I
сущ. бригада:
1. коллектив, который выполняет определённое производственное задание. Təmir briqadası ремонтная бригада, sahə briqadası полеводческая бригада, zərbəçi briqada ударная бригада, briqadanın tərkibi состав бригады
2. ж.-д. личный состав, обслуживающий поезд. Parovoz briqadası паровозная бригада
3. воен. в сухопутной армии: войсковое соединение, промежуточное между полком и армией. Tank briqadası танковая бригада
4. морск. отряд однотипных судов
II
прил. бригадный. Briqada komandiri бригадный командир
Briqada
Briqada — alaydan böyük, diviziyadan kiçik əsgəri taktika vahid. Personal sayı ehtiyaclara görə dəyişməklə birlikdə 5.000 əsgərdən ibarət olan hərbi birliklərdir. Təşkilatında piyada bölüklərinden, tank gücünə, istehkam bölüyünə hər cür xəbərləşmə vahidinə malikdir. Briqadanın ən əhəmiyyətli xüsusiyyəti, öz-özünə çata bilən ən kiçik əsgəri birlik olmasıdır. Komandiri polkovnik, general-mayor, kontr-admiraldır.
Briqadalar tabeçiliyində fərqli alaylar saxlaya bilər. Təşkilatlarındakı ana döyüşçü ünsürə görə piyada briqadası, tank briqadası, topçu briqadası olaraq təyin olunurlar.
== Zirehli briqada ==
Əsas döyüş ünsürü tank olan briqadalardır.
Briqada generalı
Briqadir — polkovnik hərbi rütbəsindən yuxarı, general-mayor rütbəsindən aşağı hərbi rütbə. Bəzi ölkələrdə o briqada generalı adlanır.
701-ci Briqada
701-ci Briqada — Azərbaycan Silahlı Qüvvələri-nin ilk hərbi hissəsi.I Qarabağ müharibəsində şücaət və qəhrəmanlıqla iştirak etmiş hərbi birləşmə.
== Yaranma tarixi ==
9 oktyabr 1991-ci ildə Ali Sovet Silahlı Qüvvələrin yaradılması barədə qərar qəbul edib və o zaman keçmiş sovet ordusunun Şıx qəsəbəsindəki 18 110 saylı hərbi hissəsinin bazasında A.S.Q ilk motoatıcı briqadası formalaşdırılıb.
== Döyüş yolu ==
Kəlbəcər rayonunu əvvəllər 701-ci briqada müdafiə edirdi, sonra 701-ci briqada Laçın rayonuna döyüş əməliyyatlara göndərilir. 1993 ilin fevralın ayının ortalarında Ağdərə rayonu düşmən tərəfindən işğal olunandan sonra Kəlbəcər rayonu əli yalın düşmənlə üz- üzə qalır. 701-ci briqada isə Əzizağa Qənizadənin MN rəhbərliyi qarşısında dəfələrlə məsələ qaldırılsa da Laçın rayonundan Kəlbəcər rayonuna qaytarılmır və beləliklə bu rayonun işğalı üçün münbit zəmin hazırlanmış olur.
Düşmənin 6 alaya qədər olan qüvvəsinin Kəlbəcər rayonuna 3 istiqamətindən gedən irimiqyaslı hücumu zamanı hələ 701-ci briqada Laçın rayonunda döyüşürdü. Halbuki bu günədək kəlbəcərlilər də daxil olmaqla çoxları bu rayonun işğalında 701 saylı hərbi hissənin günahkar olduğunu düşünür. Amma əlahəzrət fakt tamam bunun əksini deyir. Laçın rayonunda döyüş əməliyyatları aparan 701-ci briqada Kəlbəcər rayonunda necə ola bilərdi? Düşmən Kəlbəcər rayonunda döyüşür, 701-ci briqada isə Laçın rayonunda mövqeləri qorumaqla məşğuldur.
Briqada (teleserial, 2002)
Briqada — 2002-ci ilin çoxseriyalı Rusiya istehsalı filmi. Film 15 seriyadan ibarətdir. Burada hadisələr 1989–2000-ci illəri əhatə edir. Filmdə dörd dostun cinayətkar qruplaşma şəklində birləşməsindən bəhs olunur. Onların başçısı Aleksandr Belov (Saşa Belıy) olur. Teleserial "Avatar" film kompaniyası tərəfindən çəkilmişdir.
