Поиск по словарям.

Qiyam — ölkədə mövcud olan hakimiyyətə qarşı dövlət çevrilişi etmək məqsədi ilə hərbi qruplaşmaların silahlı çıxışı. Adətən müvəffəqiyyət əldə ediləndə hərbi diktaturanın qurulması, demokratik təsisatların dağıdılması və kütləvi terrorla nəticələnir.

Avqust qiyamı (gürc. აგვისტოს აჯანყება, agvistos adjanq’eba) - Gürcüstan Demokratik Respublikasının Qızıl Ordu tərəfindən işğal edilməsindən sonra, ölkədəki ant-sovet rejiminə qarşı 1924-cü ilin 28 avqust - 5 sentyabr aralığında baş tutmuş qiyam. Hadisələr nəticəsində Kakutsa Çolokaşvili və Mixeil Cavaxişvili rəhbərliyi altında bolşeviklərə qarşı döyüşən gürcü birlikləri bir həftə ərzində məğlub olmuş və döyüşlər zamanı azı 3.500 nəfərə yaxın qiyamçı öldürülmüşdür. SSRİ xüsusi xidmət orqanlarının axtarışlarından sonra qiyamın təşkil olunmasında və iştirakda günahlandırılan daha 10 min nəfərə yaxın şəxs edam edilmişdir. == Arxa plan == == Hazırlıq == == Reaksiya == == Nəticə == == Qiymətləndirilməsi == == İstinadlar == == Ədəbiyyat == ვალერი ბენიძე (Valeri Benidze) (1991), 1924 წლის აჯანყება საქართველოში (1924 Uprising in Georgia). Tbilisi: სამშობლო ("Samshoblo") (in Georgian) ლევან ზ. ურუშაძე (Levan Z. Urushadze) (2006), ქაიხოსრო (ქაქუცა) ჩოლოყაშვილის ბიოგრაფიისათვის (For the biography of Kaikhosro (Kakutsa) Cholokashvili).- "ამირანი" ("Amirani"), XIV-XV, მონრეალი-თბილისი (Montreal-Tbilisi), pages 147–166, ISSN 1512-0449 (in Georgian, English summary). Ariel Cohen (1998), Russian Imperialism: Development and Crisis. Praeger/Greenwood, ISBN 978-0-275-96481-8. Raymond Duguet (1927), Moscou et la Géorgie martyre.

Fars Qiyamı – Midiyanın vaxtilə özünə tabe etdiyi vilayətlərindən birində – Persiada farsların madaylara, maday hakimiyyətinə qarşı qaldırdıqları üsyan. Farslar Midiya və Assuriya arasında baş verən uzun müharibələrdə madayların mövqeyinin zəifləməsindən istifadə edərək üsyan qaldıraraq özlərini müstəqil elan etmiş və nəticədə Midiya dövlətini parçalamışlar. Farslar Persiadan Midiyanın idarəetmə mərkəzinə – Azərbaycana, paytaxt Ekbatana doğru yürüş etsələr də onların hansı ərazilərə qədər irəliləməsi naməlumdur. Farslar assurluların Midiyaya qarşı hərbi əməliyyatlarını diqqətlə izləyir, assurların yürüşləri zamanı Midyanın daxili vilayətlərinə doğru yürüş edir və maday ordusunun iki cəbhəyə bölünməsinə səbəb olurdular. Madaylar və farslar arasında müharibə e.ə. 552 – e.ə. 550-ci illərdə davam etmişdir. Baş verən döyüşlərdə əsasən madaylar qalib gəir və farsları geri çəkilməyə məcbur edirdilər. Lakin sonradan II Kirin rəhbərliyi ilə çox qüvvətli fars ordusunun qurulması, Midiya hökmdarından narazı olan bəzi maday sərkərdələrinin satqınlıq edərək fars ordusuna keçməsi, nəticədə e.ə. 549-cu ildə üsyana davam gətirə bilməyən Maday dövlətinin süqutuna, hakimiyyətin farsların əlinə keçməsinə səbəb oldu.

4 iyun Gəncə qiyamı — 1993-cü ilin iyununda Surət Hüseynov rəhbərliyi ilə Xalq Cəbhəsi hökumətinə qarşı qiyam. Hərbi uğursuzluqlar və ordudan kənarlaşdırılmasına görə qəzəblənən Hüseynov doğulduğu Gəncə şəhərində bir qrup milisi silanlandırmış, onları tərkisilah etmək üçün göndərilən Milli Ordu qüvvələrini məğlub etdikdən sonra Bakıya doğru irəliləmişdir. Azərbaycan hökuməti yaranmış siyasi böhran səbəbilə çaxnaşmaya düşmüş, Elçibəy isə Naxçıvana getmiştir. Bu zaman Hüseynov Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Heydər Əliyev ilə ittifaq qurmuşdur. Nəticədə, Əliyev Azərbaycan Prezidenti, Hüseynov isə Azərbaycan Baş naziri olur. == Zəmin == Azərbaycan 1991-ci ilin sonlarından etibarən beynəlxalq arena tərəfindən tanınan, SSRİ-dən müstəqillik qazanmış gənc bir respublika idi. Azərbaycan üçün müstəqillikdən sonrakı dövr xaotik olmuşdur. Yeni dövlət Azərbaycana məxsus olan, lakin ermənilərin yaşadığı Dağlıq Qarabağ anklavına nəzarət uğrunda Ermənistanla hərbi münaqişədə idi. 1992-ci ilin mayın Xalq Cəbhəsi hərbi uğursuzluq səbəbilə kommunist Ayaz Mütəllibov hökumətini devirir, həmin ilin iyununda isə milliyətçi Əbülfəz Elçibəy demokratik şəkildə prezident seçilir. == Qiyam == Azərbaycan 1993-cü ildə Ermənistanla Qarabağ müharibəsindəki hərbi uğursuzluqlar səbəbiylə vətəndaş müharibəsinin astanasında idi.

