По-русски
Dil
Növ
Lüğətlər
Lüğətlər → İslam. Tarix, fəlsəfə və hüquq

CƏBRİLƏR

İslamda ortaya çıxmış ilk dini dünyagörüşünə sahib cərəyanlardan birinin davamçılarıdırlar. Onlara görə, Allah hər bir insanın qədərini öncədən təqdir edir. Buna görə insanın öz seçimi, azad istəyi yoxdur və ya bu istək əhəmiyyət kəsb etmir. Hər bir insan öz seçimini deyil, yalnız Allahın ona təqdir etdiyini icra edir. “Cəbr” sözü də zor işlətmə, basqı deməkdir. Cəbr məktəbi Əməvilərin hakimiyyəti dövründə yaranmışdır. Tarixi xronikalara görə onun ilk təmsilçisi və ideoloqu Səd ibn Dirhəm olmuşdur. Onun təlimi ilk olaraq Bəsrədə yayılmışdır. İbn Dirhəmin tanınmış tələbələrindən biri Cəhm ibn Səfvan olmuşdur. O təkcə seçim azadlığı ilə bağlı problemlə deyil, başqa ideyalarla da çıxış etmiş və cəbriliyi inkişaf etdirmişdir. Onun iddiasına görə, cənnət və cəhənnəm sonlu yerlərdir. İnsanlar orada sonsuz olaraq qalmayacaqlar. Quranın əzəliliyini (yaradılışdan öncədən var olduğu inancını) doğru hesab etməyən İbn Səfvan, onun Allah tərəfindən yaradıldığını iddia etmişdir. Eləcə də o, möminlərin cənnətdə Allahı görəcəklərini inkar edirdi. Onun davamçılarını “cəhmilər” adlandırmışlar. Hüseyn ibn Məhəmməd Nəccar və Dirar ibn Əmirin davamçıları olmuş dirarilərlə nəccarilər də cəbrilər hesab olunurlar.
а a b c ç d e ə f g ğ h x i k q l m n o ö p r s ş t u ü v y z
ca cə ci cu cü
CƏBRAİL
CƏDƏL
OBASTAN VİKİ
Cəbrilər
Cəbrilər (ərəbcə cəbriyyə sözündəndir) — mütləq alın yazısı haqqında təlimin tərəfdarları, insanın iradə azadlığını inkar edənlərdir. Cəbrilərin fikrincə, Allah insanı yaradarkən onun bütün daxili imkanlarını və gələcək hərəkətlərini irəlicədən müəyyən etmişdir, buna görə də insan öz hərəkətlərinin sahibi deyildir, onun davranışı Allahın məcburiyyətinə (cəbr, cəbriyyə adı da buradandır) tabedir. Bu cəhətdən cəbrilər insanla cansız təbiət arasında fərq görmürdülər. Ilkin Islam dövründə müsəlmanların əksəriyyəti qeyd-şərtsiz alın yazısı ideyasına tərəfdar idilər. Cəbrilik məktəbinin görkəmli nümayəndəsi teoloq Cəhm ibn Səfvan olmuşdur. O, mütləq alın yazısı haqqında təlimin mübəlliği idi.