icb. Gözləməyə məcbur etmək və ya səbəb olmaq. Qapını açmayıb bayırda gözlətmək. – Bir saat soyuq eyvanda gözlətdikdən sonra xan [Hacı Məlikməmmədi] ç
zərf Gözləyərək, intizarını çəkərək. Uşaq anasını gözlər-gözləyə yuxuya getdi. □ Gözləyə-gözləyə qalmaq – gözlədiyi, intizarında olduğu, həsrətini çək
sif. Gözü olan, görən. Şəfa tapıb qurtarmasın azardan; Heç gözlülər onun dərdin görməsin. Aşıq Ələsgər
1) rəqəmlərə qoşularaq, bir şeyin neçə gözdən (bölmədən) ibarət olduğunu bildirir. Məs.: üçgözlü mənzil; 2) gözləri (9-cu mənada), bölmələri olan; qəf
is. 1. Bir şeyi daha yaxşı görmək və ya gözü qorumaq üçün gözə taxılan şüşə alət: çeşmək, eynək. Qara gözlük taxmaq
is. Gözlük qayıran usta; eynəkçi, çeşməkçi
sif. 1. Gözündə gözlük olan, gözlük taxmış: eynəkli, çeşməkli. Gözlüklü qadın. Gözlüklü müəllim. – Gözlüklü qoca kitabları vərəqlədikcə toz qalxırdı
1. sif. Gözlüyü olmayan, gözlük taxmamış; eynəksiz, çeşməksiz. 2. zərf Gözlük olmadan, gözlük taxmadan; eynəksiz, çeşməksiz
is. Bədnəzərdən, gözəgəlmədən qorunmaq üçün taxılan ağxallı, qara muncuq. Boynuna gözmuncuğu taxmaq. – Ağ qoçların boyunlarından ara-sıra gözmuncuğu v
sif. Gözmuncuğu taxmış, gözmuncuğu olan. Gözmuncuqlu uşaq
is. bot. Çəmənliklərdə bitən çiçəkli bir ot bitkisi
sif. Gözü görməyən, kor. Gözsüz qoca. // İs. mənasında. Bir həqiqətdir, iştə gözsüzlər; Kor olur, nuri-həqqi görməzlər
is. Gözü görməyən adamın halı; korluq. Gözsüzlük pis dərddir. – |Məsmə:] [Ərimgil] gözsüzlük bədbəxtliyini, korluq fəlakətini özləri üçün bir nemət he
zərf Gözünün ucu ilə; quşbaxışı, ötəri. Gözucu baxmaq. Gözucu süzmək. – Qurbani gözucu onları gördü. “Qurbani”
bax acgöz. Gözüac uşaq
bax acgözlük
bax açıqgöz. Gözüaçıq adam. – İnmirə məhəlləsinin camaatı gözüaçıq camaat idi. N.Nərimanov. [Əmirxan Hidayətə:] Məni bağışla, anan səndən gözüaçıqdır
bax açıqgözlülük. Usta bu oğlanın gözüaçıqlığını qiymətləndirərək: – Sən haqlısan, – dedi. Ə.Sadıq
sif. və zərf 1. Gözləri bağlanmış, sarınmış halda (olan). Əsiri gözübağlı gətirdilər. 2. məc. Heç bir şeydən xəbəri olmayan, bilikcə, zehni inkişafca,
sif. və zərf Gözü bağlı olduğu halda, gözlərini yumaraq; gözüyumulu. Təzə pristav kəndlilər üçün gözübağlıca misalında idi
bax gözübağlılıq
is. Heç bir şeydən xəbəri olmama, bilikcə, inkişafca, mədəniyyətcə gerilik (gözüaçıqlıq əksi)
bax dargöz
bax dargözlük
sif. Heç şeydən gözü doymayan; tamahkar, acgöz. Gözüdoymaz adam
is. Heç şeydən gözü doymama; tamahkarlıq, acgözlük
bax itigöz(lü)
bax itigözlülük
sif. və zərf Birinin yanında eybi, qüsuru, nöqsanı olan, dili qısa olan. Gözükölgəli adam. – [Leylək] …ağasının müqabilində gözükölgəli olmamağa çalış
is. Gözükölgəli adamın halı; diliqısalıq, eyiblilik, qüsurluluq, nöqsanlılıq
sif. 1. Gözləri tam açıla bilməyən, gözləri yarıyumulu olan. // Kirpiklərini tez-tez döyən, gözlərini tez-tez qırpan
is. 1. Gözlərin tam açıla bilməməsi, yarıyumulu olması. // Kirpiklərini tez-tez qırpma xasiyyəti. 2. məc
bax gözüqıpıq. Gördün gözüqırpıq, sən də ol gözüqırpıq. (Ata. sözü)
bax gözüqıpıqlıq
gözümçıxdıya salmaq – yerli-yersiz, haqlı-haqsız danlamaq, töhmət etmək, incitmək, əziyyət vermək. Uşağı gözümçıxdıya salmaq
sif. Heç bir şeydə tamahı olmayan, aza qane olan, tamahkar olmayan (acgöz əksi). Gözütox adam
is. Gözütox adamın xasiyyəti (acgözlük əksi)
sif. Gözləri yaşarmış olan, gözlərindən yaş axan; ağlar. Gözüyaşlı uşaq. // Zərf mənasında. Daim ağlayan adam haqqında
is. Gözüyaşlı adamın hal və vəziyyəti
bax gözüyumulu
bax gözüyumululuq
sif. və zərf 1. Gözləri yumulu, gözləri bağlı. Gözüyumulu xəstə. – [Bahar:] Yaxşı, bəs gözüyumulu oturum? Ə
is. Heç bir şeydən xəbəri olmama; xəbərsizlik
sif. Gözdən yaş axmasına səbəb olan, gözü yaşardan. Gözyaşardıcı qazlar
is. Gözyaşardıcı şeyin xassəsi. Qazın gözyaşardıcılıq xüsusiyyəti
sif. Yeknəsəqliyi, rənglərinin uyğunsuzluğu və s.-yə görə gözü yoran, çox baxmaq mümkün olmayan. Gözyorucu boz səhra
is. Gözü yoran şeyin xassəsi; gözü yorma
təql. Bir şey düşərək bir yerə dəydikdə hasil olan boğuq səs. Gum-gum gumbuldamaq. – …Yağmur alaçığın keçələrini gum-gum qamçılayırdı
təql. İçiboş bir şeyi vurduqda çıxan səs