Koçkiri üsyanı – 1921-ci ildə Türkiyə Böyük Millət Məclisi Hökumətinə qarşı Koçgiri, Pezgavır, Maksudan, Aslanan, Kurmeşan, Parçikan, Cenbergan tayfalarının tərəfindən qaldırılmış kürd üsyanıdır. 1920-ci ilin əvvəlində Baytar Nuru, Yellicə nahiyəsində Hüseyn Abdal, Cangaben və Kurmeşan kimi tayfaların rəisləriylə birlikdə yığıncaq təşkil edərək Sevər Andlaşmasının tətbiq olunmasını və Diyarbakır, Van, Bitlis, Elazığ, Dərsim və Koçgiridən ibarət olan ərazilərdə müstəqil kürd dövləti qurulmasını qərarlaşdırmışdır. Üsyançılar iyul ayında Pərdəyənin Çulfa Əli polis bölməsinə və Şadan tayfa rəisi Paşo da Rifahıyaya hücum etmişlər. Türkiyə hökumətinin üsyanı diplomatik yolla həll etməsi ilə bağlı atdığı addımlar bir təşəbbüs vermədikdən sonra Türkiyə Böyük Millət Məclisi Hökumətinin təyin etdiyi Topal Osman Ağanın başçılığı altında ərazilərə ordu yeridilir və ümumilikdə üç ay davam edən üsyan tamamilə yatırılır. == Mənbə == Nuri Dersimi:Kürdistan Tarihinde Dersim, Halep, 1952, (Komkar Yayınları, Köln, 1988) Hıdır Göktaş: Kürtler, İsyan-Tenkil, İstanbul, 1991 Faik Bulut: Dersim Raporları, İstanbul, 2005, ISBN 975-6106-02-6 Uğur Mumcu, Kürt – İslam Ayaklanması 1919-1925, Tekin Yayınları, İstanbul, 1991, s.33-40.

Muxrovansk qiyamı — 5 may 2009-cu ildə Gürcüstanın Muxrovansk rayonunda baş vermiş qiyam cəhdi. Qiyam Gürcüstan prezidenti Mixail Saakaşvilini devirmək məqsədilə təşkil edilib, məğlubiyyətlə nəticələnmişdir. == Mənbə == Fərhad Məmmədov. "GÜRCÜSTANDA HƏRBİ QİYAM YATIRILDI (təfsilat)" (az.). musavat.com. 2009-05-05. İstifadə tarixi: 2014-01-28. == İstinadlar == == Həmçinin bax == == Xarici keçidlər == Cahangir Həsənli. "Gürcüstanda NATO təlimlərinə start verildi" (az.). hafta-ichi.az.

Nika qiyamı (yun. Στάσις τοῦ Νίκα) — 532-ci ilin yanvar ayında 1 həftə ərzində imperator Yustinianı devirmək üçün baş verən qiyam. Üsyan bəzən şəhərin tarixi boyunca ən qanlı qiyam olaraq qeyd edilir, Konstantinopol əhalisinin demək olar ki, yarısı yandırıldı, on minlərlə insan öldürüldü. == Tarixi == Qədim Roma və Afinanın demes adlanan assosiasiyası idman oyunları əsasən də at arabası yarışları ilə dəstəklənirdi. İlk başlar yarışlarda oyunçular dörd hissəyə bölünürdü, oyunçular hər hissənin rənginə uyğun uniformalar geyinirdi. Onlar Mavilər (Veneti), Yaşıllar (Prasini), Qırmızılar (Russati) və Ağlar (Albati) idi. 6-cı əsrdə öz aktivliyini qoruyan sadəcə mavilər və yaşıllar idi, hətta imperator Yustinian özü də mavilərin tərəfdarı idi. Demes artıq Bizansın həm sosial həm də siyasi mövzusu halına gəlmişdi. Onlar artıq küçə quldur dəstələrinin və siyasi partiyaların aspektlərini birləşdirərək, teoloji problemlər və taxt iddiaçıları ilə bağlı mövqe tuturdular. Onlar tez-tez yarışlar arasında siyasi tələblər səsləndirərək imperiya siyasətinə təsir göstərməyə çalışırdılar.

Pivə qiyamı və ya Hitler-Lüdendorf qiyamı (alm. Hitler-Ludendorff-Putsch‎) — Münhendə 1923-cü il 9 noyabr tarixində Hitlerin rəhbərliyi altındakı nasional-sosialistlərin, "Kampfund" təşkilatı və general Lüdendorfun birgə səyi ilə təşkil edilmiş hakimiyyəti ələ keçirmək uğrunda uğursuz qiyam (putç). == Tarixi fon == 1920-ci illərin əvvəllərində NSDAP Bavariyada güclü təşkilatlardan birinə çevrilirdi. Partiyanın silahlı dəstələrinə Ernst Rem rəhbərlik edirdi. Partiyanın liderlərindən olan Hitler isə Bavariyada nəzərəçarpan və əhəmiyyətli şəxsə çevrildi. 1923-cü ildə Rur ərazisinin Fransa tərəfindən işğal edilməsi Almaniyada yeni gərginlik yaratdı. Əvvəlcə xalqı mübarizəyə səsləyərək ölkədə iqtisadi böhrana səbəb olan sosial-demokrat hökuməti, sonradan Fransanın tələblərini qəbul etməklə həm sağ təmayüllü qüvvələr, həm də kommunistlər tərəfindən tənqidlərə məruz qaldı. Bu şəraitdə nasistlər Bavariyada hakimiyyətdə olan sağ konservativ-separatçılarla ittifaqa girərək Berlindəki sosial-demokrat hökumətinə qarşı birlikdə çıxış etməyə qərar verdilər. Bavariya sağlarının rəhbəri və Bavariya torpağının diktator səlahiyyətlərinə malik olan komissarı fon Karr rəsmi Berlinin bəzi tələblərinə əməl etməkdən, xüsusilə də nasist dəstələrini buraxmaq və "Xalqın nəzarətçiləri" qəzetini (alm. Völkischen Beobachters) bağlamaqdan imtina etdi.

75-ci surə

Qırğızıstanda kütləvi iğtişaşlar başlayıb, bəzi vilayətlərdə hökumət binaları ələ keçirilib. Ölkənin rayonlarında da kütləvi etirazlar baş verib. Narın və Çuy vilayətlərinin, eləcə də Moskva rayon administrasiyasının binaları ələ keçirilib. Talas vilayət mərkəzində də etiraz aksiyasının keçirildiyi təhmin edilir.Qırğızıstanda yaranan qarşıdurmalarda həlak olanların sayı barədə hələ dəqiq məlumat yoxdur. Bununla bağlı müxtəlif versiyalar səsləndirilir. Müxalifət 100-ə yaxın insanın öldüyünü iddia edir. Yüzlərlə insanın isə yaralandığı bildirilir. Səhiyyə nazirliyin məlumatına görə, həlak olanların əksəriyyətinə odlu silahlardan atəş açılıb. Xatırladaq ki, dünən Qırğızıstanın baş naziri Daniyar Usenov istefaya gedib. Bununla da Qırğızıstan hökuməti fəaliyyətini dayandırıb.