== Məzmun ==
Süjet xətti eyni həyətdə böyümüş, dörd sıradan moskvalı gəncin başına gələnlərdən ibarətdir. Dostlar pul qazanmaq haqda düşünürlər. Lakin baş vermiş qətl hadisəsi bütün planları alt-üst edir. Geriyə yol yoxdur!
701 saylı Motoatıcı Briqada
701-ci Briqada — Azərbaycan Silahlı Qüvvələri-nin ilk hərbi hissəsi.I Qarabağ müharibəsində şücaət və qəhrəmanlıqla iştirak etmiş hərbi birləşmə.
== Yaranma tarixi ==
9 oktyabr 1991-ci ildə Ali Sovet Silahlı Qüvvələrin yaradılması barədə qərar qəbul edib və o zaman keçmiş sovet ordusunun Şıx qəsəbəsindəki 18 110 saylı hərbi hissəsinin bazasında A.S.Q ilk motoatıcı briqadası formalaşdırılıb.
== Döyüş yolu ==
Kəlbəcər rayonunu əvvəllər 701-ci briqada müdafiə edirdi, sonra 701-ci briqada Laçın rayonuna döyüş əməliyyatlara göndərilir. 1993 ilin fevralın ayının ortalarında Ağdərə rayonu düşmən tərəfindən işğal olunandan sonra Kəlbəcər rayonu əli yalın düşmənlə üz- üzə qalır. 701-ci briqada isə Əzizağa Qənizadənin MN rəhbərliyi qarşısında dəfələrlə məsələ qaldırılsa da Laçın rayonundan Kəlbəcər rayonuna qaytarılmır və beləliklə bu rayonun işğalı üçün münbit zəmin hazırlanmış olur.
Düşmənin 6 alaya qədər olan qüvvəsinin Kəlbəcər rayonuna 3 istiqamətindən gedən irimiqyaslı hücumu zamanı hələ 701-ci briqada Laçın rayonunda döyüşürdü. Halbuki bu günədək kəlbəcərlilər də daxil olmaqla çoxları bu rayonun işğalında 701 saylı hərbi hissənin günahkar olduğunu düşünür. Amma əlahəzrət fakt tamam bunun əksini deyir. Laçın rayonunda döyüş əməliyyatları aparan 701-ci briqada Kəlbəcər rayonunda necə ola bilərdi? Düşmən Kəlbəcər rayonunda döyüşür, 701-ci briqada isə Laçın rayonunda mövqeləri qorumaqla məşğuldur.
701 saylı hərbi briqada
701-ci Briqada — Azərbaycan Silahlı Qüvvələri-nin ilk hərbi hissəsi.I Qarabağ müharibəsində şücaət və qəhrəmanlıqla iştirak etmiş hərbi birləşmə.
== Yaranma tarixi ==
9 oktyabr 1991-ci ildə Ali Sovet Silahlı Qüvvələrin yaradılması barədə qərar qəbul edib və o zaman keçmiş sovet ordusunun Şıx qəsəbəsindəki 18 110 saylı hərbi hissəsinin bazasında A.S.Q ilk motoatıcı briqadası formalaşdırılıb.
== Döyüş yolu ==
Kəlbəcər rayonunu əvvəllər 701-ci briqada müdafiə edirdi, sonra 701-ci briqada Laçın rayonuna döyüş əməliyyatlara göndərilir. 1993 ilin fevralın ayının ortalarında Ağdərə rayonu düşmən tərəfindən işğal olunandan sonra Kəlbəcər rayonu əli yalın düşmənlə üz- üzə qalır. 701-ci briqada isə Əzizağa Qənizadənin MN rəhbərliyi qarşısında dəfələrlə məsələ qaldırılsa da Laçın rayonundan Kəlbəcər rayonuna qaytarılmır və beləliklə bu rayonun işğalı üçün münbit zəmin hazırlanmış olur.
Düşmənin 6 alaya qədər olan qüvvəsinin Kəlbəcər rayonuna 3 istiqamətindən gedən irimiqyaslı hücumu zamanı hələ 701-ci briqada Laçın rayonunda döyüşürdü. Halbuki bu günədək kəlbəcərlilər də daxil olmaqla çoxları bu rayonun işğalında 701 saylı hərbi hissənin günahkar olduğunu düşünür. Amma əlahəzrət fakt tamam bunun əksini deyir. Laçın rayonunda döyüş əməliyyatları aparan 701-ci briqada Kəlbəcər rayonunda necə ola bilərdi? Düşmən Kəlbəcər rayonunda döyüşür, 701-ci briqada isə Laçın rayonunda mövqeləri qorumaqla məşğuldur.
