonunun Fıstıqlı kəndi sakinləri ışıq kütləsini və onun sonradan böyüyərək şaxələnməsini müşahidə ediblər.

Azərbaycanda UNO müşahidə halları — bu Azərbaycanda UNO görülməsi hallarının tamamlanmamış siyahısıdır. == 1952 == Xəzər əjdahası Bakının Suraxanı rayonunda olması ehtimal olunan UNO bazasıdır. == 2014 == Qax rayonunun Fıstıqlı kəndi sakinləri ışıq kütləsini və onun sonradan böyüyərək şaxələnməsini müşahidə ediblər.

Maddənin aqreqat halları (lat. aggrego 'toplaşma') — Maddələr əsasən dörd aqreqat halında olur: bərk, maye, qaz və plazma. Maye və bərk hallar həmçinin kondensləşmiş hal adlanır. Bu və ya digər aqreqat halının mövcudluğu maddəni təşkil edən hisəciklərin təbiətindən və onların qarşılıqlı təsir xarakterindən asılıdır.maye öz formasını asanlıqla dəyişir,həcmini isə sabit saxlayır.Qazların xüsusi hecmi yoxdur,verilen bütün həcmi tutur. Bütün maddələr kifayət dərəcədə alçaq temperaturda bərk halda olur. Bərk maddəni təşkil edən hissəciklərin hərəkəti olduqca məhduddur. Buna əsasən hissəciklərin həmin yerlərdə olma ehtimalı maksimuma çatır. Bütün bunların sayəsində bərk maddələr müəyyən forma və həcmə malik olur. Mayedə hissəciklər arasındakı məsafə əksər hallarda bərk maddələrə nisbətən böyük, cazibə qüvvələri isə nisbətən zəif olur. Maye aqreqat halı öz təbiətinə görə müəyyən quruluşa malik olan bərk və heç bir quruluşu olmayıb, nizamsız hərəkətdə olan hissəciklərdən ibarət qaz aqreqat halları arasınd aralıq yer tutur.

Beynəlxalq miqyasda, mal nomenklaturasının ən məşhur nümunəsi Harmonizə Olunmuş Sistem (HS) kodlarıdır. HS kodları, Dünya Gömrük Təşkilatı (WCO) tərəfindən idarə olunur və dünya üzrə bir çox ölkə tərəfindən qəbul edilmişdir. Bu kodlar, mal və məhsulları təsnif etmək və onların beynəlxalq ticarətini asanlaşdırmaq üçün istifadə olunur. HS sistemi, mal və məhsulları altı rəqəmli kodlarla təsnif edərək, gömrük tarifləri, ticarət siyasətləri, tədqiqatlar və digər beynəlxalq təşkilatlar arasında məlumat mübadiləsi üçün bir standart təmin edir. Mal nomenklaturası, müxtəlif malların və məhsulların sistemli şəkildə təsnif edildiyi və kodlandığı bir siyahıdır. Bu sistem, həm beynəlxalq ticarətdə həm də milli iqtisadiyyat daxilində malların dövriyyəsini, gömrük rəsmiləşdirilməsini, statistik məlumat toplanmasını və vergi tətbiqlərini asanlaşdırmaq məqsədi daşıyır. Mal nomenklaturası, müxtəlif sektorlar və məhsullar üzrə detallı təsnifatı əhatə edərək, malın təsviri, menşei, tətbiqi və texniki xüsusiyyətləri kimi məlumatları standartlaşdırır. Mal nomenklaturasının tətbiqi, həmçinin milli səviyyədə müxtəlif formalar ala bilər, ölkənin öz iqtisadi və ticarət qaydalarına uyğun olaraq fərqlənə bilər. Bu, ölkələr arası ticarətdə məhsulların dəqiq təsnifatını və vergiləndirilməsini təmin etmək, eyni zamanda iqtisadi siyasətlərin və tədqiqatların həyata keçirilməsini asanlaşdırmaq üçün mühümdür == Malların Tarif Mövqeyi == Beynəlxalq Haromnizə Edilmiş sistemdə malların kodları 1–6, Kombinə Edilmiş sistemdə 1–8, Milli sistemdə isə 1–10 arası rəqəm kodlaşdırılmasında müəyyən olunur. Əlavə məlumat üçün Türkiyə Respubliksının GTİP sistemində bu kodlar 1–12 rəqəmləri ilə müəyyən olunur.

Mallar və xidmətlər (ing. goods and services) — istehsalın, iqtisadi fəaliyyətin nəticəsini xarakterizə edən termin. Müəyyən bir müddət ərzində ayrı bir müəssisənin (təşkilatın), sənayenin, kənd təsərrüfatının və ya ölkənin və ya bütün dünyanın bütün xalq təsərrüfatının istehsalı nəticəsində yaranan məhsullar məcmusudur. == Məhsulun planlaşdırılması və uçotu == Məhsulların bütün dəsti ümumiyyətlə istehsal vasitələri (əmək vasitələri və əmək obyektləri) və istehlak malları (qida və qeyri-ərzaq məhsulları) bölünür . Planlaşdırma və mühasibat məqsədləri üçün məhsullar fiziki (fiziki vahidlər) və dəyər (pul vahidləri ilə) ölçülə bilər. Ənənəvi şəklində istehsal həcminin ölçüləri bunlardır: fiziki vahidlər (ton, kiloqram , metr (elektrik, fiber optik kabel), kvadrat metr (üzlüklü plitələr, parket) və digərləri); şərti təbii vahidlər (minlərlə (aşağıya baxın) şərti bankalar, şərti şifer təbəqələr, şərti parçalar, rulonlarda, rulonlarda və digərləri). sayma çəkisi — çox sayda kiçik homojen tarazlıq məhsulunun (yarı bitmiş məhsullar, (mini) aqreqatlar, qoz-fındıqlar, yuyucular, boltlar, toplar, düymələr və s.) sürətli sayılması üçün; hesablanmış çəkidə əhəmiyyətli (bilinməyən) məhsul sayı müəyyən nisbətdə eyni ölçülü (məlum olmayan) kiçik (məlum) sayı ilə tarazlaşdırılır (ölçüsüz - 10: 1, 100: 1, 1000: 1); Hesablanmış ağırlıq fabriklərdə, anbarlarda, qida fabriklərində və bənzərlərində istifadə olunur. İstehsalın dəyər ifadəsində həcmi müxtəlif göstəricilərlə müəyyən edilir. hazır məhsullar — hazırkı standartlara və ya təsdiq olunmuş spesifikasiyalara cavab verən, tamamən işlənmiş (pərçimlənmiş) bir məhsul olan müştəri və ya təşkilatın anbarı tərəfindən qəbul edilmiş öz istehsalımızın məhsulları və yarımfabrikatları. kommersiya məhsulları - satış üçün nəzərdə tutulmuş məhsulların qiymətləndirilməsi (hazır məhsullar, yarımfabrikatlar, istehsal xarakterli işlər və xidmətlər); ümumi məhsul (ümumi məhsul və məhsulların payı (ümumi məhsulun ümumi həcmində)) müəssisə tərəfindən istehsal olunan bütün növ məhsulların maya dəyəri və satışa təqdim olunan məhsulları təşkil edən elementlərə əlavə olaraq müvafiq dövr üçün bitməmiş istehsalın dəyişməsi, xammal dəyəri və müştəri materialları və bəzi digər elementlər; xalis istehsal — müəssisənin müəyyən bir dövr üçün iqtisadi fəaliyyəti nəticəsində yeni yaradılan dəyər.

Avstriyadakı cinsi zorakılıq qalmaqalı müxtəlif Qərb yurisdiksiyalarında katolik kilsələrinin cinsi təcavüz qalmaqalları silsiləsində cinayət işinin əsas hissələrindən biridir. Ona görə qərb ölkələrində baş vermiş həmin qalmaqallardan onu xüsusilə qeyd etmək lazımdır. == Kardinal Qroer == Kardinal alm. Hans Hermann Groër‎ cinsi sui-istifadə ittihamı ilə II İohann Paul tərəfindən Vyana arxiyepiskopu vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Papa Qroerin 75 illik yubileyi münasibətilə yazdığı istefa məktubunu rəsmi olaraq qəbul etdi. Ölümünə qədər iddiaları ictimaiyyət qarşısında şərh etməkdən qəti şəkildə imtina edən Qroer cinsi istismar qalmaqallarında iştirak edən ən yüksək səviyyəli katolik ruhanilərindən biri idi. Qroer bir neçə ay Drezdendə qaldı və daha sonra təqaüdə çıxdı. O, 83 yaşında Sankt Pöltendə vəfat etdi və Avstriyanın Marienfeld şəhərindəki Sistersiya qəbiristanlığında dəfn edildi. == Sankt Pölten seminariyası == Yepiskop Kurt Krenn 2004-cü ildə seminariyada bir tələbə tərəfindən yükləndiyi iddia edilən uşaq pornoqrafiyası ilə bağlı qalmaqaldan sonra tutduğu vəzifədən istefa verməli oldu. Seminariyada birinin kompüterində 40.000-ə qədər fotoşəkil və açıqlanmayan sayda filmlər, o cümlədən uşaq pornoqrafiyası tapıldı, lakin Krenn bu görüntüləri "uşaq oyunu" adlandıraraq çoxlarını qəzəbləndirdi.

