Поиск по словарям.

Tarixin sonu — nə vaxtsa bəşəriyyət tarixinin monotonlaşacağı, yavaşlayacağı və ya sona çatacağı (yəni varlığın hansısa ideal və ya son nöqtəsinə çatacaq) haqqında fəlsəfi fərziyyə. Tarixin sonlanması bir məqsəd ideyası ilə əlaqələndirilir ki, ona çatdıqdan sonra əvvəlki tarixi sövq edən ziddiyyətlər aradan qalxır və yeni, tələsik və birbaşa inkişafın təsvirini adi mənada tarix adlandırmaq çətindir. Tarixin sonu ideyası tarixin dövri təbiəti haqqında qədim anlayışların inkarı kimi yaranmışdır: Xristianlıqda tarixin sonu İsa Məsihin İkinci gəlişi ilə bağlı peyğəmbərliklərin yerinə yetirilməsi ilə əlaqələndirilir; 18-ci əsrin utopik nəzəriyyələrində ideal cəmiyyət intellektual və sosial bərabərsizliyin aradan qaldırılması (Kondorsedə) və bütün insan istəklərinin ödənilməsi (Yumda) ilə xarakterizə olunurdu; Marksizmdə “tarixdən əvvəlki” dövrün sonu, marksistlərin tarixin mühərriki hesab etdikləri sinfi mübarizənin olmayacağı yer üzündə sinifsiz və dövlətsiz kommunist cəmiyyətinin qurulması kimi başa düşülürdü. Marksın fikrincə, “insan cəmiyyətinin tarixdən əvvəlki dövrü burjua ictimai formasiyası ilə başa çatır”. Marks tarix ideyasını başlanğıcı və sonu olan bir proses kimi tarixin 1806-cı ildə sona çatdığını düşünən Hegeldən götürmüşdür. Xristianlar kimi, Marks da “tarixdən əvvəlki”dən sonra başlayacaq bəşər cəmiyyətinin tarixinin təfərrüatlarını verməmişdir; Nasizmdə tarixin sonu, geniş ərazisində, sakit uzunmüddətli mövcudluq üçün bütün lazımi resurslara malik olan ari dövlətinin yaradılmasında göründü (“ Minillik Reyx ”); 20-ci əsrin sonlarında SSRİ-nin dağılması ilə əlaqədar olaraq tarixin sonu ideyası müasir dünyada Qərb liberal sivilizasiyasının yekun qələbəsi tezisi ilə əlaqələndirilməyə başladı. Bu yanaşma F.Fukuyamanın 1989-cu ildə dərc edilmiş məqaləsində və ardınca 1992-ci ildə “ Tarixin Sonu və Sonuncu İnsan ” kitabında ciddi tənqidlərə məruz qalmış məqaləsində ətraflı təsvir edilmişdir.

"Tarixin sonu və sonuncu insan" (ing. The End of History and the Last Man ) — amerikalı filosof və politoloq Frensis Fukuyamanın ilk kitabı. 1992-ci ildə Free Press tərəfindən nəşr edilmişdir. Kitabın nəşrindən əvvəl müəllifin “The National Interest” jurnalında “Tarixin sonu?” essesi (1989) dərc olunmuş və həm mətbuatda, həm də elmdə geniş rezonans doğurmuşdur. “Tarixin sonu və sonuncu insan” kitabında Fukuyama esse xəttini davam etdirir və iddia edir ki, Qərb tipli liberal demokratiyanın bütün dünyaya yayılması bəşəriyyətin sosial-mədəni təkamülünün son nöqtəsini və son idarəetmə formasının formalaşmasını göstərir. Fukuyamanın fikrincə, tarixin sonu hadisələr tarixinin sonu demək deyil, bir əsrlik ideoloji qarşıdurmaların, qlobal inqilabların və müharibələrin sonu və onlarla birlikdə incəsənət və fəlsəfənin sonu deməkdir. Fukuyama birbaşa göstərir ki, o, “ tarixin sonu ” konsepsiyasının müəllifi deyil, yalnız əsası Hegel tərəfindən qoyulmuş və sonra Karl Marks və Aleksandr Kojevenin əsərlərində inkişaf etdirilən ideyaları davam etdirir. Sonrakı illərdə daha çox dillərə tərcümə olunan "Tarixin sonu və sonuncu insan" kitabı iyirmi dilə tərcümə edilmiş , həm elmi mətbuatda, həm də publisistikada çoxlu tənqidlərə məruz qalmışdı. Əksər rəyçilər müəllifin ideoloji qərəzliliyinə, liberal demokratiya ideyalarına hədsiz sadiqliyinə, hadisələri qiymətləndirməkdə və faktları seçməkdə seçiciliyə, eləcə də islamçılıq kimi liberal demokratiyanın yayılmasına açıq şəkildə qarşı çıxan bu cür artan hərəkatların əhəmiyyətini lazımi səviyyədə qiymətləndirməməsinə diqqət çəkiblər. Frensis Fukuyama kitabın nəşrindən sonra yaranan mübahisələrdə fəal iştirak etmiş, ardıcıl olaraq öz mövqelərini müdafiə etmiş, lakin sonrakı əsərlərində əvvəllər bəyan etdiyi fikirlərini tədricən yenidən nəzərdən keçirmişdir.

Yaddaşın dəyişməzliyi (kat. La persistència de la memòria) 1931-ci ildə sürrealizm cərəyanının ən məşhur nümayəndələrindən biri olan Salvador Dali tərəfindən çəkilmiş sürrealist rəsm əsəri. 1932-ci ildə 250 ABŞ Dolları qarşılığında satılan tablo,1934-cü ildən etibarən Nyu-Yorkdaki National Museum of Art'da sərgilənməkdədir. = Haqqında = Sürrealistik əsər əriyən cib saatlarını mövzu almaqdadır.Bu,Dalinin o illərdəki "yumuşaqlıq" və "sərtlik" anlayışına işıq tutmaqdadır. Əsər hər nə qədər Dalinin sənət yaşamındakı Freyudçu mühitin bir nümunəsi olsa da, sənətcinin elmi mərhələyə keçişindən 14 il əvvəl yaradılmışıdır. Dalinin elmi təməlli əsərlər yaratmağa başlaması 1945-ci il Nüvə silahı istifadəsi ilə əlaqədardır. Geniş bir qum çölü təsvir olunan əsərdə ki, əriyən saatlar ideyasını Dali avqust günəşi altında əriyən kamamber pendirindən götürüb. Əsəri zamanın dəyişməzliyi anlayışına protesto kimi də yozmaq mümkündür. Rəsmin mərkəzi hissəsində canavar və insan obrazının sintezini görürük. Tablonun sol hissəsində olan saatın üzərində isə ölümü və qadın cinsiyyət orqanını simvollaşdıran qarışqaları görmək mümkündü.

