hərəkətdə olan buzlaq vasitəsi ilə relyefin və süxurların parçalanması. ледниковая деструкция glacial destruction
müxtəlif mənşəli və formalı dərələr: 1) dağlarda buzlaq troqu; 2) düzənlik buzlaşması sahələrində ərimiş buz sularının əmələ gətirdiyi dərələr
buzlaq kütləsində dairəvi dərinlik. B.d. süxur parçası və buzlaq çatına düşən ərimiş buzlaq suları vasitəsilə əmələ gəlir
firn hövzəsindən (buzlaq sirki) dərəyə axan dərə buzlağının bir hissəsi. Ablyasiya sahəsində qar iqlim xəttindən aşağıda yerləşir
buzlağın təzyiqi altında süxur yatımının pozulması. B.d. adətən buzlaq dərəsinin dib relyefi hamar olmadığı zaman baş verir
Yerin geoloji tarixində nisbətən uzun mərhələ olub, iqlimin ümumi soyuqlaşması fonunda dəfələrlə çox soyuq vaxtlarla (buzlaq əsri), iqlimin nisbətən i
(ekzarasiya) hərəkət edən buzun içərisində donub qalmış süxur parçaları ilə buzlaq yatağının qazılması
Yerin geoloji inkişaf tarixində vaxt kəsimi. B.ə. iqlimin güclü soyuqlaşması və materik buzlaşmasının nəinki qütb enliyində eyni zamanda mülayim enlik
konusvari buz dayağı üzərində yatan böyük, bəzən tavavari süxur parçası buzlağın ablyasiyası zonasında rast gəlinir
1)buzlağın keçmiş fəaliyyəti (akkumulyasiyası, yaxud qazıması) ilə əlaqədar olaraq yaranmış, göl (kar və moren gölləri); 2) buzlaq örtüyünün ön hissəs
1) kiçik üfqi ölçüləri ilə əlaqədar olaraq nisbətən dik yamacları olan, günbəzvari formada çoxda böyük olmayan buzlaq örtüyü; 2) dağ buzlaq tipi olub,
ərimə və qidalanma amillərindən asılı olaraq buzlaq kənarının cüzi tərəddüdü (dəyişməsi). Qidalanma əriməyə nisbətən üstün olduqda buzlağın kənarı irə
dağ-dərə buzlağının sonu ilə bağlı olan, qlyasial relyef formalarının və buzlaq çöküntülərinin qanunauyğun yerləşməsi
bax: Buzlaq göbələyi
ərimiş buzlaq suları ilə birgə örtük və dağ buzlaqlarının fəaliyyəti ilə yaranan yer səthi relyef formaları, qlyasial formalar
Yerin böyük sahəsini örtən buzlağın dəfələrlə inkişafı haqqında elmi təsəvvürlər (anlayışlar) sistemi
qalınlığı bir neçə km (müasir Antarktida buzlağında 4 km-dən çoxdur) və milyonlarla km2 sahəni əhatə edən, buzlaq qalxanı şəkilində yerüstü buzlaq tip
yastı zirvəli massivin suayırıcı hissəsində yerləşib, qısa və geniş buz qanadları düşən(sallanan), qabarıq buzlaq
materik buzlağının planda yarım dairəvi çıxıntısı olub, relyefin çökək hissəsini əhatə edir. лопасти ледника blades of glacier
mənşəyinə görə buzlağın fəaliyyəti ilə əlaqədar olan formalar. B.r.f. akkumulyativ (son morenlər, ozlar, kamlar, əsas morenlərdən ibarət təpələr və dü
Bax: Buzlaq morfoskulpturası.