Azərbaycan və ya rəsmi adı ilə Azərbaycan Respublikası — Şərqi Avropa və Qərbi Asiyanın sərhəddində yerləşən transkontinental ölkə. Azərbaycan Xəzər dənizi hövzəsinin qərbində, Cənubi Qafqazda yerləşir. Şimaldan Rusiya (Dağıstan), şimal-qərbdən Gürcüstan, qərbdən Ermənistan, cənub-qərbdən Türkiyə və cənubdan İran ilə həmsərhəddir. Azərbaycanın eksklavı olan Naxçıvan Muxtar Respublikası Ermənistanla şimal-şərqdə, İranla qərbdə və Türkiyə ilə şimal-qərbdən həmsərhəddir. Azərbaycan ərazisinin bir hissəsi (Dağlıq Qarabağ bölgəsi və ona bitişik 7 inzibati rayon) 1988–1994-cü illərdə Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş və burda heç bir ölkə tərəfindən tanınmayan qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası yaradılmışdır. Uzunsürən sülh danışıqları nəticəsiz qalmış və 2020-ci il 27 sentyabrda Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən əks-hücum əməliyyatı ilə torpaqların bir hissəsi azad edilmiş və 10 noyabr Bakı vaxtı ilə 01:00-da imzalanan üçtərəfli bəyanat ilə başa çatmışdır. 19 sentyabr 2023-cü ildə Qarabağ tam olaraq Azərbaycanın nəzarətinə keçmişdir. Dövlət sərhədləri cənubdan İranla 765 km, Türkiyə ilə 15, şimaldan Rusiya ilə 391 km, şimal-qərbdən Gürcüstan ilə 471 km, qərbdən Ermənistan ilə 1007 km həmsərhəddir. Onun 825 km-i su sərhəddidir. Sahil xəttinin uzunluğu 713 km-dir.

Azərbaycani — Azərbaycanda işlədilən təxəllüs.

Azərbaycan medallarının siyahısı — Azərbaycan Respublikasında mövcud olan medalların siyahısı. Ölkənin müdafiəsində, dövlət quruculuğunda, iqtisadiyyatda, elmdə, mədəniyyətdə, incəsənətdə, təhsildə, sağlamlığın, vətəndaşların həyat və hüquqlarının müdafiəsində, xeyriyyəçilik fəaliyyətində və dövlət qarşısındakı digər görkəmli xidmətlərində fərqlənən vətəndaşların mükafatlandırılması formasıdır. Hal-hazırda Azərbaycanda 99 medal mövcuddur. "Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə" medalı, "Qüsursuz xidmətə görə" medalı, "Daxili işlər orqanlarında qüsursuz xidmətə görə" medalı, "Vergi orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" medalı, "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" medalı, "Fövqəladə hallar orqanlarında qüsursuz xidmətə görə" medalı və "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" medalı üç dərəcədən ibarətdir. == Məlumat == 1992-ci il 10 noyabrda Azərbaycanın II Prezidenti Əbülfəz Elçibəy, Azərbaycanın orden və medallarının təsis edilməsi haqqında 370 nömrəli Sərəncam imzaladı. Sərəncama əsasən 4 medal təsis edildi — "Vətən uğrunda", "İgidliyə görə", "Tərəqqi" və "Hərbi xidmətlərə görə" medalları. 2020-ci il noyabrın 20-də Azərbaycan Milli Məclisinə "Vətən müharibəsində qələbə münasibətilə Azərbaycanın orden və medallarının təsis edilməsi ilə əlaqədar "Azərbaycanın orden və medallarının təsis edilməsi haqqında" Azərbaycanın Qanununda əlavələrin edilməsi barədə Azərbaycanın Qanununun dəyişdirilməsi" layihəsi təqdim edilmiş və birinci oxunuşda təsdiqlənmişdir. Qanun layihəsinə əsasən 15 medal təsis edildi.

Azərbaycan qalaları — Azərbaycan Respublikasının ərazisində yerləşən qalalar.

Azərbaycan çayları — Azərbaycan Respublikası ərazisindən axan çaylar. Azərbaycan çaylarını aşağıdakı 3 əsas qrupa bölmək olar: Azərbaycanın Kür hövzəsinə aid olan mərkəzi və qərb çayları; Azərbaycanın bilavasitə orta Xəzərə axan şimali-şərq çayları; Bilavasitə Xəzər dənizinin cənubuna axan cənubi-şərq çayları. == Ümumi məlumat == Azərbaycan ərazisində irili-xırdalı 8550-dən artıq axar sudan ibarət çay sistemi vardır ki, onların bütövlükdə ümumi uzunluğu 33665 km. təşkil edir. Bütün bu çayların su toplayıcı sahəsi 85600 km² qəbul edilir. Çayların 7550-sinin uzunluğu 5 km-dən az olan çaylardır. Qalan 800 çaydan yalnız 65-nin uzunluğu 50 km-ə qədər, 735-nin uzunluğu isə 6 km ilə 50 km arasında dəyişir. Azərbaycan ərazisindən axan ən iri çaylar Kür və Araz çaylar == Dağ çayları == Dağ çayları öz mənbəyini dəniz səviyyəsindən 2000–3500 m. hündürlükdə olan dağlardan götürür, öz axarlarında çay pillələri və şəlalələr əmələ gətirir, dərin dərələrlə axır və düzənliklərə çıxdıqda güclü yarğanlar əmələ gətirərək çoxlu qollara ayrılırlar. Onlardan bəziləri tez-tez öz axarlarını dəyişir, digərləri isə yerin altı ilə sızaraq itir, yaxud kiçik bataqlıqlar əmələ gətirirlər.

Azərbaycanın dövlət təltifləri — Vətəndaşların vətəni müdafiə, dövlət quruculuğu, iqtisadiyyat, elm, mədəniyyət, incəsənət, təhsil, maarifləndirmə, vətəndaşların sağlamlığının, həyatının və hüquqlarının müdafiəsi, xeyriyyəçilik fəaliyyəti və dövlət qarşısındakı digər görkəmli xidmətlərinə görə mükafatlandırılmasının ali formasıdır. Azərbaycan Respublikasının dövlət təltiflərinə Azərbaycan Respublikasının dövlət təltifi kimi təsdiq edilmiş orden və medallar, Azərbaycan Respublikasının fəxri adları və bir sıra fərqli mükafatlar daxildir. == Məlumat == 1992-ci il 10 noyabrda Azərbaycanın II Prezidenti Əbülfəz Elçibəy, Azərbaycanın orden və medallarının təsis edilməsi haqqında 370 nömrəli Sərəncam imzaladı. Sərəncama əsasən 4 orden və 4 medal təsis edildi — "İstiqlal", "Şah İsmayıl", "Azərbaycan Bayrağı", "Şöhrət" ordenləri və "Vətən uğrunda", "İgidliyə görə", "Tərəqqi", "Hərbi xidmətlərə görə" medalları. 2020-ci il noyabrın 20-də Azərbaycan Milli Məclisinə "Vətən müharibəsində qələbə münasibətilə Azərbaycanın orden və medallarının təsis edilməsi ilə əlaqədar "Azərbaycanın orden və medallarının təsis edilməsi haqqında" Azərbaycanın Qanununda əlavələrin edilməsi barədə Azərbaycanın Qanununun dəyişdirilməsi" layihəsi təqdim edilmiş və birinci oxunuşda təsdiqlənmişdir. Qanun layihəsinə əsasən 2 orden 15 medal təsis edildi.