Rolling Stone jurnalının "Tarixin ən yaxşı 500 mahnısı" siyahısı (ing. Rolling Stone's 500 Greatest Songs of All Time ya da qısaca ing. 500 Greatest Songs of All Time) — Rolling Stone jurnalı tərəfindən 2004-cü ildə yayımlanmış sıyahı. Siyahı 172 musiqiçi və tənqidçinin səsverməsi nəticəsində hazırlanmışdır. == Siyahı == Meni gozle, Polad BulBul oglu Like a Rolling Stone, Bob Dylan Satisfaction, The Rolling Stones Imagine, John Lennon What's Going On, Marvin Gaye Respect,Aretha Franklin Good Vibrations, The Beach Boys Johnny B. Goode, Chuck Berry Hey Jude, The Beatles Smells Like Teen Spirit, Nirvana What'd I Say, Ray Charles My Generation, The Who A Change Is Gonna Come, Sam Cooke Yesterday, The Beatles Blowin' in the Wind, Bob Dylan London Calling, The Clash I Want to Hold Your Hand, The Beatles Purple Haze, Jimi Hendrix Maybellene, Chuck Berry Hound Dog, Elvis Presley Let It Be, The Beatles Born to Run, Bruce Springsteen Be My Baby, The Ronettes In My Life, The Beatles People Get Ready, [[The Impressions God Only Knows, The Beach Boys A Day in the Life, The Beatles Layla, Derek and the Dominos (Sittin on) the Dock of the Bay, Otis Redding Help!, The Beatles I Walk the Line, Johnny Cash Stairway To Heaven, Led Zeppelin Sympathy for the Devil, The Rolling Stones River Deep - Mountain High, Ike and Tina Turner You've Lost That Lovin' Feelin', The Righteous Brothers Light My Fire, The Doors One, U2 No, Woman No Cry, Bob Marley and the Wailers Gimme Shelter, The Rolling Stones That'll Be the Day, Buddy Holly and the Crickets Dancing in the Street, Martha and the Vandellas The Weight, The Band Waterloo Sunset, The Kinks Tutti-Frutti, Little Richard Georgia on My Mind, Ray Charles Heartbreak Hotel, Elvis Presley Heroes, David Bowie Bridge Over Troubled Water, Simon and Garfunkel All Along the Watchtower, Jimi Hendrix Hotel California, Eagles The Tracks of My Tears, Smokey Robinson and the Miracles The Message, Grandmaster Flash and the Furious Five When Doves Cry, Prince Anarchy in the U.K., The Sex Pistols When a Man Loves a Woman, Percy Sledge Louie Louie, The Kingsmen Long Tall Sally, Little Richard Whiter Shade of Pale, Procol Harum Billie Jean, Michael Jackson The Times They Are A-Changin', Bob Dylan Let's Stay Together, Al Green Whole Lotta Shakin' Goin On, Jerry Lee Lewis Bo Diddley, Bo Diddley For What It's Worth, Buffalo Springfield She Loves You, The Beatles Sunshine of Your Love, Cream Redemption Song, Bob Marley and the Wailers Jailhouse Rock, Elvis Presley Tangled Up in Blue, Bob Dylan Crying, Roy Orbison Walk On By, Dionne Warwick California Girls, The Beach Boys Papa's Got a Brand New Bag, James Brown Summertime Blues, Eddie Cochran Superstition, Stevie Wonder Whole Lotta Love, Led Zeppelin Strawberry Fields Forever,The Beatles Mystery Train, Elvis Presley I Got You (I Feel Good), James Brown Mr. Tambourine Man, The Byrds I Heard It Through the Grapevine, Marvin Gaye Blueberry Hill, Fats Domino You Really Got Me, The Kinks Norwegian Wood (This Bird Has Flown), The Beatles Every Breath You Take, The Police Crazy, Patsy Cline Thunder Road, Bruce Springsteen Ring of Fire, Johnny Cash My Girl, The Temptations California Dreamin', The Mamas and The Papas In the Still of the Nite, The Five Satins Suspicious Minds, Elvis Presley Blitzkrieg Bop, Ramones I Still Haven't Found What I'm Looking For, U2 Good Golly, Miss Molly, Little Richard Blue Suede Shoes, Carl Perkins Great Balls of Fire, Jerry Lee Lewis Roll Over Beethoven, Chuck Berry Love and Happiness, Al Green Fortunate Son, Creedence Clearwater Revival You Can't Always Get What You Want, The Rolling Stones Voodoo Child (Slight Return), Jimi Hendrix Be-Bop-A-Lula, Gene Vincent and His Blue Caps Hot Stuff, Donna Summer Living for the City, Stevie Wonder The Boxer,Simon and Garfunkel Mr. Tambourine Man, Bob Dylan Not Fade Away, Buddy Holly and the Crickets Little Red Corvette, Prince Brown Eyed Girl, Van Morrison I've Been Loving You Too Long (to Stop Now), Otis Redding I'm So Lonesome I Could Cry, Hank Williams That's All Right, Elvis Presley Up on the Roof, The Drifters Da Doo Ron Ron (When He Walked Me Home), The Crystals You Send Me, Sam Cooke Honky Tonk Women, The Rolling Stones Take Me to the River , Al Green Shout (Parts 1 and 2)], The Isley Brothers Go Your Own Way, Fleetwood Mac I Want You Back,The Jackson 5 Stand By Me, Ben E. King House of the Rising Sun, The Animals It's a Man's Man's Man's World, James Brown Jumpin' Jack Flash, The Rolling Stones Will You Love Me Tomorrow, The Shirelles Shake, Rattle & Roll, Big Joe Turner Changes, David Bowie Rock & Roll Music, Chuck Berry Born to Be Wild, Steppenwolf Maggie May, Rod Stewart With or Without You, U2 Who Do You Love, Bo Diddley Won't Get Fooled Again, The Who In the Midnight Hour, Wilson Pickett While My Guitar Gently Weeps, The Beatles Your Song, Elton John Eleanor Rigby, The Beatles Family Affair, Sly and the Family Stone I Saw Her Standing There, The Beatles Kashmir, Led Zeppelin All I Have to Do Is Dream, The Everly Brothers Please, Please, Please, James Brown Purple Rain, Prince I Wanna Be Sedated, The Ramones Everyday People, Sly and the Family Stone Rock Lobster, The B-52's Lust for Life, Iggy Pop Me and Bobby McGee, Janis Joplin Cathy's Clown, The Everly Brothers Eight Miles High, The Byrds Earth Angel, The Penguins Foxey Lady, Jimi Hendrix A Hard Day's Night, The Beatles Rave On, Buddy Holly and the Crickets Proud Mary, Creedence Clearwater Revival The Sounds of Silence, Simon and Garfunkel Paranoid Android, Radiohead (We're Gonna) Rock Around the Clock, Bill Haley and His Comets I'm Waiting for the Man, The Velvet Underground Bring the Noise, Public Enemy I Can't Stop Loving You, Ray Charles Nothing Compares 2 U, Sinead O'Connor Bohemian Rhapsody, Queen Folsom Prison Blues, Johnny Cash Fast Car, Tracy Chapman Lose Yourself , Eminem Let's Get It On, Marvin Gaye Papa Was a Rollin' Stone, The Temptations Losing My Religion, R.E.M. Both Sides Now, Joni Mitchell Dancing Queen, Abba Dream On, Aerosmith God Save the Queen, The Sex Pistols Paint It, Black, The Rolling Stones I Fought the Law, The Bobby Fuller Four Don't Worry Baby, The Beach Boys Free Fallin', Tom Petty September Gurls, Big Star Love Will Tear Us Apart, Joy Division Hey Ya!, Outkast Green Onions, Booker T. and the MG's Save the Last Dance for Me, The Drifters The Thrill Is Gone, B.B. King Please Please Me, The Beatles Desolation Row, Bob Dylan I Never Loved a Man (The Way I Love You), Aretha Franklin Back in Black, AC/DC Who'll Stop the Rain,Creedence Clearwater Revival Stayin' Alive, The Bee Gees Knocking on Heaven's Door, Bob Dylan Free Bird, Lynyrd Skynyrd Wichita Lineman, Glen Campbell There Goes My Baby, The Drifters Peggy Sue, Buddy Holly Maybe, The Chantels Sweet Child O' Mine, Guns N' Roses Don't Be Cruel, Elvis Presley Hey Joe, Jimi Hendrix Flash Light, Parliament Loser, Beck Bizarre Love Triangle, New Order Come Together, The Beatles Positively 4th Street, Bob Dylan Try a Little Tenderness, Otis Redding Lean On Me, Bill Withers Reach Out, I'll Be There, The Four Tops Bye Bye Love, The Everly Brothers Gloria, Them In My Room, The Beach Boys 96 Tears, ? and the Mysterians Caroline, No, The Beach Boys 1999, Prince Your Cheatin' Heart, Hank Williams Rockin' in the Free World, Neil Young Sh-Boom, The Chords Do You Believe in Magic, The Lovin' Spoonful Jolene, Dolly Parton Boom Boom, John Lee Hooker Spoonful, Howlin' Wolf Walk Away Renee, The Left Banke Walk on the Wild Side, Lou Reed Oh, Pretty Woman, Roy Orbison Dance to the Music, Sly and the Family Stone Good Times, Chic Hoochie Coochie Man, Muddy Waters Moondance, Van Morrison Fire and Rain, James Taylor Should I Stay or Should I Go, The Clash Mannish Boy, Muddy Waters Just Like a Woman, Bob Dylan Sexual Healing, Marvin Gaye Only the Lonely, Roy Orbison We Gotta Get Out of This Place, The Animals I'll Feel a Whole Lot Better, The Byrds I Got a Woman, Ray Charles Everyday, Buddy Holly and the Crickets Planet Rock, Afrika Bambaataa and the Soul Sonic Force I Fall to Pieces, Patsy Cline The Wanderer, Dion Son of a Preacher Man, Dusty Springfield Stand!, Sly and the Family Stone Rocket Man, Elton John Love Shack, The B-52's Gimme Some Lovin', The Spencer Davis Group The Night They Drove Old Dixie Down, The Band (Your Love Keeps Lifting Me) Higher and Higher, Jackie Wilson Hot Fun in the Summertime,Sly and the Family Stone Rappers Delight, The Sugarhill Gang Chain of Fools, Aretha Franklin Paranoid, Black Sabbath Mack the Knife, Bobby Darin Money Honey, The Drifters All the Young Dudes, Mott the Hoople Highway to Hell, AC/DC Heart of Glass, Blondie Paranoid Android, Radiohead Wild Thing, The Troggs I Can See for Miles, The Who Hallelujah, Jeff Buckley Oh, What a Night, The Dells Higher Ground, Stevie Wonder Ooo Baby Baby, Smokey Robinson He's a Rebel, The Crystals Sail Away, Randy Newman Tighten Up, Archie Bell and the Drells Walking in the Rain, The Ronettes Personality Crisis, New York Dolls Sunday Bloody Sunday, U2 Roadrunner, The Modern Lovers He Stopped Loving Her Today, George Jones Sloop John B, The Beach Boys Sweet Little Sixteen, Chuck Berry Something, The Beatles Somebody to Love, Jefferson Airplane Born in the U.S.A., Bruce Springsteen I'll Take You There, The Staple Singers Ziggy Stardust, David Bowie Pictures of You, The Cure Chapel of Love, The Dixie Cups Ain't No Sunshine, Bill Withers You Are the Sunshine of My Life, Stevie Wonder Help Me, Joni Mitchell Call Me, Blondie (What's So Funny 'Bout) Peace Love and Understanding?, Elvis Costello and the Attractions Smoke Stack Lightning, Howlin' Wolf Summer Babe, Pavement Walk This Way, Run-DMC Money (That's What I Want), Barrett Strong Can't Buy Me Love, The Beatles Stan, Eminem featuring Dido She's Not There, The Zombies Train in Vain, The Clash Tired of Being Alone, Al Green Black Dog, Led Zeppelin Street Fighting Man, The Rolling Stones Get Up, Stand Up, Bob Marley and the Wailers Heart of Gold, Neil Young One Way or Another, Blondie Sign 'O' the Times, Prince Like a Prayer, Madonna Do Ya Think I'm Sexy?, Rod Stewart Blue Eyes Crying In the Rain, Willie Nelson Ruby Tuesday, The Rolling Stones With a Little Help From My Friends, The Beatles Say It Loud—I'm Black and Proud, James Brown That's Entertainment, The Jam Why Do Fools Fall In Love, Frankie Lymon and the Teenagers Lonely Teardrops, Jackie Wilson What's Love Got To Do With It, Tina Turner Iron Man, Black Sabbath Wake Up Little Susie, The Everly Brothers In Dreams, Roy Orbison I Put a Spell on You, Screamin' Jay Hawkins Comfortably Numb, Pink Floyd Don't Let Me Be Misunderstood, The Animals Wish You Were Here, Pink Floyd Many Rivers to Cross, Jimmy Cliff Alison, Elvis Costello School's Out, Alice Cooper Heartbreaker, Led Zeppelin Cortez the Killer, Neil Young Fight the Power, Public Enemy Dancing Barefoot, Patti Smith Group Baby Love, The Supremes Good Lovin', The Young Rascals Get Up (I Feel Like Being a) Sex Machine, James Brown For Your Precious Love, Jerry Butler and the Impressions The End, The Doors That's the Way of the World, Earth, Wind and Fire We Will Rock You, Queen I Can't Make You Love Me, Bonnie Raitt Subterranean Homesick Blues, Bob Dylan Spirit in the Sky, Norman Greenbaum Wild Horses, The Rolling Stones Sweet Jane, The Velvet Underground Walk This Way, Aerosmith Beat It, Michael Jackson Maybe I'm Amazed, Paul McCartney You Keep Me Hanging On, The Supremes Baba O'Riley, The Who The Harder They Come, Jimmy Cliff Runaround Sue, Dion Jim Dandy, Lavern Baker Piece of My Heart, Big Brother and the Holding Company La Bamba, Ritchie Valens California Love, Dr. Dre and 2Pac Candle in the Wind, Elton John That Lady (Part 1 and 2), The Isley Brothers Spanish Harlem, Ben E. King The Locomotion, Little Eva The Great Pretender, The Platters All Shook Up, Elvis Presley Tears in Heaven, Eric Clapton Watching the Detectives, Elvis Costello Bad Moon Rising, Creedence Clearwater Revival Sweet Dreams (Are Made of This), Eurythmics Little Wing, Jimi Hendrix Nowhere to Run, Martha and the Vandellas Got My Mojo Working, Muddy Waters Killing Me Softly With His Song, Roberta Flack Complete Control, The Clash All You Need Is Love, The Beatles The Letter, The Box Tops Highway 61 Revisited, Bob Dylan Unchained Melody, The Righteous Brothers How Deep Is Your Love, The Bee Gees White Room, Cream Personal Jesus, Depeche Mode I'm A Man, Bo Diddley The Wind Cries Mary, Jimi Hendrix I Can't Explain, The Who Marquee Moon, Television Wonderful World, Sam Cooke Brown Eyed Handsome Man, Chuck Berry Another Brick in the Wall Part 2, Pink Floyd Fake Plastic Trees,Radiohead Hit the Road Jack, Ray Charles Pride (In The Name of Love), U2 Radio Free Europe, R.E.M. Goodbye Yellow Brick Road, Elton John Tell It Like It Is, Aaron Neville Bitter Sweet Symphony, The Verve Whipping Post, The Allman Brothers Band Ticket to Ride, The Beatles Ohio, Crosby, Stills, Nash and Young I Know You Got Soul, Eric B and Rakim Tiny Dancer, Elton John Roxanne, The Police Just My Imagination, The Temptations Baby I Need Your Loving, The Four Tops Band of Gold, Freda Payne O-o-h Child, The Five Stairsteps Summer in the City, The Lovin' Spoonful Can't Help Falling in Love, Elvis Presley Remember (Walkin' in the Sand), The Shangri-Las Thirteen, Big Star (Don't Fear) the Reaper, Blue Oyster Cult Sweet Home Alabama, Lynyrd Skynyrd Enter Sandman, Metallica Kicks, Paul Revere and the Raiders Tonight's the Night, The Shirelles Thank You (Falettinme Be Mice Elf Agin), Sly & the Family Stone C'mon Everybody, Eddie Cochran Visions of Johanna, Bob Dylan We've Only Just Begun, The Carpenters I Believe I Can Fly, R. Kelly In Bloom, Nirvana Sweet Emotion, Aerosmith Crossroads, Cream Monkey Gone to Heaven, Pixies I Feel Love, Donna Summer Ode to Billie Joe, Bobbie Gentry The Girl Can't Help It, Little Richard Young Blood, The Coasters I Can't Help Myself, The Four Tops The Boys of Summer, Don Henley Fuck tha Police, N.W.A. Suite: Judy Blue Eyes, Crosby, Stills and Nash Nuthin' But a 'G' Thang, Dr.

