нареч.
1. прямо. Birbaş cərrahiyyə otağına getdim я пошёл прямо в операционную, bu küçə ilə birbaş getdi он пошёл прямо по этой улице
2. непосредственно. Siz birbaş mənə müraciət edin вы обращайтесь непосредственно ко мне, bu məsələ birbaş sizə aiddir этот вопрос непосредственно касается вас
3. как раз, именно, точно. Maşın birbaş onların yanında dayandı машина остановилась как раз около них
4. открыто, явно, не скрывая, откровенно, нелицемерно. Sözünü birbaş üzə demək открыто высказывать своё мнение
Birbaşa göndərmə
Birbaşa göndərmə (ing. drop shipping) – satıcının müştərilərin sifarişlərini qəbul etdiyi, lakin məhsulları müştəriyə stokda saxlamadan birbaşa göndərdiyi pərakəndə ticarət növü. Bu ticarətdə heç bir saxlama prosesi yerinə yetirilmir.
== Gedişat ==
Bu iş modeli məhlul mağazası tələb etmir. Tamamilə ləğv edilə bilər və ya göndərilən sifarişin yerinə yetirilməsi iş modeli ilə birləşdirilə bilər. Fiziki pərakəndə satıcı, potensial açılan göndərilən əşyaları sərgidə saxlaya bilər, poçt sifarişi qaydaları haqqında məlumatları kataloqu ilə təmin edə bilər və ya yalnız onlayn mövcud olan məlumatları olan vebsayt saxlaya bilər. Virtual pərakəndə satış şirkətinin yalnız vebsaytı olur.
== İnkişaf ==
2006-cı ildən bəri Çində bir çox birbaşa göndərmə şirkəti meydana çıxdı, bunların çoxu həm şirkətlərə, həm də fərdlərə topdansatış və endirmə xidmətləri təklif edir.
== Fırıldaqçılar ==
Drop Shipping internet əsaslı ev biznesi fırıldaqlarında da nəzərə çarpırdı. Fırıldaqçılar bu işi gəlirli bir "evdən iş imkanı" olaraq təbliğ edəcəklər hansıki bu qurbanlara satışa göndərilən sifarişlərinin verilə biləcəyi müəssisələrin siyahısı satılacaq.
Birbaşa köçürmə
Birbaşa köçürmə - mətnin Copy-paste (və ya buna oxşar) əmri vasitəsilə köçürülməsidir. Bu köçürmədə yeni mətnlə mənbə tamamilə üst-üstə düşür.
== Ədəbiyyat ==
Əliquliyev R.M., Ağayev N.B., Alıquliyev R.M., Plagiatlıqla mübarizə texnologiyaları // Bakı. İnformasiya Texnologiyaları nəşriyyatı. 2015.
Birbaşa tədbiqetmə
Birbaşa tətbiqetmə — Avropa İttifaqının hüququna aid anlayış. Bu, xüsusən tənzimləmə ilə əlaqəlidir. Birbaşa tətbiqetmə Lissabon Müqaviləsi ilə düzəliş edilmiş Avropa İttifaqının Fəaliyyətinə dair Müqavilənin 288-ci maddəsində qeyd olunmuşdur.
Birbaşa tətbiq olunan tənzimləmələr fərdi üzv dövlətlər daxilində əlavə qanunvericilik tələb etmir, çünki qaydalar Avropa Komissiyası tərəfindən dərc edildikdən dərhal sonra qüvvəyə minir.
Birbaşa tətbiqetmə tez-tez birbaşa təsir ilə qarışdırılır, lakin üzv ölkələrdə yalnıztənzimləmələr birbaşa tətbiq edilə bilər. Avropa Ədliyyə Məhkəməsinin erkən hüququ qanununda "birbaşa təsir" birbaşa tətbiqetmənin nəticəsi kimi qeyd edilir, lakin birbaşa təsir doktrinasına direktivlər və digər tədbirlərin daxil edilməsi ilə genişləndirilməsi birbaşa tətbiqetmə ilə arasında fərq yaratdı. İndi birbaşa tətbiqetmə, tənzimləmələrin daxili tətbiqini tələb etmir.
Birbaşa tətbiqetmə
Birbaşa tətbiqetmə — Avropa İttifaqının hüququna aid anlayış. Bu, xüsusən tənzimləmə ilə əlaqəlidir. Birbaşa tətbiqetmə Lissabon Müqaviləsi ilə düzəliş edilmiş Avropa İttifaqının Fəaliyyətinə dair Müqavilənin 288-ci maddəsində qeyd olunmuşdur.
Birbaşa tətbiq olunan tənzimləmələr fərdi üzv dövlətlər daxilində əlavə qanunvericilik tələb etmir, çünki qaydalar Avropa Komissiyası tərəfindən dərc edildikdən dərhal sonra qüvvəyə minir.
Birbaşa tətbiqetmə tez-tez birbaşa təsir ilə qarışdırılır, lakin üzv ölkələrdə yalnıztənzimləmələr birbaşa tətbiq edilə bilər. Avropa Ədliyyə Məhkəməsinin erkən hüququ qanununda "birbaşa təsir" birbaşa tətbiqetmənin nəticəsi kimi qeyd edilir, lakin birbaşa təsir doktrinasına direktivlər və digər tədbirlərin daxil edilməsi ilə genişləndirilməsi birbaşa tətbiqetmə ilə arasında fərq yaratdı. İndi birbaşa tətbiqetmə, tənzimləmələrin daxili tətbiqini tələb etmir.