Avqust qiyamı (gürc. აგვისტოს აჯანყება, agvistos adjanq’eba) - Gürcüstan Demokratik Respublikasının Qızıl Ordu tərəfindən işğal edilməsindən sonra, ölkədəki ant-sovet rejiminə qarşı 1924-cü ilin 28 avqust - 5 sentyabr aralığında baş tutmuş qiyam. Hadisələr nəticəsində Kakutsa Çolokaşvili və Mixeil Cavaxişvili rəhbərliyi altında bolşeviklərə qarşı döyüşən gürcü birlikləri bir həftə ərzində məğlub olmuş və döyüşlər zamanı azı 3.500 nəfərə yaxın qiyamçı öldürülmüşdür. SSRİ xüsusi xidmət orqanlarının axtarışlarından sonra qiyamın təşkil olunmasında və iştirakda günahlandırılan daha 10 min nəfərə yaxın şəxs edam edilmişdir. == Arxa plan == == Hazırlıq == == Reaksiya == == Nəticə == == Qiymətləndirilməsi == == İstinadlar == == Ədəbiyyat == ვალერი ბენიძე (Valeri Benidze) (1991), 1924 წლის აჯანყება საქართველოში (1924 Uprising in Georgia). Tbilisi: სამშობლო ("Samshoblo") (in Georgian) ლევან ზ. ურუშაძე (Levan Z. Urushadze) (2006), ქაიხოსრო (ქაქუცა) ჩოლოყაშვილის ბიოგრაფიისათვის (For the biography of Kaikhosro (Kakutsa) Cholokashvili).- "ამირანი" ("Amirani"), XIV-XV, მონრეალი-თბილისი (Montreal-Tbilisi), pages 147–166, ISSN 1512-0449 (in Georgian, English summary). Ariel Cohen (1998), Russian Imperialism: Development and Crisis. Praeger/Greenwood, ISBN 978-0-275-96481-8. Raymond Duguet (1927), Moscou et la Géorgie martyre.

4 iyun Gəncə qiyamı — 1993-cü ilin iyununda Surət Hüseynov rəhbərliyi ilə Xalq Cəbhəsi hökumətinə qarşı qiyam. Hərbi uğursuzluqlar və ordudan kənarlaşdırılmasına görə qəzəblənən Hüseynov doğulduğu Gəncə şəhərində bir qrup milisi silanlandırmış, onları tərkisilah etmək üçün göndərilən Milli Ordu qüvvələrini məğlub etdikdən sonra Bakıya doğru irəliləmişdir. Azərbaycan hökuməti yaranmış siyasi böhran səbəbilə çaxnaşmaya düşmüş, Elçibəy isə Naxçıvana getmiştir. Bu zaman Hüseynov Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Heydər Əliyev ilə ittifaq qurmuşdur. Nəticədə, Əliyev Azərbaycan Prezidenti, Hüseynov isə Azərbaycan Baş naziri olur. == Zəmin == Azərbaycan 1991-ci ilin sonlarından etibarən beynəlxalq arena tərəfindən tanınan, SSRİ-dən müstəqillik qazanmış gənc bir respublika idi. Azərbaycan üçün müstəqillikdən sonrakı dövr xaotik olmuşdur. Yeni dövlət Azərbaycana məxsus olan, lakin ermənilərin yaşadığı Dağlıq Qarabağ anklavına nəzarət uğrunda Ermənistanla hərbi münaqişədə idi. 1992-ci ilin mayın Xalq Cəbhəsi hərbi uğursuzluq səbəbilə kommunist Ayaz Mütəllibov hökumətini devirir, həmin ilin iyununda isə milliyətçi Əbülfəz Elçibəy demokratik şəkildə prezident seçilir. == Qiyam == Azərbaycan 1993-cü ildə Ermənistanla Qarabağ müharibəsindəki hərbi uğursuzluqlar səbəbiylə vətəndaş müharibəsinin astanasında idi.

Avqust qiyamı (rus. А́вгустовский путч) — 18 – 21 avqust 1991-ci ildə SSRİ-də baş vermiş hadisələr. Hadisələr bir qrup sol kommunist dövlət adamlarının Mixail Qorbaçovu devirmək istəməsiylə başladı və 3 gün davam etdi. Çevriliş uğursuzluqla bitdi və həm Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqının həm də Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının sonunu gətirdi.

Aşio mis mədəni qiyamı (足尾暴動事件, Aşio bodo ciken) – 1907-ci ilin fevralında Yaponiyanın Toçiqi prefekturasında yerləşən Aşio mis mədənində baş vermiş iğtişaş. Daha yaxşı iş şəraiti tələb edən mədənçilər qiyam qaldıraraq mədən tikililərinə böyük zərər vurmuşdurlar. == Tarixi == 1906-cı ildə Naqaoka Tsuruzo və Minami Sukematsunun başçılığı altında 600 mədənçi Yaponiya Mədənçilər Birliyinin Aşio şöbəsini yaratmışdır. Onlar daha yaxşı iş şəraiti və maaşların 60% artırılmasını tələb etməyə başlamışdırlar.Mədənçilərin tələbləri qarşılanmadığı üçün 4 fevral 1907-ci ildə Aşio mis mədənində qiyam başlamışdır. Mədənçilər telefon xətlərini kəsmiş, mühafizə qüllərinə və digər şirkət binalarına hücum etmişdirlər, lakin polislər onları dayandıra bilmişdirlər. 6 fevralda mədənçilər əsas mühafizə qülləsini dinamitlə partlatmış və 130 tikilini yandırmışdırlar. Qiyam zamanı sadəcə bir nəfər – sərxoş qiyamçı ölmüşdür.Yaponiya hökuməti mədəndə hərbi vəziyyət elan etmiş və 7 fevralda qiyamı yatırmaq üçün 3 hərbi birlik göndərmişdir. 628 mədənçi saxlanılmış, 182 mədənçi qiyam başlatmaqla ittiham olunmuş və 82 mədənçiyə həbs cəzası verilmişdir. == Nəticəsi == Qiyamdan sonra şirkət islahatlar aparmış və mədənçilərin maaşını 20% artırmışdır. Mədənçilər daha çox müstəqillik əldə etmişdirlər.