Yaddaşın idarəolunması bloku (ing.memory management unit (MMU), ru. блок управления памятью )-virtual yaddaşın fiziki ünvanlara inikasını (fiziki ünvanlarla göstərilməsini) dəstəkləyən qurğu. Bəzi sistemlərdə (məsələn, 68020 tipli prosessorlara əsaslana sistemlərdə) MMU prosessordan ayrıdır, ancaq müasir kompüterlərdə MMU mərkəzi prosessorun mikrosxeminə yerləşdirilir. Bəzi sistemlərdə MMU mikroprosessor və yaddaşın interfeysini təmin edir, belə MMU tipi, adətən, ünvanın multiplekslənməsini, DRAM tipli yaddaş üçün isə həm də regenerasiyanı yerinə yetirir. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Amerika Birləşmiş Ştatlarının ərazilərinin tarixi ibtidai insanların e.ə. 15.000-ci illərdə Amerikaya gəlməsi ilə başlamışdır. Çoxlu sayda yerli mədəniyyət formalaşdı, bunlardan bir çoxu XVI əsrdə daha sıx məskunlaşmış həyat tərzindən uzaqlaşaraq başqa yerlərdə yenidən təşkil edilmiş siyasətlərə doğru tranformasiyalardan keçdi. Avropalılar Amerika kolonizasiyasına XV əsrin sonlarından başladı, lakin müasir ABŞ ərazisindəki koloniyaların çoxuna 1600-cü ildən sonra yerləşdilər. 1760-cı ildə on üç ingilis koloniyasında 2,5 milyon insan yaşayırdı. Cənub koloniyaları qul əməyinə əsaslanan təsərrüfat sistemi qurdu və bu səbəbdən Afrikanın milyonlarla əhalisini kölələşdirdi. Fransanı məğlub etdikdən sonra Britaniya hökuməti kolonistlərin yeni vergilərin onların təsdiqinə ehtiyacı olduğuna dair konstitusiya arqumentini rədd edərək, 1765-ci il Möhür aktı da daxil olmaqla bir sıra vergilər tətbiq etdi. Bu vergilərə qarşı müqavimət, xüsusən də 1773-cü ildə Boston çay qonaqlığı parlamentin özünüidarəni dayandırmaq üçün cəza qanunları çıxarmasına səbəb oldu. 1775-ci ildə Massaçusetsdə silahlı münaqişə başladı. 1776-cı ildə Filadelfiyada İkinci Kontinental Konqres "Amerika Birləşmiş Ştatları" olaraq koloniyaların müstəqilliyini elan etdi.

