1) hər hansı bir xalqın, dövrün və ya bütün bəşəriyyətin yaratdığı elmi, bədii, fəlsəfi və s. əsərlərin məcmusu; 2) bədii əsərlərin məcmusu; 3) müəyyə
1) mühümlük, dəyərlilik, önəm; rol, dəyər.
1) insanın mənəvi keyfiyyətini, əhval-ruhiyyəsini müəyyən edən etik normalar; mənəviyyat; 2) insanın yaşadığı cəmiyyət və onu təşkil edən üzvləri ilə
idarəetmə obyektinin vəziyyəti və onun idarəedici təsirə reaksiyası haqqındakı idarəetmə subyektinin qəbul etdiyi informasiyasını bildirən idarəetmə
ağıla əsaslanan, ağıla mənsub, ağılla olan; zehni. Məsələn, əqli əmək, əqli iş, əqli fəaliyyət.
şəxsiyyətin idrak obyektinə, məsələlərin həllinə yanaşma tərzini xarakterizə edən, nisbətən davamlı və mühüm xüsusiyyəti
bir və ya bir neçə mühakimədən yeni mühakimənin (nəticənin) yarandığı məntiqi fəaliyyət prosesi. Alınan nəticə həm də yeni biliyin əldə edilməsidir
gənc nəsldə elmi biliklər, bacarıq və vərdişlər sisteminin formalaşdırılması və bu əsasda onların dünyagörüşünün təşəkkülü, əqli keyfiyyətlərinin inki
əl ilə yazılmış mətn, kitab və s.-nin əlyazması. Məsələn, əlyazmaları fondu (əlyazmaları toplanıb saxlanılan yer, idarə, şöbə və s
1) bünövrə, özül, bina, təməl; 2) başlıca, ən mühüm, zəruri. Məsələn, əsas səbəb, əsas məsələ; 3) bir hərəkətin və s
1) təməlini, bünövrəsini (özülünü) qoymaq, möhkəm təməl qurmaq; 2) inandırıcı sübutlara və ciddi dəlillərlə möhkəmləndirilmək, təsdiqləndirilmək, inan
1) açıq, aşkar, gözlə görünən, göz qabağında olan, tamamilə aydın, inandırıcı. Məsələn, əyani misal, əyani sübut, dəlil
qiyabi təhsildən fərqli olaraq, məktəbdə dərs və məşğələlərə müntəzəm surətdə davametmə yolu ilə təhsil alma üsulu
yun. grapho – yazıram, çəkirəm 1) faktları təhlil edib ümumiləşdirmədən onların quru təsvirini vermək; 2) faktların təhlil edilmədən, ümumiləşdirilməd
lat. factor – edən, düzəldən hər hansı bir prosesin, hadisənin gedişini, mühüm səbəbini şərtləndirən moment, fakt; amili, şəraiti
məcburi olmayan, könüllü, öz arzusu ilə seçilən. Məsələn, mühazirələrin fakultativ kursu.
ali, orta (yuxarı siniflər), ixtisas və texniki peşə məktəblərində tələbə və şagirdlərin elmi və tətbiqi biliklərini genişləndirmək, şəxsi bacarığını
lat. facultas – imkan, bacarıq 1) ali məktəblərdə tədris obyektinə görə müəyyənləşdirilən, bir-birindən ayrılan şöbələrdən (bölmələrdən) hər biri
lat. fanaticus – azğın 1) hər hansı bir şeyə və ya əqidəyə, məsləkə həddindən artıq sadiq olan adam; təəssübkeş
yun. phantastike – təsəvvür etmə bacarığı 1) xəyalda, təxəyyüldə yaradılmış fikirlər, obrazlar və təsəvvürlər; xəyali təsəvvür, gerçəkliyin mübaliğəli
yun. phantasia – təsəvvür etmək, xəyal 1) yaradıcı təxəyyül qabiliyyəti; 2) arzu, xəyalən bir şeyi uydurma, təsəvvür etmə bacarığı, yaradıcılıq təxəyy
1) işin, fəaliyyətin müvəqqəti dayandırılması; işin, fəaliyyətin müvəqqəti dayandırıldığı, ara verdiyi vaxt, müddət; 2) tənəffüs, aravermə; 3) məsafə,
lat. fatalis – tale, qismət qəzavü-qədərə, olacağa, taleyə, qismətə inanan adam.
1) mətn sənədləri, proqram təlimatları, qrafik təsvirlər və ya məlumat bankı ehtiyatları kimi informasiyadan ibarət rəqəmli (elektron) informasiyanın
yun. phainomenon – mövcud olan böyük hadisə, müstəsna, qeyri-adi şəxsiyyət.
