BADİ1
f. 1) küləkli, yelli; 2) yelkənli (gəmi haqqında); 3) nəfəsli (musiqi aləti haqqında).
BADİ2
ə. 1) səbəb, səbəb olan; 2) əvvəl, ilk, baş; 3) bais, qızışdıran, səbəbkar.
BADİ3
ə. çöldə yaşayan, səhra sakini, çöllü, köçəri.
Badi Valastro
Bartolo "Badi" Valastro - italyan əsilli amerikalı tanınmış şef, televiziya veriliş qəhrəmanı. Özünün şəxsi Karlonun şirniyyat evi adlı mağazası vardır.
Badi Valastro ilk dəfə 2009-cu ildən efirə çıxmış "Tort şefi"(Cake Boss) televiziya həyatına başlayıb. Daha sonra "Mətbəx şefi"(Kitchen Boss) (2011), "Şirniyyat evi xilasedicisi Badi" (Buddy's Bakery Rescue) (2013) verilişləri yayımlanıb.
Məhəmməd Badi
Məhəmməd Bədi (ərəb. محمد بديع; 7 avqust 1943, Əl-Məhəllə əl-Kübra, Misir krallığı[d]) — Misirli siyasətçi.
Məhəmməd Bədi 7 avqust 1943-cü ildə Misirdə anadan olub.Qahirə universitetini bitirib.1965-ci ildə “Müsəlman qardaşlar” hərəkatının üzvü olduğu üçün həbs edilib.
“Müsəlman qardaşlar” hərəkatının dini lideri Məhəmməd Bədi 2014-cü ildə avqustun 20-nə keçən Misirin paytaxtı Qahirədə həbs olunub. Məhəmməd Bədi iyulun 24-dən axtarışda idi.
Accipiter badius
Tüvik (lat. Accipiter badius) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qırğıkimilər dəstəsinin qırğılar fəsiləsinin əsl qırğı cinsinə aid heyvan növü.
Göyərçin boydadır. Rəngi açıqdır. Beli qonur, qarın tərəfi ağ zolaqlı açıqkürəndir. Yanaqları bozdur. Dişisinin qarın tərəfindəki köndələn zolaqlar qəhvəyi-qonurdur.
Avropa, Asiya və Afrikada yayılıb. Azərbaycanda yalnız Lənkəran düzənliyində (Vel kəndi) nəsil verməsi müəyyən edilib.
Hündür ağaclar olan seyrək, işıqlı meşədə və köhnə meyvə bağlarında məskunlaşır.
Ageratina badia
Ageratina badia (lat. Ageratina badia) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin ageratina cinsinə aid bitki növü.
Eupatorium badium Klatt ex Klatt
Eupatorium chlorophyllum Klatt
Eupatorium chlorophyllum Klatt ex T.Durand & Pitt.
Badilloa
Badilloa (lat. Badilloa) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
== Növləri ==
Badilloa atrescens (B.L.Rob.) R.M.King & H.Rob.
Badilloa drepanoides (B.L.Rob.) R.M.King & H.Rob.
Badilloa helianthemifolia
Badilloa helianthifolia (Kunth) R.M.King & H.Rob.
Badilloa herrerae (B.L.Rob.) R.M.King & H.Rob.
Badilloa procera (B.L.Rob.) R.M.King & H.Rob.
Badilloa salicina (Lam.) R.M.King & H.Rob.
Badilloa sonsonensis R.M.King & H.Rob.
Badilloa sphagnophila (B.L.Rob.) R.M.King & H.Rob.
Badinyer
Badinyer (fr. Badinières) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Burquyen-Jalye-Syud kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — La-Tur-dyu-Pen.
INSEE kodu — 38024. Kommunanın 1999-cu il üçün əhalisi 418 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 396 ilə 550 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 440 km cənub-şərqdə, Liondan 50 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 50 km şimal-qərbdə yerləşir.
Badis ibn Habus
Badis ibn Habus (?-1073) — İfrikiyyədə hökm sürən Zirilər sülaləsi (Sanhacə) dövlətinin hökmdarı.
== Həyatı ==
Atası Habbusun 1038-ci ildə ölümü üzərinə Qranada hökmdarı oldu Bərbərilərlə bəzi yəhudilər qardaşı Buluqqini taxta keçirmək istədilərsə də, ərəblərlə vəzir Samuel b. Nağrilənin də (Nağzalə) içində olduğu bir qrup yəhudi Badisi tərcih etdi. Badis taxta keçər-keçməz çevrədəki digər müluküt-təvaif ilə uğraşmaq zorunda qaldı. Məriyyə hakimi Züheyr əl-Amiri, Bunt yaxınlarında meydana gələn savaşda Badis qarşısında məğlub oldu və vəziri İbn Abbas ilə birlikdə öldürüldü (1038). Hakimiyət sahəsini genişlətmək və bütün Əndülüsə hakim olmak istəyən Badis böyük bir orduyla İşbiliyə üzərinə yürüdü. Şəhərin hakimi Qazı Əbül-Qasım İbn Abbad aparılan savaşda məğlub oldu və öldürüldü (1042). Daha sonra İshaq b. Məhəmməd əl-Birzali, Məhəmməd b. Nuh əd-Dəmməri, Abdun b.