Abxaziya tarixi — Abxaziya ərazisi və bu ərazidə yaşayan abaxaz-adige xalqlarının tarixi. == Qədim dövrlər == Abxaziya ərazisindəki ilk insan izləri Erkən Paleolit dövrünə təsadüf edir. İbtidai icma cəmiyyətinin dağılması prosesi e.ə. VII–VI əsrlərdə baş vermişdir. E.ə. VI–IV əsrlərdə Abxaziya Kolxida çarlığının tərkibinə daxil idi. E.ə. 2-ci əsrin sonunda Abxaziya Pont hökmdarı VI Mitridat Evpatorun əlinə keçmiş, e.ə. 63-cü ildən isə sahilyanı ərazilər romalıların nəzarəti altında olmuşdur. Eramızın I əsrinin sonlarında Abxaziya ərazisində abazq, apsil və saniqlərin tayfa ittifaqları yaranmışdır.

Adıge ərazisində ilk insan izləri Erkən Paleolit dövrünə aiddir. E.ə.I-ci minilliyin ortalarına aid yazılı abidələrdə adıqların əcdadları meotlar, sindlər, kerketlər və s. adlarla məlumdur. Hunların ardınca IV–IX əsrlərdə Şimali Qafqaz avarların, Bizansın, bulqarların və xəzərlərin hücumlarına məruz qalmışdı. VI əsrin sonlarından 630-cu ilə dək Adıge Göytürk xaqanlığının nəzarəti altında olmuşdur. Adıge Dneprboyu slavyanlar, Qafqaz xalqları və Yaxın Şərq ölkələri ilə ticarət aparırdı. XIII əsrin 2-ci yarısından XV əsrin 1-ci yarısınadək Qara dəniz sahillərində yerləşən Genuya şəhər-koloniyaları Adıgenın tarixi-mədəni inkişafında və ticarətində mühüm rolu olmuşdur. Əsasən çörək, meyvə, kürü, mis, mum, xəz və qul ixrac olunur, duz, parça, silah və bəzək əşyaları idxal edilirdi. XIII əsrdə Adıge Qızıl Ordaya tabe oldu. 16–18 əsrlərdə Osmanlı imperiyası və Krım xanlığının Adıge ilə müharibələri nəticəsində burada islam dini yayılmağa başlamışdı.

Adıge ərazisində ilk insan izləri Erkən Paleolit dövrünə aiddir. E.ə.I-ci minilliyin ortalarına aid yazılı abidələrdə adıqların əcdadları meotlar, sindlər, kerketlər və s. adlarla məlumdur. Hunların ardınca IV–IX əsrlərdə Şimali Qafqaz avarların, Bizansın, bulqarların və xəzərlərin hücumlarına məruz qalmışdı. VI əsrin sonlarından 630-cu ilə dək Adıge Göytürk xaqanlığının nəzarəti altında olmuşdur. Adıge Dneprboyu slavyanlar, Qafqaz xalqları və Yaxın Şərq ölkələri ilə ticarət aparırdı. XIII əsrin 2-ci yarısından XV əsrin 1-ci yarısınadək Qara dəniz sahillərində yerləşən Genuya şəhər-koloniyaları Adıgenın tarixi-mədəni inkişafında və ticarətində mühüm rolu olmuşdur. Əsasən çörək, meyvə, kürü, mis, mum, xəz və qul ixrac olunur, duz, parça, silah və bəzək əşyaları idxal edilirdi. XIII əsrdə Adıge Qızıl Ordaya tabe oldu. 16–18 əsrlərdə Osmanlı imperiyası və Krım xanlığının Adıge ilə müharibələri nəticəsində burada islam dini yayılmağa başlamışdı.

== Alban xalqının formalaşması == Albaniya ərazisində yaşayan qədim xalqlardan biri də İlliryalılardır. == Orta əsrlər == === Osmanlı dövrü === 1385-ci ildə Timurtaş paşa, İstip, Manastır və Ohri vilayətlərini ələ keçirdi. Bolqarıstanda Sofiya Osmanlı hakimiyyətinə keçdi. Serbiya və Bosniya kralları, Xorvatiya və Albaniya şahzadələri osmanlılara qarşı birləşdi və 30.000 nəfərlik bir orduyla Timurtaş paşanı Plosnik deyilən yerdə məğlub etdilər. Osmanlı dövləti 1417-ci ildə bu ölkəyə daxil olub, 1913-cü ildə son Osmanlı Həsən Rza Paşanın şəhid edilməsi ilə də buranı tərk edib. === İskəndər bəyin üsyanı === İskəndər bəy deyilən Yorgi Kostriota 1443 ilə 1468 illəri arasında Osmanlı hakimiyyətinə qarşı girişilən üsyanı idarə etmişdir. == İkinci Dünya Müharibəsi illərində == == Müharibədən sonrakı Albaniya == Avropada müsəlmanların çoxluq təşkil etdiyi yeganə ölkə olan Albaniya 1944-cü il noyabrın 29-da azad edildi. 1946-cı ilin yanvarında Albaniya Xalq Respublikası elan olundu. Albaniya Kommunist partiyası isə Albaniya Əmək Partiyası adlandı. Albaniya Əmək Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi və stalinizmin qatı tərəfdarı olan Ənvər Xoca 1946-cı ildən 1985-ci ilin aprelinədək, yəni ölənə qədər ölkəyə rəhbərlik etdi.

Almaniya tarixi (alm. Geschichte Deuchlands‎) — Almaniyanın tarixi. == Alman xalqının formalaşması == Alman xalqının etnik olaraq formalaşmasının Skandinav bürünc əsrində, təxminən e.ə 1700-cü illərdə baş verdiyi güman edilir. Eramızdan əvvəl 1-ci əsrdə German tayfaları Cənubi Skandinaviya və Şimali Almaniyadan tədricən cənuba, şərqə və qərbə doğru yayılmağa başladılar. Bu prosesdə onlar baltik, irandilli, slavyan və yunan xalqları ilə təmasda olmağa başladılar. Roma imperiyasındakı alimlərin tədqiqatlarına rəğmən, german tayfalarının ilkin dövrlərdəki fəaliyyəti haqda müasir elmə çox az şey məlumdur. İmperator Avqustun dövründə Roma İmperiyası Germaniyaya (romalılar Reyn çayı ilə Ural dağları arasındakı əraziləri belə adlandırırdı) hücum etdi. Roma qoşunlarına tanınmış sərkərdə Publiy Kvintiliy Var başçılıq edirdi. Eramızın 9-cu ilində Tevtoburq meşəsindəki döyüşdə Varın başçılıq etdiyi 3 Roma legionu german tayfaları tərəfindən məğlub edildi. Beləliklə, müasir Almaniya ərazisindəki xalqlar Roma imperiyası tərəfindən işğal olunmaq təhlükəsindən azad oldu.