1) hər hansı bir sahədə iş, çalışma; fəallıq göstərmə; aktivlik. Məsələn, pedaqoji fəaliyyət, ictimai fəaliyyət; 2) iş, işləmə
anlama, anlaq, dərrakə.
elm, texnika, bilik sahəsi, tədris obyekti, predmet. Məsələn, riyaziyyat fənni.
1) yalnız bir fərdə xas olub onu başqalarından fərqləndirən; şəxsi. Məsələn, fərdi üslub; 2) xüsusi istifadə olunan, ümumi olmayan; şəxsi; 3) kollekti
1) hipotez – həqiqi mənası qeyri-müəyyən olan haqqında elmi ehtimal. Fərziyyə metodunun meydana gəlməsi tarixən antik riyaziyyatın erkən inkişaf mərhə
1) düşünmə, düşüncə, təfəkkür; təfəkkür prosesi; 2) niyyət, məqsəd, məram; 3) fikirləşmə, düşünmə, mühakimə nəticəsində hasil olan qənaət, ideya
lat. fixus – bərk, dağılmaz 1) kağızda və ya şüurda qeyd etmək; 2) müəyyən etmək, təyin etmək; 3) toplamaq, istiqamətləndirmək; 4) hər hansı bir şeyi
uydurma, yalan.
lat. filialis – oğulluq, oğula məxsus; filius – oğul 1) hər hansı təşkilatın, yəni hüquqi şəxsin bir hissəsi olan təşkilat
lat. forma – görünüş, forma 1) əşyanın xarici görünüşü, şəkli; 2) hər hansı bir şeyin onun məzmunu ilə müəyyənləşən görünüşü, nümunəsi, tipi, quruluşu
1) rəsmi, qanuni formaya uyğun olan. Məsələn, formal sübut, formal təsir; 2) yalnız forma (zahir) üçün olan, işin həqiqi vəziyyəti ilə hesablaşmayan,
təfəkkürün elementar qanun və formaları haqqında elm.
1) faylda informasiya obyektini simvolik şəkildə təsvir edən dil elementi; 2) poliqrafiyada hazır çap məhsulunun, yaxud çap kağızının ölçüləri; 3) fot
lat. formula – forma, qayda 1) düstur; 2) hüquqda hər hansı hüquq qaydasının, hüquq münasibətinin, qanunun və i
1) hər hansı bir qurğu, mexanizm və s. haqqında əsas məlumatlar yazılan, onun işlənməsi, xarab olması, təmiri və s
1) geniş nümayəndəli – kütləvi yığıncaq, qurultay. Məsələn, gənclərin beynəlxalq forumu; 2) məcazi mənada: çıxış etmək, söz demək yeri
lat. fragmentum – sınıq, qırıq, parça 1) mətn və ya musiqi əsərindən parça; 2) qədim sənət əsərinin qırıntısı, qalığı; 3) qırıq, parça (məsələn, hər h
yun. phrasis – ifadə etmək 1) bitkin fikir; 2) təmtəraqlı məzmunsuz söz; 3) cümlə, ifadə ibarə. Məsələn, motivlərə bölünməyən bütöv frazalar da var
lat. fundamentum – əsas, özül, bünövrə davamlı, möhkəm, böyük. Məcazi mənada tutarlı, dərin, əsaslı.
bir şeyin quruluşundan deyil, fəaliyyətindən asılı olan.
maşın, cihaz və detalların konstruksiya edilməsini, detalların hazırlanmasını, maşın və qovşaqların yığılmasını, məmulat parametrlərinə nəzarət və onl
lat. functio – ifa etmək, icra, yerinə yetirmə 1) vəzifə, fəaliyyət dairəsi, rolu, təyinatı; 2) dilçilikdə dil, dil vahidləri və ya dilin struktur üns
lat. futurum – gələcək 1) gələcəyi proqnozlaşdıran elm sahəsi; 2) geniş mənada yerin və bəşəriyyətin gələcəyi haqqında təsəvvürlərin məcmusu, dar məna
(əməyin hüquqi nizamlanması xüsusiyyətləri) 1) əmək hüququnda tam təhsil kursunu bitirmiş və diplom işini müdafiə etmiş, ali və orta ixtisas təhsili m
1) bəzi xarici ölkələrdə, inqilaba qədərki Rusiyada və müasir Azərbaycanda orta ümumtəhsil müəssisəsi; 2) klassik dillərin tədrisinə üstünlük verilən