Akif Cəfərovun briqadası (film, 1960)
Akif Cəfərovun briqadası filmi rejissor Zeynəb Kazımova tərəfindən 1960-cı ildə çəkilmişdir. Film "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal edilmişdir.
== Məzmun ==
Kinolent mühəndis-geoloq, geologiya-mineralogiya elmləri namizədi, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, Gürganneft Mədənlər İdarəsində mədən müdiri işləmiş Akif Cəfərovun başçılıq etdiyi kollektivin əmək fəaliyyətindən söhbət açır. Filmdə göstərilir ki, Akif Cəfərov respublikamızda zərbəçi kommunist əməyi briqadaları yaradılmasının təşəbbüsçülərindən olmuş və onun rəhbərlik etdiyi briqada ilk dəfə bu ada layiq görülmüşdür.
== Filmin üzərində işləyənlər ==
Ssenari müəllifi: Pyotr Simonov
Rejissor: Zeynəb Kazımova
Operator: Arif Nərimanbəyov
== İstinadlar ==
== Mənbə ==
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh.
Başqırd ayrı süvari briqadası
Başqırd ayrı süvari briqadası (rus. Башкирская отдельная кавалерийская бригада; 1919—1921) — Rusiya vətəndaş müharibəsi dövründə başqırd birləşmələrinin hərbi quruluşu.
== Tarixi ==
Başqırd ayrı süvari briqadası M. L. Murtazin tərəfindən 1919-cu ilin iyun ayında Başqırd korpusunun Əmir Karamışev adına 1-ci başqırd süvari alayının bazasında təşkil edilmişdir.
Briqadaya 1-ci Başqırd süvari alayı, 2-ci Başqırd süvari alayı və piyada diviziyası daxil idi. 1920-ci ilin may ayında briqadanın tərkibinə 1-ci Başqırd süvari alayı əlavə olundu, hansı ki keçmiş Başqırd ayrı süvari diviziyasının hissəsi idi.
Başqırd ayrı süvari briqadası Ağ Qvardiyanın Cənub Ordusunun tərkibində idi.
8 avqust 1919-cu ildə Başqırd ayrı süvari briqadası Ağ Qvardiya komandanlığının əmrlərinə əhəmiyyət vermədən müstəqil fəaliyyətə başladı. 18 avqust 1919-cu ildə ani hücum ilə 4-cü Orenburq Ordu Korpusunu məğlubiyyətə uğratdı. Başrevkom nümayəndəsi T. G. İmakovun köməyi ilə 23 avqust 1919-cu ildə Qırmızı Ordunun tərəfinə keçən briqada 1-ci Ordunun sıralarına daxil edildi.
1919-cu ilin sentyabrında briqada 1800 qılınc, iki silah aləti və səkkiz pulemyotu olan piyada batalyonuna sahib idi.
Kürdüstan Briqadaları
Kürdüstan Briqadaları, Kürdüstanda Əl-Qaidə və ya Əl-Qaidənin Kürd Briqadaları (ƏQKB) kimi də tanınır — İraq və İranda silahlı islamçı təşkilat. Əl-Qaidənin kürd qoludur. Əsasən İran–İraq sərhədinin şimalında fəaliyyət göstərir Şimali İraqda Kürdüstan Regional Hökumətinə bir neçə dəfə hücumlar təşkil etmişdir. Qrup ABŞ Dövlət Departamenti tərəfindən 1 yanvar 2012-ci ildə terror təşkilatı kimi təsnif edilmişdir.
== Formalaşması ==
Kürdüstan Briqadaları 2001-ci ildə Əl-Qaidənin rəsmi qruplaşması kimi Həmrin dağlarında yaradılıb. Onun əsasını keçmiş Ənsar əl-İslam silahlıları qoyub. Lakin Kürdüstan Briqadalarının yaradılması 2007-ci ilin martında Əl-Qaidə tərəfindən yayımlanan “Dağlara Qayıdış” adlı video ilə elan edilib. 2007-ci ildən 2010-cu ilə qədər onlar hakimiyyət orqanlarına qarşı çoxsaylı hücumlarla Kürdüstan Regional Hökumətinə qarşı üsyan qaldırdılar. Onlar İran Kürdüstanında da fəaliyyət göstərirdilər.
Qrup nisbətən kiçik hesab olunur, lakin onun İranın Mərivan və Sənəndəc şəhərlərində düşərgələri var.
