geniş, alçaq, adətən becərilən çay dərəsi. страт-долина strath, strath valley
çöküntü toplanmada fasilə və ya əvvəl çökdürülmüş süxurların yuyulması ilə əlaqədar olaraq stratiqrafik kəsilişdə hər hansı layın olmaması
süxur laylarının yatımında normal yaş ardıcıllığının pozulması. Sinonimləri: paralel qeyri-uyğunluq, gizli qeyriuyğunluq, psevdouyğun yatım, erozion q
(lat.stratum-döşəmə, lay və yun. grapho-yazıram, təsvir edirəm) geologiyanın bölməsi, süxurların formalaşması ardıcıllığını və onların məkanca ilkin q
1) layların platforma /demək olar ki, üfqi / yatımı şəraitində formalaşmış düzən səth; 2) üfqi yatımlı bərk süxurlarla zirehlənmiş, düzəlmə səthi
(lat.stratum-lay; yun.isos-bərabər və hypsos-yüksəklik) geoloji kütlənin /lay, intruziv kütlə və s./ səthində eyni nisbi, yaxud mütləq yüksəklik nöqtə
(lat.stratum-lay) qarışıq vulkan, konusu bir-biri ilə növbələşən bərkimiş lava axınlarından və sementləşmiş və tufa çevrilmiş, lava qırıntılarından tə
soyumuş lavadan ibarət vulkan boğazı tıxacının kənarında yerləşən, kül, qum və lava qırıntıları ilə örtülmüş yastı dibli, qıfvarı formada, krater
/Tirren dənizindəki eyniadlı adada yerləşən Stromboli vulkanının adından/ vulkan, əsası tərkibli, nisbətən sıyıq lava püskürməsi; ritmik təkrarlanan p
süxurların yatımının məkan forması; müxtəlif tipli qırışıqlar, qalxmalar, günbəzlər və süxurların yatımının başqa elementar formaları
sahilyanı sahədə abraziyanın təsiri ilə yaranan hamar struktur səth. Mis: kristallik və çökmə süxurların təması, laylaşma səthi və s
monoklinalda və ya qırışığın qanadında layların adətən maili antiklinal şəklində əyilməsinin əmələ gətirdiyi və bir tərəfə gömülən çıxıntı
aşınmaya qarşı davamlığı müxtəlif olan üfqi yatan, laylarla əlaqədar yaranan çıxıntı. Struktur terrasın sinonimi
morfologiyası denudasiya ilə formalaşmış geoloji strukturların yaratdığı, relyef. İnkişaf mərhələsindən, denudasiyanın intensivliyindən və süxurların
yamacda selektiv denudasiya nəticəsində açılmış üfqi, yaxud ona yaxın vəziyyətdə yatan layların səthinə uyğun gələn terras
topoqrafik səthi geoloji səthə uyğun gələn, düzənlik. равнина структурная structural plain
yer qabığında müəyyən tektonik inkişaf şəraiti ilə səciyyələnən zona; özünəməxsus çöküntü əmələgəlmə, maqmatik fəaliyyəti, minerageniya və tektonik qu
yer qabığının, relyefdə əks olunan yeni və ya qədim strukturları. Sin: struktur relyef forması. форма структурная structural form
geomorfologiyanın bölməsi, əsasən relyefin iri elementlərinin endogen amillərlə əlaqəsini öyrənir /geoloji strukturlarla, yer qabığının tektonik hərək
geoloji strukturların relyef formalarının təkamülündə üstünlük təşkil etməsi amilinə və onlarda əks olunmasına əsaslanır
hər hansı ərazi daxilində relyef və strukturun əlaqəsini, bu əlaqənin yerli tiplərini ayırmaqla öyrənilməsi
yer səthinin relyefi ilə yer qabığının strukturları arasında tarixən yaranmış münasibətin öyrənilməsi
yamacda terrasabənzər pillə, selektiv denudasiya nəticəsində horizontal və ya ona yaxın yatımlı bərk süxur laylarının açılışı
müəyyən tip struktur və metamorfikləşmə dərəcəsi ilə səciyyələnən, üstdə və altda yatan komplekslərdən regional uyğunsuzluqla ayrılan müxtəlif tərkibl
morfostrukturların ayrı-ayrı ünsürlərinin tərkib və quruluşunun tədqiqi, onların inkişaf tarixinin öyrənilməsi və yaşının müəyyən edilməsi üsulu
üstdə yatan daha kövrək layların denudasion yuyulması nəticəsində açılmış üfqi yatan laylarla zirehlənmiş plato
ərazinin geoloji strukturlarının xüsusiyyətini əks etdirən relyef. структурный рельеф structural relief
üfqi yatan müxtəlif davamliğa malik laylarda yaranan, mərtəbəlilik. ярусность рельефа структурная structural layering of relief
bax: Struktur denudasion terras.