Azərbaycanın dövlət təltifləri — Vətəndaşların vətəni müdafiə, dövlət quruculuğu, iqtisadiyyat, elm, mədəniyyət, incəsənət, təhsil, maarifləndirmə, vətəndaşların sağlamlığının, həyatının və hüquqlarının müdafiəsi, xeyriyyəçilik fəaliyyəti və dövlət qarşısındakı digər görkəmli xidmətlərinə görə mükafatlandırılmasının ali formasıdır. Azərbaycan Respublikasının dövlət təltiflərinə Azərbaycan Respublikasının dövlət təltifi kimi təsdiq edilmiş orden və medallar, Azərbaycan Respublikasının fəxri adları və bir sıra fərqli mükafatlar daxildir. == Məlumat == 1992-ci il 10 noyabrda Azərbaycanın II Prezidenti Əbülfəz Elçibəy, Azərbaycanın orden və medallarının təsis edilməsi haqqında 370 nömrəli Sərəncam imzaladı. Sərəncama əsasən 4 orden və 4 medal təsis edildi — "İstiqlal", "Şah İsmayıl", "Azərbaycan Bayrağı", "Şöhrət" ordenləri və "Vətən uğrunda", "İgidliyə görə", "Tərəqqi", "Hərbi xidmətlərə görə" medalları. 2020-ci il noyabrın 20-də Azərbaycan Milli Məclisinə "Vətən müharibəsində qələbə münasibətilə Azərbaycanın orden və medallarının təsis edilməsi ilə əlaqədar "Azərbaycanın orden və medallarının təsis edilməsi haqqında" Azərbaycanın Qanununda əlavələrin edilməsi barədə Azərbaycanın Qanununun dəyişdirilməsi" layihəsi təqdim edilmiş və birinci oxunuşda təsdiqlənmişdir. Qanun layihəsinə əsasən 2 orden 15 medal təsis edildi.

Azərbaycanda insan haqları və ya Azərbaycanda insan hüquqları — 1995-ci il noyabrın 12-də qəbul edilmiş Konstitusiya Azərbaycanda əsas insan hüquq və azadlıqlarının həyata keçirilməsinə əsaslanan yeni dövlət quruculuğunun başlanğıcını qoymuşdur. Konstitusiya ölkədə insan hüquq və azadlıqlarının qorunmasının əsasını təşkil edir. Sənədin "Əsas insan və vətəndaş hüquqları və azadlıqları" adlı üçüncü fəsli insan hüquqlarının geniş dairəsini əhatə edən 48 maddəni özündə əks etdirir. == Tarixi == 1995-ci il noyabrın 12-də qəbul edilmiş Konstitusiya Azərbaycanda əsas insan hüquq və azadlıqlarının həyata keçirilməsinə əsaslanan yeni dövlət quruculuğunun başlanğıcını qoymuşdur. Konstitusiya ölkədə insan hüquq və azadlıqlarının qorunmasının əsasını təşkil edir. XX əsrdə insan hüquqları sahəsində əsasən 10 dekabr 1948-ci ildə BMT tərəfindən qəbul olunmuşdur. Bunula əlaqədar olaraq,1950-ci ildən başlayaraq 10 dekabr İnsan hüquqları günü kimi qeyd olunur. Sənədin "Əsas insan və vətəndaş hüquqları və azadlıqları" adlı üçüncü fəsli insan hüquqlarının geniş dairəsini əhatə edən 48 maddəni özündə əks etdirir. Azərbaycan Respublikası Prezidenti tərəfindən 1998-ci il 22 fevral tarixində "İnsan və vətəndaş hüquqları və azadlıqlarının təmin edilməsi sahəsində tədbirlər haqqında" fərman imzalanmış və onun 1998-ci il 18 iyun tarixli sərəncamı ilə insan hüquqlarının müdafiəsi sahəsində Dövlət Proqramı təsdiqlənmişdir. Qeyd olunan dövlət proqramı əsasında 2002-ci ildə Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili (Ombudsman) institutu təsis edilmişdir.

== Kişilər == === Əsas milli komanda === 08.02.2000 Ta Qali BT Albaniya – Azərbaycan 1:0 27.03.2002 Tirana YO Albaniya – Azərbaycan 1:0 17.08.2005 Tirana YO Albaniya – Azərbaycan 2:1 19.11.2008 Bakı YO Azərbaycan – Albaniya 1:1 11.11.2011 Tirana YO Albaniya – Azərbaycan 0:1 07.06.2024 Qrats, Avstriya YO Albaniya – Azərbaycan -:- === U-21 === 17.10.2007 Bakı, Azərbaycan AÇSO Azərbaycan – Albaniya 1:1 10.09.2008 Vlyora, Albaniya AÇSO Albaniya – Azərbaycan 0:0 05.09.2009 Dürres, Albaniya AÇSO Albaniya – Azərbaycan 1:0 04.09.2010 Bakı, Azərbaycan AÇSO Azərbaycan – Albaniya 3:2 26.01.2016 Antalya, Türkiyə BT Azərbaycan – Albaniya 4:0 21.01.2018 Antalya, Türkiyə YO Azərbaycan – Albaniya 0:1 26.01.2018 Antalya, Türkiyə YO Azərbaycan – Albaniya 1:0 23.03.2023 Antalya, Türkiyə YO Azərbaycan – Albaniya 2:1 === U-19 === 31.10.2003 Xorvatiya AÇSO Albaniya – Azərbaycan 1:1 08.08.2014 Avstriya YO Albaniya – Azərbaycan 1:2 18.09.2014 BƏƏ YO Albaniya – Azərbaycan 3:1 09.09.2023 Elbasan, Albaniya YO Albaniya – Azərbaycan 2:0 11.09.2023 Tirana, Albaniya YO Albaniya – Azərbaycan -:- === U-17 === 20.11.2017 Türkiyə BT Azərbaycan (U-16) – Albaniya (U-16) 1:0 29.10.2018 Elbasan, Albaniya AÇSO Albaniya – Azərbaycan 1:0 04.05.2023 Tirana Albaniya BT Albaniya - Azərbaycan 1:0 === Klublar === 02.07.2011 Avstriya YG Neftçi – Skenderbeu 1:1 17.07.2013 Bakı UEFA ÇL seç. mər. Neftçi – Skenderbeu 0:0 23.07.2013 Korça UEFA ÇL seç. mər. Skenderbeu — Neftçi 1:0 12.01.2014 Marbelya, İspaniya YO Bakı – Laçi 4:0 15.01.2014 Antalya YO Neftçi Bakı – Partizani 2:0 22.01.2014 Antalya YO Qarabağ – Flamurtari 1:2 23.07.2014 Avstriya YO Simurq – Teuta 0:0 24.06.2015 Avstriya YO Neftçi – Kukesi 0:2 02.07.2015 Laç UEFA AL Laçi — İnter Bakı 1:1 09.07.2015 Bakı UEFA AL İnter Bakı – Laçi 0:0 01.07.2016 Avstriya YO Qarabağ – Skenderbeu 0:1 13.01.2017 Antalya, Türkiyə YO Sumqayıt – Skenderbeu 1:3 13.01.2017 Antalya, Türkiyə YO Qəbələ – Partizani 1:2 15.01.2017 Antalya, Türkiyə YO Neftçi – Kukesi 2:4 15.01.2017 Antalya, Türkiyə YO Qarabağ – Skenderbeu 1:0 16.01.2017 Antalya, Türkiyə YO Qəbələ-2 – Partizani 2:6 23.06.2018 Sloveniya YO Qəbələ – Kukesi 1:1 25.07.2018 Kukes, Albaniya UEFA ÇL Kukesi – Qarabağ 0:0 01.08.2018 Bakı, Azərbaycan UEFA ÇL Qarabağ – Kukesi 3:0 10.07.2019 Tirana, Albaniya UEFA ÇL Partizani – Qarabağ 0:0 17.07.2019 Bakı, Azərbaycan UEFA ÇL Qarabağ – Partizani 2:0 27.08.2020 Bakı, Azərbaycan UEFA AL Keşlə – Laçi 0:0 (pen.

== Kişilər == === Əsas milli komanda === Azərbaycan və Almaniya milli komandaları indiyə dək rəsmi oyunlarda 5 dəfə qarşılaşıb. Görüşlərin 5-i də almanların qələbəsi ilə başa çatıb. Almanlar bu görüşlərdə millimizin qapısına 19 qol vurub, cavabında isə milimiz rəqibi 3 dəfə məyus edib. İlk oyun dünya çenpionatının seçmə mərhələsi çərçivəsində 2009-cu ildə Bakıda baş tutub. Görüş Alman millisinin 2-0 hesablı qələbəsi ilə başa çatıb. Cavab oyununda isə almanlar millimizə 4 cavabsız qol vurub. 2009-cu ildə Hannover şəhərində keçirilən oyun 4-0 hesabı ilə yekunlaşıb. Növbəti oyunlar isə "AVRO 2012"-nin seçmə mərhələsi çərçivəsində baş tutub. Köln şəhərində keçirilən ilk oyunda Almaniya milli komandası 6-1 hesabı ilə qələbə qazanıb. Bakıda keçirilən oyunda isə almanlar 3-1 hesablı qələbəyə seviniblər.

