DİSKRİMİNASİYA

(latın discriminatio-fərqləndirmə, ayırma) insanlar arasında dini, irqi, milli, cinsi, vətəndaşlıq, sosial, siyasi mənsubiyyətinə görə, mülki vəziyyətinə görə, sosial-siyasi, dini və s. baxışına görə dövlət orqanları tərəfindən məqsədyönlü şəkildə, etik, humanist və qanun normalarına zidd olaraq (bəzi hallarda qanun çərçivəsində) fərq qoyulması, ayrı-seçkilik, yəni müəyyən insanları digərlərindən üstün tütma, digərlərinə isə müxtəlif formada təzyiq göstərmə, məhrum etmə. Qanun çərçivəsində D. cərgəsinə, misal üçün: seçki hüququndan məhrumetmə (seçkilərdə yalnız dövlətin vətəndaşları iştirak edə bilər, nə əcnəbilər, nə də apatridlər seçkilərdə iştirak edə bilməzlər) və ya hərbi xidmət keçmə (bu yalnız dövlət vətəndaşlarının hüquqi vəzifəsidir, nə əcnəbilərin, nə də apatridlərin hüquqi vəzifəsi deyil) – aid etmək olar. D. konkret olaraq bəzi insanlara müəyyən hüquqlar, imtiyazlar, üstünlüklər, güzəştlər verilməsində və digər insanları həmin hüquq və imtiyazlardan məhrum etməsində və, hətta normal yaşayış şəraitindən də məhrum etməsində özünü biruzə verir. D. qeyridemokratik və qeyri-tolerant dövlətlərə və xalqlara xasdır.
DİSKRESİON HAKİMİYYƏT
DİSSİDENT
OBASTAN VİKİ
Diskriminasiya
Ayrı-seçkilik və ya diskriminasiya (lat. discriminatio – fərqləndirmə) – dövlətlərin, hüquqi və fiziki şəxslərin digər dövlətlər, hüquqi və fiziki şəxslərlə müqayisədə hüquqlarının boğulması. Diskriminasiyanın bütün formaları demokratik dövlətlərdə daxili hüquqla, habelə beynəlxalq hüquqla qadağan olunur. Həmin termin Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasında və digər qanunvericilik aktlarında da istifadə olunur. Həmçinin hüquqların məhdudlaşdırılması, hər hansı bir dövlətin və ya əhali qrupunun hüquq bərabərliyindən məhrum edilməsidir.
Qiymət diskriminasiyası
Qiymət diskriminasiyası (ing. price discrimination) — eyni əmtəə və ya xidmətin eyni zamanda müxtəlif alıcılara müxtəlif qiymətlərlə satıldığı və bu qiymət fərqinin bu mal və ya xidmətin müxtəlif istehsal xərcləri ilə əsaslandırılmadığı qiymət siyasəti. Konsepsiya ilk dəfə 1844-cü ildə Jül Düpüinin əsərində yazılmışdır. Kempbell Makkonnell və S. L. Brüya görə, qiymət diskriminasiyası eyni məhsul və ya xidmətin eyni vaxtda müxtəlif alıcılara müxtəlif qiymətlərlə satılmasıdır, o zaman qiymətlər fərqi bu məhsul və ya xidmətin müxtəlif istehsal xərcləri ilə əsaslandırılmır; Clayton Aktına uyğun olaraq rəqabəti məhdudlaşdıran ABŞ-da cinayət kimi tanınan qiymət siyasəti. BDT-də qiymət diskriminasiyası eyni satıcıdan fərqli alıcılara eyni məhsul üçün fərqli qiymətlər tətbiq etmək təcrübəsidir. İlk dəfə konsepsiya 1844-cü ildə nəşr olunan Jül Düpüinin "Mülki strukturların faydalılığının ölçüsü haqqında" əsərində ortaya çıxdı. Qiymət diskriminasiyası Con Lardnerin 1850-ci ildə nəşr olunmuş “Dəmir yollarının iqtisadiyyatı: Yeni nəqliyyat növü, onun idarə edilməsi, kommersiya, maliyyə və sosial əlaqələrin perspektivləri və əlaqələri haqqında traktat” əsərində tədqiq edilmişdir. Artur Piqunun Rifahın İqtisadiyyatı və Coan Robinsonun Qeyri-kamil Rəqabətin İqtisadiyyatı qiymət diskriminasiyasının öyrənilməsinin inkişafına töhfə verdi. Aşağıdakı şərtlər yerinə yetirildikdə, satıcı uğurlu qiymət diskriminasiyasını həyata keçirə bilər: satıcı bazarda müəyyən sövdələşmə qabiliyyətinə malik olmalıdır; satıcı öz alıcılarını tələbin müxtəlif qiymət elastikliyinə malik qruplara bölmək imkanına malikdir; bazarda arbitraj əməliyyatlarının mümkünlüyü məhduddur (aşağı qiymətə məhsul alan alıcılar onları daha yüksək qiymətə yenidən satmaq imkanına malik olduqda). Qiymət diskriminasiyasının növləri A. Piquya görə qiymət diskriminasiyasının üç növü var: Birinci dərəcəli qiymət diskriminasiyası (mükəmməl ayrı-seçkilik) — məhsul və ya xidmətin hər bir vahidinin hər bir alıcıya bu alıcının ödəməyə hazır olduğu maksimum qiymətə satılması.

Digər lüğətlərdə