Diele

die; -, -n 1. (Brett) döşəmə taxtası; 2. (Vorraum) dəhliz, dalan; 3. (Eisdiele) dondurma mağazası (salonu)
diejenige
dienen
OBASTAN VİKİ
Aktiv dielektriklər
Dielektriklər — elektrik cərəyanını keçirməyən maddələrdir. Dielektriklərin qaz, maye və bərk növləri var. Dielektriklər neytral atom və ya molekullardan təşkil olunmuşdur. Dielektriklərin iki növü vardır: polyar və qeyri-polyar. Onlar molekulların quruluşuna görə bir-birindən fərqlənirlər. Elektrik sahəsində dielektrikin bağlı yükləri əks istiqamətlərdə yerini dəyişir; dielektrik polyarlaşır. Polyarlaşmış dielektrik özü elektrik sahəsi yaradır. Bu sahə dielektrikin daxilində xarici elektrik sahəsini zəiflədir. Dielektrikin polyarizasiyası-xarici elektrik sahəsində dielektrikin qarşı üzlərində əks işarəli bağlı elektrik yüklərinin yaranmasıdır. Dielektrik nüfuzluğu-dielektrik daxilində sahə intensivliyinin vakuumdakı sahə intensivliyindən neçə dəfə kiçik olduğunu göstərən fiziki kəmiyyətdir: ε=E0/E. Dielektrik nüfuzluğu adsız kəmiyyətdir və maddənin növündən asılıdır.
Dielektrik itkiləri
Dielektrik itkiləri — dielektrik elektrik sahəsində yerləşən zaman sərf edilən aktiv güc və ya enerjidir. Dielektrik itkiləri həm sabit,həm də dəyişən gərginlikdə baş verə bilər.Dielktrik itkiləri əsas etibarı ilə aşağıdaki səbəblərdən yaranır Elektrik keçiriciliyi hesabına yaranan; Dipol-relaksasiya və ya gecikmiş polzarizasiya hesabına yaranan; Strukturun q/l keçiricliyi hesabına yaranan. Tərkibində qaz qabarcıqları olan dielekriklərdə ionlaşma, hesabına yaranan dielektrik itkiləri və s. dielektrik itkilərinin yaranmasının əsas səbəbi elektrik sahəsində dielektriklərdə baş verən fiziki proseslərin,sona çatması üçün əlavə enerjinin sərf olunmasıdır. Dielektriklər itkiləri,dielektrikdə səpələnən enerji istilik enerjisinə çevrilir və dielektrik elektrik sahəsində əlavə olaraq qızır. Buna görə də dielektrik itkiləri xoşagəlməz hal kimi qəbul edilir. Lakin bütün dielektriklərdə elektrik sahəsində mövcuddur. Dielektrik itkiləriniin qiyməti nə qədər az olsa bir qədər yaxşıdır. Sabit gərginliklərdə dielektriklərdə yaranan itkilərin əsasən keçiriclik hesabına yaranması itkilərlə xarakterizə olunur. Dəyişən gərginlikdə isə keçiriclik hesabına yaranan itkilərdən əlavə həm də polyarizasiya hesabına itkilər yaranır.Elektrik və ion polyarizasiyasl dielektrik itkiləri yaratmır.
Dielektrik nüfuzluğu
Dielektrik nüfuzluğu – dielektrik mühiti xarakterizə edən nisbi fiziki kəmiyyətdir və bu mühitdə iki elektrik yükünün qarşılıqlı təsir qüvvəsinin vakuuma nisbətən neçə dəfə az olduğunu göstərir. Dielektrik nüfuzluğu adsız kəmiyyətdir və maddənin növündən aslıdır. Dielektrik nüfuzluğu elektrik sahəsinin tezliyindən, temperatur və təzyiqdən asılıdır.
Dielektriklər
Dielektriklər — elektrik cərəyanını keçirməyən maddələrdir. Dielektriklərin qaz, maye və bərk növləri var. Dielektriklər neytral atom və ya molekullardan təşkil olunmuşdur. Dielektriklərin iki növü vardır: polyar və qeyri-polyar. Onlar molekulların quruluşuna görə bir-birindən fərqlənirlər. Elektrik sahəsində dielektrikin bağlı yükləri əks istiqamətlərdə yerini dəyişir; dielektrik polyarlaşır. Polyarlaşmış dielektrik özü elektrik sahəsi yaradır. Bu sahə dielektrikin daxilində xarici elektrik sahəsini zəiflədir. Dielektrikin polyarizasiyası-xarici elektrik sahəsində dielektrikin qarşı üzlərində əks işarəli bağlı elektrik yüklərinin yaranmasıdır. Dielektrik nüfuzluğu-dielektrik daxilində sahə intensivliyinin vakuumdakı sahə intensivliyindən neçə dəfə kiçik olduğunu göstərən fiziki kəmiyyətdir: ε=E0/E. Dielektrik nüfuzluğu adsız kəmiyyətdir və maddənin növündən asılıdır.
Dielektriklərin polyarlaşması
Dielektriklərin polyarlaşması — elektrik sahəsinin təsiri altında dielektrikin əlaqəli elektrik yüklərinin sahə istiqamətində kiçik məsafələrə yerdəyişmə etməsidir. Dielektriklərə elektrik sahəsi ilə təsir etdikdə ,onlarda baş verən əsas fiziki proses dilektrlərin polyarlaşmasıdır.Polyarlaşma ilə əlaqədar yüklərin kiçik məsafələrə yerdəyişmə etməsi, yaxud da dipol molekulların sahə istiqamətində oriyentasiya olunmasıdır. Dielektriklərin polyarlaşması ilə əlaqədər proseslər barədə dielektrik nüfuzluğunun qiymətinə görə fikir söyləmək olar və əgər dilektriklərin polyarlaşması dielektrikin qızmasına səbəb olan enerji itkiləri ilə müşayət olunarsa, dielektrik itki bucağının qiymətinə görə fikir söyləmək olar. Texniki dielktriklərdə sərbəst yüklərin olmasına görə elektrik gərginliyi ilə təsir etdikdə onlarda çox kiçik qiymətə malik, dielektrik qlınlığından və onun səthindən keçən keçiricilik cərəyanı yaranır. Bu hadisə ilə əlaqədər olaraq dielktrik xüsusi həcmi keçiricilik və xüsusi səthi keçi-riciliklə xarakterizə olunur. Xüsusi həcmi və səthi müqavimətinin xüsusi həcmi səthi tərs qiymətinə uyğundur. İstənilən dielktrikin onun üçün xarakterik olan müəyyən şəraitdə işçi gərginliyinin məhdud qiyməti vardır.Bu gərginlikdən yüksək gərginliklərdə dielektrikin deşilmə hadisəsi baş verir,bu zaman izolzasiya xassələri təmamilə itir. Elektrik sahəsinin təsiri altında dielektrikin əlaqəli elektrik yükləri sahə istiqamətində kiçik məsafələrə yerdəyişmə edir. Müsbət yüklər sahə istiqamətində, mənfi yüklər isə sahəyə əks istiqamətdə yerdəyişmə edirlər. Elektrik sahəsi götürüldükdən sonra yüklər öz əvvəliki halına qayıdırlar.