Benua Badiaşil
Benua Badiaşil Mukinayi (26 mart 2001, Limoj) — Liqa 1 təmsilçilərindən olan Monako klubunda müdafiəçi kimi çıxış edən peşəkar Fransa futbolçusudur.
== Klub karyerası ==
=== Monako ===
5 fevral 2018-ci ildə Badiaşil Monako klubu ilə ilk peşəkar müqaviləsini imzalamışdır. Badiaşil peşəkar karyerasında debütünü 11 noyabr 2018-ci ildə Pari Sen-Jermen klubuna qarşı oyunda etmişdir. O, 90 dəqiqə meydanda mübarizə aparmışdır. Liqa 1 görüşündə Monako rəqibinə 0–4 hesabı ilə məğlub olmuşdur.
== Milli karyerası ==
Badiaşil Fransada anadan olmuşdur. Valideynləri isə Konqo vətəndaşlarıdır. O, hal-hazırda Fransa millisinin müxtəlif yaş qruplarında çıxış edir.
== Şəxsi həyatı ==
Badiaşil Monako klubunda peşəkar futbolçu kimi çıxış edən Loik Badiaşilin kiçik qardaşıdır.
Bulbophyllum badium
Bulbophyllum membranifolium (lat. Bulbophyllum membranifolium) — səhləbkimilər fəsiləsinin bulbofillium cinsinə aid bitki növü.
== Arealı ==
Bulbophyllum membranifolium növü Malayziyadan Filippinnə qədər yayılmışdır.
== Sinonim ==
Bulbophyllum badium Ridl.
Bulbophyllum costatum Ames
Bulbophyllum crista-galli Kraenzl.
Bulbophyllum cryptophoranthoides Kraenzl.
Bulbophyllum dagamense Ames
Bulbophyllum insigne Ridl.
Bulbophyllum maculosum Ames
Bulbophyllum sanguineomaculatum Ridl.
Bulbophyllum scandens Kraenzl.
Phyllorchis maculosa (Ames) Kuntze
Phyllorchis membranifolia (Hook.
Cyperus badius var. inconspicuus
Girdə topalaq (lat. Cyperus rotundus) - topalaq cinsinə aid bitki növü.
Chlorocyperus rotundus (L.) Palla
Chlorocyperus salaamensis Palla
Cyperus agrestis Willd. ex Spreng. & Link
Cyperus arabicus Ehrenb. ex Boeckeler
Cyperus badius var. inconspicuus (Nyman) Nyman
Cyperus bicolor Vahl
Cyperus bifax C.B.Clarke
Cyperus bulbosostoloniferus Miq.
Cyperus comosus Sm.
Cyperus disruptus C.B.Clarke
Cyperus elongatus Sieber ex Kunth
Cyperus herbicavus Melliss
Cyperus hexastachyos Rottb.
Cyperus hildra Poir.
Eupatorium badium
Ageratina badia (lat. Ageratina badia) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin ageratina cinsinə aid bitki növü.
Eupatorium badium Klatt ex Klatt
Eupatorium chlorophyllum Klatt
Eupatorium chlorophyllum Klatt ex T.Durand & Pitt.
Euseius badius
Euseius badius (lat. Euseius badius) — heyvanlar aləminin buğumayaqlılar tipinin hörümçəkkimilər sinfinin mesostigmata dəstəsinin phytoseiidae fəsiləsinin euseius cinsinə aid heyvan növü.
Felis badia
Kalimantan pişiyi (lat. Pardofelis badia) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin pişiklər fəsiləsinin pardofelis cinsinə aid heyvan növü.
Kalimantan pişiyi tropik meşələrdə və qayalıq yerlərdə yaşayır.Qidalanması haqda dəqiq məlumat yoxdur.Gecə aktiv olduğu kiçik məməlilər,gəmiricilər,meymun və quş ovladığı təxmin edilir.
Loik Badiaşil
Loik Badiaşil Mukinayi (5 fevral 1998-ci ildə anadan olub) — Liqa 1 təmsilçilərindən olan Monako klubunda qapıçı kimi çıxış edən peşəkar Fransa futbolçusudur.
