bax: Yamacların çəkilməsi.
denudasiya bazisinin sabit vəziyyətində denudasiya proseslərinin təsiri altında yamacların alçalması və yastılanması /hamarlanması/
köndələn kəsilişdə yamacın forması (düşmə xətti üzrə). Bu əsas etibarilə dərinlik eroziyası və denudasiyanın münasibətindən, süxurların yatımından və
yamacların geri çəkilməsi, yerdəyişməsi. Bu proses yamacları təşkil edən süxurların əsasən fiziki aşınma nəticəsində aşınmış materialların yamacların
cəhətlərə görə dağların, dərələrin, yarğanların, qobuların və digər relyef formalarının yamaclarının istiqaməti
N. Sokolova görə çat və pozulmalar boyunca yamaclarda süxurların bloklar boyunca batmasıdır. Uçqunların əmələ gəlməsində böyük rol oynayır
əsas çayın /dərənin/ yan qolunun dərəsi. боковая долина tributary valley
çayın erozion fəaliyyəti nəticəsində dərənin yanlara tərəf genişlənməsi. Nəticədə meandrlar əmələ gəlir, yataq miqrasiya edir
qar xəttindən aşağıda dağ-dərə buzlağının kənarlarında iri qırıntı materiallarının toplanmasından yaranmış, moren
vulkan konusunun yamacında və yaxud ətəyində lavaların çatlar boyunca püskürməsi. Adətən yamacda parazit konuslar əmələ gəlir /mis: Sicilyada Etna vul
eyni çayın qolları arasında yerləşən ikinci dərəcəli suayrıcı. боковой водораздел lateral divide, secondary divide
bax: Parazit vulkan konusu.
(türk) “dağlıq sahil”-subasarlı dərənin çayla yuyulan yüksək kənarı. Adətən ana süxurlarda sıldırım əmələ gətirir
bax: Bedlend.
/turk.-uçurum, sərt tirə/ düz xəttli dəhliz və bunların arasında yerləşən qalıq tirələrdən ibarət deflyasion relyef
mənfi xətti relyef forması, dar, dik yamaclı, yuxarı hissədə şaxələnmiş, yanları çılpaq olur. Uzunluğu bir neçə km, eni və dərinliyi bir neçə 10 m-ə ç
hamar və qabarıq suayırıcı ilə ayrılan qobu və yarğanların üstünlük təşkil etdiyi erozion relyef tipi
/yarma/ dar, dərin dərə. щель chap
bir-birindən qırılmalarla ayrılan müxtəlif süxur laylarında selektiv eroziya nəticəsində yaranmış pillə
adətən daşqın zamanı çay meandr boğazını daha qısa yol ilə kəsərək yeni yataq əmələ gətirir. Köhnə yataq quruyaraq onun yerində planda nal şəkilli axm
yamacların aşağı hissəsi birləşən, yuxarı hissədə başqa dərəyə keçən dərə. полуоткрытая долина half open valley
materikdən və ya iri adadan dənizin içərilərinə doğru kəskin və xeyli uzanan, quru sahəsi. полуостров peninsula
dik və qabarıq yamaclı, planda dairəvi, hündürlüyü 100-150 m olan günbəzvari təpəciklər. Əksərən Afrika və C
qapalı olmayan mənfi platforma strukturu. полувпадина half-basin
köndələn kəsimdə asimmetrik tirə olub, dik yamacın qırılma pilləsini təşkil edir /Şukin, 1960/ полугорст half-horst
daxili yamacı dik, xarici yamacı nisbətən maili olan yarım həlqə formasında, vulkan çökəkliyi. полукальдера half-caldera
geosinklinalla platforma arasında keçid rejimi ilə səciyyələnən ərazi. полуплатформа semi-platform
arid iqlim şəraitində formalaşan landşaft tipi. Meşəsiz olub bitki və torpaq örtüyü kompleksi ilə fərqlənir
qapalı olmayan iri müsbət platforma strukturası. полусвод half-arch
1) meandr boynunda əmələ gələn yeni məcra; 2) çayın deltasında yeni qol; 3) qum dilinin yuyulma yeri
bax: İki tərəfi açıq dərə.
/ABŞ, Ayova ştatında Yarmut yer adından götürülmüşdür/ Şm. Amerikada buzlaqlararası mərhələ. Bu mərhələ Kanzas və İllinoys buzlaq mərhələsini birbirin
/Gədəbəy rayonu/ bax: Yarğan.
üstü hamar olan dağ. Dağüstü düzənlik. яссан yassan
çökəkliyin dibində zəif maili, akkumulyativ, horizontal səthli, dərin dəniz düzənliyi. Onun yaranması suspenzion axınlar vasitəsilə dib çöküntülərinin
dəniz cərəyanları sahildən gətirilən qırıntı məhsullarını apara bilmədikdə bu məhsullar çimərlikdə qeyri-bərabər formada çökərək əmələ gətirdiyi maili
kömbəvari formada buzlaq tipi, maili düzəlmə səthi üzərində yatır və ümumi meyilliyə doğru istiqamətlənmiş olur
/məcra/ çay dərəsinin ən alçaq hissəsi. Çay dərələri dövrü, yaxud müvəqqəti quruduqda susuz Y. yaranır
ölçülərindən və yaranmasından, axın sürətindən, yerin meylliyindən asılı olmayaraq bütün su axınlarını /çay, dağ axınları, qarın əriməsi və daşqın zam
əsasən daşqın və sel zamanı çay yatağının (məcrasının) yuyulması. Yataq eroziyası yan və dərinlik eroziyasına ayrılır
axının və yatağın qarşılıqlı təsiri altında yatağın və subasarın morfoloji quruluşunun daim dəyişməsi
çayın böyük subasarında yataq boyu uzanan, qumlardan təşkil olunmuş təpəciklər (dyunlar). прирусловые дюны scroll dunes
meandr yaradan çaylarda sahilin qabarıq hissəsində toplanan allüvi. Planda aypara formasında olur. Daşqın dövründə formalaşır
iri dənəli allüvidən ibarət yastı tirə. Daşqın zamanı düzənlik çaylarında yataqboyu hissədə əmələ gəlir
bax: Yataqboyu dyunlar.
bax: Yataqyanı tirə.
yer qabığında süxurların məkanca yerləşməsi və qarşılıqlı münasibəti. Yatım elementləri-uzanma və düşmə ilə müəyyən edilir
püskürməsi barədə məlumat olmayan lakin öz formasını saxlayan vulkan /mis: Qafqazda Elbrus vulkanı/ уснувший вулкан dormant volcano
üfqi yatan və ya zəif dislokasiyaya uğramış süxurlardan təşkil olunmuş, hamar səthli geniş yüksəklik
yüksəyə qaldırılmış ümumi özül üzərində yerləşən silsilələr, massivlər, platolar, dərələr və çökəkliklərlə xarakterizə olunan yer səthinin geniş sahəs