Limançıların Briqadası (1977)
== Məzmun ==
Bakı limanı Xəzər dənizində ən yaşlı və həm də ən iri limandır. Bura Volqadan, Qazaxıstandan, Orta Asiyadan, Gürcüstandan yüklər gətirilir: texniki duz, mineral gübrələr, avtomanşınlar, konteynerlər, sementlə dolu paketlər. Bunlardan hər birinə özünəməxsus yanaşma üsulu vardır.
Filmdə Bakı limanında işləyən Nəcəf Dadaşovdan, onun kompleks, mexanikləşdirilmiş briqadasının üzvlərindən söhbət gedir.
Limançıların briqadası (film, 1977)
== Məzmun ==
Bakı limanı Xəzər dənizində ən yaşlı və həm də ən iri limandır. Bura Volqadan, Qazaxıstandan, Orta Asiyadan, Gürcüstandan yüklər gətirilir: texniki duz, mineral gübrələr, avtomanşınlar, konteynerlər, sementlə dolu paketlər. Bunlardan hər birinə özünəməxsus yanaşma üsulu vardır.
Filmdə Bakı limanında işləyən Nəcəf Dadaşovdan, onun kompleks, mexanikləşdirilmiş briqadasının üzvlərindən söhbət gedir.
Türk Briqadası
Türk briqadası (kod adı Şimal Ulduzu, ing. North Star, türk. Şimal Yıldızı və yaxud Qütb Ulduzu) — Koreya müharibəsində 1950–1953-cü illərdə BMT qüvvələrinin tərkibində iştirak edən Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin piyada briqadası. ABŞ Ordusunun 25-ci diviziyasının tabeliyində olmuş və bir sıra döyüş əməliyyatlarında iştirak etmişdir. Xüsusən Kunu-ri döyüşündə göstərdikləri şücaətə görə ABŞ və Cənubi Koreya hökumətləri tərəfindən təşəkkürə layiq görülmüşdülər. Türk briqadası müharibə ərzində döyüş qabiliyyəti, cəsur müdafiə, vəzifəyə sadiqliyi və şücaəti ilə şöhrət qazanmışdı.
II Dünya Müharibəsi bitsə də, ondan sonra yeni müharibə Soyuq Müharibə başlamışdı. Soyuq Müharibə dünyanın iki qütbə bölən SSRİ və ABŞ arasında gedirdi. Hər iki tərəf bu müharibədə özünə yeni müttəfiqlər axtarırdı. Belə yeni müttəfiqlərdən də biri Türkiyə ola bilərdi.
Türkman Briqadaları (Xalq Səfərbərlik Birlikləri)
Türkman Briqadaları (türk. Türkmen Tugayları, ərəb. الحشد التركماني) — İraq Silahlı Qüvvələrinin Xalq Səfərbərlik Birliklərinin parçası olan və İraq türkmanlarından ibarət hərbi briqada.
Hərbi briqada 2014-cü ildə təsis edilmişdir. Komandiri Səid Yılmaz Nəcardır. Qrupun komandiri Səid Yılmaz Nəcər Türkiyəyönlü qrup İraq Türkmən Cəbhəsinin vahid türkmən milislərinin yaradılması təkliflərini rədd edib. Nəcar bu təklifi rədd etməsinin səbəbini qrupun həm şiə, həm də sünni türkmənlərdən ibarət olması, İraq Türkmən Cəbhəsinin isə sırf sünni olması ilə əlaqələndirib.
25 sentyabr 2016-cı il tarixində 16-cı briqada Türkman Briqadalarının Həvicə hücum əməliyyatında iştirak edəcəklərini açıqlamışdır.
İsveç Briqadası
İsveç Briqadası (isv. Svenska brigaden; fin Ruotsalainen prikaati) - 1918-ci ildəki Finlandiya vətəndaş müharibəsində Ağ Qaravullara dəstək olmaq üçün 400 isveçli könüllüdən ibarət yarımhərbi birləşmə. Briqada 28 mart-6 aprel tarixində baş verən Tampere döyüşündə iştirak etmişdi. Nəticədə, İsveç Briqadasının 34 üzvü həlak olmuş, 50-ə qədər döyüşçü yaralanmışdı. Tampere döyüşündə ölənlər arasında briqadanın məşhur üzvlərindən arxeoloq Aksel Boyethius və tarixçi Olof Palme də var idi.
Azərbaycanın Komando Briqadaları
Azərbaycan komandosu — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin xüsusi təyinatlı silahlı birləşmələri. Azərbaycanda komando hərbi hissələrinin yaradılmasına 2021-ci ilin sonlarından başlanılmışdır.