== Kişilər ==

== Kişilər == === Əsas milli komanda === 08.09.2004 Vyana DÇSO Avstriya – Azərbaycan 2:0 07.08.2005 Bakı DÇSO Azərbaycan – Avstriya 0:0 08.10.2010 Vyana AÇSO Avstriya – Azərbaycan 3:0 07.11.2011 Bakı AÇSO Azərbaycan – Avstriya 1:4 24.03.2022 Lins AÇSO Avstriya – Azərbaycan 4:1 16.10.2022 Bakı AÇSO Azərbaycan – Avstriya 0:1 === U-21 === 07.09.2004 Avstriya AÇSO Avstriya - Azərbaycan 3:0 06.09.2005 Azərbaycan AÇSO Azərbaycan – Avstriya 0:0 10.10.2009 Bakı, Azərbaycan AÇSO Azərbaycan – Avstriya 1:2 18.11.2009 Viner-Noydorf, Avstriya AÇSO Avstriya - Azərbaycan 4:0 04.09.2015 Bakı, Azərbaycan AÇSO Azərbaycan – Avstriya 0:2 09.10.2015 Avstriya AÇSO Avstriya - Azərbaycan 7:0 07.09.2021 Rid-İnkrays, Avstriya AÇSO Avstriya - Azərbaycan 6:0 12.11.2021 Bakı, Azərbaycan AÇSO Azərbaycan – Avstriya 0:3 === U-19 === 06.10.2016 Vilnüs, Litva AÇSO Avstriya – Azərbaycan 4:1 === U-17 === 27.10.2016 Rumıniya AÇSO Avstriya - Azərbaycan 3:1 === U-16 === 24.10.1998 Zalfelden, Avstriya AÇSO Avstriya - Azərbaycan 1:1 === Klublar === 08.08.1995 Gəncə, Azərbaycan UEFA Kub. Kəpəz – Austriya 0:4 22.08.1995 Vyana, Avstriya UEFA Kub. Austriya – Kəpəz 5:1 20.07.2004 Bregenz, Avstriya UEFA İK Bregenz – Xəzər Universiteti 0:3 27.07.2004 Bakı, Azərbaycan UEFA İK Xəzər Universiteti – Bregenz 2:1 19.07.2007 Rid, Avstriya UEFA Kub. Rid – Neftçi 3:1 02.08.2007 Bakı, Azərbaycan UEFA Kub. Neftçi - Rid 2:1 29.01.2011 Bələk, Türkiyə YO Neftçi - Şturm Qraz 2:0 18.06.2013 Tirol, Avstriya YO İnsbruk – İnter Bakı 0:8 20.06.2014 Lutzmansburq, Avstriya YO Şturm Qraz - İnter Bakı 2:3 30.07.2014 Bakı, Azərbaycan UEFA ÇL seç. mər. Qarabağ – Red Bull Zaltsburq 2:1 06.08.2014 Zaltsburq, Avstriya UEFA ÇL seç. mər.

== Kişilər == === A milli === === Klublar === == Qadınlar == === A milli === === Klublar === Çempionlar Liqası və CEV kuboku çərçivəsində "Azərreyl" bu ölkənin SVS Post komandası ilə 4 dəfə qarşılaşıb və hamısında qələbə qazanıb.

Tatlar — irandilli etnoslardan biri. Abşeron yarımadasında, Quba, Göyçay və Şamaxı rayonlarında məskunlaşmışlar. Yayılma ərazilərinə, etnik əlamətlərinə, dialekt xüsusiyyətlərinə görə Azərbaycan tatları müəyyən fərqli cəhətlərə malik olsalar da, əslində onlar vahid bir azsaylı etnos sayılırlar. Bəzi tədqiqatçıların fikrincə, Xəzər dənizinin qərb sahili boyunca Abşerondan Dərbəndədək məskunlaşmış tatlar buraya köçürülmüş qədim İrandilli xalqlardan biridir və onlar Şirvan ərazisinin ən qədim etnik təbəqələrindəndir. == Tarixi == Tarixi məlumata görə bu qədim xalq təqribən 1500 il bundan qabaq Sasani işğalları zamanı Azərbaycan ərazisinə köçürülmüşdür. Qədim ari tayfalarından olduğu güman olunan tatlar ərəb işğalından sonra islam dinini qəbul etmişlər. == Dil == Tat dilində danışırlar. == Din == Tatların əksəriyyəti İslam dininə etiqad edir. Yəhudi, Zərdüşt və Xristian tatlar da vardır. === Rəsmi statistika === == Tanınmış şəxsiyyətlər == == İstinadlar == == Mənbə == Qəmərşah Cavadov.

Azərbaycan xanlarının siyahısı — Azərbaycan xanlıqlarını XVIII əsrin 40-cı illərindən 1929-cu ilə qədər idarə etmiş xanlar.

Azərbaycan Respublikasının avtomobil yolları — Azərbaycan Respublikasında mövcud olan bütün yol şəbəkəsini əhatə edir. 2009-cu ildə avtomobil yollarının ümumi uzunluğu 18,946 kmdir. Onlardan respublika əhəmiyyətli 4,631 km, bərk örtüklü isə 18,774 km təşkil edib. Avtomobil yolları nəqliyyatın bir növü olaraq, Azərbaycan Respublikasının Nəqliyyat Nazirliyi tərəfindən tənzimlənilir. Avtomobil nəqliyyatını idarə etmək üçün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2003-cü il 10 iyun tarixli Fərmanı ilə "Azəravtonəqliyyat" Dövlət Konserni və "Azəravtoyol" Dövlət Şirkəti ləğv edilmiş və Azərbaycan Respublikası Nəqliyyat Nazirliyinin 2003-cü il 24 iyun tarixli 04 nömrəli əmri ilə Nazirliyin tərkibində müvafiq olaraq "Avtonəqliyyatservis" və "Yolnəqliyyatservis" Departamentləri yaradılmışdır. == Tarix == === XX əsrdən əvvəl === Qədim vaxtlardan Avropa, Yaxın Şərq və Asiya bazarlarını birləşdirən yolların kəşisməsində olan Azərbaycan "Şərqin Qapıları" kimi sayılırdı. Hətta 10 min il bundan qabaq Qobustan qayalarında naxış vurulmuş qayıq şəkilləri göstərirlər ki, qədim şumerlər(yaxud da Xəzər dənizinin sahilləri Qobustan qayalıqlarına dirənmiş vəziyyətdə olub) dənizə qədər yol çəkdilər və qayıqlardan istifadə edirdilər. Alban dövləti zamanında Azərbaycanda böyük və kiçik şəhərlər əmələ gələrkən, onları birləşdirən yollara ehtiyac artırdı. 6–8-ci əsrlərdə Azərbaycanda ticarət yolları olan digər şəhərlər var idi: Bərdə, Dərbənd, Qəbələ, Çola, Beyləqan, böyük ticarət mərkəzləri olan Şəki, Şəmkir, Naxçıvan, Kaburqala (Ağdam), və Torpaqqala (Qax). Uzaq Asiyadan, Çindən, Hindistandan gələn və Qara və Aralıq dənizlərinə çıxan "Böyük İpək Yolu" Azərbaycan şəhərlərinə də toxunurdu.

Azərbaycan atları — dağlıq ərazidə yaşamağa uyğunlaşmış at növü Azərbaycan atları minik atları olub, qədim zamanlardan Azərbaycanın müxtəlif – Qarabağda, Qubada, Bakıda, Qazaxda və digər bölgələrində yetişdirilirdilər. Azərbaycan xalqının milli qəhrəmanı Koroğlunun Qıratı azadlıq və haqq-ədalət uğrunda vuruşan bir millətin yüksək bədiiliklə səciyyələndirilən rəmzidir. Yəqin ki, "At igidin dostudur" xalq məsəli də döyüş meydanlarında yaranmışdır. Bədii ədəbiyyatda, folklorumuzda Azərbaycan atlarının təsvirinə tez-tez rast gəlirik. Böyük Nizaminin "Xosrov və Şirin" poemasında Şirinin çox sevdiyi "Gülgün", Qaçaq Nəbinin, onun silahdaşı Həcər xanımın xilaskarı "Bozat" dillər əzbəri olmuşdur. İnsanın ən sədaqətli dostu olan atlara dünyanın hər yerində heykəllər qoyulur. Bu da atlara olan insan məhəbbətidir. Bakıda H.Əliyev adına İdman Oyunları Sarayının qarşısındakı xiyabanda ucaldılan at heykəli – monumental kompleks də dəqqəti cəlb edir. (Heykəltəraş Georgi Caparidze, memar Elbəy Qasımzadə). Heykəl-kompleks, həm atda olan tükənməz gücü nümayiş etdirir; həm də yerin təkindən çıxan atəş Azərbaycan və gürcü xalqlarının əbədi qardaşlığının simvolu kimi təsvir olunmuşdur.