Almaniya tarixi (alm. Geschichte Deuchlands‎) — Almaniyanın tarixi. == Alman xalqının formalaşması == Alman xalqının etnik olaraq formalaşmasının Skandinav bürünc əsrində, təxminən e.ə 1700-cü illərdə baş verdiyi güman edilir. Eramızdan əvvəl 1-ci əsrdə German tayfaları Cənubi Skandinaviya və Şimali Almaniyadan tədricən cənuba, şərqə və qərbə doğru yayılmağa başladılar. Bu prosesdə onlar baltik, irandilli, slavyan və yunan xalqları ilə təmasda olmağa başladılar. Roma imperiyasındakı alimlərin tədqiqatlarına rəğmən, german tayfalarının ilkin dövrlərdəki fəaliyyəti haqda müasir elmə çox az şey məlumdur. İmperator Avqustun dövründə Roma İmperiyası Germaniyaya (romalılar Reyn çayı ilə Ural dağları arasındakı əraziləri belə adlandırırdı) hücum etdi. Roma qoşunlarına tanınmış sərkərdə Publiy Kvintiliy Var başçılıq edirdi. Eramızın 9-cu ilində Tevtoburq meşəsindəki döyüşdə Varın başçılıq etdiyi 3 Roma legionu german tayfaları tərəfindən məğlub edildi. Beləliklə, müasir Almaniya ərazisindəki xalqlar Roma imperiyası tərəfindən işğal olunmaq təhlükəsindən azad oldu.

Andorra tarixi — Andorranın yaranması tarixi haqda ilk məlumatlar 805-ci ilə istinad edir. Orta əsrlərdə əvvəl mavrlardan, sonra isə ispan və fransız feodallarından öz müstəqilliyini qoruyan çoban qəbilələri burada yaşamışlar. Bu ərazidə ağalıq üstündə ispan və fransız feodalların rəqabəti yüz illərlə davam etmişdir. 1278-ci ildən başlayaraq Andorra bəzi fasilələrlə İspaniya və Fransanın ikili protektoratı altında olur. 1278–1288-ci illərdə Urxel yepiskopu ilə (İspaniya) qraf de Fua (Fransa) bu ölkəni bölüşdürmək aktını imzalayırlar. Bu ikili asılılıq indi simvolik xarakter daşıyır. 1866-cı ildə Andorra konstitusiya qəbul edir.

Antarktida — Yerin ən cənub materiki və qitəsi. Antarktida tamamilə Cənub yarımkürəsində yerləşir və Cənub okeanı ilə əhatə olunub. Ərazisi 14,4 milyon kv.km-dir ki, bu da Antarktidanı Yerin ərazisinə görə 5-ci ən böyük materiki edir. Bu ölçüsünə görə o Avstraliyadan təxminən iki dəfə böyükdür. == Tarixi == Antarktidanın mövcud olması barədə ilk fikirləri e.ə. 350-ci ildə qədim yunanlar söyləmişlər. Qədim yunanlara Arktikanın (Arktos — şimal) olması məlum idi və onlar belə bir mülahizə irəli sürüdülər ki, müvazinətin pozulmaması üçün onun cənubunda da soyuq iqlimə malik başqa bir məkan olmalıdır. Ehtimal olunur ki, Antarktidanın buz sahilləri ilə ilk dəfə olaraq müasir polineziyalıların — maorilərin əcdadları — Yeni Zelandiya adalarının qədim sakinləri tanış olmuşlar. Antarktida materikinin olması barədə ingilis A. Dalpimlya hələ 1770-ci ildə çap etdirdiyi məqalədə bəhs etmişdir. O öz fikrini elmi cəhətdən belə əsaslandırmağa çalışırdı ki, şimal və cənub yarımkürələrində su və quru ərazilərin bərabərşəkilli paylanması cənub qütbündə hansısa bir ərazinin olmasını zərurətə çevirir.

Avropa tarixi — Avropa qitəsində yaşayan xalqların qədim zamanlardan etibarən günümüzə qədər davam etmiş tarixini əhatə edir. Arxeloji qazıntıları nəticəsində Avropada ilk insan məskənlərinin Eradan əvvəl 35.000 il əvvəl yarandığını göstərir. Avropada aşkarlanmış ən qədim yazı nümunəsi e.ə. 700-cü ildə, Qədim Yunanıstanda Homer tərəfindən yazılmış İliada dastanıdır. Qədim Yunanıstanla yanaşı eramızdan əvvəl VIII əsrdə yaradılmış Roma krallığı dövrünün ən müasir sivilizasiyalarından hesab olunurdu. Qədim Yunanıstan və Qədim Roma dövlətləri eramızın IV əsrindən başlayaraq dağılmağa başlamış, həmin əsrdən etibarən Xristianlıq dini Avropada öz təsirini gücləndirmişdir. Orta əsrlərin əvvələrində Avropada durğunluq dönəminə daxil olmuşdur. Yaxın Şərq və Asiyada yaşayan bir çox xalqlar texniki və mədəni nəaliyyətlərinə görə Avropa xalqlarını arxada qoymağı baçarmışlar. Yeni dövrüdən etibarən başlayan intibah və reformasiya kimi hərəkatlar, Avropanın hərbi, iqtisadi, demokratik və texniki yöndə inkişaf etməsinə səbəb olmuş və qısa müddətdən sonra inkişaf tempi və mədəni səviyyəsinə görə Avropa digər qitələrdən üstün bir mövqedə qərarlaşmışdır. Bu üstünlüklərindən istifadə edən Avropa xalqları, digər qitələrdə koloniyalar yaratmış və həmin qitələrdə olan təbii sərvətləri talamışlar.

Avtomobilin tarixi 19-cu əsrdə enerji mənbəsi olaraq buxarın istifadə edilməsi ilə başlayır və daxili yanma mühərriklərində neftin istifadə edilməsi ilə davam edir. Hal-hazırda alternativ enerji mənbələri ilə işləyən avtomobillər istehsal edilməyə başlayıb. İlk avtomobillər buxar maşınları olmuşdur. Bu zamanlar sürücü "Şofer", yəni fransız dilində "ocaqçı" adlanırdı. Çünki, sürücü onun ocağını qızdırmalı və bunun sayəsində maşını işə salmalı idi. Avtomobil yaranmasından etibarən inkişaf etmiş ölkələrdə insan və yük daşınması sahəsində əsas nəqliyyat vasitəsi olaraq qəbul edilmişdir. Avtomobil sənayesi İkinci Dünya Müharibəsindən sonra ən böyük sənaye qollarından biri olmuşdur. 1907-ci ildə 250.000 avtomobil var idi, 1914-cü ildə Ford Model T-nin istehsal olunması ilə 500.000-ə çatmış, İkinci Dünya Müharibəsindən biraz əvvəl bu say 50 milyonun üzərinə çıxmışdır. Müharibədən sonra keçən otuz il ərzində avtomobil sayı altı qatına çıxmış və 1975-ci ildə 300 milyona çatmışdır. İllik avtomobil istehsalı 2007-ci ildə 70 milyonu keçmişdir.

Avstriya tarixi- Avstriyanın tarixi. == Orta əsrlər == === Avstriya və Osmanlı imperiyası === Avstriyanın Macarıstanda təkbaşına ağalığa nail olmaq cəhdi, 1664-cü ildə Osmanlı imperiyası ilə müharibəyə səbəb oldu. Avstriyalıların möhkəmləndirmiş olduqları və alınmaz saydıqları Uyyar qalası alındı. Avstriya imperatoru təkbaşına türklərlə vuruşa bilməyəcəyini anlayaraq, Vatikandan və Avropa dövlətlərindən yardım istədi, lakin türklər bəzi qalaları aldıqdan sonra Avstriya ordusunu darmadağın etdi. Nəticədə Avstriya imperatoru sülh təklif etdi. Osmanlı dövləti ilə Avstriya arasında bağlanmış sülh müqaviləsinə görə Avstriyanın ələ keçirilmiş Uyyar və başqa qalaları geri qaytarıldı. Avstriya ilə sülh bağlandıqdan bir neçə il sonra Osmanlı dövləti Ukraynada nüfuz dairəsi üstendə Polşa ilə müharibəyə başladı. Beş il davam edən bu müharibədə türklər qələbə qazandılar. Polyaklar osmanlıların Ukrayna üzərində hakimiyyətini qəbul etdilər. 1681-ci ildə Avstriya ilə münasibətlər yenidən pisləşdi.