Birbaşa xarici investisiya
Birbaşa xarici investisiya ya da birbaşa xarici sərmayə qoyuluşu (İngiliscə: Foreign direct investment), portfel investisiyalarından başqa, bir və ya birdən artıq beynəlxalq investorun hamısına sahib olaraq və ya yerli bir və ya bir neçə firma ilə müştərək halda qoyula bilinən mənbələrin bir başqa ölkəyə daşınmasıdır.
Birbaşa xarici investisiyalar transmilli şirkətlər vasitəsilə reallaşmaqdadır. Çoxmillətli şirkətlərin digər dövlətlərdə investisiya qoymasını səbəbi, investisiyanın öz ölkələrinə görə daha gəlirli olmasıdır. Ancaq bu investisiya qərarında sadəcə gəlirlilik deyil, investisiya riski də nəzərə alınır. Bu risklər investisiyanın qoyulacağı ölkəyə və zamana bağlı olaraq dəyişməklə bərabər, iqtisadi və siyasi formada da ola bilər.
Birbaşa çıxma
Birbaşa çıxma (α, R. A. — ing. Right Ascension) — Göy ekvatoru qövsü. Birbaşa çıxma ekvatorial koordinat sistemlərindən biridir.
DASD (birbaşa keçidli yaddasaxlama qurğusu)
DASD yəni birbaşa keçidli yaddasaxlama qurğusu (en. Direct access storage device), (ru. запоминающее устройство прямого доступа), (tr. doğrudan erişimli saklama aygıtı) - verilənlərin saxlandığı sahələrə istənilən ardıcıllıqla müraciət etməyə imkan verən yaddasaxlama qurğusu; bundan fərqli olaraq, ardıcıl erişimli (keçidli) qurğularda yaddaş sahələri başlanğıcından başlayaraq ardıcıl olaraq nəzərdən keçirilir. Birbaşa erişimli qurğuya misal olaraq diski, ardıcıl erişimli qurğuya misal olar isə lenti göstərmək olar.
== Ədəbiyyat ==
İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.
Birbaşa investisiyalar
Birbaşa investisiyalar — pul yatırılan müəssisə və ya şirkətin idarə edilməsində iştirak etmək və onların fəaliyyətində iştirakdan gəlir əldə etmək üçün maddi istehsala və marketinqə vəsait qoyuluşu (investisiya) (birbaşa investisiya payın nəzarət paketinə malik olmasını təmin edir).
Xarici investisiyaların qəbul edilmiş beynəlxalq təsnifatına uyğun olaraq, birbaşa investisiyalara investisiyalar daxildir ki, bunun nəticəsində investor müəssisənin nizamnamə kapitalında ən azı 10% pay alır.
Müəssisənin kapitalında ən azı bu məbləğdə payın əldə edilməsi müəssisənin idarə edilməsində bilavasitə iştirak etməyə, xüsusən də idarə heyətində nümayəndənin olmasına imkan yaradır. Birbaşa investisiya qoyulan biznesə birbaşa təsir göstərməyə imkan verir. Müasir dünyada birbaşa investisiyaların həcminin artması və portfelin azalması tendensiyası mövcuddur.
Birbaşa sərmayələr adətən Private Equity fondları (özəl kapital fondları) vasitəsilə həyata keçirilir — "abunəçilərinin" fond müəyyən əməliyyatları təsdiqlədiyi təqdirdə əvvəlcədən razılaşdırılmış pul məbləğlərini köçürmək öhdəliyi olan ixtisaslaşmış şirkətlər. Abunəçinin marağı fondun yaradılmasından 3-5 il sonra bağlandıqdan sonra bütün sərmayə qoyulmuş şirkətləri strateji investorlara və ya digər fondlara sataraq mənfəət əldə etməkdən ibarətdir.
== Birbaşa investisiyaların növləri ==
Birbaşa xarici investisiyalar ayrılan, yəni müəyyən ölkənin subyektləri tərəfindən xaricə qoyulan birbaşa investisiyalar və daxil olan, yəni xarici investorlar tərəfindən bu ölkəyə qoyulan birbaşa investisiyalara bölünür. Gələn və gedən investisiyaların nisbəti ölkənin beynəlxalq investisiya mövqeyini göstərir. Məsələn, ABŞ üçün məlumatlar göstərir ki, ölkə birbaşa investisiyaların xalis ixracatçısıdır, yəni ABŞ şirkətləri xarici şirkətlərin ABŞ-yə qoyduğu investisiyalardan daha çox xaricə sərmayə qoyur.
Birbaşa xərclər
Birbaşa xərclər (bilavasitə xərclər; ing. direct costs) — konkret hədəf dəyərinə dəqiq və unikal şəkildə aid edilə bilən xərclər.
== Tərifi ==
İngilis professoru Kolin Drurinin fikrincə, birbaşa məsrəflər konkret hədəf dəyərinə dəqiq və unikal şəkildə aid edilə bilən xərclərdir.
BRE-ə görə, birbaşa xərclər bir, konkret növ məhsulun, obyektin maya dəyəri ilə bağlı xərclərdir.
== Xammal və material xərcləri ==
Xammal və material xərclərinə aid etmək olar:
istehsalatda istifadə edilən xammal və materiallar;
satın alınmış yarımfabrikatlar və komplektləşdirici məmulatlar, konstruksiyalar və detallar;
texnoloji məqsədlər üçün istifadə edilən yanacaq, su, elektrik enerjisi
kənar müəssisələr və müəssisənin başqa bölmələri tərəfindən görülən istehsal xarakterli iş və xidmətlər;
istehsal inventarı, instrumentlər.
Məhsulun (işin, xidmətin) maya dəyərinə daxil olan xammal və material xərclərindən yaralı tullantıların dəyəri çıxılmalıdır.