Azərbaycan Respublikasının avtomobil yolları — Azərbaycan Respublikasında mövcud olan bütün yol şəbəkəsini əhatə edir. 2009-cu ildə avtomobil yollarının ümumi uzunluğu 18,946 kmdir. Onlardan respublika əhəmiyyətli 4,631 km, bərk örtüklü isə 18,774 km təşkil edib. Avtomobil yolları nəqliyyatın bir növü olaraq, Azərbaycan Respublikasının Nəqliyyat Nazirliyi tərəfindən tənzimlənilir. Avtomobil nəqliyyatını idarə etmək üçün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2003-cü il 10 iyun tarixli Fərmanı ilə "Azəravtonəqliyyat" Dövlət Konserni və "Azəravtoyol" Dövlət Şirkəti ləğv edilmiş və Azərbaycan Respublikası Nəqliyyat Nazirliyinin 2003-cü il 24 iyun tarixli 04 nömrəli əmri ilə Nazirliyin tərkibində müvafiq olaraq "Avtonəqliyyatservis" və "Yolnəqliyyatservis" Departamentləri yaradılmışdır. == Tarix == === XX əsrdən əvvəl === Qədim vaxtlardan Avropa, Yaxın Şərq və Asiya bazarlarını birləşdirən yolların kəşisməsində olan Azərbaycan "Şərqin Qapıları" kimi sayılırdı. Hətta 10 min il bundan qabaq Qobustan qayalarında naxış vurulmuş qayıq şəkilləri göstərirlər ki, qədim şumerlər(yaxud da Xəzər dənizinin sahilləri Qobustan qayalıqlarına dirənmiş vəziyyətdə olub) dənizə qədər yol çəkdilər və qayıqlardan istifadə edirdilər. Alban dövləti zamanında Azərbaycanda böyük və kiçik şəhərlər əmələ gələrkən, onları birləşdirən yollara ehtiyac artırdı. 6–8-ci əsrlərdə Azərbaycanda ticarət yolları olan digər şəhərlər var idi: Bərdə, Dərbənd, Qəbələ, Çola, Beyləqan, böyük ticarət mərkəzləri olan Şəki, Şəmkir, Naxçıvan, Kaburqala (Ağdam), və Torpaqqala (Qax). Uzaq Asiyadan, Çindən, Hindistandan gələn və Qara və Aralıq dənizlərinə çıxan "Böyük İpək Yolu" Azərbaycan şəhərlərinə də toxunurdu.

"Azərbaycan Dəmir Yolları" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti — Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2009-cu il 20 iyul tarixli 383 nömrəli Sərəncamına əsasən Azərbaycan Dövlət Dəmir Yolunun yenidən təşkili yolu ilə yaradılıb. "Azərbaycan Dəmir Yolları" QSC Azərbaycanın dəmir yolu nəqliyyatı üzrə əsas daşıma operatorudur və bu sahədə digər xidmətlərə olan tələbatı təmin edən, dəmir yollarının, habelə ümumi istifadədə olan dəmir yolu nəqliyyatının infrastrukturunun inkişaf etdirilməsi və təkmilləşdirilməsi, dəmir yollarında hərəkətin idarə edilməsi fəaliyyətini həyata keçirən iri dövlət şirkətidir. Ümumilikdə isə Azərbaycanın dəmir yolları böyük və zəngin tarixə malikdir. İlk xəttin istifadəyə verildiyi 1880-ci ildən bu günə qədər dəmir yolları ölkənin iqtisadiyyatında, mədəniyyətində, əhalinin gündəlik həyatında önəmli rol oynamaqda davam edir. "Azərbaycan Dəmir Yolları" QSC-nin inzibati binası Bakı şəhəri, Dilarə Əliyeva küçəsi 230 ünvanında yerləşir. == Azərbaycanda dəmiryolu tarixi == === 1878–1917 === Azərbaycanda ilk dəmir yollarının çəkilişinə XIX əsrin 70-ci illərindən başlanmışdır. 1878-ci ildə Bakı şəhərini neft mədənləri və neft korpusu iə birləşdirən 25,2 verst uzunluğundakı dəmir yolu xəttinin inşasına icazə verildi. "Neft sahəsi" adını alan bu xətlərin tikinitisi 1879-cu ilin sonunda başa çatdırıldı. Və rəsmən 1880-ci ilin 20 yanvarında istismara verildi. 1879-cu ilin 22 dekabrında Cənubi Qafqaz dəmir yolu hissəsinin Bakı-Tiflis dəmiryol magistralının çəkilişinə icazə verildi.

Azərbaycan Beynəlxalq Hava Yolları və ya qısaca AZAL — Azərbaycanın ən iri aviaşirkəti, milli aviadaşıyıcı. Beynəlxalq Hava Nəqliyyatı Assosiasiyasının (İATA) üzvüdür. AZAL-ın qərargahı Bakı şəhərində yerləşir. 7 aprel 1992-ci il tarixdə təsis edilmişdir və ölkənin müstəqillik əldə edildikdən sonra yaradılmış ilk milli aviaşirkətidir. Aviaşirkətin baza hava limanı, Heydər Əliyev Beynəlxalq Aeroportu, Bakı şəhərindən 20 km şimal-şərqdə yerləşir. Şirkət Avropa, MDB, Şimali Amerika, Yaxın Şərq və Asiya ölkələrinə sərnişin daşımalarını həyata keçirir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 30 mart 2021-ci il tarixli sərəncamına əsasən Azərbaycan İnvestisiya Holdinqinin tabeliyinə verilmişdir. == Tarix == 1992-ci ilin aprel ayında müstəqillik əldə etdikdən sonra Azərbaycan Respublikası hökumətinin qərarı ilə aviasiya üzrə dövlət orqanı – "Azərbaycan Hava Yolları" Dövlət Konserni yaradılmışdır. 1996-cı ildə "Azərbaycan Hava Yolları" dövlət konserninin tərkibində "Azəraeronaviqasiya" hava hərəkətinin idarəedilməsi mərkəzi yaradılmışdır. 1997-ci ildə "Azərbaycan Hava Yolları"-nın tərkibində AZALOIL müəssisəsi yaradılmışdır.

Azərbaycan Respublikasının avtomobil yolları — Azərbaycan Respublikasında mövcud olan bütün yol şəbəkəsini əhatə edir. 2009-cu ildə avtomobil yollarının ümumi uzunluğu 18,946 kmdir. Onlardan respublika əhəmiyyətli 4,631 km, bərk örtüklü isə 18,774 km təşkil edib. Avtomobil yolları nəqliyyatın bir növü olaraq, Azərbaycan Respublikasının Nəqliyyat Nazirliyi tərəfindən tənzimlənilir. Avtomobil nəqliyyatını idarə etmək üçün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2003-cü il 10 iyun tarixli Fərmanı ilə "Azəravtonəqliyyat" Dövlət Konserni və "Azəravtoyol" Dövlət Şirkəti ləğv edilmiş və Azərbaycan Respublikası Nəqliyyat Nazirliyinin 2003-cü il 24 iyun tarixli 04 nömrəli əmri ilə Nazirliyin tərkibində müvafiq olaraq "Avtonəqliyyatservis" və "Yolnəqliyyatservis" Departamentləri yaradılmışdır. == Tarix == === XX əsrdən əvvəl === Qədim vaxtlardan Avropa, Yaxın Şərq və Asiya bazarlarını birləşdirən yolların kəşisməsində olan Azərbaycan "Şərqin Qapıları" kimi sayılırdı. Hətta 10 min il bundan qabaq Qobustan qayalarında naxış vurulmuş qayıq şəkilləri göstərirlər ki, qədim şumerlər(yaxud da Xəzər dənizinin sahilləri Qobustan qayalıqlarına dirənmiş vəziyyətdə olub) dənizə qədər yol çəkdilər və qayıqlardan istifadə edirdilər. Alban dövləti zamanında Azərbaycanda böyük və kiçik şəhərlər əmələ gələrkən, onları birləşdirən yollara ehtiyac artırdı. 6–8-ci əsrlərdə Azərbaycanda ticarət yolları olan digər şəhərlər var idi: Bərdə, Dərbənd, Qəbələ, Çola, Beyləqan, böyük ticarət mərkəzləri olan Şəki, Şəmkir, Naxçıvan, Kaburqala (Ağdam), və Torpaqqala (Qax). Uzaq Asiyadan, Çindən, Hindistandan gələn və Qara və Aralıq dənizlərinə çıxan "Böyük İpək Yolu" Azərbaycan şəhərlərinə də toxunurdu.

