sif. xüs. Hərəkəti bir yerdən başqa yerə ötürən. Hərəkətötürücü dişli çarx. Hərəkətötürücü qayış
sif. 1. Hərəkət etməyən, tərpənməz halda olan, qımıldanmayan. Yayın orta aylarında gün otları yandırır; Hərəkətsiz o təbiət məzarlığı andırır
is. 1. Hərəkət olmadığı hal, vəziyyət, tərpənməzlik. Cismin hərəkətdə olması və hərəkətsizliyi bir-birinə əks olan iki haldır
sif. 1. Aparıcı, yönəldici, istiqamətverici; əsas, baş. – Vətənpərvərlik quruluşumuzun hərəkətverici qüvvəsidir
is. [ər.] köhn. 1. Arvad, zövcə. [Çopo:] Qəbir torpaqla örtülmədən əvvəl xaqan, onun hərəmi və dayə gəldi
is. köhn. Hərəmxanada xidmət edən, oraya girib-çıxmağa ixtiyarı olan saray xidmətçisi. [Cavan] hərəmbaşının rəyinin ziddinə olaraq, saraydakı qulluqçu
is. [ər. hərəm və fars. …xanə] köhn. Sarayda hərəmlərin (2-ci mənada) yaşadığı otaqlar, bina. Şah Səlməxatuna işarə etdi ki, hərəmxanaya getsin və xac
is. [ər.] 1. Hər hansı bir dilin əlifbasında adətən müəyyən səsə uyğun gələn yazı işarəsi; əlifbanı təşkil edən işarələrdən hər biri
zərf [ər.] Hərflərlə, hər hərfi ayrıca olaraq. Hərf-hərf diktə etmək. – Yusif köhnə əlifba ilə yazdığı adını hərf-hərf oxudu
zərf [ər. hərf və fars. bə] Hərfi-hərfinə, hərfiyyən, əslindəki kimi, eynən, hərf-hərf. Hərfbəhərf köçürmək
sif. [ər.] Hərfi-hərfinə, hərfbəhərf. □ Hərfi tərcümə – cümlədəki sözləri olduğu kimi bir dildən başqa dilə çevirməkdən ibarət olan tərcümə
zərf Heç bir şey artırıb-əskiltmədən, dəyişmədən, olduğu kimi, dəqiq. Gördüklərini hərfi-hərfinə danışmaq
[fars.] Xəbəri felin şərt şəkli ilə ifadə olunan budaq cümləsini baş cümləyə bağlayan və şərti qüvvətləndirən bağlayıcı – əgər
zərf [fars.] Əsla, qətiyyən, heç vaxt. [Tarverdi:] Ağa, vallah, mən bundan əvvəl heç quldurluğa getməmişdim, dəxi bundan sonra hərgiz getmənəm
sif. Hər gün olan, hər gün baş verən; hər gün görülən. Hərgünkü işdir. – [Qızın] üzündə hərgünkü bu təlaş dolu sualı oxumağa ana vərdiş etmişdi
sif. Hər gün işlədilən, zər gün geyilən, adi, gündəlik. Hərgünlük paltar
əd. məh. Bəli, hə. [Qənbər:] Həri, keçin, durmayın. H.Nəzərli
is. [ər.] 1. Gözə tanış gəlməyən, şübhəli görünən tip; subyekt. Bu hərif kimdir? O hərif haradan gəldi? – [Mehralı:] Müxtəsər, bankdan bizim çeklərlə
sif. Hər il olan, hər il baş verən. Bahar gəlmiş Bakıya; Hərilkindən daha şən. Z.Xəlil
sif. və zərf [ər.] Bir şeyə həddindən artıq can atan, ona aludə olan, onun düşkünü olan, təəşşüqü olan; gözüdoymaz, düşkün
“Hərisləşmək”dən f.is
f. Tamahı, acgözlüyü daha da artmaq. Hələ istismarın gündəngünə artması, sahibkarların həddindən artıq hərisləşib həyasızlaşması ən avam fəhlələrdə be
is. 1. Bir şeyi etməyə, yaxud öyrənməyə, bilməyə göstərilən hədsiz həvəs, meyil, maraq; aludəlik. Dükan qabağına toplaşanların əhvalatı öyrənmək həris