Azərbaycan tarixi — Qədim dövrdən bu günə kimi Azərbaycanın tarixi. Azərbaycan ərazisində hələ Paleolit dövründən etibarən məskunlaşma var idi (Azıx mağarasından tapılmış Azıxantrop və Qobustan petroqlifləri). E.ə. IV əsrdən 706-cı ilə qədər Azərbaycan ərazisində Qafqaz Albaniyası çarlığı mövcud idi, regionun cənub-şərqi hissəsi isə Atropatenanın tərkibində idi. VIII əsrdə Albaniya və Atropatena Ərəb Xilafətinin tərkibinə daxil olur və islam mədəniyyəti ilə tanış olur. Ərəb Xilafətinin zəifləməsindən sonra Azərbaycanda bir sıra feodal dövlətlər meydana gəlir (Şirvanşahlar, Salarilər, Sacilər, Şəddadilər və Rəvvadilər). XI əsrdə Azərbaycanın Böyük Səlcuq İmperiyasının tərkibinə daxil olması Azərbaycan xalqının formalaşması prosesində əhəmiyyətli rol oynayır. Azərbaycan xalqının formalaşması XV əsrdə başa çatır. Arran XII əsrdə Azərbaycan Atabəyləri dövlətinin tərkibinə daxil olur, XIII əsrdə isə monqolların hücumuna məruz qalır. Azərbaycan Elxanilər Teymurilər dövlətinin tərkibinə daxil olur.

Azərbaycan tarixi — Qədim dövrdən bu günə kimi Azərbaycanın tarixi. Azərbaycan ərazisində hələ Paleolit dövründən etibarən məskunlaşma var idi (Azıx mağarasından tapılmış Azıxantrop və Qobustan petroqlifləri). E.ə. IV əsrdən 706-cı ilə qədər Azərbaycan ərazisində Qafqaz Albaniyası çarlığı mövcud idi, regionun cənub-şərqi hissəsi isə Atropatenanın tərkibində idi. VIII əsrdə Albaniya və Atropatena Ərəb Xilafətinin tərkibinə daxil olur və islam mədəniyyəti ilə tanış olur. Ərəb Xilafətinin zəifləməsindən sonra Azərbaycanda bir sıra feodal dövlətlər meydana gəlir (Şirvanşahlar, Salarilər, Sacilər, Şəddadilər və Rəvvadilər). XI əsrdə Azərbaycanın Böyük Səlcuq İmperiyasının tərkibinə daxil olması Azərbaycan xalqının formalaşması prosesində əhəmiyyətli rol oynayır. Azərbaycan xalqının formalaşması XV əsrdə başa çatır. Arran XII əsrdə Azərbaycan Atabəyləri dövlətinin tərkibinə daxil olur, XIII əsrdə isə monqolların hücumuna məruz qalır. Azərbaycan Elxanilər Teymurilər dövlətinin tərkibinə daxil olur.

Bakı şəhəri — Azərbaycan Respublikasının paytaxtıdır. Müxtəlif dövrlərdə Bakı şəhəri Şirvanşahlar dövləti, Bakı xanlığı, Bakı quberniyası, Azərbaycan Demokratik Respublikası və Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının mərkəzi olmuşdur. Hal-hazırkı dövrdə isə Bakı şəhəri Azərbaycan Respublikasının paytaxtıdır. == Adın etimologiyası == Bakı adının mənşəyi haqqında müxtəlif fikirlər vardır. Fars dilində bu adın ilkin forması kimi Baqavan sözündən istifadə edilmişdir. Bu söz Tanrının şəhəri kimi tərcümə olunur. Fars mənbələrində Bakı adının digər bir etimologiyası kimi Bādkube (بادکوبه) kimi yazılan Küləklər şəhəridir. Bakı şəhərinin eramızın V əsrində yarandığından Badükübə sözünü bu dövrdən etibarən istifadə olunduğu ehtimal olunur. === Müxtəlif dövrlərdə şəhərin adlanırılması === == Tarixi == Abşeron yarımadası ərazisində yazılmış arxeoloji materiallar buranın qədim yaşayış məskəni olduğunu sübut edir. Pirallahı, Zığ gölü ətrafı, Şüvəlan, Mərdəkan, Binəqədi, Əmircan və s.

== Banqladeş qədim və orta əsrlər dövründə == Banqladeş ərazisində e.ə. VII-VI əsrlərdə yaranmış ilk dövlət Vanqa (indiki Banqladeş adı da buradandır: "Banqla" — benqallara məxsus, "deş" — ölkə deməkdir. E.ə. IV əsrdə - eramızın V əsrində Banqladeş ərazisi müxtəlif qədim Hindistan imperiyalarının tərkibinə daxil idi.. VIII əsrdən bu dövlətlərin ərazisi qərbdəki torpaqlarla birlikdə vahid Benqaliya dövlətində birləşdirildi. 750-1174-cü illərdə bu dövləti Budda dininin himayədarı hesab olunan Pala sülaləsinin nümayəndələri idarə etmişlər. XIII əsrdə Benqaliyanı Dehli sultanlığı ələ keçirdi. Həmin dövrdə burada islam dini geniş yayılmağa başladı.. XIV əsrin ortalarında Benqaliyanın Dehli çanişinləri müstəqil hakimlərə çevrildilər. Onların bir neçə sülaləsi 1576-cı ilədək burada hakimiyyətdə olmuşdur.

Basketbol 1891-ci ildə ABŞ-nin Massaçusets ştatının Sprinqfilds kollecinin bədən tərbiyəsi müəllimı Ceyms Neysmit tərəfindən yaradılmışdır. Az vaxtda bu oyun Amerikada böyük şöhrət qazandı. Hazırda, dünyada milyonlarla insan bu oyunu oynayır. Ceyms Neysmit 1861-ci ildə Kanadada anadan olmuş, 1939-cu ildə vəfat etmişdir. 21 dekabr 1891-ci ildə Ceyms Neysmit beş əsas ideyadan və 13 qaydadan istifadə edərək yeni oyunun qaydalarını nəşr etdirdi. Ceyms Neysmitin zəhmətini qiymətləndirərək 1911-ci ildə Sprinqfilds kolleci onu fəxri bədən tərbiyəsi ustası dərəcəsi ilə təltif etmişdir. 1939-cu ildə Mak Qill Universiteti Neysmitə tibb doktoru dərəcəsi ad verdi, 1968-ci ildə Sprinqfilds kollecində “Basketbol şərəfi zalı” adlı Ceyms Neysmit muzeyi açılmışdır. == Basketbolun inkişafı == Basketbolun inkişafı qaydalara, ləvazimata, qurğulara və basketbolçunun geyiminə öz təsirini göstərdi. 1983-cü ildə ilk dəfə dəmir halqa ilə top qəbul olundu. 1984-cü ildə topun ölçüsü 30-32 düym (76,2-81,3 sm.) qədər artdı.

Bağdad tarixi — == X-XI əsrlər == 991-ci ildə əsrlərdə xəlifə Əl-Qadirin taxta çıxmasından 1092-ci ildə Məlikşahın vəfatına qədər islam tarixi, həm dini, eyni zamanda siyasi mənada "keçid tarixi" kimi səciyələnə bilər. Xilafətin paytaxtında, davamını gur kütləvi toqquşmalarda və alimlərin mübahisələrində tapan çoxsaylı təlatümlər, adi həyat hadisələrindən daha artıq idi. İnkişafını izləməyə və anlamağa çalışanlar üçün, onlar nəinki sünnüliklə şiəliyin münasibətlərini, eləcə də hakimiyətin mənası aydınlaşdırar. Buveyhilərin 945-ci ildə Bağdada varmasından sünnülərlə şiələr arasında toqquşmalar çoxaldı, və buveyhi əmirlərinin xəlifələr üzərindəki himayəsi bütövlükdə məhdud idi. Əl-Qadirin hakimiyətindən(991-1031) yeni an müəyyən olundu: sünnəni müdafiə etmək və xəlifənin hakimiyətini bərpa etmək. Bunun üçün əlbəttə ki Əl-Qadir, xəlifələrə həmişə kifayət etməyən maddi vəsaitlərdən deyil, çevik diplomatiyadan və missioner fəaliyətindən( da'va) istifadə etməli idi. 994-cü ildə ilk mədrəsə sayılan və şiəliyin müdafiəsi üçün nəzərdə tutulan Sabur bin Ərdəşirin (Dar al-elm)inə qarşı, xəlifə əl-Hərbiyyə məhəlləsində xütbələrin də nəzərdə tutulduğu cümə məsçidi açdırdı. O biri yandan, ciddi xalq təlatümləri, bağdadlı şiələrin xüsusi canfəşanlıqla qeyd etdikləri Aşura və Qədir Xum təntənələri ilə əlaqədar, 998-ci ildə alovlandı. Sünnülər buna qarşı iki tədbirə əl atdılar: Mus'eib bin Zubeyrin qəbrinin ziyarətinə, və Mağara günü bayramına(Yaum əl-qar). Birinci Mus'eibin qiyamçı əl-Muxtarın üzərindəki qələbəsinə, ikincisi, peyqəmbərin Əbu Bəkrlə rəqiblərindən gizlənməsi ilə bağlı, sirdən olan epizoda həsr olunmuşdur.