== Hərbi hissələri ==
=== Xocavənd Briqadası ===
Azərbaycanda Komando Briqadasının birinci hərbi hissəsinin açılışı 24.12.2021-ci ildə Xocavənd rayonunun Hadrut qəsəbəsində baş tutdu. Hərbi hissənin açılış mərasiminə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev, Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyeva, müdafiə naziri Z. Həsənov və 2-ci Ordu Korpusunun Komandiri M. Bərxudarov qatıldı. Mərasimdən əvvəl müdafiə naziri Z. Həsənov İlham Əliyevə raport verdi. Daha sonra İlham Əliyev hərbçiləri salamladı və Azərbaycanın Dövlət Himni səsləndirildi. Şəxsi heyət qarşısında çıxışı zamanı İlham Əliyev "Komando Briqadasının yaradılmasının bizim üçün yeni addım olduğunu və bu briqadaların istənilən hərbi vəzifəni icra etməyə qadir olacaqlarını." bildirdi. Daha sonra Azərbaycan Prezidentinin Komando Briqadasına döyüş bayrağının verilməsi haqqında 01.10.2021-ci il tarixli təqdimatı oxundu. Briqada Komandiri Elşən Sanayev döyüş bayrağını İlham Əliyevdən aldı.
Livan Müqavimət Briqadaları
Livan Müqavimət Briqadaları (ərəb. سرايا المقاومة اللبنانية, Sərayə əl-Müqavəmə əl-Lübnaniyə) — "Hizbullah"a bağlı Livan qeyri-məzhəbli hərbiləşdirilmiş qrup. Qeyri-qanuni milislər Livan milliyətçiliyinə və İsrail əleyhinə güclü inanclara sadiq qalan sünni və şiə müsəlmanlar, xristianlar və druzlardan ibarətdir. Onlar "Hizbullah" tərəfindən maliyyələşdirilir, öyrədilir, silahlandırılır və formalaşdırılır. Qrupun ölçüsü, tərkibi və gücü aydın deyil.
Qrup 1997-ci ildə İsraillə mübarizə məqsədilə yaradılmışdır, lakin o vaxtdan İŞİD kimi sünni ekstremistlərlə mübarizə aparmaq üçün fəaliyyətini genişləndirmişdir.
Qafqaz atlı briqadası
Qafqaz atlı briqadası — 31 yanvar 1904-cü ildə Rusiya imperatorun icazəsi ilə Uzaq Şərqdə hərbi yürüşlərdə iştirak üçün yaradılmış atlı briqada.
Qafqaz atlı briqadası 31 yanvar 1904-cü ildə Rusiya imperatorun icazəsi ilə Uzaq Şərqdə hərbi yürüşlərdə iştirak üçün yaradılmışdı. Briqada Azərbaycanlılardan, dağlı qafqaf könüllülərindən və Dağıstan atlı alayından təşkil olunmuşdu. Könüllülər hərbi xidmətdə iştirak etmək üçün Əlahəzrət imperatorun adından çağırılırdı. Qafqaz atlı briqadasının alayları draqun və kazak atlı alayları kimi hərbi tapşırıqlar alır, bəzi yanaşmada fərqlənirlər. Qafqaz atlı alayları yarandığı gündən ordu hüququndan və mənsəbindən istifadə edirdi.
Qafqaz atlı briqadası general-mayor knyaz Orbeiianinin komandanlığı altında, general Kuropatkinin ordusunun tərkibində Mancuriyada vuruşmuşdu.
Əl-Əqsa Şəhidlər Briqadası
Əl-Əqsa Şəhidlər Briqadası və ya Əl-Əqsa Şəhidləri Briqadası (ərəb. كتائب شهداء الأقصى, Kətaib Şühəda Əl-Əksa) — özünü FƏTH-nin hərbiləşdirilmiş qanadı kimi yerləşdirən Fələstin hərbiləşdirilmiş qrup. 2001-ci ilin əvvəlində yaranmışdır. ABŞ, İsrail, Kanada, Avropa İttifaqı və Yaponiyada terror təşkilatı kimi təsnif edilir.
== İdarəetmə ==
2022-ci ilin avqust ayına qədər təşkilata İbrahim əl-Nabulsi rəhbərlik edirdi. 8 avqust 2022-ci ildə İsrail ordusunun basqını zamanı Nablusda güllələnərək öldürülmüşdür.