Azərbaycan Respublikasının avtomobil yolları — Azərbaycan Respublikasında mövcud olan bütün yol şəbəkəsini əhatə edir. 2009-cu ildə avtomobil yollarının ümumi uzunluğu 18,946 kmdir. Onlardan respublika əhəmiyyətli 4,631 km, bərk örtüklü isə 18,774 km təşkil edib. Avtomobil yolları nəqliyyatın bir növü olaraq, Azərbaycan Respublikasının Nəqliyyat Nazirliyi tərəfindən tənzimlənilir. Avtomobil nəqliyyatını idarə etmək üçün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2003-cü il 10 iyun tarixli Fərmanı ilə "Azəravtonəqliyyat" Dövlət Konserni və "Azəravtoyol" Dövlət Şirkəti ləğv edilmiş və Azərbaycan Respublikası Nəqliyyat Nazirliyinin 2003-cü il 24 iyun tarixli 04 nömrəli əmri ilə Nazirliyin tərkibində müvafiq olaraq "Avtonəqliyyatservis" və "Yolnəqliyyatservis" Departamentləri yaradılmışdır. == Tarix == === XX əsrdən əvvəl === Qədim vaxtlardan Avropa, Yaxın Şərq və Asiya bazarlarını birləşdirən yolların kəşisməsində olan Azərbaycan "Şərqin Qapıları" kimi sayılırdı. Hətta 10 min il bundan qabaq Qobustan qayalarında naxış vurulmuş qayıq şəkilləri göstərirlər ki, qədim şumerlər(yaxud da Xəzər dənizinin sahilləri Qobustan qayalıqlarına dirənmiş vəziyyətdə olub) dənizə qədər yol çəkdilər və qayıqlardan istifadə edirdilər. Alban dövləti zamanında Azərbaycanda böyük və kiçik şəhərlər əmələ gələrkən, onları birləşdirən yollara ehtiyac artırdı. 6–8-ci əsrlərdə Azərbaycanda ticarət yolları olan digər şəhərlər var idi: Bərdə, Dərbənd, Qəbələ, Çola, Beyləqan, böyük ticarət mərkəzləri olan Şəki, Şəmkir, Naxçıvan, Kaburqala (Ağdam), və Torpaqqala (Qax). Uzaq Asiyadan, Çindən, Hindistandan gələn və Qara və Aralıq dənizlərinə çıxan "Böyük İpək Yolu" Azərbaycan şəhərlərinə də toxunurdu.

Azərbaycanın fəxri adları — Azərbaycan Respublikasının dövlət təltifi. Fəxri ad bir fəxri nişan ilə birlikdə təltif olunur. == Azərbaycan SSR-də == Sovet Azərbaycanında ümumittifaq miqyasında fəxri adlarla yanaşı, müxtəlif fəaliyyət sahələrində fəxri adlar verilmişdir. Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 26 avqust 1983-cü il tarixli Fərmanı ilə isə 45 fəxri ad müəyyən edilmişdir. Əməkdar incəsənət xadimi (25 mart 1928 – 5 fevral 1991) Əməkdar elm xadimi (25 mart 1928 – 5 fevral 1991) Əməkdar elm və texnika xadimi (25 mart 1928 – 5 fevral 1991) Xalq artisti (28 iyul 1928 – 5 fevral 1991) Əməkdar artist (28 iyul 1928 – 5 fevral 1991) Əməkdar həkim (28 fevral 1940 – 5 fevral 1991) Əməkdar məktəb müəllimi (28 fevral 1940 – 18 may 1959) Pambıq ustası (23 may 1940 – 26 avqust 1983) Neft ustası (19 avqust 1940 – 26 avqust 1983) Xalq rəssamı (2 avqust 1944 – 5 fevral 1991) Əməkdar baytar həkimi (11 iyul 1949 – 5 fevral 1991) Əməkdar zootexnik (11 iyul 1949 – 26 avqust 1983) Əməkdar aqronom (10 dekabr 1951 – 5 fevral 1991) Əməkdar kitabxanaçı (23 dekabr 1955 – 26 avqust 1983) Xalq şairi (23 yanvar 1956 – 5 fevral 1991) Əməkdar peşə-texnika təhsili ustası (19 sentyabr 1956 – 26 avqust 1983) Əməkdar texniki təhsil müəllimi (19 sentyabr 1956 – 18 may 1959) Əməkdar kənd təsərrüfatı mexanizatoru (6 iyun 1957 – 5 fevral 1991) Əməkdar kollektiv (13 iyun 1958 – 5 fevral 1991) Əməkdar müəllim (18 may 1959 – 5 fevral 1991) Əməkdar metallurq (18 may 1959 – 26 avqust 1983) Əməkdar mühəndis (18 may 1959 – 5 fevral 1991) Əməkdar irriqator (18 may 1959 – 26 avqust 1983) Əməkdar ixtiraçı (9 oktyabr 1959 – 5 fevral 1991) Əməkdar səmərələşdirici (9 oktyabr 1959 – 5 fevral 1991) Əməkdar inşaatçı (18 may 1959 – 5 fevral 1991) Tütün ustası (3 fevral 1960 – 26 avqust 1983) Çay ustası (3 fevral 1960 – 26 avqust 1983) Suvarma ustası (3 fevral 1960 – 26 avqust 1983) Tətbiqi incəsənət ustası (7 may 1960 – 5 fevral 1991) Xalq yazıçısı (26 mart 1960 – 5 fevral 1991) Maşınla pambıq yığımı (yığma) ustası (26 noyabr 1960 – 26 avqust 1983) Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi (26 mart 1962 – 26 avqust 1983) Əməkdar rəssam (15 aprel 1964 – 5 fevral 1991) Usta-üzümçü (Üzümçülük ustası) (14 may 1964 – 26 avqust 1983) Usta-qarğıdalıçı (Qarğıdalı ustası) (14 may 1964 – 26 avqust 1983) Usta-tərəvəzçi (Tərəvəzçilik ustası) (14 may 1964 – 26 avqust 1983) Əməkdar qoyunçu (14 may 1964 – 26 avqust 1983) Əməkdar bağban (14 may 1964 – 26 avqust 1983) Əməkdar heyvandar (14 may 1964 – 5 fevral 1991) Əməkdar iqtisadçı (9 iyun 1964 – 5 fevral 1991) Əməkdar rabitəçi (16 iyul 1965 – 5 fevral 1991) Əməkdar poliqrafçı (20 oktyabr 1966 – 26 avqust 1983) Əməkdar ticarət işçisi (28 iyun 1966 – 5 fevral 1991) Əməkdar hüquqşünas (hüquqçu) (28 yanvar 1966 – 5 fevral 1991) Əməkdar mədəniyyət işçisi (27 fevral 1967 – 5 fevral 1991) Əməkdar arxitektor (14 avqust 1974 – 5 fevral 1991) Əməkdar geoloq (20 iyul 1977 – 5 fevral 1991) Əməkdar kommunal və əhaliyə məişət xidməti işçisi (20 iyul 1977 – 26 avqust 1983) Əməkdar səhiyyə işçisi (16 mart 1978 – 5 fevral 1991) Əməkdar kənd təsərrüfatı mühəndisi (16 iyun 1978 – 5 fevral 1991) Əməkdar nəqliyyat işçisi (1 sentyabr 1978 – 5 fevral 1991) Əməkdar balıqçı (8 yanvar 1980 – 26 avqust 1983) Əməkdar ali məktəb işçisi (20 may 1980 – 5 fevral 1991) Gənclərin əməkdar hami tərbiyəçisi (12 avqust 1980 – 5 fevral 1991) Əməkdar təbliğatçı (21 oktyabr 1980 – 5 fevral 1991) Əməkdar balıqçılıq təsərrüfatı işçisi (26 avqust 1983 – 5 fevral 1991) Əməkdar energetiki (26 avqust 1983 – 5 fevral 1991) Əməkdar sənaye işçisi (26 avqust 1983 – 5 fevral 1991) Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman işçisi (26 avqust 1983 – 5 fevral 1991) Əməkdar texniki peşə təhsili işçisi (26 avqust 1983 – 5 fevral 1991) Əməkdar neft və qaz sənayesi işçisi (26 avqust 1983 – 5 fevral 1991) Əməkdar meliorator və irriqator (26 avqust 1983 – 5 fevral 1991) Əməkdar kənd təsərrüfatı işçisi (26 avqust 1983 – 5 fevral 1991) Əməkdar meşə təsərrüfatı işçisi (26 avqust 1983 – 5 fevral 1991) Əməkdar mənzil-kommunal təsərrüfatı və əhaliyə məişət xidməti işçisi (26 avqust 1983 – 5 fevral 1991) Əməkdar təbiəti mühafizə işçisi (26 avqust 1983 – 5 fevral 1991) Əməkdar maşınqayıran (26 avqust 1983 – 5 fevral 1991) Əməkdar jurnalist (26 avqust 1983 – 5 fevral 1991) Əməkdar konstruktor (16 sentyabr 1985) Əməkdar texnoloq (16 sentyabr 1985) Əməkdar əczaçı (provizor) (9 aprel 1987 – 5 fevral 1991) == Azərbaycan Respublikasında == === 1991–1993-cü illərdə === 5 fevral 1991-ci ildə Azərbaycan SSR-in Azərbaycan Respublikası adlandırılmasından, daha sonra isə Azərbaycanın müstəqillik əldə etdikdən sonra fəxri adlar barədə heç bir hüquqi sənəd qəbul olunmamışdı. Buna baxmayaraq, 1991–1993-cü illərdə sovet dövrünün bir sıra fəxri adlarının verilməsi davam etmişdi. 1993–1998-ci illərdə isə heç bir fəxri ad təqdim olunmamışdır. Əməkdar incəsənət xadimi (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar elm xadimi (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar elm və texnika xadimi (5 fevral 1991-ci ildən) Xalq artisti (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar artist (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar həkim (5 fevral 1991-ci ildən) Xalq rəssamı (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar baytar həkimi (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar aqronom (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar kənd təsərrüfatı mexanizatoru (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar kollektiv (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar müəllim (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar mühəndis (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar ixtiraçı (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar səmərələşdirici (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar inşaatçı (5 fevral 1991-ci ildən) Xalq yazıçısı (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar rəssam (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar heyvandar (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar iqtisadçı (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar rabitəçi (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar ticarət işçisi (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar hüquqşünas (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar mədəniyyət işçisi (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar arxitektor (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar geoloq (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar kənd təsərrüfatı mühəndisi (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar səhiyyə işçisi (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar nəqliyyat işçisi (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar ali məktəb işçisi (5 fevral 1991-ci ildən) Gənclərin əməkdar hami tərbiyəçisi (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar təbliğatçı (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar balıqçılıq təsərrüfatı işçisi (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar energetik (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar sənaye işçisi (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman işçisi (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar texniki peşə təhsili işçisi (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar neft və qaz sənayesi işçisi (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar meliorator və irriqator (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar kənd təsərrüfatı işçisi (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar meşə təsərrüfatı işçisi (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar mənzil-kommunal təsərrüfatı və əhaliyə məişət xidməti işçisi (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar təbiəti mühafizə işçisi (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar maşınqayıran (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar jurnalist (5 fevral 1991-ci ildən) Əməkdar provizor (5 fevral 1991-ci ildən) === Hazırkı dövrdə === 22 may 1998-ci ildə Azərbaycan Respublikasının fəxri adları yenidən təsis edilmiş, əsasnaməsi isə 14 may 1999-cu ildə təsdiq edilmişdir. Azərbaycan Respublikasının xalq yazıçısı (22 may 1998) Azərbaycan Respublikasının xalq şairi (22 may 1998) Azərbaycan Respublikasının xalq artisti (22 may 1998) Azərbaycan Respublikasının xalq rəssamı (22 may 1998) Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi (22 may 1998) Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi (22 may 1998) Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti (22 may 1998) Azərbaycan Respublikasının əməkdar rəssamı (22 may 1998) Azərbaycan Respublikasının əməkdar mədəniyyət işçisi (22 may 1998) Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi (22 may 1998) Azərbaycan Respublikasının əməkdar həkimi (22 may 1998) Azərbaycan Respublikasının əməkdar memarı (19 aprel 2000) Azərbaycan Respublikasının əməkdar dövlət qulluqçusu (22 noyabr 2005) Azərbaycan Respublikasının əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi (4 mart 2005) Azərbaycan Respublikasının əməkdar jurnalisti (14 iyul 2005) Azərbaycan Respublikasının əməkdar mühəndisi (21 iyul 2005) Azərbaycan Respublikasının əməkdar hüquqşünası (22 noyabr 2005) Azərbaycan Respublikasının əməkdar kənd təsərrüfatı işçisi (9 oktyabr 2008) Azərbaycan Respublikasının əməkdar pilotu (3 may 2010) Azərbaycan Respublikasının əməkdar tibb işçisi (6 iyul 2012) == Ədəbiyyat == Фәхри ад // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. IX ҹилд: Спутник—Фронтон.