Badiaşil Monako akademiyası vasitəsilə inkişaf etmişdir. Badiaşil öz peşəkar karyerasında debütünü Monako klubu ilə 27 iyul 2016-cı ildə etmişdir. O, görüşdən 13 dəqiqə sonra Fənərbağça klubu ilə qarşılaşmada Morqan De Sanktisi əvəz etmişdir. Həmin görüşdə Monako UEFA Çempionlar Liqasının təsnifat mərhələsində Fənərbaxçaya 2-1 hesabı ilə məğlub olmuşdur.
Badiaşil Liqa 1-də debütünü 20 may 2017-ci ildə 2016-17 mövsümünün final görüşündə Renn klubuna qarşı oyunda etmişdir. O, ikinci hissədə Seydu Sunu əvəz etmişdir.
Badiaşilin valideynləri Konqo vətəndaşlarıdır. Badiaşil Monako klubunda peşəkar futbolçu kimi çıxış edən Benua Badiaşilin böyük qardaşıdır.
Pardofelis badia
Kalimantan pişiyi (lat. Pardofelis badia) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin pişiklər fəsiləsinin pardofelis cinsinə aid heyvan növü.
Kalimantan pişiyi tropik meşələrdə və qayalıq yerlərdə yaşayır.Qidalanması haqda dəqiq məlumat yoxdur.Gecə aktiv olduğu kiçik məməlilər,gəmiricilər,meymun və quş ovladığı təxmin edilir.
Pentacalia badilloi
Pentacalia badilloi (lat. Pentacalia badilloi) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin pentacalia cinsinə aid bitki növü.
Phodilus badius
Şərq maskalı alabayquşu (lat. Phodilus badius) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin bayquşkimilər dəstəsinin alabayquşlar fəsiləsinin maskalı alabayquş cinsinə aid heyvan növü.
Ricinus badius
Adi gənəgərçək (lat. Ricinus communis) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin gənəgərçək cinsinə aid bitki növü.
Adi gənəgərçək birillik bitki olub, südləyən fəsiləsinə aiddir. Bu bitkidə zəhərli təsir göstərən iki maddə var. Hoksaalbumin, ribin və risinin alkaloididir. Hoksaalbumin qüvvətli zəhərdir. Yalnız toxumunun üst qatında olur (0,1 faizə qədər). Risin bitkinin bütün hissələrində mövcuddur (toxumunda 0,15%, yarpaqlarında 1,37 %-ə qədərdir.
Bütün növ heyvanlar onun toxumunu və ya jımıxını yedikdə zəhərlənir. Bəzi məlumatlara görə onun toxumunun ölüm dozası atlara 30-50 qram, qaramala 350-400 qram, donuzlara 60 qram, qoyunlara 30 qram, buzovlara 20 qram həcmindədir.
Ricinus communis var. badius
Adi gənəgərçək (lat. Ricinus communis) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin gənəgərçək cinsinə aid bitki növü.
Adi gənəgərçək birillik bitki olub, südləyən fəsiləsinə aiddir. Bu bitkidə zəhərli təsir göstərən iki maddə var. Hoksaalbumin, ribin və risinin alkaloididir. Hoksaalbumin qüvvətli zəhərdir. Yalnız toxumunun üst qatında olur (0,1 faizə qədər). Risin bitkinin bütün hissələrində mövcuddur (toxumunda 0,15%, yarpaqlarında 1,37 %-ə qədərdir.
Bütün növ heyvanlar onun toxumunu və ya jımıxını yedikdə zəhərlənir. Bəzi məlumatlara görə onun toxumunun ölüm dozası atlara 30-50 qram, qaramala 350-400 qram, donuzlara 60 qram, qoyunlara 30 qram, buzovlara 20 qram həcmindədir.
Əbdülhəmid ibn Badis
Əbdülhəmid ibn Badis (4 dekabr 1889, 5 dekabr 1889 və ya 1899, Qüsəntinə, Qüsəntinə vilayəti[d] – 16 aprel 1940[…], Qüsəntinə, Qüsəntinə vilayəti[d]) — Görkəmli əlcəzairli müsəlman alim, islahatçı
Əbdülhəmid ibn Badis 1889-cu il dekabr ayının 4-də Əlcəzairin şimal-şərqindəki Konstantin şəhərində, ziyalı ailəsində anadan olub. Ölkəsində islam islahat hərəkatının simvolu hesab olunan Şeyx İbn Badisin soyu X əsrdə Bulucin ibn Ziri tərəfindən qoyulmuş sülaləyə gedib çıxır.