struktur mərtəbənin hissəsi. Struktur mərtəbənin aşağıda və yuxarıda yatan hissələrindən regional bucaq qeyri-uyğunluğu ilə ayrılır
Əsasən əks istiqamətli tektonik hərəkətlərə məruz qalan iri tektonik strukturların qovuşma zonasında yaranan, qırılma pozulmaları zonası
adətən çay dərələrində onun axımını tənzimləmək məqsədilə inşa edilmiş, süni su tutarlar. водохранилище reservoir, strorage reservoir
dar dərəli gur dağ çaylarının qayalı yataqlarında əmələgəlmiş erozion çuxurların bir-birilə birləşməsi nəticəsində yaranan oyuq
erozion sikl, mülayim humid iqlim şəraitində əsasən su eroziyası və onunla yanaşı denudasion yamac proseslərinin təsiri altında gedən, relyefin normal
külək dalğalarının dibə abrazion təsiri nəticəsində ana süxurların çox yerdə səthə çıxdığı, nisbətən dayaz /100 metrə qədər/ dibin azmaili, hamar səth
bax: Benç.
sualtı relyefəmələgətirici amillərlə əlaqədar çöküntü toplanması və ya çöküntülərin yerdəyişməsi. Sualtı akkumulyasiyanın müəyyən formaları dib heyvan
su hövzələrinin dibində çöküntülərlə örtülmüş düz, yastı, yaxud dalğalı səth. Materik dayazlığında və çökəkliklərin dibində rast gəlinir
terras, abrazion sualtı sahil yamacının ətəyində çöküntülərin toplanması nəticəsində yaranır. Dəniz tərəfdən nisbətən dik yamacla sərhədlənir
bir-birindən aralı yerləşən iki quru sahəni birləşdirən, dəniz dibində uzun və geniş yüksəklik (mis. Xəzər dənizində Abşeron sualtı astanası və b
dəniz mühitində, həll olma, oksidləşmə, hidratasiya və b. kimyəvi, fiziki-kimyəvi və bioloji proseslərin təsiri altında ilkin çöküntülərin kimyəvi-min
adətən izometrik formalı qapalı sualtı çökəklik. подводная котловина submarine basin
okean çökəkliyinin dibindən yüksələn müxtəlif mənşəli /əksərən vulkanik/, təcrid olunmuş dağlar /bax: Qayotlar/
okean və dənizlərin dibində morfoloji cəhətdən qurudakı çay dərələrinə oxşar mənfi relyef formaları. Şelf zonasında adətən keçmiş quruda mövcud olmuş
dənizin fəaliyyəti nəticəsində, abraziya, akkumulyasiya və digər proseslərlə yaranmış düzənliklər. подводные равнины submarine plains
dib cərəyanları və suspenzion axınlarla yaranmış, sualtı mənfi relyef formaları. рельефа подводного формы эрозионные submarine forms of erosional reli
materiklərin sualtı kənarında dik yamaclı, dərin /1-2 km qədər/, adətən V-şəkilli və şaxələnən xətti relyef formaları
sualtı qayalar, abraziya nəticəsində açılmış denudasiyaya davamlı süxurlar. Materik və adalar dayazlığının sahilyanı hissəsində geniş inkişaf edir
okeanlarda uzunluğu bir neçə min km, eni 100-200 km-ə çatan xətti maqnit anomaliyalarının üfqi yerdəyişməsi ilə səciyyələnən, yer qabığının dərin qırı
qırışıq əmələgəlmələrlə müşayiət olunan, yer qabığının tektonik parçalanması və ayrı-ayrı qaymalarının qalxması nəticəsində əmələ gəlmiş, sualtı silsi