Başqırdıstan tarixi — Başqırdıstanın keçmişi. == Ən qədim dövr == == Orta əsr tarixi == Başqırdların orta əsrlər tarixi əslən bir Başqırd olan X. E. Taqoyev və R. Kuzeyev tərəfindən də araşdırılmışdır. Başqırdlar haqqında ilk tarixi məlumatlar IX–X əsrlərə aid ərəb mənbələrində verilir. Mənbələrdə onlar "başkort" və ya "başqırd" kimi qeyd olunmuşdular. Başqırdlar Volqa Bulqar dövləti yaranandan sonra onlara tabe oldular. XIII əsrdən Başqırdlarda feodal münasibətləri yarandı. 1236-cı ildə Batu xanın monqol qoşunları Volqa-Bulqar dövlətini süquta uğratdı, həmçinin Başqırdıstan torpaqları da onların işğalı altına düşdü. Başqırdlar Qızıl Ordaya xəz ilə yasaq (vergi) ödəyirdilər. Bundan başqa mal-qaranın sayının onda bir hissəsi də onlara verilirdi. XIV əsrdə Başqırdıstan ərazisi Qızıl Orda xanı Toxtamış xanla Əmir Teymur arasında döyüş (1391-ci ilə Gündüzcə döyüşü) meydanına çevrilmişdi.

== Qədim dövr == Müasir BƏƏ-nin ərazisi çox qədimdən məskunlaşmışdır. Qazıntılar zamanı tapılan insan və heyvan heykəlləri, həm də başqa tikililərin qalıqları, vahələrin əkinçiliklə məşğul olan əhalisinin yüksək mədəniyyətə malik olduqlarını sübut edir. Şarja şəhərinin yaxınlığındakı Cəbəl Fəya düşərgəsi bu məmləkətin ulu tarixini bir daha sübut edir. Maraqlıdır ki, Cəbəl Fəyadan insan sümükləri tapılmayıb. == Orta əsrlər tarixi == XVI əsrin başlanğıcında İran körfəzi sahilində yerləşən ölkələrin tarixində əsaslı dönüş baş vermişdir. Bu dövrdən körfəzin sahillərində ilk Avropa müstəmləkəçiləri görünməyə başlamışdır. 1507-ci ildə Hörmüz boğazına daxil olan Portuqaliya hərbi donanması bu yerləri zəbt edərək İran körfəzinin Ərəbistan sahillərində Portuqaliya ağalığını bərqərar etdi. Lakin Osmanlı imperiyası bu regionda öz mövqeyini əldən verməmək üçün, XVI əsrin axırlarına qədər Portuqaliya ilə mübarizə aparmışdır. Sonradan İran körfəzi regionuna sahib olmaq üçün yeni iddiaçılar: İngiltərə və Niderland meydana çıxır. İran ilə Portuqaliya arasındakı ziddiyyətlərdən bacarıqla istifadə edən İngiltərə portuqaliyalıları bu regiondan sıxışdırmış və 1623-cü ildə sonradan özlərinin İran körfəzində başlıca dayaq məntəqəsi olan Hörmüzü tuta bilmişdir.

Bəhreyn qədim tarixə malik ölkələrindən biridir. Bu ərazi müxtəlif dövrlərdə Dilmun, Sasanilər, Ərəb xilafəti və Qərmətilər dövlətləri tərəfindən işğal olunaraq onların tərkibinə daxil edilmişdir. == Qədim dövr == Bəhreyn qədim tarixə malik olan ölkədir. Adalar haqqında ilk məlumat eramızdan əvvəl III minilliyə aiddir. İlk ekspedisiyalarda arxioloqların diqqətini Bəhreyn ərazisində sərdabələr cəlb etmişdir. Bu sərdabələrin tədqiqinə 1879-cu ildə başlanılmışdır. Arxeoloqların muzeylərə verdikləri tapıntılar Bəhreynin qədim tarixini açmağa, bir vaxtlar çiçəklənən şəhərlərin mənzərəsini təsvir etməyə imkan verir. Bəlkə buna görə də qədim şumerlər onu "əbədi cənnətə" bənzədərək Dilmun adlandırmışlar. Şumerlərin bizim günlərə qədər qalmış yazılarında, Dilmun, iri ticarət və mədəniyyət mərkəzi kimi xatırlanır. Arxipelaqın əlverişli coğrafi mövqeyi, İran körfəzinin hər yerində ticarətə ağalıq etmək istəyənləri həmişə özünə cəlb etmişdir.

Bəhreynlilər (özünüadlandırma: baharna) — Bəhreyn ərəbləri, Bəhreynin əsas əhalisi. Sayları 433,7 min nəfərdir (2005). Bəhreynlilər ərəb dilinin Ərəbistan qrupunun dialektlərində danışırlar. Yerli əhali (təqribən 75 faizi) anaza qrupunun keçmiş Bəhreyn, yaxud baharna dialektində immiqrantlar isə Şərqi Ərəbistan qrupunun yeni Bəhreyn dialektində danışırlar.. Dindarları müsəlmandır. Ərəblər Bəhreyn arxipelaqında eramızın I minilliyində məskunlaşmışlar; Bəhreynlilər özlərini e.ə. VI əsrdə Navuxodonosor tərəfindən Babilistana köçürülmüş, sonradan Bəhreynə qayıtmış Ərəbistan tayfalarının nəsilləri hesab edirlər. XVII əsrdə Bəhreynin İraq tərəfindən işğalından sonra arxipelaqda iranlılar məskunlaşmışlar. 1783-cü ildə farslar Bəhreynin hakim sülaləsinin baniləri - anaza qrupunun şeyxləri (bəni atban tayfası) tərəfindən qovulmuşdur. Tayfa bölgüsü qalmaqdadır: bəni atbanlar, auvaylalar, əl-buku-ət-muavədələr.

Yazışma komitələri — ABŞ İstiqlal müharibəsi başlamazdan əvvəl, Britaniya Parlamentinə qarşı müxalifəti və daha sonra ABŞ-nin müstəqilliyinə dəstəyi koordinasiya etməyə çalışan ABŞ siyasi təşkilatları toplusu. Bostondan olan patriot Samuel Adamsın ideyası olan komitələr məktublar yazmaqla On üç koloniyadakı patriot liderləri arasında yeraltı rabitə şəbəkəsi yaratmağa çalışırdılar. Komitələr Filadelfiyada keçirilən Birinci Kontinental Konqresin yaradılmasında mühüm rol oynamışdılar. == Funksiyası == Komitələrin funksiyası müəyyən bir koloniyanın sakinlərini Britaniya tacının gördüyü tədbirlər barədə xəbərdar etmək və şəhərlərdən kəndlərə məlumat yaymaqdan ibarət idi. Xəbərlər adətən atda və ya gəmilərdə kuryerlər tərəfindən daşınan əl ilə yazılmış məktublar və ya çap edilmiş broşürlər vasitəsilə yayılırdı. Komitələr bu xəbərin fikirləri düzgün əks etdirməsinə cavabdeh idi və lazımi qəbul edən qruplara göndərildi. Bir çox müxbirlər müstəmləkə qanunvericilik məclislərinin üzvləri idi. Onlardan digərləri də "Azadlıq oğulları" və Gerb Aktı Konqresində fəal idilər. Komitələr patriotizmi və evdə istehsalı təşviq edir, amerikalılara dəbdəbədən çəkinməyi və daha sadə həyat sürməyi tövsiyə edirdi. Komitələr Amerika ictimai həyatının bir çox aspektləri üzərində öz səlahiyyətlərini tədricən genişləndirmişdilər.

"İşqla yazılan tarix" — Filologiya elmləri doktoru, professor Rafael Hüseynovun müəllif filmi. AzTV istehsalıdır. == Məzmun == Fotoqrafiya sənətinin yaranması və keçdiyi inkişaf yoluna həsr olunmuşdur. Filmdə Milli Arxiv İdarəsi (Azərbaycan) və AzTVnin arxiv materiallarından istifadə olunmuşdur.