Bakıda qadın qiyamı və ya "Babiy bunt" — 1916-cı ilin fevral ayında qıtlığa və qiymət artımına qarşı baş verən qadın qiyamı.1916-cı ildə Bakıda ən vacib ərzaq mallarının qiymətləri xeyli bahalaşmışdı. Altı nəfər möhtəkir ət ticarəti məqsədilə sindikat yaratmışdı. Bu sindikat Türkmənistandan qoyun gətirib, bazarlarda baha qiymətə satırdı. Qıtlıq başlamış, bazarda qiymətlər 4–5 dəfə artmışdı. 1916-cı ildə çörəyin qiyməti 1914-cü ilə nisbətən 266 faiz artmışdı. Un, düyü, çörək, ət, toyuq, yumurta, göyərti və başqa ərzaq mallarının qiymətləri yüksək idi. Südün qiyməti 305 faiz, ətin qiyməti 327 faiz, düyünün qiyməti 355 faiz, ərinmiş yağın qiyməti isə 520 faiz artmışdı. Şəhərdə əhalinin yoxsul təbəqələri içərisində acından ölmə halları da çoxalmışdı. Buğda olmadığından şəhərdə dəyirmanların çoxu işləmirdi. Nəticə də 1916-cı ilin fevral ayının 14-də Bakıda aclıqdan təngə gələn qadınların güclü çıxışı – məşhur "Babiyi bunt"- qiyamı baş verdi.

Banqladeş sərhədçilərinin qiyam qaldıraraq sərhəd qoşunlarının paytaxt Dəkkədəki mərkəzi qərargahını tutması nəticəsində ən azı 20 nəfər həlak olub. Bu barədə polisə istinadən yerli telekanallar məlumat yayıblar. Qərb informasiya agentlikləri isə yalnız bir nəfərin həlak olduğunu xəbər veriblər. Verilən məlumata görə, hadisə baş verən zaman milli sərhəd xidmətinin rəhbərliyi paytaxt Dəkkədəki mərkəzi qərargahda konfrans keçirirmiş. Qiyamda 300-400 arası sərhədçinin iştirak etdiyi bildirilib. Qiyamçılar əmək haqqlarının artırılması və iş şəraitinin yaxşılaşdırılmasını tələb edirlər. Sərhədçilər həmçinin yaxınlıqdakı ticarət mərkəzini də ələ keçiriblər. Artıq ordu onların ələ keçirdikləri binalar kompleksini mühasirəyə alıb və qiyamçılardan silahı yerə qoymağı tələb edir. Ərazidə intensiv atəş və partlayış səsləri eşidilir, milli sərhəd xidmətinin binasından tüstü qalxır. Güman edilir ki, ölənlər arasında çarpaz atəş altına düşmüş çoxlu sayda dinc sakin var.

Böyük Qiyamət — Knyaz Volfqanq Vilhelm fon Pfals-Noyburq tərəfindən Noyburq kilsə altarı üçün Rubensə sifariş olunmuş tablo. Tablodakı açıq-saçıqlıq kilsə tərəfindən narazılıqla qarşılandığı üçün yarı örtülmüş şəkildə altardan asılsa da, 1692-ci ildə Düsseldorf qalereyasına verilir. "Böyük Qiyamət" hal-hazırda Köhnə Pinakotek muzeyinin Rubens adlanan VII zalında 320 nömrə altında sərgilənir.

Gürcü qiyamı – 5 may 2009-cu ildə paytaxt Tiflisin 30 km şərqində, Gürcüstanın Muxrovani adlı məntəqəsində olan gürcü ordusu tank taborunun üsyanı. Üsyana qatılan hərbi qulluqçuların sayı dəqiq bilinmir. Üsyanın qaldırıldığı günün sonrakı saatlarında Gürcüstan Daxili İşlər Nazirliyi üsyançıların təslim olduqlarını açıqladı. Tabor komandanı da daxil olmaqla, liderlərindən bəziləri həbs edildi, digərləri qaçmağa nail ola bildi. Üsyan hökumətin Gürcüstanın sabitliyini pozmaq və Mixail Saakaşvilini öldürmək üçün rus dəstəkli sui-qəsd olduğunu iddiasını açıqladıqdan sonra meydana çıxdı. Gürcü səlahiyyətli şəxslər daha sonra süui-qəsd planı ilə əlaqəli ittihamlarını və Rusiyanın dəstəklədiyi iddialarını geri çəkdi. == Üsyandan əvvəl == Gürcüstan 2008 Cənub Osetiya müharibəsindən sonra qeyri-sabitlikdən təsirlənmişdi. 2009-cu ilin aprel ayından etiraz mitinqlərində Gürcüstan rəhbəri Saakaşvilinin istefası istənilirdi. Mart ayında Demokratik Hərəkat – Birləşmiş Gürcüstan siyasi partiyasının 9 üzvü qanundan kənar silah saxladıqlarına görə həbs edildilər. Həmin dövrlərdə bir neçə üst səviyyəli hökumət nümayəndəsi Saakaşvilinin Cənubi Osetiya və Abxaziyanın separatçı bölgələrini rus hakimiyyətinə buraxan uöursuz müharibəni başlatdığına görə müxalifətə keçdi.

Gəlinlərin qiyamı (özb. Kelinlar qoʻzgʻoloni; özb. Келинлар қўзғолони; rus. Бунт невесток) — 1985-ci ildə Səid Əhmədin eyniadlı pyesi əsasında Melis Abzalovun rejissorluğu ilə çəkilmiş bədii film. Film "Özbəkfilm" kinostudiyasında istehsal olunub. Özbəkistan kinosunun ən uğurlu işlərindən biri hesab olunur. == Məzmun == Filmin baş qəhrəmanı qoca Farmon bibi böyük bir ailəyə başçılıq edir. O, vicdanlı və müdrik qadın, qayğıkeş anadır. Lakin hər bir işdə olduqca ciddi və mühafizəkardır. Onun qırx bir nəvəsi var.

Kenesar Kasımov 1837–1847 qiyamı — Kenesar Kasımovun rəhbərliyi altında müasir Qazaxıstan ərazisindəki qazax xalqının Rusiya imperiyasına qarşı ən uzun və ən böyük üsyanıdır. == Fon == XVIII əsrin ortalarında Qazax Xanlığı, cunqarlar tərəfindən çoxsaylı basqınlara məruz qaldı. Qazax xanlığının torpaqlarının şərqdə Altaydan qərbdə Ural çayına, şimalda İşim çayından cənubda müasir Daşkəndə qədər uzandığını nəzərə alaraq, qazax xalqı Cunqar basqınlarını dəf etməkdə çətinlik çəkdi. Coğrafi yeri, təbii şəraiti ilə əlaqəli olaraq qazaxlar əsasən xanlığın geniş ərazisi boyunca maldarlıqla məşğul idilər. Qazaxların özləri sülhsevər bir xalq olduqları, heç vaxt qonşu ölkələrə və ərazilərə basqın etmədikləri, qonşularının torpaqlarına heç bir iddiaları olmadığı səbəbindən əpələnmiş qazaxların tez bir araya gələrək müharibə aparması çətin idi. Qazaxlar 1731-ci ildə Anrakay döyüşündə ortaq səylərlə cunqarlara qarşı vuruşdular və məğlub oldular. 18-ci əsrin ortalarında Abilay xan Rusiya İmperiyası ilə Qing İmperiyası arasındakı tarazlığı qoruya bildi, heç bir dövlətin vətəndaşlığını qəbul etmədi. Eləcə də Abilay xanın hakimiyyəti dövründə Qing İmperiyası çox aqressiv cunqarlardan şimal ərazilərinə basqın etməkdən qorxaraq, Cunqar dövlətinə qarşı müharibə başlatdı, onu tamamilə məğlub etdi. Onlar Abilay xandan karvanlarına hücum etməmələrini və Qazaxıstan ərazilərindən keçmələrinə icazə verməsini istədilər. == Səbəblər == Kenesarın (1802–1847) siyasi baxışları XIX əsrin birinci rübündə, Rusiya İmperiyasının Qazaxıstan çöllərinə getdikcə daha dərindən nüfuz etdiyi dövrdə formalaşmışdır.