Dindar ailə boya-başa çatan gənc Əbdülhəmid 13 yaşında ikən Qurani-Kərimi əzbərləyir. Daha sonra vəsayətinə verildiyi Həmdan Lunissi ibn Badisin üzərində böyük iz buraxır. İbn Badis ömrünün sonunadək Lunissinin müxtəlif məsələlərə dair məsləhətlərini unutmur. Lunissi ona "elm sevgi üçündür, mənsəb üçün deyil" prinsipini öyrətmişdi.
Konstantin şəhərinin müsəlman əhalisinin hüquqlarının müdafiəçisi kimi də tanınan Lunissi İbn Badisdən Fransa ordusunda üçün xidmət etməyəcəyinə dair vəd alır.
1908-ci ildə İbn Badis təhsilini artırmaq üçün ilk dəfə ölkə hüdudlarından kənara çıxmaq qərarına gəlir. Tunisə yollanan Əbdülhəmid burada dövrünün tanınmış və nüfuzlu elm ocağı sayılan, islam elmlərinin tədris olunduğu Zeytuna universitetinə daxil olur.
Zeytuna universitetində ibn Badisin fikir və düşüncələri təkmilləşir.
Badilloa steetzii
Badilloa steetzii (lat. Badilloa steetzii) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin badilloa cinsinə aid bitki növü.
Badisəba Köçərli
Badisəba xanım Köçərli (doğum adı: Badisəba xanım Mustafa ağa qızı Vəkilova; 2 (14) mart 1881, Salahlı, Qazax qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya imperiyası – yanvar 1954, Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ) — Azərbaycanlı xeyriyyəçi, pedaqoq, maarifçi. Məşhur Azərbaycan ədəbiyyatşünası və Azərbaycan ədəbiyyat tarixçiliyi elminin banisi Firidun bəy Köçərlinin həyat yoldaşıdır.
İnsanlara göstərdiyi köməkliklərinə görə Badisəba xanımı "El Anası" deyə çağırırmışlar.
Badisəba xanım Vəkilova 14 mart (köhnə təqvim ilə 2 mart) 1881-ci ildə Qazax qəzasının Salahlı kəndində doğulmuşdur. Atası Mustafa ağa Mirzalı ağa oğlu Vəkilov, anası Fatma xanım Vəkilova, qardaşları Məmməd ağa Vəkilov və İsmayıl ağa Vəlikov idi. O, 1897-ci ildə, 17 yaşında Firidun bəy Köçərli ilə ailə qurmuş və onun soyadını qəbul etmişdir. Şəkidə 2 saylı uşaq evinin direktoru işləyərkən həmin uşaq evində yaşayan Roza Hədibullah qızı Həşimova adlı uşağı övladlığa götürmüşdür.
Firidun bəy Köçərli Qoridə yerləşən Zaqafqaziya Müəllimlər Seminariyasında müəllim işləyərkən onun təhsili ilə fərdi şəkildə məşğul olmuşdur. Bakı Qadın Müəllimləri Seminariyasında (bu təhsil müəssisəsinin adı 1919–1920-ci illərdə Bakı Kişi Müəllimləri Seminariyası olmuşdur, sonrakı illərdə müxtəlif adlar altında fəaliyyət göstərmiş və hazırda Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin nəzdində Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Kolleci kimi fəaliyyət göstərir.) işləyərkən Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunda ali təhsil almışdır.
Badisəba xanım 1918-ci ildə Qazaxda öz vəsaiti hesabına Firidun bəy Köçərli ilə birlikdə "Yetim və qaçqın uşaqlar evi" açmışdır.
Secale cereale var. badium
Əkin çovdarı (lat. Secale cereale) — bitkilər aləminin qırtıcçiçəklilər dəstəsinin qırtıckimilər fəsiləsinin çovdar cinsinə aid bitki növü.
Çovdarın ilk dəfə E.ə.6500 illərində Asiyanın cənub-qərbində yetişdirildiyi sanılmaqdadır. Soyuğa ən dayanıqlı taxıl olan çovdar yüksək yerləri, qumlu və zəif torpaqları sevər. Rusiya, İskandinav ölkələri kimi qışları çox sərt keçən bölgələrdə belə yetişdirilər və payızda əkilib ertəsi il yay başlarında biçilər. Üstəlik buğda, arpa, qarğıdalı və düyü əkinçiliyinə əlverişli olmayan ən səmərəsiz torpaqlarda belə o biri taxıllardan daha yaxşı məhsul verər.
Ümumiyyətlə 1-2 metr yüksəkliyə çatan çovdarın görünüşü arpaya çox bənzər. Dənələri buğdaya görə daha incə uzundur. Daha çox çörəklik un və heyvan yemi olaraq qiymətləndirilən çovdarın içində karbonhidrat, zülal, kalium və B vitamini tapılar.
Secale cereale var.