== Kişilər == === Əsas milli komanda === 27.05.1996 Molodeçno YO Belarus – Azərbaycan 2:2 26.02.2001 Albena YO Belarus – Azərbaycan 0:1 23.03.2018 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 0:1 02.06.2021 Minsk YO Belarus – Azərbaycan 1:2 06.06.2022 Novi Sad ML Belarus – Azərbaycan 0:0 13.06.2022 Bakı ML Azərbaycan – Belarus 2:0 === U-21 === 09.09.2009 Bakı AÇSO Azərbaycan - Belarus 2:3 07.09.2010 Borisov AÇSO Belarus – Azərbaycan 1:0 29.03.2022 Bakı YO Azərbaycan - Belarus 1:3 === U-19 === 05.01.2009 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 1:0 05.01.2011 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 0:0 13.01.2013 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 1:1 pen. 5:4 11.01.2014 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 1:1 pen. 2:4 11.01.2015 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 1:1 pen. 5:6 08.06.2016 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 1:4 10.06.2016 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 2:1 08.06.2019 Minsk, Belarus YO Belarus – Azərbaycan 4:0 10.06.2019 Minsk, Belarus YO Belarus – Azərbaycan 0:1 02.06.2021 Minsk, Belarus YO Belarus – Azərbaycan 0:0 07.02.2022 Minsk, Belarus BT Belarus (U-18) – Azərbaycan (U-18) -:- 29.07.2022 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 1:0 31.07.2022 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 2:1 20.06.2023 Qəbələ YO Azərbaycan – Belarus 1:1 === U-17 === 23.08.2011 Palanqa BT Belarus – Azərbaycan 1:3 25.08.2012 Palanqa BT Belarus – Azərbaycan 1:1 21.08.2013 Palanqa BT Belarus – Azərbaycan 0:1 22.06.2015 Astana BT Belarus – Azərbaycan 1:3 03.08.2015 Orşa YO Belarus – Azərbaycan 0:0 12.01.2016 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 2:1 20.01.2017 Sankt-Peterburq BT Azərbaycan – Belarus 1:1 pen.

== Kişilər ==

== Kişilər == === Əsas milli komanda === 26.07.2000 Varna YO Bolqarıstan – Azərbaycan 2:1 20.02.2002 Sofiya YO Bolqarıstan – Azərbaycan 3:0 17.11.2004 Bakı YO Azərbaycan – Bolqarıstan 0:0 09.09.2014 Bakı AÇSO Azərbaycan – Bolqarıstan 1:2 13.10.2015 Sofiya AÇSO Bolqarıstan – Azərbaycan 2:0 25.03.2024 Bakı BT Azərbaycan – Bolqarıstan 1:1 === U-21 === 14.08.2013 Loveç, Bolqarıstan YO Bolqarıstan – Azərbaycan 3:1 === U-19 === 23.10.2018 Sofiya YO Bolqarıstan – Azərbaycan 0:0 25.10.2018 Sofiya YO Bolqarıstan – Azərbaycan 2:1 === U-17 === 22.09.2008 Qrudzendz, Polşa AÇSO Bolqarı – Azərbaycan 1:3 19.05.2012 Kişinyov, Bolqarıstan BT Bolqarıstan – Azərbaycan 1:3 24.10.2012 Sliven, Bolqarıstan AÇSO Bolqarıstan – Azərbaycan 4:1 06.01.2016 Sankt-Peterburq BT Azərbaycan – Bolqarıstan 2:0 16.10.2017 Qorna-Oryaxovitsa, Bolqarıstan AÇSO Azərbaycan - Bolqarıstan 2:1 04.09.2022 Sofiya, Bolqarıstan YO Bolqarıstan – Azərbaycan 4:0 07.09.2022 Sofiya, Bolqarıstan YO Bolqarıstan – Azərbaycan 2:1 === Klublar === 17.07.1996 Bakı, Azərbaycan UEFA Kub. Neftçi – Lokomotiv Sofiya 2:1 24.07.1996 Sofiya, Bolqarı UEFA Kub.