Meymunların Qiyamı (ing. Rise of the Planet of the Apes) — 2011-ci ildə istehsal olunmuş ABŞ filmi. Rupert Uayattın rejissorluq etdiyi filmin baş rollarında Ceyms Franko və Frida Pinto çəkilmişlər.

Qiyaməddinli — Azərbaycan Respublikasının Ağcabədi rayonunun eyniadlı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 8 fevral 2000-ci il tarixli, 809-IQ saylı Qərarı ilə Ağcabədi rayonunun Qiyaməddinli kəndi Gələbədin kənd inzibati ərazi vahidi tərkibindən ayrılaraq, bu kənd mərkəz olmaqla Qiyaməddinli kənd inzibati ərazi vahidi yaradılmışdır. == İqtisadiyyatı == Qarabağ müharibəsi nəticəsində kəndin təsərrüfatına ciddi ziyan dəymişdir. 2011-ci ilin iyun ayında kəndə ilk dəfə təbii qaz verilməsinə başlanılıb. == Əhalisi == === Tanınmış şəxsləri === Çərkəz bəy Əlibəyov — xeyriyyəçi. Nəsib Əliyev — kəndin ilk polkovniki, istefada olan polkovnik. Asif Rüstəmli — Azərbaycan ədəbiyyatşünası, kəndin ilk elmlər doktoru və professoru. Sahil Məmmədov — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin giziri, Vətən müharibəsinin Şəhidi.

Qiyaməddinli — Ağcabədi rayonunda kənd. Yuxarı Qiyaməddinli — Ağcabədi rayonunda kənd.

Ağcabədi bələdiyyələri — Ağcabədi rayonu ərazisində fəaliyyət göstərən bələdiyyələr. == Tarixi == Azərbaycanda bələdiyyə sistemi 1999-cu ildə təsis olunub. == Siyahı == == Mənbə == "Bələdiyyələrin statistik ərazi təsnifatı" (PDF). stat.gov.az. 2021-08-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-03.

Qobustan qiyamı — 7 yanvar 1999-cu ildə Qaradağ rayonunun Qobustan qəsəbəsindəki həbsxanada aralarında general da olmaqla bir qrup məhkumun qaldırdığı qiyam. == Haqqında == 1999-cu ilin yanvarında Qobustan həbsxanasında 11 məhbus, əsasən dövlət çevrilişinə cəhddə təqsirli bilinən keçmiş hərbçilər qiyam qaldırır. Onların ikisi silah ələ keçirmək istəyəndə öldürülür. Dustaqlar 28 girov və silah götürə bilir. Qiyamçı dustaqlar ölkədən çıxmaq üçün onlara nəqliyyat verilməsini tələb edir. Həmin vaxt hüquq-mühafizə orqanları həbsxanada xüsusi əməliyyat keçirdir. Girovlardan biri və 9 məhbus öldürülür.Qiyam zamanı öldürülənlərdən biri də 1993-cü ilin avqustunda Azərbaycan Respublikasının müdafiə naziri olmuş Vahid Musayev olmuşdur.Qiyam zamanı Qobustan həbsxanasında xidməti vəzifəsini yerinə yetirərkən həbsxanada baş verən hadisə zamanı Mixail Aleksandroviç Slesaryov dərhal əməliyyat qrupu yaradaraq, qiyamı yatırmağa müvəffəq olur. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 12 yanvar 1999-cu il tarixli 73 saylı Fərmanı ilə Mixail Slesaryova "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" fəxri adı verilir. == İstinadlar == == Həmçinin bax == Qobustan həbsxanası Rövşən Rzayev Gündüz Abdullayev == Xarici keçidlər == Qobustanda məhbus qiyamının pərdəarxası – Öldürülən general necə nazir olmuşdu?

Monidigah — Azərbaycan Respublikasının Lerik rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. == Əhalisi == Əhalisi 692 nəfərdir. == Toponimiyası == Oykonim talış dilindəki mon (yerli tələffüz forması miy on olub, “orta, mərkəz, ara” deməkdir), di (kənd) və gah (yer) sözlərindən ibarət olub, “ortada yerləşən kənd, orta kənd” mənasındadır. Oykonim talış dilində Mondiqo adlanır. == Coğrafiyası == Lerik rayonunun Bilabənd inzibati ərazi vahidində yerləşən bu kənd Peştəsər silsiləsinin yamacındadır.Bu yaşayış yeri üç hissədən ibarətdir: 1. Mondiqo - orta kənd yeri; 2. Jindi - aşağı kənd; 3. Pendi - yuxarı kənd. == Tanınmış şəxsiyyətlər == Firdovsi Əliyev — Azərbaycan Respublikası Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyində nazir müavini.

Qiyas — Bir şeyi başqa bir şeyə bənzədərək və ya onunla müqayisə edərək hökm vermə, mühakimə yeritmə. == İslamda qiyas == Sinni məzhəblərində bu məsələ təzadlı olduğu halda şiəlikdə xüsusi göstəriş olmadıqda, bu cür hökm vermək haramdır.

Niyam Salami (doğum adıyla: Niyaməddin Salam oğlu Səfərov; d. 15 fevral 1976, Masallı) — Azərbaycan müğənnisi == Həyatı == Səfərov Niyaməddin Salam oğlu 1976-ci il fevral ayının 15-də Masallı rayonunun Ərkivan kəndində anadan olmuşdur. 1982–1992-cü illərdə Masallı rayonu, Ərkivan kənd orta məktəbində təhsil almışdır. 1994–1996-ci illərdə Bakı şəhərində Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbində rəssamlıq ixtisası üzrə tədris almışdır. 2009–2021-ci illərdə Əməkdar incəsənət xadimi Nailə Mirməmmədli ilə işbirlikləri olmuş, bəstəkardan vokal dərsləri almış və onun müğənni üçün bəstələdiyi 7 mahnısını ifa etmişdir. === Ailəsi === Atası Səfərov Salam İsmayıl oğlu 1956-cı ildə Masallı rayonundə Ərkivan kəndində anadan olmuşdur. Uzun illər Dəmir yollarında mexanik vəzifəsində çalışmışdır. 2001-ci ildə dünyasını dəyişib. Anası Səfərova Hacıxanım Fərhad qızı Astara rayonunun Kakalos kəndində anadan olmuşdur. Evdar qadın olmuşdur.