U. M. Devisə görə əsasən buzun və qarın təsiri altında relyefin ardıcıl dəyişməsi prosesinin məcmu. ледниковый цикл glacial cycle
qabarıq, yastı günbəzvari buzlaq olub, müəyyən qalınlığa (1000 mdən çox), böyük sahəyə (50 min. km2-dən artıq), və planda təxminən izometrik formaya m
amfiteatr şəkilində, dik yamaclı çökəklik olub, buzlaq dərəsinin yuxarı qurtaracağını qapayır və burada toplanan buz və firn hesabına dərə buzlağı qid
buzlaşma epoxası daxilində buzlağın uzun zaman irəliləməsi, yaxud geri çəkilməsi fonunda buzlaq kənarının tərəddüdünə, yaxud dayanmasına səbəb olan, i
hərəkət edən buzlağın daxilindəki morenlər, əsasən qaya parçaları vasitəsilə bərk ana süxurların cilalanmış səthində əmələ gəlir
hərəkət edən buzun öz yatağını dağıtması prosesi. Belə halda dib morenləri cilalayıcı rolunu oynayır
buzlağın hərəkət etdiyi səth. ложе ледника bed of glacial, glacial bed
buzlağın aşağı qurtaracağında buzlaq sularının əmələ gətirdiyi boşluq. Əriyən buzaltı sular kiçik axınlar, yaxud çay şəkilində buradan axır
Dördüncü dövrün iki buzlaq epoxası arasındakı müddət. B. mülayim enliyin buz örtüyündən azad olması, iqlimin istiləşməsi, qeyri buzlaq mənşəli çöküntü
dağ və ya materik buzlaşmasına söykənən zona. Sərt iqlim şəraiti, fiziki aşınma və soliflyuksiya proseslərinin intensiv getməsi ilə səciyyələnir
1) yer səthində buzlağın sahəsinin genişlənməsi prosesi. Yer tarixində bir neçə dəfə B. baş vermişdir
buzlaq dilinin gəlib çata bildiyi aşağı sərhəd, dağ buzlağı rayonunda dərənin dibinin səviyyəsinə uyğun gəlir
bax: Buzlaq stadiyası.
1) dağın buzlaq və qarla örtülü hissəsini onun qarı, buzu olmayan hissəsindən ayıran xətt, adətən yerli qar xəttinə paralel olub, ondan 100-300m yuxar
iqlimin dəyişilməsi ilə əlaqədar olaraq buzlaşmanın yaranması, inkişafı və ya yox olması. Buzlaşma sahəsinin genişlənməsi ilə səciyyələnən, tərəqqi (p
(yun. holos-bütöv və kainos-yeni) Yerin geoloji tarixində Dördüncü dövrün sonuncu, hələ qurtarmamış hissəsini təşkil edən buzlaşmadan sonrakı əsr, müa
Kalesnikə görə (1934) qar xəttinin yüksəkliyi ilə relyefin ən yüksək nöqtəsi (zirvəsi) arasındakı fərq
bilavasitə buzlaşmadan əvvəlki dövrdə, əsasən erozion-denudasion proseslərin fəaliyyəti ilə əmələ gəlmiş, relyefin əsas əlamətləri
dənizə düşən materik buzlağının kənarı, Antarktida, Qrenlandiya və b. üçün xarakterikdir. ледяной берег shore ice
peneplenləşmiş qədim qırışıqlıq qurşağının yerində yer qabığının yeni və ən yeni tektonik hərəkətləri ilə formalaşmış dağlar
yer səthində konkret təzahürü olan, Holosen əsrində baş verən tektonik hərəkətlər. тектоника живая recent tectonics
Alp dağəmələgəlmə epoxasında formalaşmış dağlar молодые горы young mountains, youthful mountains
morfoloji inkişafı ilkin mərhələdə olan çay dərəsi; dik yamaclı, ensiz, uzununa profili nahamar, terrasın, subasarın olmaması ilə səciyyələnir
qırışıqlı özülün yaşı Üst Kembriyəqədər olan, Paleozoyun, yaxud Mezozoyun platforması. молодая платформа young platform
uzun müddətli denudasiya ilə nivelirlənmiş və alçalmış, növbəti tektonik qalxma nəticəsində yeni eroziya mərhələsinə daxil olmuş, təzadlı relyefə mali
dağəmələgəlmə prosesində cavanlaşmış, qədim tektonik qırılma. разрыв омоложенный rejuvenated rupture
relyefdə ilkin əksini itirmiş, sonrakı inkişaf mərhələlərində /yeni tektonik mərhələ/ yenidən relyefdə öz təzahürünü tapmış qədim morfostrukturlar
materik platformalarında nisbətən istiqamətlənmiş intensiv neotektonik hərəkətlərin təzahür etdiyi kiçik sahələrə uyğun gəlib, platforma tipli cavanla
bir layın digər lay üzərində sürüşməsi zamanı səthdə əmələ gəlmiş şırımlar. борозды-царапины abrasion furrows