is. Qayda-qanun, nizam-intizam olmadığı hal; özbaşınalıq, başlı-başınalıq, hərc-mərclik, qarışıqlıq. Kasıb kəndçilər firqəyə yazılardılar, fəqət işlər
1. “Hərləmək”dən f.is. 2. zərf Dairəvi, dövrəvi, dövrə vuraraq. Hərləmə durub tamaşa etmək. – [Dəmirov və Mürşüdoğlu] hərləmə oturub, kababın başına t
f. 1. Dairəvi şəkildə hərəkət etdirmək; fırlatmaq, dolandırmaq, hərləndirmək, aylandırmaq. Çarxı hərləmək
“Hərləndirmək”dən f.is
bax hərləmək 1 və 2-ci mənalarda. Onun [faytonçunun] əli tərpənir, şallağı havada hərləndirirdi. S.Rəhimov
“Hərlənmək”dən f.is
f. 1. Bir şeyin ətrafında dolanmaq, fırlanmaq, aylanmaq, dövrə vurmaq. Bağın ətrafına hərlənmək. – Keçəl Həmzə Çənlibeldə Dürata baxdığı zaman Qıratın
bax hərləmək 1-ci mənada
is. [ər.] Bir mülkün, şeyin ən çox pul verənə verilmək üzrə açıq satışa qoyulması; auksion, müzaidə. Bir yerdə ki, millətin haqqı hərrac malıdır; O öl
sif. Bir şeyin bütün cəhətlərini qavrayan, onun hər tərəfini nəzərdə tutan; ətraflı, hərcəhətli. Məsələnin hərtərəfli müzakirəsi
[ər.] 1. is. Mənasız söz, boş söz, hədyan, söyüş. Bu hərzəvü hədyanlara kimlər qulaq asdı; Kim verdi bu axmaq sözə qiymət, uçitellər? M
zərf Mənasız, boş-boş. Hərzə-hərzə danışıb gülməz idim; Ər nə şey olduğunu bilməz idim. M.Ə.Sabir. // sif
sif. və is. [ər. hərzə və fars. …kar, …gu] Hərzə danışan, boşboğazlıq edən; boşboğaz. Hərzəkar adam. Hərzəkarın biridir
is. Boşboğazlıq, naqqallıq, zəvzəklik; həyasızlıq, sırtıqlıq, ədəbsizlik, utanmazlıq, ağzıyavalıq, ağzıpərtövlük
təql. Minik və ya qoşqu heyvanını dala vermək üçün çıxarılan səs. “Həs” deyib atın yüyənini dartdı
is. [ər.] Baş-başa söhbət, hallaşma, dərdləşmə, bir-birinə öz halından danışma. Qocaların həsb-halı. – Arabir səssiz də danışır insan; Arabir sözsüz d
is. [ər.] 1. Paxıllıq. Onun saf qəlbində nə qəzəb, nə kin; Nə həsəd, nə də ki, bir xəyanət var. S.Vurğun
is. [ər.] Bəzi ağacların liflərindən, küləşdən, qamışdan və s.-dən toxunan məmulat (yerə sərmək və s
is. Həsir toxuyan adam, usta
“Həsləmək”dən f.is
f. Geri çəkilmək (bəzən qorxudan, ehtiyat edərək). Qorxudan həsləmək. Hərif həslədi. – [Kazım:] Xan … mənim zarafatımdan həslədi
is. [ər.] : həsr etmək – yalnız bir işə, bir şəxsə və s.-yə vermək, onun üçün ayırmaq, ona sərf etmək
is. [ər.] 1. Bir şeyi və ya birini bir daha görmək, qovuşmaq arzusu. Vətən həsrəti. Övlad həsrəti. – [Fitnə:] El qızıyam mən, Bəxtiyar; Ürəyimdə həsrə
sif. və is. [ər. həsrət və fars. …keş] Həsrət çəkən, bir şeyin həsrətində olan. Həsrətkeş ana. – İki həsrətkeş birbirinə sarmaşdı
sif. 1. Ürəyində həsrəti, arzusu, istəyi olan; diləkli, arzulu; həsrətkeş. Həsrətli valideyn. Həsrətli sevgililər