Qiyan qəbiləsi (çin. 呼衍) — Böyük Hun İmperiyasını idarə etmiş qəbilə. Bu qəbilənin üzvləri əsasən xatun olurdular. Qiyanlar Monqolustanın qərbində məskunlaşmışdılar.

Qiyas — ad. Qiyas bəy Şıxlinski — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin pristavı Qiyas Sadıqov — Azərbaycan Xalq Partiyasının sabiq sədr əvəzi Mirzə Qiyas bəy — Böyük Moğol imperiyasının baş vəziri. Qiyas xan Şahsevən — Şahsevən elinə mənsub olan Cavad xanlığının qurucusu, ilk xanı, sərkərdə. Qiyas Məcidov — Ləzgi yazıçı və dramaturqu. Qiyas Quliyev — Azərbaycan alimi, biologia elmləri doktoru.TəxəllüsƏyyub Qiyas — nasir, tərcüməçi, dramaturq, şairDigərQiyas — Bir şeyi başqa bir şeyə bənzədərək və ya onunla müqayisə edərək hökm vermə, mühakimə yeritmə. Xoca Qiyas (Miyanə) — İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Miyanə şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd.

Qiyas Hüseynov (Qiyas Adil oğlu Hüseynov; ) — Azərbaycan tibb alimi, tibb üzrə fəlsəfə doktoru (2007). == Həyatı == Hüseynov Qiyas Adil oğlu 10 iyun 1960-cı ildə Qafan rayonunun Kurud kəndində anadan olmuşdur. 1977-ci ildə Qafan rayonu Gığı kənd orta məktəbini əla qiymətlərlə bitirmiş və 1978-ci ildə N. Nərimanov adına Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutuna daxil olmuşdur. 1984-cü ildə tibb institutunu bitirmiş, təyinatla İmişli rayonuna göndərilmiş və 3 il orada işləmişdir. 1988-ci ildə müsabiqə yolu ilə B. Ə. Eyvazov adına Elmi Tədqiqat hematologiya və transfuziologiya institutuna (indiki Hematologiya və Transfuziologiya Mərkəzi) elmi işçi kimi işə qəbul olunmuşdur. Qiyas Hüseynov 1989-cu ildə qan preparatları şöbəsinə müdir təyin olunmuşdur. 1998–2005-ci ilə kimi B. Ə. Eyvazov adına Elmi Tədqiqat Hematologiya və transfuziologiya institutunun nəzdindəki qan bankının (indiki Mərkəzi Qan Bankı) baş həkimi işləmişdir. 2006-cıidən Ə. Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun hematologiya kafedrasında assent işləyir. == Elmi fəaliyyatı == Qiyas Hüseynov 1989-cu ildə qan preparatları şöbəsinə müdir təyin olunduqdan sonra onun təşəbbüsü ilə respublikada ilk dəfə olaraq rezusəleyhinə immunoqlobulin və polibiolin preparatları hazırlanmışdır. 1990-cı illərin əvvəllərində ölkəmizə qan koservantlarının gətirilməsi çətinləşdiyindən xəstələrin qanla təminatında çətinlik yaranmışdı.

Qiyas Məcidov (22 mart 1911, Axtı, Dağıstan vilayəti, Rusiya imperiyası – 1974, Mahaçqala) — Ləzgi yazıçı və dramaturqu. Dağıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası Xalq yazıçısı. 1957-ci ildən SSRİ Yazıçılar Birliyinin üzvü.. == Bioqrafiya == Qiyas Məcidov 22 mart 1911-ci ildə Axtı (indiki Dağıstanın Axtın rayonu) kəndində əməkçi miqrant ailəsində anadan olmuşdur. Kənd məktəbində təhsil almış, 1927-ci ildə komsomola daxil olmuşdur. 1929-cu ildə doqquzuncu sinfi bitirİR, sonra altı aylıq kurs keçir və ibtidai sinif müəllimi ixtisasına yiyələnir . Azərbaycan SSR Şirvan bölgəsinə işləməyə göndərilir. Sonra bir ildən çox müəllim işlədiyi Dağıstanın Gürah kəndinə gedir. 1929–1931-ci illərdə Qiyas Məcidov Mahaçqala Sənaye Texnikumunda təhsil alır. Məzun olduqdan sonra rus və ana dilləri haqqında biliklərini artırmaq üçün tərcüməçi Əlibey Fətahovun tələbəsi olaraq Daqkniqoizdatda işə düzəlir.

Qiyas Böyükağa oğlu Sadıqov (27 mart 1960, Sabirabad) — Azərbaycan Xalq Partiyasının sabiq sədr əvəzi, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sabiq İşlər müdiri. == Həyatı == Qiyas Sadıqov 27 mart 1960-cı il tarixində Sabirabad şəhərində anadan olmuşdur. 1976-cı ildə M. Ə. Sabir adına Sabirabad şəhər orta məktəbini bitirmişdir. Qiyas Sadıqov ali təhsilini Azərbaycan Politexnik İnstitutunda almış, oradan 1976-cı ildə məzun olmuşdur. Daha sonra ordu sıralarında zabit olaraq fəaliyyət göstərib. 1985–1992-ci illərdə Sabirabad Mexaniki Təmir Zavodunda usta və Həmkərlar Təşkilatında sədr kimi fəaliyyət göstərmişdir. Ailəlidir, bir övladı var. == Siyasi fəaliyyəti == Qiyas Sadıqov siyasi fəaliyyətə Azərbaycan Xalq Cəbhəsi üzvü olaraq başlamışdır. O, 1989-cu ildə Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Salyan Rayon Şöbəsinin təsisçilərindən biri olaraq Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Ali Məclisinin üzvü seçilmişdir. Qiyas Sadıqov 1992-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər müdirinin müavini vəzifəsinə, 1993-cü ildə isə müdiri vəzifəsinə təyin olunmuşdur.