== Kişilər ==

== Kişilər ==

== Kişilər ==

== Kişilər == === Əsas milli komanda === 02.09.2000 Bakı DÇSO Azərbaycan – İsveç 0:1 07.10.2001 Stokholm DÇSO İsveç – Azərbaycan 3:0 27.03.2023 Stokholm AÇSO İsveç – Azərbaycan 5:0 16.11.2023 Bakı AÇSO Azərbaycan – İsveç 3:0 === U-21 === 01.09.2000 Bakı DÇSO Azərbaycan – İsveç 0:5 06.10.2001 Stokholm DÇSO İsveç – Azərbaycan 0:0 20.11.2022 Türkiyə YO Azərbaycan – İsveç 1:8 === U-19 === 06.10.2011 İsveç AÇSO İsveç – Azərbaycan 0:1 15.10.2013 Landskruna, İsveç AÇSO İsveç - Azərbaycan 5:1 === U-17 === === Klublar === 01.08.2013 Bakı UEFA AL Qarabağ – Gefle 1:0 08.08.2013 Evle UEFA AL Gefle - Qarabağ 0:2 17.07.2014 Boras UEFA AL seç. mər. Elfsborq – İnter Bakı 0:1 24.07.2014 Bakı UEFA AL seç. mər. İnter Bakı – Elfsborq 0:1, p.

== Kişilər == === Əsas milli komanda === 31. avqust 1996 Bakı DÇ Azərbaycan – İsveçrə 1:0 11. oktyabr 1997 Sürix DÇ İsveçrə – Azərbaycan 5:0 === U-21 === 15. oktyabr 2019 Bakı, Azərbaycan AÇSO Azərbaycan – İsveçrə 0:1 12. noyabr 2020 İsveçrə AÇSO İsveçrə – Azərbaycan 2:1 === U-19 === 25. oktyabr 2014 Beringen ,Belçika AÇİM İsveçrə – Azərbaycan 1:2 === U-17 === 25. oktyabr 2014 Beringen, Belçika AÇSO İsveçrə – Azərbaycan 1:2 === Klublar === 20. avqust 2009 Bakı UEFA AL Bakı – Bazel 1:3 27. avqust 2009 Bazel UEFA AL Bazel – Bakı 5:1 21. yanvar 2015 Antalya YO Qarabağ – Sürix 1:1 21.

== Kişilər == === Əsas milli komanda === 07.09.2002 Bakı AÇSO Azərbaycan – İtaliya 0:2 10.10.2003 Reco di Kalabriya AÇSO İtaliya – Azərbaycan 4:0 10.10.2014 Palermo AÇSO İtaliya – Azərbaycan 2:1 10.10.2015 Bakı AÇSO Azərbaycan – İtaliya 1:3 === U-21 === 06.09.2002 Bakı AÇSO Azərbaycan – İtaliya 0:3 10.10.2003 Katanzaro AÇSO İtaliya – Azərbaycan 6:0 17.11.2007 Fermo AÇSO İtaliya – Azərbaycan 5:0 25.03.2008 Bakı AÇSO Azərbaycan – İtaliya 0:2 === U-19 === 09.01.2011 Sankt-Peterburq BT İtaliya – Azərbaycan 2:2 pen. 3:5 11.10.2011 Laxolm, İsveç AÇSO İtaliya – Azərbaycan 2:1 === U-17 === 17.03.2013 Halkid BT İtaliya – Azərbaycan 0:1 === U-16 === 28.03.2013 Riqa YO İtaliya – Azərbaycan 1:1 === Klublar === 17.09.2009 Italiya YO Yuventus (U-17) - Azərbaycan (U-17) 3:4 02.04.2010 Olbia BT Yuventus (U-19) - Azərbaycan (U-19) 0:1 04.10.2012 Bakı UEFA AL QM Neftçi – İnter 1:3 07.12.2012 Milan UEFA AL QM İnter - Neftçi 2:2 21.07.2013 Udine YO Udineze - Bakı 1:1 02.10.2014 Milan UEFA AL QM İnter - Qarabağ 2:0 11.12.2014 Bakı UEFA AL QM Qarabağ – İnter 0:0 29.09.2016 Florensiya UEFA AL Fiorentina – Qarabağ 5:1 08.12.2016 Bakı UEFA AL Qarabağ – Fiorentina 1:2 27.09.2017 Bakı UEFA ÇL Qarabağ – Roma 1:2 05.12.2017 Roma UEFA ÇL Roma – Qarabağ 1:0 31.08.2022 Roma BT Roma (U-17) – Neftçi (U-17) 1:0 01.09.2022 Roma BT Lociçiani (U-17) – Neftçi (U-17) -:- == Qadınlar == === Əsas milli komanda === === U-21 === === U-19 === 23.10.2021 Paduya, İtaliya AÇSO İtaliya - Azərbaycan 9:0 === U-17 === === Klublar === == Futzal == === A milli === 02.02.2014 Antverpen, Belçika AÇ İtaliya – Azərbaycan 7:0 03.02.2016 Belqrad, Azərbaycan AÇ İtaliya – Azərbaycan 3:0 === Klublar === 25.04.2010 Lissabon UK Araz – Luparense 2:2 pen.

== Kişilər == === A milli === === Klublar === == Qadınlar == === A milli === === Klublar === Azərbaycan təmsilçilərinin indiyədək Apennin təmsilçilərinə qarşı görüşləri həmişə çətin və gərgin olub. Belə ki, azərbaycanlıların qəniminə çevrilən italiyalılarla 2010-cu ilin dekabrınadək 17 dəfə qarşılaşma olmuşdur ki, bunlardan 14-də rəqib sevinib. Azərbaycan komandaları 18 set qazandıqları halda, 49-da uduzublar. Qeyd edək ki, Apennin təmsilçilərinin 7 klubu ilə qarşılaşan 3 Azərbaycan komandasından 1 dəfə Bakı Məişət Kondisionerlər Zavodu (BMKZ) və 2 dəfə "Azərreyl" meydanı qələbə ilə tərk edib. ==== Azərbaycan klublarının İtaliya klubları ilə bütün görüşləri ==== son yenilənmə: 7 yanvar 2011-ci il ==== Azərbaycan klublarının göstəriciləri ==== ==== İtaliya klublarının göstəriciləri ==== ==== Bütün matçlar ==== CEV kuboku, 1990/1991 1/8 final 1 dekabr (1990) "Peskopagano" – BMKZ – 3:1 (15:9, 6:15, 15:13, 15:7) 8 dekabr (1990) BMKZ – "Peskopagano" – 3:2 (15:6, 13:15, 14:16, 5:15, 5:15) CEV kuboku, 1991/1992 1/4 final 15 yanvar (1992) BMKZ – Modena – 0:3 (15:17, 13:15, 10:15) 22 yanvar (1992) Modena – BMKZ – 3:1 (15:8, 15:7, 12:15, 15:8) Çempionlar Liqası, 2002/2003 Qrup mərhələsi 11 dekabr (2002) Azərreyl – Modena – 3:2 (20:25, 25:16, 25:19, 19:25, 15:13) 16 yanvar (2003) Modena – Azərreyl – 3:0 (25:23, 25:21, 25:21) Çempionlar Liqası, 2004/2005 Qrup mərhələsi 7 dekabr Azərreyl – Novara – 0:3 (16:25, 21:25, 21:25) 15 dekabr (2004) Novara – Azərreyl – 3:0 (25:20, 25:22, 25:16) Çempionlar Liqası, 2005/2006 Qrup mərhələsi 25 oktyabr (2005) Azərreyl – Peruca – 3:2 (14:25, 25:22, 21:25, 25:17, 15:13) 11 yanvar (2006) Peruca – Azərreyl – 3:0 (29:27, 25:19, 25:20) Pley-off mərhələsi 15 fevral (2006) Foppapedretti – Azərreyl – 3:1 (21:25, 25:15, 25:13, 25:18) 23 fevral (2006) Azərreyl – Foppapedretti – 2:3 (27:29, 22:25, 25:11, 25:22, 15:6) Çempionlar Liqası, 2006/2007 Qrup mərhələsi 28 noyabr (2006) Azərreyl – Skavolini – 1:3 (24:26, 26:24, 21:25, 22:25) 16 yanvar (2007) Skavolini – Azərreyl – 3:1 (25:14, 25:21, 25:27, 25:14) Pley-off mərhələsi 8 fevral (2007) Foppapedretti – Azərreyl – 3:0 (25:17, 25:17, 25:16) 14 fevral (2007) Azərreyl – Foppapedretti – 0:3 (12:25, 23:25, 24:26) CEV kuboku, 2009/2010 Yarımfinal 20 mart (2010) Rabitə – Yamamay – 2:3 (15:26, 25:22, 21:25, 25:17, 12:15) Çempionlar Liqası, 2010/2011 Qrup mərhələsi 2 dekabr (2010) Rabitə – Skavolini – 3:1 (25:19, 25:23, 23:25, 25:21) 6 yanvar (2011) Skavolini – Rabitə – 3:2 (20:25, 25:21, 25:19, 23:25, 15:6) Qeyd: voleybolda 1998 oktyabrına kimi setin qalibi 15 topun yekunda müəyyənləşib.