Yumurta yazmaq Azərbaycan folklorunda bir dəb dir. Azərbaycanda bayram süfrəsinə boyanmış yumurtanı yazıb qoyma dəbi vardır. Belə ki, yumurtanı soğan qabığında qaynadarlar, qırmızı-qovur (qırmızı-qəhvəyi) boyanar. Sonra isə boyanmış yumurtanın qabığını bıçaq ucu ilə cızıb üstündə şəkil çəkərlər. Bunun adı yumurta yazma dir. Yazmağın mənası, əslində, üzdən yarmaqdır. Yazı sözü də oradan qalıbdır. == Yazılmış yumurtalardan örnəklər == Bu yazılmış yumurtalar Nasir Mənzurinin yazdığı yumurtalardan dırlar. == Həmçinin bax == Çərşənbə Xatın Bayram Yeli AVAVA (roman), Nasir Mənzuri.

Bəşəriyyətin Yaddaşı (ing. Memory of Mankind) – Martin Kunze tərəfindən 2012-ci ildə maliyələşdirilmiş qoruma layihəsi. Əsas məqsəd bəşəriyyət haqda bu zamana qədər əldə edilən məlumatları insanların unutma və kollektiv şəkildə yaddan çıxarma problemlərindən mühafizə etməkdir. İnformasiya keramika üzərinə çap edilir, daha sonra Avstriyanın Hallstatt şəhərində daş duz mədənləri içərisinə yerləşdirilir. Adi bir arxiv layihəsindən fərqli olaraq, bu "bizim eramızın zaman kapsulu" olmağı hədəfləyir və insanlara ora istədikləri mətin və şəkilləri əlavə etməyə icazə verir. Milli arxivlərin əksinə MOM-un məlumat bazası burada iştirak etmək istəyən hər kəs tərəfindən qurulur.

Dünya xatirəsi (ing. Memory of the World) — Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatı (YUNESKO) dünya irsini qoruma proqramı. 1992-ci ildə qurulub. == Proqramın məqsədi == dünya sənədli irsinin qorunması; istifadəçilərin sənədli irsə bərabər imkanlarını təmin etmək; sənədli irsin mövcudluğu və əhəmiyyəti barədə ümumi şüurun yayılması; proqramı tanıtmaq və əsərlərini geniş ictimaiyyətə təqdim etmək. 1997-ci ildən bəri proqram çərçivəsində sənədli irs qeydləri (beynəlxalq, regional və milli səviyyədə) aparılır. Abidənin beynəlxalq reyestrə daxil edilməsi proqramın ali rəhbər orqanı olan Beynəlxalq Məşvərət Komitəsi tərəfindən təsdiqlənmək və YUNESKO-nun Baş direktoru tərəfindən təsdiqlənməklə həyata keçirilir.

Dünyanın xatirəsi Layihəsinin Afrika mirası yerlərinin siyahısı.

Proqramlaşdırılabilən məntiqi kontroller (ing. programmable logic controller, PLC) - maşın və qurğulıarın idarə olunmasında tətbiq olunan düyümdür. Proseslərin idarə olunmasında istifadə olunan proqramlaşdırıla bilən avadanlıqdır. Bu düyümlər tətbiq sahəsindən asılı olaraq proqramlaşdırılıb tətbiq oluna bilirlər. Adətən elektronik şəkildə hazırlanmış bu düyümlər öz iş prinsipinə görə kompyuterlə oxşardır. Senzorlar və aktorlarla əlaqədə olan YPİ-sistemi proqram əsasında prosesin idarə olunması üçün siqnallar verir. Bu informasiya əsasında tənzimləyicilər maşınların bu və ya digər qurğuya qoşulmasını elə idarə edir ki, o tələb olunan funksiyanı yerinə yetirsin. İstənilən alqoritmi proqram şəklində PLC- yə yazmaq mümkündür. PLC-lər ən çox sənayedə texnoloji proseslərin idarə olunmasında istifadə olunurlar. Sahə cihazlarından gələn siqnallar giriş modulları vasitəsilə rəqəmsal şəkilə gətirildikdən sonra PLC- yə ötürülür.

Nəsrlə yazılmış Milad nəğməsi: Ruhlarla Yul hekayəsi (ing. A Christmas Carol. In Prose. Being a Ghost Story of Christmas) və ya daha çox "Milad nəğməsi" (ing. A Christmas Carol) — Çarlz Dikkens tərəfindən yazılmış povest-nağıl. Əsər ilk dəfə 1843-cü ildə Con Liçin orijinal illüstrasiyaları ilə Londonun "Chapman & Hall" nəşriyyat evi tərəfindən çap edilmişdir. "Milad nəğməsi" əsərində yaşlı Ebenecer Skrucun başına gələn hadisələrdən bəhs olunur. Milad bayramı ərəfəsində Skrucun yanına əvvəlcə onun keçmiş iş yoldaşı Ceykob Marlinin ruhu, daha sonra isə Keçmiş, İndiki və Gələcək Milad bayramının ruhları gəlir. Daha əvvəl qəddar və deyingən olan Skruc, ruhların ziyarətindən sonra daha mehriban və zərif adama çevrilir. Dikkensin "Milad nəğməsi"ni yazdığı dövrdə britaniyalılar Milad himnləri kimi köhnə ənənələrə yenidən baxır və Milad ağacı kimi yeni ənənələri mənimsəyirdilər.

Mepakrin, akrixin, və ya atebrin — sintetik dərman preparatı. Bu, malyariyanın müxtəlif formalarını, həmçinin lyambliyoz, dəri leyşmaniozu, qırmızı qurdeşənəyi və s. müalicəsində işlədilir. == İstinadlar == == Əlavə ədəbiyyat == М. Д. Машковский. Лекарственные средства. 2 (25000 nüs.). М.: ООО «Новая волна». 2002. ISBN 5-7864-0129-4.

Tarixçi — tarix üzrə mütəxəssis, tarix elmi ilə məşğul olan alim, tarixşünas. Tarixçilər insan nəsli ilə əlaqəli olaraq keçmiş hadisələrin davamlı, metodik izahı və araşdırılması ilə maraqlanır; həm də bütün tarixin dövrlərini öyrənir. Əgər şəxs yazılı tarixdən əvvəlki hadisələrlə maraqlanırsa, onda o, ibtidai icma quruluşu dövrünün tədqiqatçısıdır. Bəzi tarixçilər nəşrləri və ya təcrübə ilə tanınırlar. "Tarixçi" XIX əsrin sonlarında Almaniyada və başqa yerlərdə tədqiqat universitetləri yaranan zaman peşəkar bir peşəyə çevrildi. == Obyektivlik == İrvinq Penqvin Buks və Lipştadta qarşı məhkəməsi zamanı məhkəmənin kimin "obyektiv tarixçi" olmasını müəyyənləşdirməli olduğu bəlli oldu. Bu da İngilis qanunlarında ənənəvi olaraq istifadə edilən "insan Klepxem omnibus"u deyil deyə şüurlu insan standarı ilə eyni məna daşıyırdı. Bu, obyektiv bir tarixçinin David İrvinqin tətbiq etdiyi qeyri legitim metodlara qarşı əks mövqe qoymaq üçün hüquqi bir müstəvinin olması üçün lazım idi, çünki İrvinq-Pinqvinlər və Lipştadt məhkəməsindən əvvəl obyektiv tarixçi meyarını müəyyənləşdirmək üçün heç bir hüquqi presedent yox idi. Məhkəmədə hakim Çarlz Qrey böyük ölçüdə şahid-ekspert tarixçi Riçard Con Evansın tədqiqatlarına güvənirdi. Evans Holokost inkarçıları tərəfindən tarixi mənbələrin səhv təqdimatı praktikasını müəyyən olunmuş tarixi metodoloji üsullarla müqayisə etmişdir.

Dayıxın xanım — türk və altay mifologiyasında körpə tanrıçası. Tayıkın olaraq da deyilir. Uşağın yuxusunda gülməsi, Dayıxının onunla oynadığını göstərir. Uşaqları qoruyur. Yeni getməyə hazırlanan uşaqların "Day dayanması" da bu tanrıça ilə əlaqədardır. Atların balalarına "Tay" deyilməsi ilə də əlaqəlidir. == Etimologiya == (Day/Yay/Zay) kökündən törəmişdir. Yaratmaq mənası ehtiva edər. == Mənbə == Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.) Mifologiya ilə əlaqədar olan bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.