Sen-Qiyom (fr. Saint-Guillaume) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Matezin-Triyev kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Qrenobl. INSEE kodu — 38391. Kommunanın 1999-cu il üçün əhalisi 270 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 550 ilə 1733 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 500 km cənub-şərqdə, Liondan 110 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 28 km şimal-qərbdə yerləşir.

Xəlifə Qiyas — Yardımlı rayonunun Perimbel kəndinin ərazisində yerləşən ziyarətgah, soyu günümüzə qədər davam etməkdədir. == Tarixi == Şiələrinin 4-cü imamı Zeynülabidin nədidəsi Xəlifə Qiyas (az-ərb:Ğiyasəddin) 4 oğlu, ailəsi və qardaşı Xəlifə Kamal(ərb:Kamaləddin) ilə VIII-ci əsrdə Perimbel kəndində məskunlaşmış və günümüzə qədər nəsili 4 oğlunun adı ilə bağlı (Şavrux tayfası, Ağaməmməd tayfası, Məmmədrəhim tayfası, Xəlifə Məmməd tayfası) olan 4 tayfadan davam etdirmişdir. Tarixi sənədlərə görə kəndin əvvəlki adları Pirinbel, Xəlfəli və Seyyidlər kəndi kimi də adlanmışdır. Perimbel- "Pirin qənşəri", "Pirin məkanı mənasında" – "Pirin beli" mənasındadı. Xəlifə Kamal gənc yaşda şəhid olmuş onun övladı olmamışdır, məzarları Perimbel kəndində ziyarətgahdır. Hələ də Perimbel kəndinin əksər əhalisi Xəlifə Qiyasın 4 oğlunun nəsilindən gəldiklərini iddia edirlər. == Xəlifə Qiyasın Şəcərəsi == Hz Məhəmməd İslam peyğəmbəri Hz Fatimə binti Məhəmməd Hz Əli ibn Əbu Talib, Şiələrin 1-ci İmamı Hz Hüseyn ibn Əli, Şiələrin 3-cü İmamı Hz Zeynülabidin ibn Hüseyn, Şiələrin 4-cü İmamı Əl Hüseynul Əsğər ibn Zeynül-Abidin Übeydullahil Ə'rəc ibn Əl Hüseynul Əsğər Əliyül Abid (künyə:Əliyül Saleh) ibn Übeydullahil Ə'rəc Übəydullah Sani ibn Əliyül Abid Saleh ibn Übəydullah Sani Ğiysəddin (az:Xəlifə Qiyas) ibn Saleh == Xəlifə Qiyas nəsli şəcərəsi == Şavruq ibn Ğiysəddin (az:Xəlifə Qiyas) Əlvənd Kamal Əlvənd Şavruq Saleh Yarməmməd == Soya aid məşhur nümayəndələr == Мüstəqil Bağır oğlu Ağayev — Azərbaycan filosofu; AMEA-nın Fəlsəfə, Sosiologiya və Hüquq İnstitutu Fəlsəfə və Hüquq İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, fəlsəfə elmləri namizədi.

Zеynalabidin Qiyami (1891, Əhər, Şərqi Azərbaycan ostanı – Bakı) — Azərbaycan Demokrat Firqəsinin fəalı, Azərbaycan Milli hökumətinin Ali məhkəməsinin sədri. == Həyatı == Zеynalabidin Qiyami Salari Zəfər Qaracadaği kimi tanınırdı. O, 1891-ci ildə Qaradağda - torpaq sahibkarı ailəsində doğulub. İran Xarici İşlər Nazirliyinin məsul işçisi olub. 1919-cu ildə Təbrizdə dеmokratik hərəkatın iştirakçısı idi. Dеmokratik hərəkatda iştirakına görə Xarici İşlər Nazirliyində tutduğu vəzifədən azad еdilmişdi. Sеyid Ziyanın qəti əlеyhdarı idi. Sеyid Ziya onun cismani məhv еdilməsi barədə öz adamlarına tapşırıq vеrmişdi. Əhali arasında böyük hörməti var idi.

Əyyub Qiyas (Qi Or El) (Tam adı: Əyyub Qiyas oğlu Abasov; 14 dekabr 1968, Lənkəran, Azərbaycan SSR) — nasir, tərcüməçi, dramaturq, şair, 1996-cı ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin, 2019-cu ildən Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının üzvü. == Həyatı == Əyyub Qiyas 1968-ci il 14 dekabr tarixində Lənkəran şəhərində anadan olub. Ailəlikcə Sumqayıt şəhərinə köçdüklərindən orta təhsilini 1986-cı ildə burada başa vurub. 1986–1990-cı illərdə M.A.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun "Teatr sənəti" fakültəsində təhsilini davam etdirib. 1991–1993-cü illərdə Moskva Ümumittifaq Kinematoqrafıya İnstitutu nəzdində ali ssenari kursunda Yuri Nikolayeviç Arabovun sinfində qiyabi təhsil alıb. Azərbaycan EA Memarlıq və İncəsənət İnstitutunun qiyabi asipranturasında təhsilini davam etdirib. "Azərbaycan televiziya tamaşaları" mövzusunda tədqiqat üzərində çalışır. == Fəaliyyəti == 1988–1990-cı illərdə Sumqayıtda kimyaçıların Səməd Vurğun adına Mədəniyyət sarayında xalq teatrının rejissoru, 1990–1991-cı illərdə "Cığırdaş" gənclik mərkəzi yaradıcı gənclərin teatr birliyinin direktoru, 1991–1992-ci illərdə "168 saat" qəzetinin baş redaktorunun müavini, 1992–1993-cü illərdə "Xəzər" jurnalının redaktoru olub. 1993–1997-ci illərdə Azərbmətbuatyayımı İB-nin Sumqayıt şəhərində fəaliyyət göstərən "Ziya" mətbuat yayımı agentliyində direktor vəzifəsində çalışıb. 1997–2012-ci illərdə Sumqayıtdakı "İnter-Press" mətbuat ticarət şirkətinin təsisçisi və icraçı direktoru olub.

Vaqner qrupu üsyanı və ya Priqojin üsyanı, Göbələk devirməsi, Göbələk qiyamı – 23 iyun 2023-cü ildə Vaqner Qrupunun lideri Yevgeni Priqojin Rusiya Müdafiə Nazirliyini onun qüvvələrinə hücuma keçməkdə və onun qüvvələrinin "nəhəng" hissəsini öldürməkdə ittiham etdi. Priqojin Müdafiə Nazirliyinin rəhbərliyindən qisas alacağına söz verdi. Hərbi idarəçilikdə "şərin" dayandırılmalı olduğunu vurğulayan Priqojin "ədalət üçün addımlayacağını" bildirmişdir. == Arxa plan == Yevgeni Priqojin KİV-lər tərəfindən "Putinin aşbazı" adlandırılan Rusiyalı iş adamıdır. 2014-cü ildə o, "Vaqner" ÖHŞ-nın əsasını qoymuşdu. Priqojinın Rusiya Müdafiə Nazirliyi və Prezident Administrasiyası ilə münasibəti pis idi. O, Sergey Şoyqunu Suriyada "köhnəlmiş üsulu" işlətdiyinə görə tənqid edirdi, Şoyqu isə Rusiya Silahlı Qüvvələrini qida ilə təmin etməklə məşğul olan Priqojinın şirkətini tənqid edirdi.

Anri Qiyom Qaleotti (fr. Henri-Guillaume Galeotti; 10 sentyabr 1814, Paris – 14 mart 1858, Brüssel) — Belçika botaniki. == Elmi fəaliyyəti == Anri Qiyom Qaleotti toxumlu bitkilər, qıjıkimilər üzrə ixtisaslaşmışdır. == Əsərləri == Mémoire sur la constitution géognostique de la province de Brabant, 1837 - On the geognostic constitution of the province of Brabant. Mémoire sur les fougères du Mexique, et considerations sur la géographie botanique de cette contrée; with Martin Martens (1842) - On ferns native to Mexico, with considerations to their phytogeography. "Enumeratio synoptica plantarum phanerogamicarum ab Henrico Galeotti in regionibus Mexicanis collectarum : [Bruxelles 1842-1845]. Oct. (Enum. pl. Galeotti)"; with Martin Martens.

Giyan — İranın Həmədan ostanının Nahavənd şəhristanının Giyan bəxşində şəhər və bu bəxşin mərkəzi. 2006-cı il əhalinin siyahıya alınmasına əsasən, şəhərin əhalisi 8,062 nəfər və 1,999 ailədən ibarət idi.

Giyom Apolliner (fr. Guillaume Apollinaire; əsl adı — pol. Wilhelm Albert Vladimir Apollinaris de Wąż-Kostrowicki — rus. Вильгельм Альберт Владимир Александр Аполлинарий Вонж-Костровицкий; 26 avqust 1880, Roma — 9 noyabr 1918, Paris) — fransız şair. == Həyatı == Vilhem Apoliner Albert dö Kostrovitski 1880-ci ildə Romada anadan olub. Onun anası baltika mənşəli fransız qızı, atası isə heç vaxt üzünü görmədiyi italyan zabiti olub. Apoliner qarma- qarışıq bir uşaqlıq dövrü yaşayıb. 1889-cu ildə anası ilə Parisə köçdükdən sonra o müxtəlif sənətlər öyrənmək istəyib və 1902-ci ildən ilk yazıları çap olunmağa başlayıb. Elə həmin ildən o Almaniyada dərs deməyə çağırılır və burada gənc ev xadiməsi Anni Pleydenə dəlicəsinə vurulur. Parisə qayıtdıqdan sonra Apoliner avanqard artistlər sırasına qoşulur.

Giyom Boni (ing. Guillaume Boni; 1530, Sen-Flur[d] – 1594) — intibah dövründə yaşamış Fransa bəstəkarı. Bonni 1565-ci ildən ölümünə qədər Sent-Etyen kafedralında xormeyster olmuşdur. Antuan de Bertran kimi o da Overn şəhərində anadan olmuş və Tuluzada fəaliyyət göstərmişdir. == Əsərlər == Psalmi Davidici novis concentibus sex vocibus modulati cum oratione Regia 12.

Qiyom Fransua Antuan de Lopital (d. 1661, Paris – ö. 2 fevral, 1704, Paris) — Fransız riyaziyyatçısı, diferensial hesabı üzrə ilk çap olunmuş dərsliyin müəllifi.

Bidam (Koreya[d] – 17 yanvar 647, Koreya[d]) – Koreyanın tarixi üç krallığından biri olan Şilada üsyan qaldırması ilə tanınır. Üsyan qaldırmazdan əvvəl, (məhkəmədə ən yüksəək vəzifə) adını aldı. Doğum taroxi və ya qazandığı nəaliyyətləri bəzi sənədlərdə tam olaraq göstərilməyib. Ancaq onun bir Sangdaedeung olmağı krallıq zadəganlarının və ya bir Jinggol-un tərkibində olduğunu göstərir. == Üsyan == Bidam 635-ci ildə Kraliça Seondeok tərfindən məhkəmənin ən yüksək vəzifəsi olan sangdeung təyin edildi. Həmin zamanlarda Kraliçanın səhhətində problemlər baş qaldırırdı və artıq vəzifəsinin öhtəsindən əvvəlki kimi gələ bilmirdi. Buna görə də işlərin çoxunu Bidama həvalə etdi. Bu ərəfədə Şila qərbdəb 40 qalanı zəbt edən Baekje və Goguryeo krallıqlarının birləşmiş güclərinin hücumuna məruz qaldı. Digər tərəfdən ,Kraliçanın gücünün artması Hwanbaek şürasının zadəgan üzvlərini narahat edirdi. Şilla yavaş-yavaş solurdu.

Biyac (fars. بیاج‎) - İranın Həmədan ostanının Əsədabad şəhristanının Mərkəzi bəxşinin ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2016-cı ilin məlumatına görə kənddə 104 nəfər yaşayır (31 ailə).

Biyan (lat. Glycyrrhiza) — paxlakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.Biyan qiymətli texniki bitkilərdən biridir. Biyan latın dilində "qlisseraza" adlanır,"şirin kök" mənasını verir. Biyan bitkisinin dünyada 18 növü yayılmışdır. Azərbaycanda onun 8 növünə təsadüf olunur. Şirinbiyan Azərbaycan çöllərində heç bir qulluq, qayğı görmədən külli miqdarda yetişir. Bu bitki Azərbaycanın Kür-Araz, Samur-Dəvəçi ovalıqlarında, Xəzərsahili düzənliklərdə, Muğanda, Qobustanda, Abşeronda, Alazan-Əyriçay vadisində, Kürdəmirdə, Ucarda,Qazaxda, Bərdədə, Böyük Qafqazın şimal-şərqində, Kiçik Qafqazın mərkəzi və cənub hissələrində, Naxçıvanın düzənliklərində yayılmışdır. == Növləri == === Azərbaycanın dərman bitkiləri === Şirinbiyan, Çılpaq biyan (Glycyrrhiza glabra L.) (=Liquiritia officinalis Moench) Korjinski biyanı (Glycyrrhiza korshinskyi Grig.) Ural biyanı (Glycyrrhiza uralensis Fisch.) (=Vəzili biyan (Glycyrrhiza glandulifera Waldst.